Adamek Irena

Profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie. Pełni funkcję dyrektora Instytutu Pedagogiki Przedszkolnej i Szkolnej oraz kierownika Katedry Pedagogiki Wczesnoszkolnej W kręgu zainteresowań naukowych: dydaktyka, pedeutologia, edukacja zintegrowana.

Autorka ponad 100 publikacji, w tym monografii: Umiejętności dydaktyczne nauczyciela klas I – III (1988); Praktyka rozwojowa w wychowaniu małego dziecka (1996, 1998); Przygotowanie dzieci do szkoły w rozwijającym się systemie wychowania przedszkolnego na ziemiach polskich (II polowa XIX wieku – do 1918 roku (1999, 2000). Ponadto opublikowała książki z zakresu edukacji wczesnoszkolnej: Rozwiązywanie problemów przez dzieci ( 1995, 1997); Podstawy edukacji wczesnoszkolnej (1997, 2000); pod red. Idee i strategie kształcenia nauczycieli klas I – III i przedszkoli; Nauczyciel i uczeń w edukacji zintegrowanej (2001); Projektowanie i modelowanie edukacji zintegrowanej (2002); Kształcenie zintegrowane. Planowanie działań edukacyjnych (2003), programy kształcenia zintegrowanego a standardy ich konstruowania (2005).

Pełni funkcję rzeczoznawcy MENiS-u ds. oceny programów, podręczników oraz środków dydaktycznych (od 12 lat).

Autorka wdrożonego trzykrotnie programu kształcenia nauczycieli klas I–III (przyznane granty w ramach konkursu ogłoszonego i finansowanego przez MENiS) w zakresie edukacji zintegrowanej na studiach podyplomowych.

Aktualnie zajmuje się problematyką standaryzacji kształcenia nauczycieli w specjalności pedagogika wczesnoszkolna w Unii Europejskiej. Drugi penetrowany obszar to zachowanie dziedzictwa kultury i tradycji polskiej w programach szkół polonijnych i w Polsce.

Członek: Zespołu Edukacji Elementarnej Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN, Komisji Nauk Pedagogicznych PAN-u, Komitetu Redakcyjnego „Życie Szkoły”

Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Wstęp   

Irena Adamek
Rozdział 1. Kompetencje kluczowe a swoistość kompetencji kreatywnych nauczyciela   

Wprowadzenie    
1.1. Ustalenia terminologiczne    
1.2. Podstawowe kompetencje kluczowe   
1.3. Swoistość/charakter kompetencji kreatywnych nauczyciela      
1.4. Kreatywność nauczyciela a kształcenie kreatywności uczniów    
1.5. Kreatywność i twórczość potrzebą i wartością nauczyciela    
Podsumowanie 

Irena Adamek
Rozdział 2. Metodologia badań własnych      

2.1. Przedmiot, cele i problematyka badawcza   
2.2. Dobór i uzasadnienie metod badań      
2.3. Charakterystyka badanej próby    

Elżbieta Marek
Rozdział 3. Rozwój zawodowy badanych nauczycieli   

Wprowadzenie    
3.1. Problemy w pracy zawodowej  
3.2. (Samo)doskonalenie   
3.3. Samopoczucie nauczycieli w pracy zawodowej 
3.4. Plany dotyczące rozwoju zawodowego badanych    
Podsumowanie      

Iwona Czaja-Chudyba
Rozdział 4. Osobowe i profesjonalne uwarunkowania aktywności twórczej nauczyciela   

Wprowadzenie    
4.1. Personalne uwarunkowania twórczości      
4.2. Społeczne uwarunkowania kreatywności      
4.3. Osobowe uwarunkowania kompetencji kreatywnych nauczycieli      
4.4. Społeczne i demograficzne uwarunkowania kompetencji kreatywnych nauczycieli 
4.5. Kompetencje kreatywne w ocenie badanych nauczycieli      
Podsumowanie  

Józefa Bałachowicz
Rozdział 5. Wiedza nauczycieli o twórczości   

Wprowadzenie      
5.1. Stan wiedzy nauczycieli o twórczości   
5.2. Czynniki społeczne, zawodowe i personalne a stan wiedzy nauczycieli o twórczości    
Podsumowanie  

Iwona Czaja-Chudyba
Rozdział 6. Kompetencje krytyczne w twórczej refleksji nauczyciela 

Wprowadzenie      
6.1. Kompetencje krytyczne z perspektywy psychopedagogiki twórczości 
6.2. Problemy krytyki i refleksji nauczycieli    
6.3. Kompetencje krytyczne nauczycieli   
6.4. Inhibitory i stymulatory kompetencji krytycznych w ocenie badanych nauczycieli   
Podsumowanie    

Józefa Bałachowicz
Rozdział 7. Obraz kreatywnego i idealnego ucznia w poglądach nauczycieli  

