Fatamorgana saudyjskiej przestrzeni społeczno-kulturowej kobiet

Fatamorgana saudyjskiej przestrzeni społeczno-kulturowej kobiet

ISBN: 978-83-7850-882-3
30,00 zł

Wyświetl historię cen produktu

Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni 30,00 zł

Czas dostawy kurierem InPost 24 godziny! E-booki w ciągu 15 minut!

Podtytuł: Płynne horyzonty socjalizacji, edukacji i emancypacji
"Jestem głęboko przekonana, iż książka ta stanie się naukowym bestsellerem także poza gronem badaczy i akademików..."

Wersja książki
Ilość

Najlepsza Książka na Gwiazdkę 2015

w kategorii Dla miłośników historii: decyzją Internautów!

z recenzji prof. nadzw. dr hab. Ewy Jarosz:
"Jestem głęboko przekonana, iż książka ta stanie się naukowym bestsellerem także poza gronem badaczy i akademików..."

Od autorki

W Królestwie Arabii Saudyjskiej przebywałam dwa lata, od lipca 2010 do lipca 2012 r. Pobyt związany był z pracą zawodową mojego męża. Bycie żoną specjalisty na kontrakcie dawało mi ochronę i możliwości przebywania w środowisku rdzennych Saudyjczyków, bywania w ich domach i podejmowania w sposób zupełnie naturalny rozmów z kobietami, prowadzonych w duchu „między nami kobietami”. Dzięki temu moja sytuacja była wyjątkowo dogodna dla podjęcia badań etnograficznych sensu stricto i przysługiwały mi pewne swobody, których saudyjskie kobiety nie doświadczają. Czynniki te pozwoliły mi na podjęcie incognito badań nad sytuacją saudyjskiej kobiety. Badaniom sprzyjały też moje małe dzieci, które wzbudzały zainteresowanie, oraz chęć podejmowania rozmów ze mną. Nie bez znaczenia była moja płynna znajomość angielskiego i chęć uczenia się tego języka przez mieszkańców Królestwa. Nie mogę jednak stwierdzić, że – przebywając dwa lata w tym państwie – mogłam zupełnie bezkarnie prowadzić obserwację uczestniczącą, choć było wiele okazji, które pozwalały wniknąć dość głęboko w istotne elementy życia społecznego obywateli Królestwa. Dodam także dla pełnej wiarygodności moich badań, że niektóre moje interlokutorki były zdziwione niestosownością stawianych przeze mnie pytań, które niejednokrotnie wydawały im się dziwne: „OK, Anna, ale ty jesteś zabawna, ty i te zachodnie kobiety...”. Był to wystarczający argument przeciwko mojej zbyt wścibskiej ciekawości. Jest rzeczą oczywistą, że mniej dogodnie przebiegało badanie, gdy w nielicznych przypadkach moja interlokutorka nie znała języka angielskiego; trudności te opisuję w rozdziale poświęconym warsztatowi badawczemu. Mam nadzieję, że to wyjaśnienie okoliczności podjęcia przeze mnie opisywanej tematyki rozwieje wątpliwości Czytelników.

Zakończę powtarzanym przez badanych zdaniem, które wszak pasuje do biegu wydarzeń, jakie wpłynęły na moją obecność w saudyjskiej przestrzeni kulturowej kobiet: „Wszystko jest w rękach Allacha i tej woli przeciwstawić się nie godzi”.

Książka wpisuje się w nurt pedagogiki społecznej i krytycznej, dotyczy uwarunkowania socjalno-edukacyjnego nierówności społecznych. Z uwagi na trudną dostępność opisywanego świata, bariery kulturowe i religijne, praca ma znaczną wartość poznawczą.

Intensywność kontaktów z badanymi kobietami, długoterminowe, dwu-letnie zanurzenie w badanej kulturze i codzienne w niej funkcjonowanie wpłynęły na głębię poznania. Pozwoliło to uchwycić charakter struktury społecznej w kategoriach wielowarstwowej hierarchii płciowej i klasowej.

W książce pokazano mechanizmy kreowania przestrzeni socjo-kulturowej kobiet, czynniki zachowawcze i modyfikujące tę przestrzeń w saudyjskim systemie społecznym.

Dobierając ramy interpretacji naukowej, autorka zespoliła koncepcje reprodukcji kulturowej Pierre’a Bourdieu nie tylko z koncepcją religijności Emile’a Durkheima, ale także z jednym z najnowszych osiągnięć teoretycznych myśli feministycznej: teorią przecięć, w celu wyjaśnienia danych terenowych pozyskanych w badaniach etnograficznych.

Badania etnograficzne pozwoliły nie tylko na odkrycie wielopłaszczyznowej sytuacji kobiet w Królestwie Arabii Saudyjskiej, ale także uchwycenie klimatu, w jakim zachodzą interakcje i procesy społeczne.

Obecność badaczki w narracjach z dziennika obserwacji czy notatek terenowych wpisuje się w paradygmat uprawiania nauki zaangażowanej, bliskiej podmiotowi badania, spersonifikowanej i silnie osadzonej w tendencjach humanizowania badań społecznych.

Sfera metodologiczna książki, poświęcona głównie badaniom etnograficznym, wyzwaniom i trudnościom np. łączenia teorii z praktyką jest niezmiernie cennym materiałem dla osób planujących badania terenowe, szczególnie badania etnograficzne czy antropologiczne.

Temat przewodni książki, intersubiektywna ocena sytuacji kobiet w Królestwie Arabii Saudyjskiej (z punktu widzenia ludności rdzennej i napływowej), jest niezmiernie aktualny, na kanwie ruchów społecznych dotyczących emancypacji przez sztukę czy przez uzyskanie praw do prowadzenia samochodu przez kobiety.

Znaczące jest też obserwowanie zmian w obliczu niedawnej śmierci Króla Abdullaha, który w 2013 roku wprowadził do Shoury (najwyższej rady) pierwszych 30 kobiet.

198 Przedmioty

Opis

Książka elektroniczna - E-book
EPUB

Specyficzne kody

isbn
978-83-7850-882-3

Anna Odrowąż-Coates

Odrowąż-Coates Annajest polską badaczką terenową w zakresie nauk społecznych, a także wykładowczynią akademicką, profesorem Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej (www.odrowaz-coates.com).

