Agnieszka Zalewska-Meler

doktor habilitowany nauk o kulturze fizycznej, profesor nadzwyczajny Akademii Pomorskiej w Słupsku.

Niniejsza publikacja to wynik namysłu nad kategorią dzieciństwa, ujmowanego jako proces tworzenia przez dziecko „dziecięcego świata bycia i przeżywania siebie w ruchu”. Oddanie głosu dzieciom w indywidualnych wywiadach tworzy podstawę wniknięcia w sposób stanowienia doświadczeń ruchowych i nadawania im wartości i znaczeń.

Problematyka naznaczania dziecięcej codzienności ruchem, będąca jądrem zrealizowanego projektu ba­dawczego, stała się impulsem do rozbudowy me­todologicznej strony przedsięwzięcia, czyli wykorzystania analiz kognitywistycznych w językowych obrazach swobodnej i programowanej aktywności ruchowej dziecka przedszkolnego.

Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Wprowadzenie, czyli o dostępie i wspólnym przemierzaniu intrygującego świata dziecka przedszkolnego        

Rozdział 1
(Z)rozumieć świat dziecka przedszkolnego         
1.1.    Dzieciństwo jako kategoria pedagogiczna         
1.2.    Potrzeby i możliwości dziecka wieku przedszkolnego    
1.3.    Dziecko sześcioletnie w szkole        

Rozdział 2
Bycie w ruchu – doświadczanie świata przez dziecko w wieku przedszkolnym  
2.1.    Rozwój aktywności motorycznej dziecka przedszkolnego       
2.2.    Aktywność fizyczna w kategorii dobra rozwojowego    
2.3.    Warunki i okazje do ruchowej aktywności dziecka     

Rozdział 3
Sygnatury zdrowia w funkcjonowaniu społeczności przedszkolnej   
3.1.    O epistemologii Przedszkola Promującego Zdrowie   
3.2.    Jakość edukacji fizycznej w przedszkolu – formowanie nawyków zdrowego dzieciństwa     
3.3.    Istota języka w reprezentacji doświadczeń ruchowych dziecka przedszkolnego        

Rozdział 4
Doświadczenia ruchowe dziecka przedszkolnego w autorskich założeniach badawczych        
4.1.    Określenie zadania badawczego       
4.2.    Wybór wstępnych kategorii badawczych    
4.2.1.    Językowy obraz świata            
4.2.2.    Kompetencja narracyjna         
4.2.3.    Kultura dziecięca          
4.3.    Metodologia kognitywna – możliwości badawcze w ujmowaniu ruchowych doświadczeń biograficznych dziecka przedszkolnego        
4.3.1.    Składniki wyjściowe analiz kognitywnych         
4.3.2.    Metoda wywiadu w rekonstruowaniu obrazów „bycia-w-ruchu” dziecka przedszkolnego       
4.4.    Zasady pozyskiwania danych oraz uczestników do badań     

Rozdział 5
„Moim światem jest ruch” – narracyjne obrazy aktywności ruchowej dziecka przedszkolnego        
5.1.    Dziecko trzyletnie, czyli oswajanie świata w ruchu        
5.1.1.    Razem... a jednak osobno   
5.1.2.    Sprawność małych i... dużych   
5.2.    Dziecko czteroletnie, czyli działanie w ruchu   
5.2.1.    Zajętość jako ustawiczne bycie w ruchu     
5.2.2.    Świat, który stawia opór memu ciału    
5.3.    Dziecko pięcioletnie, czyli tropienie świata w ruchu        
5.3.1.    Ciekawość i reagowanie ruchem        
5.3.2.    Biegam i śmieję się... więc jestem     
5.4.    Dziecko sześcioletnie, czyli doskonalenie siebie w ruchu    
5.4.1.    Testowanie swoich możliwości ruchowych   
5.4.2.    Odkrywanie i oswajanie swojego zdrowia        

Podsumowanie. (U)gruntowanie indywidualnych doświadczeń ruchowych badanych dzieci wieku przedszkolnego oraz próba nadania im znaczenia          

Bibliografia     

Aneks  

Większość zadań dla wychowania fizycznego w edukacji fizycznej dziecka przedszkolnego – to przedstawienia o charakterze deskryptywnym. Katalog wyznaczonych zadań przybiera zwykle postać standaryzowanej listy. Zawiera ona zapis tego, co „powinno być” wykonane. [...] Jest bowiem tak, że gdy z dziećmi nie rozmawia się o ich aktywności ruchowej, to nie będą jej traktować jako coś dla siebie ważnego, choć ta ważność i ranga są nie do przecenienia. [...]

Ujęcia teoretyczne, które przeszły w koncepcję badań, stanowią niewątpliwie oryginalną część prezentowanego opracowania. Wpływ na ową oryginalność ma istota problemów, w której mieszczą się zarówno niespotykane w innych opracowaniach zakresy (choć obszerne, to znakomicie zdetalizowane), jak i instrumentarium badawcze. W teorii założeń badawczych – na co pragnę ponownie zwrócić uwagę – istotne jest dokonanie wykładni sensu podejścia kognitywnego. Wybór właśnie takiego łączy istniejące w zamyśle Autorki połączenie „ze sobą i w następstwie” tego wszystkiego, co zaistniało wcześniej w jej umyśle. Powstają tym samym psycho-socjo-lingwistyczne akty dziecięcej komunikacji, zestrojone z własną wyjątkowością, które dziecko wnosi w swoje „bycie i działanie w ruchu”, a także specyficznością w odwoływaniu się do doświadczeń ruchowych, zarówno indywidualnie zróżnicowanych, jak i uwspólnionych ekspozycji ruchowych.

