Edukacja małego dziecka. Tom 13
Cena podstawowa
38,10 zł
-10,00 zł
Cena
28,10 zł
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni 20,00 zł
Podtytuł: Przedszkole – przemiany instytucji i jej funkcji
Prezentowany tom obejmuje dwa główne zakresy tematyczne, ujęte w czterech częściach i odnoszące się po pierwsze – do przedszkola jako instytucji, w tym m.in. jej organizacji, warunków i kadry, a po drugie – do kompetencji związanych z jakościowym wymiarem przedszkolnej edukacji, w tym kompetencji nauczycieli-wychowawców oraz kompetencji dzieci.
Start edukacyjny to początek poznawania siebie i świata, warunkujący jakość życia indywidualnego i wspólnotowego. Tom 8 serii Edukacja małego dziecka, zatytułowany Przedszkole – przemiany instytucji i jej funkcji, w całości został poświęcony zagadnieniom związanym z wychowaniem przedszkolnym. Okres wychowania przedszkolnego ma bez wątpienia strategiczne znaczenie dla prawidłowego rozwoju dziecka. Jest to związane przede wszystkim z tym, że wszelkie wysiłki zmierzające do wyrównywania szans mają sens wówczas, gdy podejmowane są w najwcześniejszych latach rozwoju, a więc w wieku 2–6 lat. Tylko w tym momencie istnieje możliwość, aby został przerwany błędny łańcuch reprodukcji kulturowej z udziałem szkoły.
Prezentowany tom obejmuje dwa główne zakresy tematyczne, ujęte w czterech częściach i odnoszące się po pierwsze – do przedszkola jako instytucji, w tym m.in. jej organizacji, warunków i kadry, a po drugie – do kompetencji związanych z jakościowym wymiarem przedszkolnej edukacji, w tym kompetencji nauczycieli-wychowawców oraz kompetencji dzieci.
Część pierwsza nosi tytuł Przedszkole i nauczyciel-wychowawca w sytuacji zmiany. Rola nauczyciela – w opozycji do ról formalnych, związanych z reprezentowaniem określonej instytucji czy byciem funkcjonariuszem, ekspertem, specjalistą – oznacza koncentrację na wypełnianej przez niego misji. Przede wszystkim zwraca się uwagę na wybierane przez niego określone wartości, ma on być inspiratorem wspomagającym rozwój dziecka. Zmiany społeczne i kulturowe przyczyniają się do coraz to nowych oczekiwań stawianych przed pedagogami. Nauczycielom wychowania przedszkolnego dane zostało niedawno nowe zadanie w postaci przeprowadzenia diagnozy gotowości do podjęcia nauki w szkole w okresie poprzedzającym rok szkolny, w którym możliwe będzie rozpoczęcie przez dziecko nauki w niższych klasach szkoły podstawowej.
Kolejna część została zatytułowana Metody i formy pracy w przedszkolu – nowe możliwości edukacyjne tradycyjnych rozwiązań. Jak wiemy, w XXI wieku, w czasie, kiedy w wąskich dziedzinach naukowych badacze wiedzą coraz więcej o otaczającym nas świecie, konieczne jest odejście od rozumienia edukacji jako procesu przekazywania wiedzy na rzecz postrzegania dziecka z jego naturalną potrzebą indywidualnego rozwoju, ciekawością świata, aby mogło się ono stawać wyjątkową, silną jednostką, znającą siebie i potrafiącą działać w zespole. Nauczyciel pracujący w przedszkolu – oprócz licznych kompetencji – powinien mieć odpowiedni zasób wiedzy metodycznej.
Sztuka i twórczość w życiu małego dziecka to tytuł kolejnej części tomu. Sztuka w edukacji ujmowana jest nie tylko jako „[…] zwierciadło życia, lecz również jako instrument kształcenia człowieka, jako podręcznik ży- cia”, sztuka
[…] wzbogaca wizje i sposoby życia, wiedzę człowieka o sobie samym (samowiedzę), a dzięki doświadczeniu łączącemu doznania (przeżycia) i działania estetyczne (artystyczne) kształtuje nasze własne człowieczeństwo.
Kontakt ze sztuką jest ważnym elementem ludzkiej egzystencji.