Wprowadzenie      
7.1. Obraz idealnego ucznia w poglądach nauczycieli 
7.2. Czy uczeń idealny to uczeń twórczy?   
7.3. Czynniki społeczne i zawodowe a preferencje zachowań twórczych w obrazie idealnego ucznia    
7.4. Wiedza nauczyciela o twórczości a wzorzec idealnego ucznia    
7.5. Czynniki personalne a preferencje zachowań twórczych w obrazie idealnego ucznia 
Podsumowanie    

Józefa Bałachowicz
Rozdział 8. Cechy stylu działań edukacyjnych nauczyciela   

Wprowadzenie      
8.1. Działania edukacyjne w opisie nauczycieli      
8.2. Osobowe uwarunkowania deklarowanego i obserwowanego stylu działań edukacyjnych nauczycieli 
8.3. Czynniki demograficzne i zawodowe a styl działań edukacyjnych nauczyciela    
Podsumowanie    

Tatiana Kłosińska
Rozdział 9. Postawy nauczycieli wobec twórczości   

Wprowadzenie 
9.1. Samopoczucie nauczycieli a czynniki warunkujące postawy wobec twórczości  
9.2. Samopoczucie w zawodzie a postawy nauczycieli wobec zachowań twórczych  
9.3. Czynniki warunkujące akceptację zachowań twórczych    
9.4. Staż a samopoczucie nauczycieli w zawodzie   
Podsumowanie    

Tatiana Kłosińska
Rozdział 10. Uwarunkowania postawy twórczej w poglądach nauczycieli  

Wprowadzenie 
10.1. Postawa twórcza – ustalenia terminologiczne 
10.2. Zewnętrzne i wewnętrzne bariery oraz stymulatory warunkujące postawy twórcze 
10.3. Własne osiągnięcia twórcze w opinii badanych nauczycieli   
10.4. Styl myślenia a uwarunkowania postawy twórczej w samoocenie badanych    
10.5. Nauczyciel wobec własnego potencjału twórczego 
Podsumowanie   

Irena Adamek
Józefa Bałachowicz  

Zakończenie  

Bibliografia 

Aneks  

[…] Monografia […] Kompetencje kreatywne nauczyciela wczesnej edukacji dziecka jest ważnym przyczynkiem do dyskusji nad konstruowaniem takiego modelu edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej, w którym kompetencje kreatywne nauczyciela staną się nie tylko pożądane, ale wręcz niezbędne, ponieważ […] potrzebny staje się człowiek ,,wielowymiarowy’’, charakteryzujący się mobilnością, synergetyzmem, otwartością i wyobraźnią, umiejący pokonywać trudności i przekraczać granice własnych możliwości, ale też człowiek o analityczno-syntetycznym spojrzeniu na świat.

prof. UAM, dr hab. Hanna Krauze-Sikorska

Autorki zmuszają czytelnika do refleksji nad celowością, metodami i skutecznością pracy nauczycielskiej. Udowadniają, że kompetencje kreatywne nauczyciela wczesnej edukacji są i powinny być przedmiotem uwagi i dyskusji nad problematyką kształcenia nauczycieli.

prof. UŚ, dr hab. Urszula Szuścik

Kreatywność to pojęcie, które w ostatnich latach często pojawia się w codziennym życiu. Kreatywności oczekują od nas pracodawcy, domownicy, a ta niezwykle przydatna umiejętność pozwala spoglądać na dany problem z wielu perspektyw, dostrzegać nowe drogi i rozwiązania tam, gdzie jeszcze nikt ich nie poszukiwał. Wiele lat funkcjonowało mylne przekonanie, że kreatywny może być tylko artysta, że z kreatywnością trzeba się urodzić. Dziś już wiadomo, że tę przydatną umiejętność można w sobie odkryć, warto ją też pielęgnować już od najmłodszych lat. Szczególnie, że to właśnie dzieci mają w sobie olbrzymie zasoby kreatywnych pomysłów, to one widzą świat taki, jaki mógłby być, gdyby nie funkcjonowały w nim zakazy, nakazy, normy społeczne, to on nie są jeszcze ograniczone kolektywnym myśleniem, schematami, w które w dalszych latach życia wtłoczy ich szkoła, a następnie – pracodawca.

Tak jednak wcale nie musi być, bowiem odpowiednio pielęgnowana kreatywność jest wielkim skarbem, który wznosi dziecko ponad szablonowe działania, sprawia, że może ono się rozwijać w tym kierunku, w którym chce, że potrafi ono dostrzec wiele rzeczy niedostępnych dla osób żyjących według określonych reguł i nawet nie próbujących wyjść poza swoją strefę komfortu. Aby jednak nad kreatywnością dziecka pracować, aby jej nie zabić, nie zdusić w zarodku, konieczny jest … kreatywny nauczyciel. Taki, który otwiera przed dzieckiem drzwi i z zachwytem obserwuje, jak dziecko przez nie samodzielnie przechodzi. Taki, który wspiera, pokazuje dziecku jak szukać, ale pozostawia dziecku swobodę wyboru. 