Jej eklektyczne zainteresowania badawcze łączą wiele dyscyplin z zakresu nauk społecznych i obejmują przede wszystkim nierówności społeczne, osadzone w nurcie pedagogiki krytycznej, a w szczególności sytuację kobiet i dzieci w kontekście edukacji, szans życiowych i reprodukcji systemu społecznego.

Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Autor

Odrowąż-Coates Anna

ISBN druk

978-83-7850-807-6

ISBN e-book

978-83-7850-882-3

Objętość

288 stron

Wydanie

I, 2015

Format

B5 (160x235)

Oprawamiękka, klejona, folia matowa

Od autorki      

Wstęp       

Rozdział 1

Kobieta i płeć

Między teoriami socjalizacji a kreacji społeczno-kulturowej     

1.1. Poszukiwania uwarunkowań jednostki w teoriach socjalizacji       

1.2. Teoria przecięć (intersekcjonalności) w spojrzeniu na sytuację kobiet      

1.3. Kobieta w zetknięciu z Pierre’em Bourdieu  

1.4. Uniwersalność teorii Émile’a Durkheima w kontekście religijności Saudyjczyków     

1.5. Kategoria płci kulturowej i teorie jej społecznej kreacji    

1.6. Korzenie koncepcji równouprawnienia płci     

Rozdział 2

Fatamorgana i płynne horyzonty        

2.1. Metafora sposobem uchwycenia rzeczywistości społecznej        

2.2. Uprawianie teorii a efemeryczność kategorii badanego świata       

Rozdział 3

Warsztat badawczy w optyce badań etnograficznych    

3.1. Etnografia, action research i pedagogika społeczna      

3.2. Fatamorgana świata społecznego i wyzwania doboru narzędzi badawczych      

3.3. Badania autobiograficzne kluczem do ukrytego świata kobiet       

3.4. Schemat technik badawczych i charakterystyka prób    

Rozdział 4

Kontekst historyczno-polityczny  

4.1. Saudyjskie kobiety w religijnej i kulturowej sieci zakazów    

4.2. Narodziny islamu  

4.3. Pierwotne podziały w islamie: sunnici i szyici  

4.4. Powstanie Królestwa Arabii Saudyjskiej     

4.5. Odłamy islamu w Królestwie Arabii Saudyjskiej i dominacja ideologii wahhabickiej  

Rozdział 5

Upłciowione struktury kulturowo-społeczne    

5.1. Świat społeczny rekonstruowany na podstawie wywiadów z ludnością rdzenną    

5.2. Kontrola seksualności     

5.3. Ciało kobiety i obyczaje godowe  

5.4. Wsparcie emocjonalne czy bodziec erotyczny     

5.5. Krytyka zza zasłony nikabu     

Rozdział 6

Religia i kultura

Przestrzeń podziałów i deprywacji      

6.1. Wahhabizm a sytuacja kobiet    

6.2. Kulturowa przestrzeń kobiet a różnice klasowe, kastowe i rasowe    

6.3. Kulturowa przestrzeń kobiet a poczucie deprywacji społecznej Przypadki przedstawicielek Trzeciego Świata  

Rozdział 7

Mury, podziały i apartheid genderowy    

7.1. Kulturowa przestrzeń kobiet oczami outsidera kulturowego Osiedla grodzone, konfrontacja cywilizacji i apartheid genderowy     

7.2. Programowanie społeczne i reprodukcja systemowa Analiza konstruowania kulturowej przestrzeni kobiet w Królestwie Arabii Saudyjskiej    

Zakończenie     

Bibliografia  

Aneks     

fragment

Arabia Saudyjska podawana jest w dyskusjach o prawach kobiet jako przykład państwa ekstremalnie ograniczającego ich swobody polityczne, społeczne i ekonomiczne. W istocie, separacja płci jest w społeczeństwie saudyjskim zjawiskiem powszechnym, a swoboda kobiet jest ograniczana przez specyficzne normy moralne bardziej niż przez – stopniowo ulegające osłabieniu – ograniczenia o charakterze prawnym. W dyskusji o prawach kobiet w Arabii Saudyjskiej brakuje jednak głosu samych zainteresowanych. Praca Anny Odrowąż-Coates wypełnia tę lukę.

Autorka przeprowadziła swoje badania podczas pobytu w roli osoby towarzyszącej mężowi, skierowanemu do pracy w Arabii Saudyjskiej. W swojej książce prezentuje obraz kobiet realizujących swoje aspiracje w sposób, jaki uważają za słuszny – przedstawia również czynniki wpływające na postrzeganie właściwych ról społecznych. Fundamentalistyczna interpretacja islamu, przekazywana za pośrednictwem systemu szkolnego oraz demonizowanie wizerunku obcych wartości, wpływa na postrzeganie wyznaczonej saudyjskim kobietom drogi życiowej jako słusznej. Kobiety stykające się z kultura zachodnią (np. podczas wyjazdów zagranicznych) prezentują jednak bardziej zniuansowane podejście do swoich praw. Niektóre kobiety – oraz (w myśl saudyjskiego prawa odpowiedzialni za ich uczynki) mężczyźni – traktują narzucone im normy jako rodzaj gry, w której muszą uczestniczyć. Kiedy tylko opuszczają granice Arabii Saudyjskiej, kobiety odsłaniają swoje włosy, mężczyźni natomiast nie odmawiają sobie picia alkoholu czy innych zabronionych im zachowań.