Przez sztukę i w sztuce ludzie tworzą swój własny świat kształtów i barw, dźwięków i słów, zdarzeń i problemów, przeżyć i wzruszeń, doznań osobistych i wspólnych. W sztuce realizuje się samodzielność ludzkiego istnienia. Człowiek
[…] zdolny jest kształtować swoje własne życie, budować siebie samego, a w tym procesie autokreacji pomocą może okazać się sztuka, wyraz i obraz człowieczeństwa.
Tom 1: Teoretyczne odniesienia, tendencje i problemy
Tom 2: Wychowanie i kształcenie w praktyce
Tom 3: Nowe konteksty, poglądy i doświadczenia
Tom 4: Konteksty rozwojowe i wychowawcze
Tom 5: Nauczyciel-wychowawca w przedszkolu i szkole
Tom 6: Wybrane obszary aktywności
Tom 7: Przemiany rodziny i jej funkcji
Tom 8: Przedszkole - przemiany instytucji i jej funkcji
Tom 9: Szkoła - przemiany instytucji i jej funkcji
Tom 10: Wychowanie i kształcenie – kierunki i perspektywy zmian
Tom 11: Nauczyciel i dziecko w dobie kryzysu edukacji
Tom 12: Kierunki zmian w edukacji i stymulacji aktywności twórczej
Tom 13: Konteksty oświatowe
Tom 14: Konteksty społeczne i międzykulturowe
Tom 16: Teoria – badania – praktyka w działaniach międzyedukacyjnych
![]() |
![]() |
Szuścik Urszula
adiunkt na Uniwersytecie Śląskim w Cieszynie, Wydziale Etnologii i Nauk o Edukacji, Instytut Nauk o Edukacji, kierownik Zakładu Dydaktyki i Pedagogiki Wczesnoszkolnej i Przedszkolnej. Magister wychowania plastycznego, specjalność nauczycielska, doktor nauk humanistycznych z psychologii, specjalność psychologia twórczości, doktor habilitowany nauk humanistycznych z pedagogiki i pedagogiki artystycznej.
Ekspert Ministerstwa Edukacji Narodowej komisji kwalifikacyjnych i egzaminacyjnych dla nauczycieli ubiegających się o awans zawodowy; wicedyrektor do spraw kształcenia w Instytucie Nauk o Edukacji UŚ w Cieszynie; ekspert MEN w skład komisji kwalifikacyjnych lub egzaminacyjnych dla nauczycieli ubiegających się o awans zawodowy w zakresie sztuki.
Członek Komitetu Redakcyjnego „Życia Szkoły” oraz członek Rady Redakcyjnej „Zarania Śląskiego”. Wzięła udział w opracowaniu standardów edukacji wizualnej (przedszkole, szkoła podstawowa, gimnazjum, szkoła średnia) w ramach grantu nr 12835/08 Standardy Edukacji Kulturalnej, który był realizowany pod patronatem Ministra Kultury i Dziedzictw Narodowego (sierpień–grudzień 2008 r.). Członek Seminarium Naukowego Komisji Nauk Psychologicznych PAN, Seminarium Naukowego Sekcji Problemowej Pedagogiki Szkolnej PAN, Seminarium Naukowego Zespołu Edukacji Elementarnej PAN, INSEA (Międzynarodowe Stowarzyszenie Wychowania przez Sztukę), ECHA (Europen Council for High Ability). Uczestniczka licznych konferencji naukowych krajowych i międzynarodowych.
Zainteresowania naukowe, badawcze i artystyczne: zagadnienia edukacji plastycznej i jej stymulacji, analiza procesu twórczości plastycznej, programy kształcenia plastycznego, analiza treści plastycznych w wychowaniu przedszkolnym, w obrębie programów z nauczania zintegrowanego, klas IV-VI szkoły podstawowej, gimnazjum, szkoły średniej, percepcja jakości wizualnych, kształcenie nauczycieli edukacji plastycznej, psychologia twórczości i psychologia sztuki, terapia przez sztukę, grafika artystyczna; Prowadzi ożywioną działalność naukową, dydaktyczną i artystyczną (wystawy 1985, 1989, 1995, 1996, 2001, 2005, 2009).
