• Obniżka
Etyka środowiskowa w edukacji ekologicznej

Etyka środowiskowa w edukacji ekologicznej

ISBN: 978-83-8095-471-7
60,00 zł
50,00 zł Oszczędzasz: 10,00 zł

Wyświetl historię cen produktu

Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni 50,00 zł

Czas dostawy kurierem InPost 24 godziny! E-booki w ciągu 15 minut!

Książka dostępna również w wersji elektronicznej - e-book.

Celem badań Autorki jest rozpoznanie (rekonstrukcja) różnych koncepcji etyki środowiskowej w treściach podręczników szkolnych do wybranych przedmiotów służących multidyscyplinarnej edukacji ekologicznej w Polsce.

Wersja książki
Ilość

Praca składa się z ośmiu rozdziałów. W rozdziale pierwszym przedstawiam filozoficzne podłoże edukacji ekologicznej, zwracając uwagę na rozwój filozofii ekologicznej i etyki środowiskowej. Poddaję analizom trzy koncepcje etyki środowiskowej: antropocentryczną, biocentryczną i holistyczną, przedstawiając poglądy ich reprezentantów i wyprowadzając z nich zbiór wartości etyki środowiskowej oraz rekonstruując systemy aksjologiczne właściwe dla etyki antropocentrycznej, biocentrycznej i holistycznej. W rozdziale tym jest również miejsce na przedstawienie koncepcji zrównoważonego rozwoju oraz nurtu ekologii głębokiej jako filozofii i strategii realizacji wartości etyki środowiskowej.

Drugi rozdział pracy pokazuje wyzwania ekologiczne jako obszar myślenia i działania pedagogicznego. Dlatego na początku przedstawiam ważniejsze międzynarodowe i polskie dokumenty określające zadania edukacji ekologicznej w odpowiedzi na kryzys ekologiczny. Zamieszczam także głos pedagogów polskich począwszy od lat 80. XX wieku, przejętych troską o środowisko przyrodnicze i wyzwania, jakie niesie XXI wiek. W rozdziale tym ukazuję zakorzenienie edukacji ekologicznej w pedagogice społecznej, przedstawiam zakres badawczy pedagogiki ekologicznej oraz rozwój edukacji ekologicznej w kierunku edukacji sustensywnej i globalnej w odpowiedzi na globalne wyzwania współczesnej cywilizacji. Na końcu rozdziału przybliżam proces kształtowania świadomości ekologicznej i proekologicznych postaw w edukacji.

W rozdziale trzecim opisuję tok postępowania badawczego, począwszy od ustalenia problematyki, poprzez dobór podręczników do badań i ustalenia wyznaczników określania modelu edukacji ekologicznej w podręcznikach, po prezentację metody badań i konstrukcję klucza kategoryzacyjnego. Analizuję również znaczenie programu nauczania w kontekście funkcji społecznych, jakie może on pełnić, co stanowi tło dla tworzenia programów edukacji ekologicznej.

W rozdziałach czwartym, piątym i szóstym przedstawiam wyniki analiz wybranych podręczników szkolnych służących edukacji ekologicznej pod kątem obecności w nich etyki środowiskowej. W kolejnych rozdziałach prezentuję wyniki badań własnych, odpowiednio na I, II i III etapie edukacyjnym wraz z analizą podstawy programowej w interesującym mnie zakresie.

Rozdział siódmy stanowi o aplikacjach etyki środowiskowej do praktyki edukacyjnej na przykładzie odkrywania ekologicznego porządku życia we Wrocławskiej Szkole Przyszłości i nieoficjalnej edukacji ekologicznej prowadzonej przez Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot.

W rozdziale ósmym będącym podsumowaniem książki zamieszczam diagnozę treści formalnej edukacji ekologicznej w kontekście fundującej ją etyki środowiskowej. Całość kończy refleksja pt. Konieczność, utopia czy współczesne fiasko edukacji ekologicznej? W poszukiwaniu złotego środka.

Celem badań Autorki jest rozpoznanie (rekonstrukcja) różnych koncepcji etyki środowiskowej w treściach podręczników szkolnych do wybranych przedmiotów służących multidyscyplinarnej edukacji ekologicznej w Polsce.