Autorka zarysowuje panoramę problemów wynikających z przekonania o konieczności segregacji płci. Kobieta, która opuści dom samotnie, narażona jest na molestowanie i próby gwałtu ze strony mężczyzn. Kobieta, która odsłoni kawałek włosów narażona jest na złośliwe uwagi i gesty pogardy ze strony przechodniów. Jeżeli kobieta zasłabnie w miejscu publicznym, nikt nie udzieli jej pomocy – dotykanie obcej kobiety traktowane jest jako obraza na niej i dla jej rodziny. Nie warto również w Arabii Saudyjskiej udzielać pomocy ofiarom wypadków drogowych – co boleśnie odczuł na swojej skórze, pochodzący z Afryki, kierowca autobusu wiozącego żony pracowników z osiedla zamkniętego, na którym mieszkała autorka. Za chęć niesienia pomocy osobie poszkodowanej zapłacił zwolnieniem z pracy i procesem, w którym został uniewinniony jedynie dzięki solidarnym zeznaniom pasażerek. W społeczeństwie saudyjskim powszechne jest przekonanie, że nasze życie i śmierć znajduje się w rękach Allaha – a próba ingerencji w jego wolę (np. przez pomoc osobom, które uległy wypadkowi lub zasłabły) jest wręcz świętokradztwem.

Autorka nie podaje prostych odpowiedzi na interesujące wszystkich pytanie o ewentualne zmiany tego stanu rzeczy. Zaznacza, że dzięki działalności środowisk postrzeganych jako bardziej umiarkowane dochodzi do powolnych przemian – w nadchodzących wyborach samorządowych kobiety będą mieć bierne i czynne prawo wyborcze, od 2013 r. kobiety zasiadają w najwyższej radzie konsultacyjnej (organ doradzający królowi i rządowi), od 2012 r. mogą pracować w sklepach (w działach przeznaczonych dla rodzin), planowane są również rozwiązania zabezpieczające sytuację rozwiedzionych kobiet. Niewątpliwie, sytuacja praw kobiet w Arabii Saudyjskiej nadal wymaga poprawy w zakresie podstawowych uprawnień, np. zezwolenia na prowadzenie samochodów. Te problemy wydają się być jednak relatywnie niewielkim wyzwaniem – socjalizacja kobiet i mężczyzn, program nauki w szkołach podporządkowany promowaniu wahhabickiej interpretacji islamu i poczucia saudyjskiej supremacji względem osób innego wyznania, narodowości i obywatelstwa, utrzymywanie formalnej dyskryminacji cudzoziemców (Saudyjka wychodząca za mąż za obywatela innego państwa traci obywatelstwo swojego państwa) sprzyja umacnianiu stereotypów, wpływających z kolei na tworzenie barier mentalnych, utrudniających włączanie kobiet do życia społeczeństwa.

„Fatamorgana saudyjskiej przestrzeni kulturowej kobiet” to pozycja obowiązkowa dla osób chcących zrozumieć, w jaki sposób oczekiwania kulturowe wpływają na pozycję kobiet. Jest to również bardzo ważny materiał dotyczący sytuacji kobiet opisywanej z perspektywy samych zainteresowanych – czasami przyjmujących stawiane im oczekiwania, czasami mniej lub bardziej otwarcie konfrontującymi się z nimi. Po książkę powinny również sięgnąć osoby zainteresowane fenomenem osiedla zamkniętego – autorka zawarła w swojej pracy opis funkcjonowania osiedla, na którym mieszkała oraz mentalności jego mieszkańców, jak również relacjom mieszkańców osiedla ze światem zewnętrznym. Opis czynników wpływających na postawy rasistowskie, wrogie wobec innych religii i nacji, wydaje się być bardzo ważny również z perspektywy problemów występujących w Europie – autorka doskonale opisała relację między skrajnym etnocentryzmem oraz indoktrynacją religijną a dyskryminacją osób z grup postrzeganych jako obce. Obrazy kreowane przez reprezentantów saudyjskiego społeczeństwa – proste kalki, odnoszące się do wyrywkowego postrzegania problemów występujących w innych kulturach oraz zwykłej pogardy dla państw mniej rozwiniętych oraz ich mieszkańców – są niepokojąco zbieżne z obrazami obcych obecnymi w europejskich społeczeństwach. Pokazuje to, że rasizm, ksenofobia, nietolerancja religijna jest problemem ogólnoludzkim, który może być jedynie ograniczany lub umacniany za pośrednictwem osób i instytucji wpływających na naszą socjalizację.

Michał Żakowski
źródło: http://feminoteka.pl/recenzje/fatamorgana-saudyjskiej-przestrzeni-spoleczno-kulturowej-kobiet-recenzja/


Polka, antropolog, przybliża czytelnikowi kobiecy świat w kraju islamskim. Jaki on jest i czy różni się tak bardzo od naszego świata?

Mieszkająca dwa lata w Królestwie Arabii Saudyjskiej Anna Odrowąż-Coates miała liczne okazje przebywać w środowisku miejscowych. Odwiedzała ich domy, prowadziła zwyczajne rozmowy z Saudyjkami i Saudyjczykami. Choć oczywiście wielu obcokrajowców przebywa w tym kraju, to tym razem pojechała tam antropolog. Taka możliwość skłoniła ją do ropoczęcia niejawnych właściwie badań, obserwacji życia żeńskiej części populacji tego kraju.

Jednym z ważniejszych rozdziałów, dla mnie, również antropologa, jest treściwie opisany warsztat badawczy, jakiego używała podczas swoich działań autorka książki. Ze swojego doświadczenia wiem, że badania terenowe są niejednokrotnie niezrozumiałe dla osób postronnych. Dlatego ta część jest ogromnie istotona dla czytelnika niezaznajomionego do tej pory z etnografią. Sprawne przybliżenie sobie tych narzędzi pozwala na jeszcze lepsze zrozumienie sensu prowadzenia takich badań. Trzeba przyznać, że jest to również przydatny materiał dla specjalistów – przyjrzenie się warsztatowi pracy koleżanki po fachu to dodatkowe doświadczenie, na pewno przydatne w ich własnych badaniach.

Anna Odrowąż-Coates przypatruje się, ale również prowadzi liczne rozmowy, żeby zebrać jak najwięcej informacji o tytułowych przestrzeniach społeczno-kulturowych kobiet w Arabii Saudyjskiej. Dzięki temu, że żyła pośród swoich badanych, miała okazję na co dzień obserwować zmiany społeczne, procesy, które dla zachodniego świata są jeszcze właściwie, jak autorka sama to określa, ukrytym światem kobiet. W książce poruszone zostały tematy, takie jak cielesność czy seksualność kobiet. Nie zostały również pominięte kwestie edukacji czy podziałów na różnorodne grupy społeczne (np. pod względem klasowym czy rasowym).