Z recenzji dr hab. Lucyny Preuss-Kuchty

Pojęcie kultury fizycznej nieco się zdewaluowało na przestrzeni lat, a wychowanie fizyczne stało się niestety jednym z najmniej lubianych przedmiotów. Tymczasem kultura fizyczna, ruch, jest podstawą zarówno zdrowia, jak i poznawania świata. Tę świadomość, a także zainteresowanie ruchem, warto wyrabiać już w okresie przedszkolnym, kiedy dziecko koncentruje się na zabawie, w tym zabawie z rówieśnikami.

O tym, jak tę kulturę krzewić, a także badania w tym zakresie i ich wyniki prezentuje Agnieszka Zalewska-Meler, doktor habilitowany nauk o kulturze fizycznej i profesor nadzwyczajny Akademii Pomorskiej Słupsku. Książka pt. „Kultura ruchu dziecka przedszkolnego”, opublikowana nakładem Oficyny Wydawniczej IMPULS, to nowatorskie podejście zarówno do sposobu patrzenia na doświadczanie przez dziecko świata poprzez ruch, jak i do samych badań poprzez zastosowanie metodologii kognitywnej. Tym bardziej, że autorka wielokrotnie zwraca uwagę na ryzyko wypaczenia interpretacji pewnych kwestii, co skłania czytelników do refleksji, a może nawet do weryfikacji swojego podejścia do danego tematu czy interpretacji danego pojęcia. Po książkę sięgnąć mogą nie tylko nauczyciele wychowania fizycznego, czy studenci, ale też nauczyciele wychowania przedszkolnego i wczesnoszkolnego, którzy – poprzez ruch – mogą pokazywać dzieciom świat.

Książka składa się z pięciu rozdziałów, zarówno teoretycznych, jak i badawczych. W rozdziale pierwszym autorka przybliża nam dziecko, jako podmiot wychowania – pisze o dzieciństwie jako kategorii pedagogicznej, podkreślając fakt nieco wypaczonej interpretacji tego terminu podczas przeciwstawiania go funkcjonowaniu osób dorosłych. Zadaje też pytanie o to, co oznacza bycie dzieckiem, prezentuje również różne koncepcje rozwoju oraz zasady wychowania, w tym wychowania w duchu kultury fizycznej. Pisze ponadto o funkcjonowaniu dziecka sześcioletniego w szkole, wyjaśniając przy tym wątpliwości dotyczące terminu „wiek przedszkolny”.

W rozdziale drugim autorka przybliża czytelnikom rozwój aktywności motorycznej dziecka przedszkolnego, zwracając uwagę na to, jak dynamiczna jest w okresie przedszkolnym droga rozwojowa dziecka w zakresie jego rozwoju fizycznego, a szczególnie motorycznego. Pisze także o przestrzeni dla aktywności dziecka, a szczególnie o placach zabaw, przytaczając między innymi koncepcję programową i edukacyjną parku Henryka Jordana. Rozdział trzeci poświęcony jest różnorodnym działaniom dotyczącym promocji zdrowia, takim jak działalność Szkoły Promującej Zdrowie, której nieodłącznym elementem jest edukacja zdrowotna. Czytamy również o jakości edukacji fizycznej w przedszkolu i przejawach niedostatecznej wiedzy nauczycieli, którzy kulturę fizyczną sprowadzają do okazjonalnych spacerów.

Rozdział czwarty, badawczy, stanowi przedstawienie założeń badawczych – określenie założeń, wybór wstępnych kategorii badawczych, a także o wykorzystaniu metodologii kognitywnej i zasad pozyskiwania danych oraz uczestników do badań. Ostatni rozdział to prezentacja wyników badań, a właściwie dokładny ich opis. Znajdziemy tu wiele ciekawych wniosków, jak ten, że rozwój zdolności narracyjnych to proces, uzależniony nie tylko od czasu, ale od sytuacji, zdarzeń czy działania. Integralną częścią książki są wywiady przeprowadzone z dziećmi, które również warto prześledzić, bowiem dają one możliwość spojrzenia na zdrowie, ruch i zabawę nie okiem badacza, ale samego dziecka.

Lektura książki „Kultura ruchy dziecka przedszkolnego” wyposaża nas nie tylko w wiedzę dotycząca funkcjonowania dziecka w wieku przedszkolnym i sposobów poznawania przez niego świata, ale stanowi również impuls do podejmowania różnorodnych inicjatyw związanych ze zdrowiem i z ruchem, czy to w formie eksperymentów pedagogicznych, czy – nawet korzystniej – do wdrożenia idei wychowania fizycznego w przedszkolną czy nawet szkolną codzienność.

Qultura słowa
źródło: http://www.qulturaslowa.pl/2020/06/agnieszka-zalewska-meler-kultura-ruchu.html