Ważniejsze publikacje: Znak werbalny a znak plastyczny w twórczości rysunkowej dziecka. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Katowice 2006 (rozprawa habilitacyjna), monografia, Kształtowanie percepcji wzrokowej jako stymulator działań plastycznych dziecka. Uniwersytet Śląski Filia w Cieszynie Cieszyn 1999, monografia, liczne artykuły w „Plastyka w Szkole”, w publikacjach zbiorowych (w:) Red. B. Dymara, Dziecko w świecie sztuki, Impuls Kraków 1996, Dziecko w świecie rodziny, Impuls Kraków 1998, Dziecko w świecie muzyki, Impuls Kraków 2000, Dziecko w świecie współdziałania cz. 2, Impuls Kraków 2001, (w:) Red. W. Korzeniowska, Przemiany edukacyjne w Polsce i na świecie a modele wychowania, Impuls Kraków 2001, Przemiany w naukach o wychowaniu – idee, koncepcje, rzeczywistość edukacyjna, Impuls Kraków 2002, Red. W. Korzeniowska, U. Szuścik, Rodzina, historia i współczesność. Studium monograficzne,Impuls Kraków 2006, Red. W. Korzeniowska, A. Murzyn, U. Szuścik, Sztuka bycia uczniem i nauczycielem. Z zgadnień pedagogiki współbycia. Studia, rosprawy i szkice – z okazji jubileuszu dziesięciolecia serii „Nauczyciele – Nauczycielom”, Impuls Kraków 2009, Red. W. Korzeniowska, A. Mitas, U. Szuścik, Tradycje kształcenia nauczycieli na Śląsku Cieszyńskim. Studia, rozprawy, przyczynki, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Katowice 2009, liczne prace pod redakcją naukową i popularnonaukowe; Program autorski z zakresu kształcenia plastycznego dziecka w młodszym wieku szkolnym (klasy I-III) przeznaczony dla I etapu edukacyjnego szkoły podstawowej. Program nauczania. Numer dopuszczenia do użytku szkolnego MEN/DKW-4014-29/99. Wydanie I Wydawnictwo Maria Lorek Katowice 1999. Wydanie II Muza Szkolna Warszawa 2000; około 60 publikacji.
Ogrodzka-Mazur Ewa
prof. UŚ dr hab., Uniwersytet Śląski, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji w Cieszynie
Minczanowska Aleksandra
dr, Uniwersytet Śląski, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji w Cieszynie
Oficyna Wydawnicza "Impuls"
Autor | Szuścik Urszula, Minczanowska Aleksandra, Ogrodzka-Mazur Ewa |
ISBN druk | 978-83-7850-840-3 |
ISBN e-book | |
Objętość | 242 stron |
Wydanie | II, 2015 |
Format | B5 (160x235) |
Oprawa | miękka, klejona |
Wprowadzenie
PRZEDSZKOLE I NAUCZYCIEL-WYCHOWAWCA W SYTUACJI ZMIANY
Radmila Burkovičová
Przedszkole – przemiany instytucji i jej funkcje Irena Adamek Nauczyciel w sytuacji zmian zachodzących w edukacji
Bronislava Kasáčová
Profesia učiteľa a rozvoj jeho kompetencií diagnostikovať dieťa v predškolskom a mladšom školskom veku
Anna Gajdzica
Diagnoza jako jedna z funkcji przedszkola i szkołym
Założenia teoretyczne i rozwiązania badawcze
Barbara Górecka-Mostowicz
Umiejętności psychologiczne nauczyciela przedszkolnego
Karin Fodorová
Hodnocení výsledků předškolního vzdělávání dětí
METODY I FORMY PRACY W PRZEDSZKOLU – NOWE MOŻLIWOŚCI EDUKACYJNE TRADYCYJNYCH ROZWIĄZAŃ
Dorota Radzikowska
Kompetencje nauczyciela – opiekuna praktyk w przedszkolu i klasach początkowych w kontekście założeń projektu „Poznać – Zrozumieć – Doświadczyć”
Kornelia Solich
Praktyka pedagogiczna studentów edukacji elementarnej w przedszkolu w kontekście ich samooceny
Ewelina Kawiak
Kompetencje dzieci kończących edukację przedszkolną w zakresie orientacji przestrzennej – raport z badań
Magda Dąbrowska