Choć książka swoim wnętrzem przypomina pozycję typowo naukową (drobny druk, liczne przypisy), mam nadzieję, że nie zniechęci to przypadkowego czytelnika. Na trzystu stronach odnajdzie on inny od swojej codzienności świat, który warto poznać. W książce naukowej, żeby sięgnęła po nią grupa większa niż środowisko danej dziedziny, ważne jest podanie wiedzy w sposób przystępny. Ten zabieg, w moich oczach, udał się w przypadku „Fatamorgany saudyjskiej przestrzeni społeczno-kulturowej kobiet”. Czy naukowa książka ma szansę na sukces wśród większej grupy czytelników? Trudno na to pytanie odpowiedzieć, ale tej pozycji serdecznie tego życzę. Katarzyna Kolibabska (katarzyna.kolibabska@dlalejdis.pl)

źródło: http://dlalejdis.pl/artykuly/fatamorgana_saudyjskiej_przestrzeni_spoleczno_kulturowej_kobiet_recenzja


Kobieta w świecie islamu

Urodzenie się kobietą przesądza we wszystkich kulturach, miejscach i czasach o możliwościach życiowych i biografii kobiety – pisze Agnieszka Gromkowska-Melosik, zaś historia wydaje się to potwierdzać. W Europie czy USA walki o prawa kobiet trwały od połowy XVIII wieku, zaś główne postulaty obejmowały m.in. dostęp kobiet do oświaty, prawo kobiet do wykształcenia, równouprawnienia ekonomicznego czy obywatelskiego. Przemiany społeczno-polityczne, jakie miały miejsce na przestrzeni lat, zostały dogłębnie przeanalizowane, na temat walki o prawa kobiet czy działalności sufrażystek powstało wiele opracowań. Jednocześnie zdajemy sobie sprawę z tego, że istnieją miejsca, gdzie ten postęp nie dokonał się wcale, gdzie idea równouprawnienia nie znajduje miejsca ani w systemie wierzeń, ani w tradycji kulturowej. O sytuacji kobiet w takich krajach wiemy niewiele, odbierając ich położenie wyłącznie w czarno-białych barwach, patrząc na ich sytuację przez pryzmat swojej kultury oraz systemu wartości.

Jak naprawdę wygląda sytuacja kobiet w krajach islamskich, możemy na przykładzie Arabii Saudyjskiej dowiedzieć się z lektury książki Anny Odrowąż-Coates, która przez dwa lata przebywała w tym kraju, prowadząc badania dotyczące nierówności społecznych, a w szczególności sytuacji saudyjskich kobiet. Efektem tych badań jest opublikowana nakładem oficyny Impuls praca Fatamorgana saudyjskiej przestrzeni społeczno-kulturowej kobiet. Płynne horyzonty socjalizacji, edukacji i emancypacji. Przebywanie autorki w środowisku rdzennych Saudyjczyków, rozmowy z miejscowymi kobietami czy uczestniczenie w ich codziennych czynnościach dały jej możliwość podjęcia badań etnograficznych, zmierzających do przeanalizowania sytuacji kobiet i umiejscowienia ich w przestrzeni społeczno-kulturowej. Publikacja z uwagi na liczne ograniczenia, jakie badaczom stwarzają uwarunkowania prawne, kulturowe i religijne, jest wyjątkową i jedną z nielicznych, które omawiają role społeczne saudyjskich kobiet. Polecić ją należy przede wszystkim socjologom i politologom, dla których może być źródłem wielu cennych spostrzeżeń, a być może bodźcem do własnych badań.

Książka składa się z dwóch części – pierwsza jest wprowadzeniem do przyjętego dyskursu i obejmuje treści teoretyczne, dotyczące uwarunkowań jednostki w teoriach socjalizacji. Wyjaśnia również termin „fatamorgana” oraz zwraca uwagę na płynność tezy mówiącej o pozytywnej roli wspólnot zamkniętych. Autorka pisze o tym, w jaki sposób fatamorgana horyzontów, które wyznaczają przestrzeń kulturową kobiet, wpływa na płynność tych granic oraz na poziom emancypacji kobiet, a także o zastosowanym warsztacie badawczym. Fascynująco przedstawia się rozdział czwarty, omawiający kontekst historyczno-polityczny badanego zagadnienia. W kolejnych podrozdziałach autorka analizuje przyczyny prowadzące do ukształtowania się kultury saudyjskiej, o wpływie religii na tożsamość oraz społeczny status kobiet, porusza temat swobód i przywilejów kobiet, a także przybliża założenia samego islamu. Odrowąż-Coates omawia ponadto odłamy islamu w Królestwie Arabii Saudyjskiej oraz ich implikacje dla kobiet.

Część druga zawiera materiały źródłowe poświęcone miejscu i roli kobiet w Arabii Saudyjskiej. Na podstawie obserwacji przeprowadzanych bezpośrednio w środowisku naturalnym oraz zebranych materiałów, w tym wywiadów swobodnych i pogłębionych, autorka starała się uzyskać odpowiedź na pytanie dotyczące postrzegania i interpretacji swojej sytuacji oraz posiadanej pozycji społecznej przez same kobiety. Autorka nie tylko starała się opisać sytuację kobiet, ale również zidentyfikować instrumenty programowania społecznego, przestrzeni wychowawczej, edukacyjnej czy społecznej w kontekście wyjątkowości saudyjskiego porządku społecznego.

Rozdział piąty poświęcony został kulturowej przestrzeni kobiet w Arabii Saudyjskiej, zrekonstruowanej na podstawie wywiadów przeprowadzonych z ludnością rdzenną, m.in. z kierowcą autobusu czy pułkownikiem, w którego domu gościła autorka. Znajdziemy tu również informacje dotyczące postrzegania ciała kobiety oraz kwestii seksualności, a także zamążpójścia i prawa wyboru w tej kwestii. W kolejnym rozdziale autorka przygląda się rozwojowi intelektualnemu saudyjskich kobiet i podejścia do tematu ich kształcenia oraz przybliża metody nauczania w saudyjskich szkołach. Odrowąż-Coates porusza także temat podziałów klasowych, kastowych i rasowych. W ostatnim rozdziale znajdziemy natomiast obserwacje rzeczywistości, obejmujące m.in. kwestię osiedli grodzonych. Opisując własne doświadczenia po przylocie do kraju, konfrontując wyobrażenia dotyczące losów muzułmanek z zastaną sytuacją czy przybliżając sposób wychowania dzieci, autorka kreśli obraz codziennego życia w Arabii Saudyjskiej oraz próbuje znaleźć w nim miejsce dla kobiety.