Zadanie to podjęła poprzez przeprowadzenie analizy treści:

– podstawy programowej kształcenia ogólnego w znaczących dla badań aspektach;

– podręczników szkolnych do wybranych przedmiotów na trzech etapach nauczania (I, II, III etap edukacyjny

– edukacja wczesnoszkolna, szkoła podstawowa klasy IV–VI, gimnazjum).

Pozwoli to uzyskać odpowiedź na główny problem badawczy zawarty w pytaniu: W jakim zakresie w treściach podręczników szkolnych służących edukacji ekologicznej zawarte są odniesienia bezpośrednie i pośrednie do etyki środowiskowej?Aby odpowiedzieć na to p ytanie, przedstawiła w pracy każdą odmianę etyki środowiskowej (etykę antropocentryczną, biocentryczną i holistyczną) i na tej podstawie stworzyła narzędzie badawcze (klucz kategoryzacyjny) do analizy treści podręczników szkolnych.

Proponowana w podręcznikach szkolnych etyka środowiskowa (w podstawie programowej, przez autorów programów nauczania określonych przedmiotów, autorów podręczników szkolnych, a także przez nauczycieli i dyrektora szkoły zatwierdzającego program szkolny) wpływa na to, co się uczy (jakie cele? jakie treści? jakie paradygmaty?) i jak się uczy (jakie metody, środki, strategie?). Autorka przyjeła zatem, że myślenie oraz wartościowanie ekologiczne obecne w filozoficznych podstawach edukacji ekologicznej (czyli w odmianach etyki środowiskowej) zasadniczo wpływa na konkretny program edukacji ekologicznej. [...]

191 Przedmioty

Opis

Książka elektroniczna - E-book
Epub, Mobi
Książka papierowa
oprawa miękka

Specyficzne kody

isbn
978-83-8095-471-7

Wprowadzenie

Rozdział 1

Filozoficzne podłoże edukacji ekologicznej

1.1. Rozwój filozofii ekologicznej    

1.2. Koncepcje etyki środowiskowej    

1.2.1. Etyka antropocentryczna   

1.2.2. Etyka biocentryczna   

1.2.3. Etyka holistyczna    

1.3. Wartości etyki ekologicznej   

1.4. Strategie realizacji wartości etyki środowiskowej    

1.4.1. Zrównoważony rozwój    

1.4.2. Ekologia głęboka

Rozdział 2

Wyzwania ekologiczne jako obszar myślenia i działania pedagogicznego

2.1. Zadania edukacji ekologicznej w międzynarodowych i polskich dokumentach – odpowiedź na kryzys ekologiczny 

2.2. Pedagodzy wobec wyzwań (ekologicznych) XXI wieku 

2.3. Kształcenie i wychowanie jako czynniki ukierunkowujące relację człowiek – środowisko przyrodnicze 

2.3.1. Rozstrzygnięcia dotyczące pojęć – między edukacją a wychowaniem 

2.3.2. Edukacja ekologiczna jako przedmiot pedagogiki społecznej/ekologicznej 

2.4. Edukacja ekologiczna w kontekście wyzwań współczesnej cywilizacji – w kierunku edukacji sustensywnej i globalnej 

2.5. Kształtowanie świadomości ekologicznej i postaw w procesach pedagogicznych

Rozdział 3

Założenia metodologiczne badań własnych

3.1. Problematyka badań 

3.2. Materiał badawczy – podręczniki szkolne   

3.3. Program nauczania w kontekście funkcji społecznych 

3.4. Metoda badań 

Rozdział 4

Etyka środowiskowa w edukacji formalnej na I etapie edukacyjnym – edukacja wczesnoszkolna

4.1. Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych w kontekście edukacji wczesnoszkolnej  

4.2. Elementy etyki ekologicznej w materiałach do edukacji wczesnoszkolnej 

4.3. Podsumowanie

Rozdział 5

Obecność etyki środowiskowej w edukacji ekologicznej na II etapie edukacyjnym – klasy IV–VI szkoły podstawowej