Kompetencje nauczycieli do prowadzenia obserwacji dzieci w placówkach Marii Montessori
Jadwiga Oleksy
Środki dydaktyczne w edukacji małego dziecka – inspiracje pedagogiczne metodą Marii Montessori
Mirosława Parlak
Możliwości intensyfikacji edukacji przyrodniczo-ekologicznej,dzieci w wieku przedszkolnym
Edyta Roszyńska
Kilka uwag o przedszkolnej edukacji przyrodniczej w odniesieniu do badań nad rozumowaniem dzieci podczas zajęć opartych na metodzie eksperymentu
SZTUKA I TWÓRCZOŚĆ W ŻYCIU MAŁEGO DZIECKA
Ewa Jędrzejowska
Rozwój twórczości plastycznej dzieci w wieku przedszkolnym
Grażyna Leśniczak
O właściwe kompetencje nauczycieli do edukacji muzycznej w przedszkolu w zakresie percepcji muzyki przez dzieci
Katarzyna Rogozińska
Emisja głosu dzieci w wieku przedszkolnym
WYRÓWNYWANIE SZANS EDUKACYJNYCH DZIECI W ŚRODOWISKU PRZEDSZKOLNYM
Anna Gaweł
Wyrównywanie szans edukacyjnych poprzez realizację projektów POKL, EFS
Katarzyna Nadrowska
Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci ze specjalnymi potrzebami w przedszkolu – założenia a codzienna rzeczywistość (studium przypadku)
Informacja o autorach
Wprowadzenie
Start edukacyjny to początek poznawania siebie i świata, warunkujący jakość życia indywidualnego i wspólnotowego. Tom 8 serii Edukacja małego dziecka, zatytułowany Przedszkole – przemiany instytucji i jej funkcji, w całości został poświęcony zagadnieniom związanym z wychowaniem przedszkolnym. Okres wychowania przedszkolnego ma bez wątpienia strategiczne znaczenie dla prawidłowego rozwoju dziecka. Jest to związane przede wszystkim z tym, że wszelkie wysiłki zmierzające do wyrównywania szans mają sens wówczas, gdy podejmowane są w najwcześniejszych latach rozwoju, a więc w wieku 2–6 lat. Tylko w tym momencie istnieje możliwość, aby został przerwany błędny łańcuch reprodukcji kulturowej z udziałem szkoły.
Można zatem przyjąć, że jakość i zakres prowadzonej polityki oświatowej dotyczącej pierwszych etapów przygotowania do podjęcia nauki szkolnej i wejścia w świat edukacji warunkuje rozwój społeczny w kilkunastoletniej perspektywie. Rola wychowania przedszkolnego została podkreślona w oficjalnej polityce realizowanej przez rząd polski. Zgodnie ze Strategicznym planem rządzenia oraz Programem prac rządu priorytetem w obszarze edukacji jest zwiększenie dostępu do nauki o wysokiej jakości. Jednym z kluczowych czynników jest upowszechnienie wychowania przedszkolnego dla dzieci w wieku 3–5 lat – realizowane również przez obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego dla dzieci 5-letnich. Priorytet ten pozostaje w zgodzie z rekomendacjami Raportu o kapitale intelektualnym Polski. Obecnie w Polsce opieką w żłobkach objętych jest około 3% dzieci, z czego tylko znikoma liczba pochodzi ze wsi. Z kolei w zakresie wychowania przedszkolnego, mimo że nastąpiła zmiana na korzyść, w dalszym ciągu posiadamy jeden z najniższych wskaźników wśród krajów OECD i UE. Ogółem 69,9% populacji dzieci objętych jest opieką w przedszkolach, przy czym 83,6% mieszka w miastach, a 51,2% na wsi. To konsekwencja między innymi braku elastyczności polskiego systemu edukacji przedszkolnej, który do niedawna polegał jedynie na tradycyjnym przedszkolu.
Tymczasem w krajach, w których opieka przedszkolna obejmuje od 90 do 100% dzieci w wieku przedszkolnym, edukację tę prowadzi się od wielu lat w różnych formach.