Jak podkreśla Odrowąż-Coates, książka ta stanowić ma osobisty bunt autorki przeciw wszelkim ograniczeniom w naukach społecznych oraz próbom zawężania pola wolności zarówno jednostkom, jak i zmarginalizowanym grupom społecznym. Tym samym pozycję Fatamorgana saudyjskiej przestrzeni społeczno-kulturowej kobiet... można zaliczyć do nurtu pedagogiki krytycznej. Oddaje ona jednak nie tylko wewnętrzny wysiłek autorki w poruszanie tematu dotyczącego nierówności społecznych, ale angażuje w działania również czytelnika. To książka niezwykle cenna nie tylko z uwagi na ilość materiału badawczego zebranego przez autorkę i jego wartość poznawczą, ale także ze względu na jej społeczną wymowę.

źródło: http://www.granice.pl/recenzja,fatamorgana-saudyjskiej-przestrzeni-spoleczno-kulturowej-kobiet-plynne-horyzonty-socjalizacji-edukacji-i-emancypacji,13527


Doktor Anna Odrowąż-Coates zajmująca się badaniem nierówności społecznych głównie kobiet i dzieci napisała książkę pt. ,,Fatamorgana saudyjskiej przestrzeni społeczno-kulturowej kobiet. Płynne horyzonty socjalizacji, edukacji i emancypacji", która jest pozycją unikatową w polskiej literaturze socjologiczno-pedagogicznej. Autorka w latach 2010-2012 mieszkała wraz z mężem i dziećmi w Arabii Saudyjskiej. Podjęła się tam przeprowadzić wieloaspektowe badania etnograficzne. Przebywała i rozmawiała z Saudyjkami w ich domach, kawiarniach, sklepach czy w salonach kosmetycznych. Prowadziła dziennik etnograficzny, w którym zapisywała wywiady i relacje kobiet z Taif (jedno z najbardziej konserwatywnych miast w Królestwie) i Jeddah (najbardziej liberalne miasto).

Część książki poświęcona jest zagadnieniom teoretycznym związanych z socjalizacją, płcią kulturową i stratyfikacją społeczną według płci oraz metodom i procesom badawczym. Autorka nakreśliła tło historyczne, polityczne, religijne oraz ogólną sytuację kobiet w Arabii Saudyjskiej. Dla mnie najciekawsza była część publikacji, w której zostały zawarte doświadczenia Anny Odrowąż-Coates oraz prawdziwe wydarzenia z życia codziennego Saudyjek.

Europejki przeżywają szok kulturowy, gdy zamieszkują w Królestwie i podobnie jest z Saudyjkami w krajach Zachodu. Po początkowej fascynacji odmiennością dochodzi do buntu i utrwalania negatywnych stereotypów, a potem rezygnacja i ostatecznie dostosowanie się do odmiennego stylu życia. Saudyjki inaczej zachowują się w domu, inaczej na ulicy, a jeszcze inaczej za granicą. Muzułmanki noszą ,,zasłonę w postaci hidżabu (Arabia Saudyjska, Jemen), burki (Afganistan), zij szari czy czadoru (Persja, Iran) lub czarczafu (Turcja)." Kobiety nie mogą wyjść z domu bez formalnego ubioru, ale za granicą często odsłaniają twarz. Z domu wychodzą za pozwoleniem męża, brata lub ojca. W miejscach publicznych od 1993 roku ,,obowiązuje nakaz zakrywania damskich włosów" nawet przez cudzoziemki. Jeśli nie stosują się do tego interweniuje policja religijna. Kobiet na ulicach miasta nie widać, są jakby niewidzialne za swoimi ,,uniformami". Wszędzie dominują mężczyźni.

Kontrolowane są kontakty seksualne kobiet i ich czystość. Za wykroczenia są surowiej karane niż mężczyźni. Saudyjka flirtująca wirtualnie czy też za pomocą sms-ów jest odrzucana jako kandydatka na żonę. Rośnie liczba niezamężnych kobiet.

Segregacja płciowa od najmłodszych lat oraz zakaz kontaktów intymnych z płcią przeciwną w okresie młodzieńczym powoduje wzrost homoseksualizmu wśród młodzieży saudyjskiej. Młodzi chłopcy potrafią przebierać się za kobiety i chodzić z dziewczynami po ulicy jako koleżanki, gdyż są spragnieni takich kontaktów. Również kobiety w swojej przestrzeni potrafią obejść niektóre bariery i zakazy. Część na znak buntu nosi pod abają ostry makijaż, kolczyki w różnych miejscach, kolorowe paznokcie czy tatuaże.

W Arabii Saudyjskiej zachodzą zmiany społeczne. Niemniej szokuje fakt, że jest to jedyny kraj na świecie, w którym kobietom nie wolno prowadzić samochodu na drogach publicznych. W szpitalu lub przy wypadku ratownicy mężczyźni nie mogą dotknąć pacjentki. Potrzebna jest ekipa żeńska, podczas gdy liczy się czas by uratować życie!

Szokują podziały rasowe. ,,W razie wypadku samochodowego, bez względu na to, kto popełnił wykroczenie i błąd, wina spoczywa na tym, kto jest niżej w hierarchii społecznej. Czyli w wypadku z Saudyjczykiem Amerykanin jest zawsze winny, ale w takim samym wypadku z obywatelem Bangladeszu to obywatel Trzeciego Świata zostaje uznany za winnego."