5.1. Edukacja ekologiczna w podstawie programowej przedmiotu przyroda 

5.2. Ekoetyka w edukacji ekologicznej w podręcznikach do przedmiotu przyroda 

5.2.1. Ekoetyka w podręcznikach do przedmiotu Przyroda w klasie IV 

5.2.1.1. Podsumowanie 

5.2.2. Etyka środowiskowa w podręcznikach do przedmiotu przyroda w klasie V

5.2.2.1. Podsumowanie

5.2.3. Ekoetyka w podręcznikach do przedmiotu przyroda w klasie VI 

5.2.3.1. Podsumowanie 

Rozdział 6

Etyka środowiskowa w edukacji na III etapie edukacyjnym – gimnazjum

6.1. Edukacja ekologiczna w podstawie programowej przedmiotu biologia   

6.2. Ekoetyka w podręcznikach do przedmiotu biologia   

6.3. Podsumowanie

Rozdział 7

Wybrane aplikacje etyki środowiskowej do praktyki edukacyjnej

7.1. W stronę dobrych praktyk – droga odkrywania ekologicznego porządku życia we Wrocławskiej Szkole Przyszłości 

7.2. Ekoetyka w pozaformalnej edukacji ekologicznej prowadzonej przez Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot 

Rozdział 8

Diagnoza treści formalnej edukacji ekologicznej w kontekście fundującej ją etyki środowiskowej – podsumowanie

Refleksje końcowe Konieczność, utopia czy współczesne fiasko edukacji ekologicznej? W poszukiwaniu złotego środka

Bibliografia

Wprowadzenie

Ekologia od połowy ubiegłego stulecia staje się jednym z wiodących w przestrzeni społecznej i obecnym w światowych dysputach, naukowych dyskursach, międzynarodowych negocjacjach czy jednostkowych staraniach tematów. Będące obecnie w powszechnym obiegu i nadużywane słowo ekologia zwykle nie oddaje pierwotnego sensu tego pojęcia, które odnosiło się do traktowania ekologii jako subdyscypliny w obrębie nauk biologicznych.

Wzrost zainteresowania ekologią wynika z faktu nasilającego się oddziaływania człowieka na środowisko przyrodnicze, które są spowodowane przemianami gospodarczymi oraz cywilizacyjnymi związanymi z przyrostem liczby ludności na świecie i problemami z wyżywieniem. W ich efekcie następuje wyczerpywanie się surowców naturalnych, wzrost na kuli ziemskiej obszarów o charakterze silnie zindustrializowanym, przy równoczesnym pustynnieniu gleb i ich degradacji, deforestacji, utracie zdolności produkcyjnych światowego rolnictwa, zanieczyszczeniu środowiska i następującymi za tym zmianami klimatu. Ocieplenie klimatu, zwiększanie się liczby katastrof przyrodniczych, domaganie się sprawiedliwości klimatycznej, utrata bioróżnorodności, skażenie wód, gleb i wiele innych problemów środowiskowych, a nade wszystko konsumpcyjny styl życia, troska o dobro wspólne (etyczne) i wspólne dobra (mikroekonomiczne) oraz poszukiwanie wzoru, który łączy wszystkie żywe stworzenia, powodują, że tematyka ekologiczna staje się niezwykle istotna w ramach edukacji.

Krytyka paradygmatu kartezjańsko-newtonowskiego i wynikającego z niego przeświadczenia, że fascynujący rozwój nauki i techniki pozwoli człowiekowi opanować świat i rozwiąże wszystkie jego problemy, przyczyniła się do położenia akcentu na rolę nauk humanistycznych i społecznych w zmianie stosunku człowieka do otaczającego go środowiska przyrodniczego. Rozpoznanie edukacyjnych kontekstów relacji człowiek – przyroda stopniowo zakreśla coraz więcej miejsca w pedagogice, aczkolwiek nie jest to jeszcze wystarczające i odpowiadające randze problematyki poruszanie zagadnień, zwłaszcza jeśli chodzi o edukację etyczną. Podnosząc, że stosunek człowieka do przyrody powinien podlegać procesom pedagogizacji, proponuję, aby przedmiotem wychowania uczynić ów stosunek człowieka do przyrody, relację człowieka z przyrodą. Przyjmuję zatem, że stosunek człowieka do przyrody (środowiska przyrodniczego ożywionego i nieożywionego; środowiska naturalnego, bez wytworów człowieka) powinien zajmować ważną pozycję w strukturze celów wychowania. Wychowanie ekologiczne odnoszone jest najczęściej do edukacji ekologicznej, bywa także z nią utożsamiane. Dla rozróżnienia tych pojęć przyjmuję za Krzysztofem Rubachą nadrzędność edukacji w stosunku do wychowania.