Prezentowany tom obejmuje dwa główne zakresy tematyczne, ujęte w czterech częściach i odnoszące się po pierwsze – do przedszkola jako instytucji, w tym m.in. jej organizacji, warunków i kadry, a po drugie – do kompetencji związanych z jakościowym wymiarem przedszkolnej edukacji, w tym kompetencji nauczycieli-wychowawców oraz kompetencji dzieci.
Część pierwsza nosi tytuł Przedszkole i nauczyciel-wychowawca w sytuacji zmiany. Rola nauczyciela – w opozycji do ról formalnych, związanych z reprezentowaniem określonej instytucji czy byciem funkcjonariuszem, ekspertem, specjalistą – oznacza koncentrację na wypełnianej przez niego misji. Przede wszystkim zwraca się uwagę na wybierane przez niego określone wartości, ma on być inspiratorem wspomagającym rozwój dziecka. Zmiany społeczne i kulturowe przyczyniają się do coraz to nowych oczekiwań stawianych przed pedagogami. Nauczycielom wychowania przedszkolnego dane zostało niedawno nowe zadanie w postaci przeprowadzenia diagnozy gotowości do podjęcia nauki w szkole w okresie poprzedzającym rok szkolny, w którym możliwe będzie rozpoczęcie przez dziecko nauki w niższych klasach szkoły podstawowej.
Rozpoczynający tę część tekst Radmily Burkovičovej prezentuje ważne zagadnienia związane z przemianami przedszkola jako instytucji oraz pełnionymi przez nie funkcjami na terenie Republiki Czeskiej. Ze względu na brakujące miejsca w przedszkolach dla dzieci trzyletnich rząd zaproponował powstanie ośrodków „zastępczych”, które jednak nie zapewniają kształcenia, a jedynie sprawują nad nimi opiekę. Sytuacja ta jest jednak nie do przyjęcia dla rodziców oraz nauczycieli, którzy chcieliby, aby dzieci były dobrze przygotowane do podjęcia obowiązku szkolnego. Edukację przedszkolną w Czechach, gdzie zwiększono nacisk na niezależność i odpowiedzialność szkół, opisuje również Karin Fodorová. Charakteryzuje ona warunki, jakie stwarza przedszkole w procesie oceniania kształcenia dzieci w kontekście ich potrzeb, co ma pomóc w strategii planowania kolejnego szczebla edukacji dzieci. Z kolei Irena Adamek wskazuje na konieczność wprowadzenia zmian w kształceniu nauczycieli, na porzucenie reproduktywnych form za cenę wyposażenia nauczycieli w umiejętności rozwiązywania różnorodnych zadań, których źródłem są szeroko pojęte zmiana i ciągłość. Są one podstawową przesłanką do namysłu nauczyciela nad swoim działaniem, zrozumienia go i siebie samego. Kategorią zmiany posługuje się również w swoim tekście Bronislava Kasáčová, nawiązując do współczesnych zmian kulturowych i doświadczania wartości przez dzieci i młodzież. W tym kontekście autorka wskazuje na potrzebę przejawiania przez nauczyciela edukacyjnej umiejętności diagnozowania i określania systemów wartości, jakimi kierują się współczesne dzieci, jako istotnej zmiennej w procesie przyswajania treści kształcenia. Na analogiczne problemy zwraca uwagę Anna Gajdzica, dostrzegająca, w jakiej specyficznej sytuacji znajduje się współcześnie nauczyciel wychowania przedszkolnego w polskim systemie oświaty. Barbara Górecka-Mostowicz podkreśla istotne znaczenie rozwijania umiejętności psychologicznych nauczyciela, które mają wspierać jego działania zawodowe w pracy z dziećmi, ich rodzicami, innymi nauczycielami i nad sobą samym. Szczególną rolę odgrywają tu kompetencje, m.in.: komunikacyjne, świadomego zarządzania emocjami, ich metapoznawcze opracowania oraz budowanie poczucia własnej wartości i umiejętności kontrolowania stresu wraz z jego aktywnym przezwyciężaniem.