W społeczeństwie saudyjskim trwa walka między tradycyjnymi zachowaniami, a postępem i przenikaniem kultur. Dzieci w szkole uczą się według tradycyjnego programu nauczania: kontroli, powtarzania narzuconych zachowań, niszczenia samodzielnego myślenia, nietolerancji wobec innych wyznań i kultur. W podręcznikach do historii 70% tematów związanych jest z islamem. Dochodzi do rozbieżności, gdyż poza szkołą dzieci oglądają kreskówki z międzynarodowej stacji telewizyjnej, mają dostęp do Internetu i telefonów komórkowych, a poprzez to do kultury Zachodu i innych wartości. Tworzy się wielki miraż!

Dużo można pisać o książce i dyskutować o pozycji społeczno-kulturowej kobiet w społeczeństwie Arabii Saudyjskiej, ale Czytelnicy zainteresowani tematyką mogą sięgnąć po tę naukową publikację i poszerzyć swoje horyzonty. Książka zawiera także bardzo bogatą bibliografię.

źródło: http://magiawkazdymdniu.blogspot.com/2015/07/fatamorgana-saudyjskiej-przestrzeni.html#gpluscomments


"(...) Książka Pani Anny Odrowąż-Coates jest absolutnie unikatową pozycją na polskim horyzoncie dyskursu o sytuacji kobiet uprawianego przez przedstawicieli nauk społecznych i humanistycznych. ( ... ) Jest to pionierska w polskiej literaturze naukowej tak wnikliwa analiza sytuacji społeczno-kulturowej kobiet zamieszkujących w Arabii Saudyjskiej... Jestem głęboko przekonana, iż książka ta stanie się naukowym bestsellerem także poza gronem badaczy i akademików ..." [Fragmenty recenzji prof. nadzw. dr hab. Ewy Jarosz, Uniwersytet Śląski].

"(...) to fascynujące poznawczo studium społeczno-kulturowe, osadzone w nurcie badań etnograficznych, które otwiera przed czytelnikiem niezwykle złożony i wielopłaszczyznowy świat życia społecznego, rodzinnego, osobistego kobiet w Arabii Saudyjskiej..."

[Fragment recenzji prof. nadzw. dr hab. Danuty Lalak, IPSIR UW].


Poznawanie obcych kultur i rejonów świata, do których pewnie nie będzie mi dane osobiście pojechać, to moja pasja od lat. Szczególnie lubię czytać te książki, w których autorzy relacjonują własne obserwacje, doświadczenia i przeżycia, dając nam obraz danego miejsca z własnej, bardzo indywidualnej perspektywy. Tak właśnie przedstawia Arabię Saudyjską autorka prezentowanej tu pozycji, która przeżyła w tym kraju aż dwa lata, starając się dogłębnie poznać tak inną od naszej, cywilizację. Jako osoba z zewnątrz, przebywająca tu na innych zasadach, miała okazję poznać życie Saudyjczyków, a zwłaszcza saudyjskich kobiet, od kuchni. Z ogromnym wyczuciem etnograficznym prezentuje ich mentalność i i warunki, w jakich przychodzi im zmagać się z ograniczeniami narzuconymi przez kodeks obyczajów i religię. Udowadnia, że przepaść między życiem Europejek i Saudyjek jest tak znacząca, że dawano jej odczuć niestosowność niektórych pytań, które w naszej kulturze już od dawna nie są tematami tabu. Jednak mimo to w możliwie pełny sposób wykorzystuje swój warsztat badawczy, by pokazać przestrzeń, w której prawo i zwyczaje są podporządkowane temu, co podoba się Allahowi.

Autorka odnotowuje też ważne zmiany w tym społeczeństwie, np. wprowadzenie pierwszych kobiet do najwyższej rady państwa (Shoury). Nie jest jednak celem tej książki ukazanie, że to zwiastuje zrównanie praw kobiet i mężczyzn w bliżej nieokreślonej przyszłości – z wyjątkową wnikliwością są tu ukazane głównie różnice, które wydają się nie do przezwyciężenia w kontekście specyficznie pojętych zasad religijnych, obowiązujących w tym państwie.

Książka jest cennym źródłem informacji nie tylko dla studentów socjologii czy etnologii i powinni ją przeczytać nie tylko ludzie naukowo zaangażowani w tę tematykę. To także ważny głos w dyskusji na temat miejsca i roli kobiet we współczesnym świecie. Polecam ją zwłaszcza feministkom, które walczą o wolność wyrażania pełni kobiecości w każdym obszarze życia. Dla każdego z nas będzie ciekawą podróżą w zupełnie inny, kolorowy i egzotyczny świat, który ma jednak także mroczne oblicze.

źródło: http://urodaizdrowie.pl/fatamorgana-saudyjskiej-przestrzeni-spoleczno-kulturowej-kobiet-recenzja


Być kobietą… to znaczy kim? Jak bardzo płeć może definiować naszą rolę społeczną ze względu na filozofię, naukę, kulturę, położenie geograficzne czy w końcu wyznawaną religię? Zagadnienie stale powracające na grunt badań naukowych (jak i tych mniej naukowych). I to nie bez emocji. Czy XXI wiek musi zmagać się z płcią jako kategorią zniewolenia? Może to kwestia niepotrzebnie wyolbrzymiana, bądź też nigdy niebrana na poważnie. A może samo pytanie jest nad wyraz trywialne?

Wspomniane kwestie stają się jeszcze istotniejsze w świetle zdarzeń, których areną jest od przeszło roku Europa. Ostatnie miesiące trwającego na starym kontynencie kryzysu imigracyjnego dzielą dość wyraźnie przekaz medialny na dwa główne nurty – jeden opisuje przybyszy jako uchodźców, uciekających przed wojną i pewną śmiercią, drugi – jako migrantów ekonomicznych, planujących egzystować bezstresowo w oparciu o zachodnioeuropejską pomoc socjalną. Pierwszy nurt zwraca uwagę na przede wszystkim na potrzebujące pomocy kobiety i dzieci, ten drugi zaś na młodych silnych mężczyzn, z ostatnio nasilonymi tendencjami do gwałtów na Europejkach. Jakby nie było kwestia kobiet lub szerzej płci jest jedną z głównych osi tego sporu.