Postulat całożyciowej edukacji ekologicznej (lifelong learning ecologic education) skierowany, w opracowanej przez UNESCO i UNEP w 1988 roku Międzynarodowej Strategii Edukacji Środowiskowej, do wszystkich grup wiekowych i społecznych może być realizowany w obrębie edukacji nieformalnej, edukacji nieoficjalnej, edukacji akcydentalnej, natomiast na etapie edukacyjnym nauki szkolnej lub pozaszkolnej dotyczy jedynie dzieci i młodzieży. Do tej kategorii wiekowej odnoszę swoje badania, sytuując je bezpośrednio w obrębie formalnej edukacji ekologicznej.

Gdy w latach 60. XX wieku zwrócono uwagę na rozmiary zanieczyszczenia środowiska i prognozowane problemy z wyżywieniem rosnącej liczby ludności na świecie, wiele z wysuwanych propozycji zażegnania kryzysu ekologicznego odwoływało się do rozwiązań technicznych. Jednakże już w 1968 roku ekolog Garrett Hardin w eseju The tragedy of the commons wskazywał, że problem populacyjny nie ma rozwiązania technicznego, wymaga natomiast fundamentalnego rozszerzenia moralności. [...]

Obecnie istnieje duże zapotrzebowanie, szczególnie wśród pedagogów, na monografie z zakresu aspektów etycznych w edukacji ekologicznej. Książka przedstawia obszerne kompendium wiedzy dotyczące miejsca etyki środowiskowej w procesie edukacyjnym i wskazuje na zaniedbania w tej dziedzinie. Istnieje ogólna potrzeba włączenia zagadnień etyki zarówno do podstawy programowej kształcenia ogólnego, jak i podręczników szkolnych oraz do procesu kształcenia pedagogów i nauczycieli. Analiza wyników badań prowadzi Autorkę do sformułowania postulatów odnoszących się do potrzeby wprowadzenia kształcenia humanistycznego w szkolnej edukacji ekologicznej, a zwłaszcza zagadnień z filozofii ekologicznej i etyki środowiskowej. Książkę oceniam bardzo wysoko, uważam, że publikacja jest bardzo pożądana na rynku wydawniczym głównie przez pedagogów, środowisko akademickie i nauczycielskie.

Z recenzji dr hab. Ligii Tuszyńskiej, prof. APS

Książka Beaty Goli w sposób kompetentny charakteryzuje proces edukacji ekologicznej prowadzonej w polskiej szkole na trzech etapach nauczania. Badania zostały rozwinięte w dwóch kierunkach. Pierwszy dotyczy kwestii obecności treści etyki ekologicznej w podstawie programowej kształcenia ogólnego oraz charakterystyki zbioru wartości ekologicznych preferowanych w podręcznikach i wskazania ich związku z systemami aksjologicznymi głównych nurtów etyki ekologicznej (antropocentrycznym, biocentrycznym i holistycznym). Drugi kierunek badań skupia się wokół oceny zgodności realizowanego w ostatnich latach programu edukacji ekologicznej z nowym paradygmatem edukacyjnym z tego zakresu edukacji dla zrównoważonego rozwoju. Rzetelna analiza zawartości podręczników z zaprezentowanych punktów widzenia pozwoliła Autorce na sformułowanie dobrze uzasadnionych konkluzji. Przedstawione w książce wnioski są ważnym głosem w dyskusjach na temat wywiązywania się Polski z przyjętych zobowiązań międzynarodowych dotyczących prowadzenia edukacji ekologicznej oraz doskonalenia podstawy programowej takiej edukacji w szkołach.

Z recenzji dr. hab. Andrzeja Papuzińskiego, prof. UKW

Zobacz także

Polecane tytuły ( 8 inne tytuły w tej samej kategorii )

Nowa rejestracja konta

Posiadasz już konto?
Zaloguj się zamiast tego Lub Zresetuj hasło