Kolejna część została zatytułowana Metody i formy pracy w przedszkolu – nowe możliwości edukacyjne tradycyjnych rozwiązań. Jak wiemy, w XXI wieku, w czasie, kiedy w wąskich dziedzinach naukowych badacze wiedzą coraz więcej o otaczającym nas świecie, konieczne jest odejście od rozumienia edukacji jako procesu przekazywania wiedzy na rzecz postrzegania dziecka z jego naturalną potrzebą indywidualnego rozwoju, ciekawością świata, aby mogło się ono stawać wyjątkową, silną jednostką, znającą siebie i potrafiącą działać w zespole. Nauczyciel pracujący w przedszkolu – oprócz licznych kompetencji – powinien mieć odpowiedni zasób wiedzy metodycznej.
W tekście Doroty Radzikowskiej można odnaleźć przesłanki potrzebne do właściwego rozumienia kształcenia praktycznego przyszłych nauczycieli i kompetencji potrzebnych do sprawowania roli nauczyciela – opiekuna praktyk na podstawie projektu „Poznać – Zrozumieć – Doświadczyć”. Artykuł Korneli Solich poświęcony jest rozważaniom dotyczącym praktyk studenckich, które stanowią niezbędny element przygotowania do pełnienia roli nauczyciela. Opracowanie Eweliny Kawiak jest raportem z własnych badań zainspirowanych metodą Edyty Gruszczyk-Kolczyńskiej. W ich toku autorka zbadała kompetencje dzieci kończących edukację przedszkolną w zakresie orientacji przestrzennej. Świadome i swobodne posługiwanie się pojęciami związanymi z przestrzenią warunkuje bowiem prawidłowe funkcjonowanie w otaczającym świecie i jest istotnym elementem dojrzałości szkolnej. Problematykę kompetencji podejmuje również Magda Dąbrowska. Tym razem zaprezentowane zostały wyniki badań dotyczące zaangażowania nauczycieli w prowadzenie obserwacji zgodnie z systemem pedagogicznym Marii Montessori, w którym obserwacja prowadzona w atmosferze zaufania i szacunku ma istotne znaczenie dla szeroko rozumianego rozwoju dzieci.
Nie od dziś wiadomo, że istotną rolę w nauczaniu ma odpowiednie wykorzystanie środków dydaktycznych przez nauczycieli. Podejmowane w tekście Jadwigi Oleksy zagadnienia koncentrują się wokół konieczności świadomego wykorzystywania zróżnicowanych mediów dydaktycznych w edukacji małego dziecka. Kolejne dwa artykuły związane są z tematyką przedszkolnej edukacji przyrodniczo-ekologicznej. Mirosława Parlak upatruje możliwości intensyfikacji edukacji przyrodniczo-ekologicznej we współpracy przedszkola z rodzicami i środowiskiem lokalnym, a także z innymi placówkami przedszkolnymi. Edyta Roszyńska przywiązuje z kolei szczególną wagę w jej realizacji do metod ukierunkowanych na aktywność badawczą dzieci, a szczególnie eksperymentu przyrodniczego pozwalającego dziecku na aktywne konstruowanie wiedzy i rozwijanie procesów poznawczych, oraz do stawiania celów pracy i kształtowania postaw nauczyciela. Sztuka i twórczość w życiu małego dziecka to tytuł kolejnej części tomu. Sztuka w edukacji ujmowana jest nie tylko jako „[…] zwierciadło życia, lecz również jako instrument kształcenia człowieka, jako podręcznik ży- cia”, sztuka
[…] wzbogaca wizje i sposoby życia, wiedzę człowieka o sobie samym (samowiedzę), a dzięki doświadczeniu łączącemu doznania (przeżycia) i działania estetyczne (artystyczne) kształtuje nasze własne człowieczeństwo. Kontakt ze sztuką jest ważnym elementem ludzkiej egzystencji.
Przez sztukę i w sztuce ludzie tworzą swój własny świat kształtów i barw, dźwięków i słów, zdarzeń i problemów, przeżyć i wzruszeń, doznań osobistych i wspólnych.
W sztuce realizuje się samodzielność ludzkiego istnienia. Człowiek
[…] zdolny jest kształtować swoje własne życie, budować siebie samego, a w tym procesie autokreacji pomocą może okazać się sztuka, wyraz i obraz człowieczeństwa.
W swym artykule Ewa Jędrzejowska podjęła temat twórczości plastycznej dziecka w wieku przedszkolnym. Na podstawie literatury przedmiotu zaprezentowała wyniki badań własnych nad tematem rozwoju schematu rysunkowego w pracach dzieci przedszkolnych.