O tym, jak ważny jest taki nauczyciel, przekonamy się dzięki książce pt. „Kompetencje kreatywne nauczyciela wczesnej edukacji dziecka”, pod redakcją naukową Ireny Adamek i Józefy Bałachowicz. Opublikowana nakładem Oficyny Wydawniczej IMPULS pozycja zajmuje się tematem kreatywności i aktywności twórczej nauczyciela, a także mechanizmami myślenia krytycznego w procesie twórczym. Składająca się z dziesięciu rozdziałów praca adresowana jest przede wszystkim do nauczycieli (nie tylko w przedszkolu czy w pierwszych klasach szkoły podstawowej) i pedagogów, a także studentów, którzy mają szansę wkroczyć na rynek pracy nie tylko wyposażeni w wiedzę o twórczości, ale tym samym otrzymują szansę, by odkryć/pielęgnować w sobie kreatywność. 

W pierwszym z rozdziałów, „Kompetencje kluczowe a swoistość kompetencji kreatywnych nauczyciela” Irena Adamek prezentuje różny sposób myślenia o kompetencjach kluczowych oraz kreatywnych nauczycieli, rozpoczynając od ustaleń terminologicznych, pokazujących niejako przy okazji szerokie znaczenie, a co za tym idzie – także i znaczącą rolę – kreatywności w życiu. Szczegóły dotyczące badań związanych z kompetencjami kreatywnymi nauczycieli wczesnej edukacji dziecka Irena Adamek przedstawia w rozdziale drugim, przybliżając czytelnikom przedmiot, cele i problematykę badań, a także omawiając zastosowane metody i narzędzia oraz sposób doboru grupy do badań. Wyniki badań dotyczących realizacji procesu rozwoju zawodowego badanych nauczycieli omawia w rozdziale trzecim, zatytułowanym „Rozwój zawodowy nauczyciela”, Elżbieta Marek. Badania te stanowiły m.in. próbę odpowiedzi na pytania o trudności w pracy i proces doskonalenia w zawodzie, a także o plany zawodowe na przyszłość. 

Iwona Czaja-Chudyba w rozdziale czwartym, zatytułowanym „Osobowe i profesjonalne uwarunkowania aktywności twórczej nauczyciela” podkreśla, że kreatywność nauczyciela jest ściśle związana ze wspieraniem postaw eksperymentowania, poszukiwania i badania, a także stymulowania ciekawości poznawczej dziecka. Kolejny rozdział, pt. „Wiedza nauczycieli o twórczości”, autorstwa Józefy Bałachowicz, stanowi omówienie badań dotyczących stanu i adekwatności wiedzy nauczyciela o różnych aspektach twórczości. Zaciekawiają tu m.in. zależności pomiędzy badanymi wskaźnikami osobowości nauczyciela a stanem wiedzy danego nauczyciela o twórczości. 

O „Kompetencjach krytycznych w twórczej refleksji nauczyciela” pisze w kolejnym, szóstym rozdziale Iwona Czaja-Chudyba. Na podstawie wyników przeprowadzonych badań autorka zauważa m.in., że kompetencje krytyczne nauczycieli stanowią czynnik stymulujący dla twórczości. Natomiast o tym, jak wygląda obraz kreatywnego i idealnego ucznia w poglądach nauczycieli pisze Józefa Bałachowicz w następnym rozdziale. Podkreśla przy tym, że obraz dziecka i rola ucznia należą do podstawowych aspektów indywidualnej teorii nauczyciela, a wiedza i poglądy nauczyciela dotyczące funkcjonowania ucznia tego, co pozwala mu się rozwijać, dostarczają informacji, w jaki sposób pomóc dziecku w nauce i wspierać jego rozwój. Ta sama jurorka w rozdziale pt. „Cechy stylu działań edukacyjnych nauczyciela” zwraca uwagę na to, co rozumiemy rzez styl działań edukacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem twórczego stylu pracy i tego, co one ze sobą niesie. W ostatnich dwóch rozdziałach książki Tatiana Kłosińska pisze o postawach nauczycieli wobec twórczości zauważając, że nie wszyscy nauczyciele potrafią budować pozytywne relacje ze środowiskiem, co wpływa na ich postawę wobec twórczości własnej i innych pedagogów, a także o uwarunkowaniach postawy twórczej w poglądach nauczycieli. 

Z uwagi na to, że kompetencje nauczyciela (w tym kompetencje kreatywne), mają realny wpływ na dziecko i proces edukacji, to publikacja „Kompetencje kreatywne nauczyciela wczesnej edukacji dziecka” jest niezwykle ważna. To nauczyciel jest bowiem wzorem dla uczniów, zaś jego kompetencje mogą stać się podstawą kształtowania postaw i … kompetencji dzieci. Tym samym twórczość, kompetencje twórcze, pozwalające podsycać w dziecku kreatywność, stają się warunkiem w szkole przyszłości.

źródło: http://www.qulturaslowa.pl/2020/08/irena-adamek-jozefa-baachowicz-red.html