Kowalski Mirosław

Famuła-Jurczak Anita

Pawlak Agnieszka

Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Słowo wstępne

Część I Przestrzeń edukacyjna – nadzieje i niepokoje społeczne

Bogusław Śliwerski

Komu służą rankingi oświatowe? Współczesny dyskurs o rywalizacji w szkolnej edukacji

Dariusz Stępkowski

Ukształcalność jako zasada działania edukacyjnego W sprawie zapomnianej kategorii J. F. Herbarta i jej współczesnej reinterpretacji

Mirosław Kowalski, Daniel Falcman

Świadomość społeczna jako przestrzeń niewspółmierności Logosow: racjonalności linearnej, logiki dwuwartościowej i triady aksjologicznej a wymiary świata ponowoczesnego (konsekwencje dla pedagogiki i socjologii wiedzy)

Agnieszka Pawlak

Indywidualizm i podmiotowość w szkole w kontekście teorii „społeczeństwa ryzyka”

Barbara Wolny

Edukacja dla zdrowia (o zdrowiu) ucznia (aksjologiczne podstawy edukacji zdrowotnej – analiza założeń nowej Podstawy programowej)

Ryszard Małachowski

Biografia w metodologii badań historyczno-pedagogicznych

Beata A. Orłowska

Edukacja wielokulturowa – konieczność czy chwilowa moda?

Część II Uczeń w przestrzeni edukacyjnej – oczekiwania, doświadczenia i dylematy społeczne

Ewa Muszyńska

Ekstremalne zachowania uczniów

Monika Szpringer

Szkoła jako środowisko profilaktyczne zachowań problemowych w opinii uczniów szkół gimnazjalnych

Lidia Wawryk

Obraz zachowań agresywnych gimnazjalistów (komunikat z badań)

Anita Famuła-Jurczak

Uczniowie o sobie – budowanie obrazu samego siebie w codzienności szkolnej

Bożena Dusza

Portret ucznia w świetle wypracowań licealistów (doniesienie z badań)

Agnieszka Olczak

Obraz ucznia w wypowiedziach przyszłych nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej

Jolanta Lipińska-Lokś

„Dobry dorosły” w rzeczywistości szkolnej ucznia z niepełnosprawnością

Krzysztof Wąż

Wybrane tendencje w przemianach obyczajowości seksualnej młodzieży

Mirosława Furmanowska

Edukacja seksualna uczniów niepełnosprawnych intelektualnie

Helena Ochonczenko

Problemy rzecznictwa uczniów niepełnosprawnych

RECENZJA WYDAWNICZA KSIĄŻKI POD REDAKCJĄ MIROSŁAWA KOWALSKIEGO, AGNIESZKI PAWLAK I ANITY FAMUŁY - JURCZAK PRZESTRZEŃ EDUKACYJNA - DYLEMATY, DOŚWIADCZENIA I OCZEKIWANIA SPOŁECZNE. 

Całość składa się z dwóch rozdziałów:

I. Przestrzeń edukacyjna - nadzieje i niepokoje społeczne. Znajdujemy tutaj dziewięć esejów dotyczących istotnych problemów edukacyjnych, z którymi boryka się lub powinna się borykać pedagogika.

II. Uczeń w przestrzeni edukacyjnej - oczekiwania, doświadczenia i dylematy społeczne. W tym rozdziale zamieszczono dziesięć artykułów będących sprawozdaniami z badań lub zawierających refleksję autorów w oparciu o dane empiryczne. […]

Pragnę zwrócić uwagę na tekst autorstwa Dariusza Stępkowskiego Ukształcalność jako zasada działania edukacyjnego. W sprawie zapomnianej kategorii J.F. Herbarta i jej współczesnej reinterpretacji. Autor […] nawołuje do odczytania na nowo dorobku Herbarta, którego dawno temu zaszufladkowaliśmy do przegródki - „encyklopedyzm dydaktyczny". To wyraźne przesłanie podane jest piękną polszczyzną, w której uwodzą terminy przypominające język Tadeusza Kotarbińskiego (np. tytułowa ukształcalność) oraz użycie staropolskiego czasu zaprzeszłego. Czyta się to znakomicie. […] 

Z artykułu Barbary Wolny dowiadujemy się, że świetnym pomysłem autorów nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego jest włączenie edukacji do lekcji wychowania fizycznego […] W tytule rozdziału znalazły się nadzieje i niepokoje społeczne. Rozumiem więc, że Barbara Wolny, w odróżnieniu od innych autorów, sytuuje się w kategorii nadzieje i w ten sposób uzasadnia tytuł tego rozdziału. […]

Syntetyzujący i systematyzujący charakter mają artykuły Ewy Muszyńskiej o ekstremalnych zachowaniach uczniów oraz Krzysztofa Wąża o przemianach obyczajowości seksualnej młodzieży. Oba te teksty ujawniają erudycję autorów oraz ich orientację w wynikach najnowszych badań.

Wśród komunikatów z badań żadnych wątpliwości nie budzą teksty Lidii Wawryk, Bożeny Duszy oraz Agnieszki Olczak. Prezentowane przez te autorki wyniki badań dobrze osadzone są w teoriach pedagogicznych i prezentowane są w sposób przejrzysty. Na szczególną uwagę zasługuje w tym zakresie artykuł Agnieszki Olczak Obraz ucznia w wypowiedziach przyszłych nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej. Dowiadujemy się z niego, że większość przyszłych nauczycieli traktuje uczniów jako tabula rasa, nie jest ciekawa ich potrzeb, zainteresowań i możliwości intelektualnych. Jest to smutny komentarz do tekstu Agnieszki Pawlak - adepci nie widzą potrzeby indywidualizacji i nawet w sposób naiwny nie rozumieją podmiotowości ucznia. […]

Trzy teksty poświęcone są uczniom niepełnosprawnym i stanowią one cenne dopełnienie całości. Jolanta Lipińska - Łoś argumentuje za dopełnieniem kompetencji pedagogów zajmujących się uczniami niepełnosprawnymi walorami „dobrego człowieka". Pokazuje jak ważne są umiejętności opiekuńcze i empatyczne, czy wręcz pewne cechy osobowościowe. Koncentracja na tych zagadnieniach spowodowała jednak, że autorka zagubiła trochę profesjonalizm pedagogów specjalnych. Nie wystarczy bowiem być dobrym, trzeba wiedzieć jak tą dobroć okazywać.

Mirosława Furmanowska zajęła się zapoznaną tematyką edukacji seksualnej uczniów niepełnosprawnych intelektualnie. Autorka odtwarza historię bojów o edukację seksualną w polskiej szkole, pokazując różne jej koncepcje. W konkluzji pisze, że w odniesieniu do edukacji seksualnej uczniów niepełnosprawnych intelektualnie nawet takich koncepcji nie ma.

Wreszcie ostatni artykuł Heleny Ochonczenko Problemy rzecznictwa uczniów niepełnosprawnych stawia więcej pytań niż odpowiedzi. Autorka zastanawia się, kto powinien być rzecznikiem interesów (i czy tylko interesów) uczniów niepełnosprawnych. Pokazuje niedoskonałość dotychczasowych rozwiązań prawno-organizacyjnych. Na tym tle analizuje wady i zalety rzecznictwa na poziomie szkoły, nauczycieli-wychowawców, pedagogów i psychologów szkolnych, rodziców i samych uczniów. Jak już napisałem nie daje gotowych recept. Stawia raczej szereg istotnych pytań.

JANUSZ GĘSICKI