Wspominam to nie w celu zajęcia jakiegokolwiek stanowiska w tej histerii, tylko po to, by zwrócić uwagę na tło obu tych tendencji, a mianowicie odmieniany przez wszystkie przypadki islam i jego stosunek do płci pięknej. Zamiast wyciągać daleko idące (i w większości krzywdzące) wnioski przyjrzałam się bliżej pozycji Anny Odrowąż-Coates, badaczki, która przez dwa lata dokumentowała sytuację kobiet w Arabii Saudyjskiej. Autorka przeprowadziła wieloaspektowe badania etnograficzne, by nakreślić przestrzeń społeczno-kulturową kobiety, oraz odnaleźć jej uwarunkowania w procesie socjalizacji.

Pierwsza część Fatamorgany to wprowadzenie do przyjętego przez autorkę dyskursu teoretycznego – merytoryczne tło interpretacji zebranego materiału. Wykorzystane teorie: socjalizacji, płci kulturowej i stratyfikacji społecznej według płci stanowią rzetelne podłoże akademickie. Z kolei odniesienie do teorii reprodukcji Bourdieu – zastosowanej w odmiennym kulturowo kontekście socjalizacyjnym – pomaga uwypuklić autorce dominującą rolę religii w utrwalaniu pozycji jednostek warunkowanej hierarchią płci kulturowej. Co łączy się z pracami Durkheima o funkcjach wierzeń religijnych. Owocem tego teoretycznego mariażu jest nowy dyskurs, przenoszący kontrolę społeczną do wnętrza jednostki. Tytułowa fatamorgana to pozorna obecność kobiet w przestrzeni publicznej (a właściwie ich nieobecność) – sferze przynależnej mężczyznom ,,(...) począwszy od ich niewidzialności pod zwojami zasłony, przez ukryty świat za murami domów, sekcji sklepów czy kawiarni tylko dla kobiet oraz kobiecych imprez towarzyskich, kobiety są a jednak jakby ich nie było”.

O ile pierwsze rozdziały tej pozycji będą fascynującym spacerem teoretycznym dla wybranych czytelników, o tyle następne porwą znacznie szersze grono odbiorców. Najciekawszym materiałem analitycznym badaczki są pogłębione i swobodne wywiady ze 124 Saudyjkami w różnym wieku, pochodzącymi z rozmaitych kast, o różnym stanie cywilnym i różnym natężeniu kontaktów z osobami odmiennymi ideologicznie. Szalenie interesujące są szczegółowe opisy autorki dotyczące m.in. wizyty w tamtejszym salonie piękności, codziennych prób funkcjonowania w miejscach publicznych czy też zmian reakcji otoczenia ze względu na ,,eksperymenty” związane z wyglądem. Warto również wspomnieć o licznych źródłach medialnych analizowanych przez badaczkę. Możemy także dowiedzieć się, dlaczego według muzułmańskich uczonych dopuszczenie kobiet do prowadzenia pojazdów (tak, obecnie jest to zakazane) doprowadzi do homoseksualizmu mężczyzn. Po te, jak i po wiele innych, zaskakujących informacji, odsyłam do lektury. Naprawdę warto zapoznać się z tym bardzo słabo słyszalnym (bo też trudno dostępnym) ­ głosem Saudyjek; ich opinią o życiu własnym, jak i obcej im kulturze zachodniej.

Na zakończenie pragnę jedynie dodać, że lekturą tej pozycji możemy znacząco poszerzyć posiadaną wiedzę na temat sytuacji kobiet w kulturze islamu. Podkreślam przy tym zdecydowanie, że jest to opis saudyjskiej przestrzeni społeczno-kulturowej, a mechaniczne rozciąganie go na kraje, w których dominuje wiara w Allacha jest nie tylko niewskazane, ale i bezsensowne.

Gabriel Kamiński
źródło: ksiazka.net.pl


Anna Odrowąż-Coates pracuje na Akademii Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej w Warszawie. Jest autorką książki Fatamorgana saudyjskiej przestrzeni społeczno-kulturowej kobiet wydanej przez Impuls.

Książka nie jest łatwa. To przede wszystkim rozprawa naukowa. Autorka pokazuje najważniejsze zagadnienia z dziedzin socjologii i pedagogiki społecznej, posługuje się terminami naukowymi i teoriami, popierając je odpowiednimi nazwiskami. Potem pokazuje także historyczne, kulturowe i religijne strony Arabii Saudyjskiej. Mówi o podziale kastowym i tradycji, o ubiorze, wizji zachodu, a przede wszystkim o podziale płci.

Okazuje się, że w Arabii Saudyjskiej istnieje wiele rozbieżności. Z jednej strony powoli zachodzą tam pewne zmiany – kobiety osiągają kierownicze stanowiska – ale z drugiej ciągle są one mało widoczne. Kobiety są w szczególnie złej sytuacji. Od zawsze są niezauważalne, poddane mężczyznom. Mimo to w dużej części nie czują się gnębione.

Zaskakujący jest też rozdźwięk, który ukazał się w chwili starcia się Zachodu ze Wschodem. Widać odmienne kulturowo społeczeństwa. Pełno tu przykładów, które pojawiają się niby w tle rozmów. Na przykład miłość – to dla Saudyjek tylko wytwór filmowy lub książkowy, chociaż kochają swoich mężów, nie jest to miłość jak z książki.

Trzeba przyznać, że książka porusza ważny i trochę mało omawiany temat. Nie można negować tego, jak żyje się w Arabii, bo to inna kultura i inne tradycje. Mnie jednak zaskoczyło to, co podkreślała autorka kilka razy – że kobiety są niewidoczne. To kultura mężczyzn, nawet same panie to przyznawały, choć nie były z tego powodu złe. Przyjmują to jako coś oczywistego.

Poza teoriami i częścią naukową, autorka przytacza też badania. Zaprezentowano fragmenty rozmów z Saudyjkami. To te właśnie fragmenty są najcenniejsze. Na końcu książki zaprezentowano nawet przykładowy wywiad.

Lektura ta jest trudna, ale też potrzebna. Należy poznać inne kultury, nie oceniać ich. Autorka postarała się pokazać bardzo rzetelnie i dokładnie środowisko, które poddano badaniu. Są tu zatem rozmowy z ludźmi, ale też informacje naukowe. To pozycja naukowa, ale czyta się ją dobrze.

Poza tekstem mamy też tabelki, różnego rodzaju ryciny i fotografie. Wzbogaca to książkę i sprawia, że lepiej ją rozumiemy. Mimo wszystko jest to raport naukowy, który nie każdemu może się spodobać. Bogata bibliografia i odwołania do dzieł naukowych sprawiają, że dostajemy pozycję na wysokim poziomie. Jednak nie jest to książka do poduszki, na dobranoc.

Warto zajrzeć, by poznać temat, który porusza autorka. Według recenzji jest to unikalna pozycja na gruncie polskim. Zgodzę się z tym, nie znam tekstu napisanego przez polskiego badacza na temat tego, co dotyczy kultury Wschodniej. Wiele tu wątków, które mogą zaskoczyć i oburzyć, jednak początkowy tekst naukowy może zniechęcić niektórych czytelników. Dajcie szanse tej pozycji, pamiętajcie, że to książka naukowa. Obiektywizm, który tu znajdziecie, dość chłodne pokazanie faktów, jest zaskakujący. Ja dowiedziałam się wielu interesujących rzeczy, choć o niektórych musiałam naprawdę długo myśleć, nim przeszłam do dalszej lektury. I cieszę się, że mieszkam tu, gdzie mieszkam.

źródło: http://ksiazka-od-kuchni.blogspot.com/2016/01/fatamorgana-saudyjskiej-przestrzeni.html


Ludzie, którzy mnie znają, dobrze wiedzą, że bardzo interesuje mnie temat dotyczący spraw kobiecych w krajach arabskich. Do tej pory jestem przerażona tym, co tam się dzieje. Jestem bardzo szczęśliwa, że nie urodziłam się na tamtych terenach. Podejrzewam, że z moim ciętym językiem niedługo pocieszyłabym się wolnością i życiem.

Autorka Fatamorgany saudyjskiej przestrzeni społeczno-kulturowej kobiet przez dwa lata przebywała w Arabii Saudyjskiej. Wyjazd był spowodowany sprawami zawodowymi jej męża. To umożliwiło jej poznanie tamtejszej kultury. Mogła bywać w domach innych kobiet i rozmawiać z nimi. Zebrane materiały stały się podstawą do napisania omawianej przeze mnie publikacji. Część książki zawiera w sobie typowo teoretyczne informacje, które dotyczą m.in. pojęcia płci kulturowej. Anna Odrowąż-Coates przeszła od rysu historycznego do czasów dzisiejszych i pokazała, jak wygląda rzeczywistość mieszkających w Arabii Saudyjskiej kobiet. To nie było zbyt pasjonujące. Zdecydowanie bardziej podobały mi się wspomnienia dotyczące tych pań. Połknęłam je niemalże jednym tchem.

Jestem Europejką i nie potrafię sobie wyobrazić tego, że mogłabym żyć w Arabii Saudyjskiej. Nie lubię być niczym ograniczana, a tam kobietom więcej nie wolno niż wolno robić. Podobnie jest z Saudyjkami, które zupełnie inaczej zachowują się za granicą. W swojej ojczyźnie nie mogą samodzielnie podjąć żadnej decyzji. Gdy opuszczają tę złotą klatkę, są jak spuszczone ze smyczy psy.

Na szczęście w Arabii Saudyjskiej zaczynają zachodzić pewne zmiany społeczne, zresztą przekonajcie się sami:

„We wrześniu 2011 r. król Abdullah ogłosił, że w wyborach samorządowych w 2015 kobiety będą miały prawo do głosowania, a nawet ubiegania się o mandaty wyborcze. Na początku 2013 r. mimo licznych sprzeciwów radykałów 30 Saudyjek zostało zaprzysiężonych do Shoury (Shury), 150-osobowej najwyższej rady konsultacyjnej doradzającej królowi i rządowi. W 2012 r. kobiety dopuszczono do pracy w sklepach, choć w działach tylko dla rodzin. Obecnie mówi się o rozpatrzeniu prawnych rozwiązań zabezpieczenia kobiet rozwiedzionych. Powolne zmiany w rozszerzaniu ról społecznych kobiet są sygnałem, że informacje tu zawarte, uchwytując niczym w kadrze przemijający świat i jego incydentalność kulturową, mogą się stać za kilka lat cennym materiałem do analizy zmian społecznych."

Minie jednak sporo czasu, zanim cokolwiek zmieni się w mentalności saudyjskich mężczyzn. O ile w ogóle się zmieni. To chore, że gdy dojdzie do wypadku, w którym ucierpi kobieta i ona trafi do szpitala, nie może jej dotknąć lekarz, potrzebna jest lekarka. I co z tego, że wtedy liczy się każda sekunda.

Mam nadzieję, że o tej książce zrobi się głośno nie tylko w Polsce. To bardzo przemyślana publikacja. Anna Odrowąż-Coates opiera się na faktach, nie snuje filozoficznych wywodów i co najważniejsze, nie ocenia Saudyjczyków. Nie do końca zgadza się z tym, co tam się dzieje, ale wie, że tam jest taka kultura i nie można jej oceniać.

Zachęcam do zapoznania się z tą książką wszystkie osoby, które są zainteresowane tą tematyką. Myślę, że bardziej przypadnie do gustu kobietom. Polecam Fatamorganę także nauczycielom akademickim, którzy wykładają przedmioty związane z feminizmem. To na pewno będzie dobra i wartościowa lektura dla studentów. Czyta się ją bardzo szybko i dowiaduje się z niej wielu ciekawych faktów dotyczących kultury arabskiej. Mam nadzieję, że na naszym rynku wydawniczym pojawi się więcej tego typu publikacji.

źródło: http://sztukater.pl/ksiazki/item/16874-fatamorgana-saudyjskiej-przestrzeni-spoleczno-kulturowej-kobiet.html

Zobacz także

Polecane tytuły ( 8 inne tytuły w tej samej kategorii )

Nowa rejestracja konta

Posiadasz już konto?
Zaloguj się zamiast tego Lub Zresetuj hasło