W pozostałych dwóch tekstach odnajdziemy inspiracje dotyczące praktycznej realizacji przedszkolnej edukacji muzycznej. Grażyna Leśniczak koncentruje się na właściwych postawach nauczyciela w prowadzeniu zajęć muzycznych. Najważniejszym elementem codziennej pracy dydaktyczno-wychowawczej powinna być – zdaniem autorki – muzyka żywa, odgrywająca ważną rolę w prawidłowym rozwoju nie tylko muzycznym, ale także umysłowym i emocjonalnym dzieci. Katarzyna Rogozińska zwraca uwagę na konieczność dbania w przedszkolu o prawidłową emisję głosu dziecka, która jest znaczącym warunkiem rozwijania jego muzykalności.
Ostatnia część opracowania – Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci w środowisku przedszkolnym – nawiązuje do hasła będącego jednym z najważniejszych elementów kampanii reklamowej reformy wdrażanej w Polsce w 1999 roku. Przy czym autorzy zmiany edukacyjnej błędnie upatrywali taką możliwość poprzez wprowadzenie do struktury oświaty w naszym kraju nowego typu szkół – gimnazjów. Tymczasem możliwość faktycznego wyrównania szans edukacyjnych istnieje tylko na początku edukacji, a więc w przedszkolu. W Polsce przedszkola utrzymują samorządy, które w latach 90. XX wieku – w ramach oszczędności – masowo je likwidowały. To do nich powinny być kierowane programy zachęcające do otwierania przedszkoli, a wraz z tymi działaniami określone dotacje finansowe przeznaczone na ten cel. W pierwszej kolejności zamykano bowiem oddziały w najuboższych regionach, a więc w tych, w których dzieci miały gorszy start edukacyjny.
Najmniej dzieci objętych przedszkolami jest obecnie w województwach: warmińsko-mazurskim, świętokrzyskim, podlaskim, kujawsko-pomorskim i lubelskim. Znacznie niższy procent przedszkolaków występuje na wsiach niż w miastach. Najczęściej do placówek nie trafiają dzieci z rodzin znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji materialnej oraz losowej, a więc z rodzin ubogich czy też środowisk patologicznych. W tej sytuacji podejmowanie zagadnień nawiązujących do kwestii wyrównywania szans edukacyjnych staje się szczególnie istotne.
Anna Gaweł ukazuje oddziaływanie programów współfinansowanych przez Unię Europejską na wyrównywanie szans edukacyjnych polskich uczniów. Katarzyna Nadrowska nawiązuje w swym tekście do obowiązującej podstawy programowej przedszkola, zgodnie z którą jego oddziały w szkołach podstawowych oraz inne formy wychowania przedszkolnego w równej mierze muszą pełnić funkcje opiekuńcze, wychowawcze i kształcące, zapewniać dzieciom możliwość wspólnej zabawy i nauki w warunkach bezpiecznych, przyjaznych i dostosowanych do ich potrzeb rozwojowych. Przedszkola powinny więc tworzyć warunki do zaspokajania potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dzieci. W artykule można odnaleźć próbę odpowiedzi na pytanie o to, czy i w jakim stopniu kolejne zmiany w przepisach dotyczących organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej umożliwią szybką reakcję na wczesne symptomy problemów dzieci i kompleksowe działania nauczycieli, psychologów, pedagogów, rodziców.
Autorki tekstów dowodzą, że edukacja w okresie dzieciństwa jest ważnym zagadnieniem dla współczesnej pedagogiki. Może się ona stać źródłem radości i sukcesów zarówno dzieci, rodziców, jak i nauczycieli. Jednak o tym, czy propozycje te znajdą odzwierciedlenie we współczesnej rzeczywistości przedszkolnej, zdecydują sami czytelnicy.
Kolejny tom z serii Edukacja małego dziecka ukazuje się dzięki niezmiennej przychylności i pomocy władz akademickich Uniwersytetu Śląskiego – Dyrekcji Instytutu Nauk o Edukacji Wydziału Etnologii i Nauk o Edukacji w Cieszynie. Redaktorki tomu składają podziękowania wszystkim Autorkom za twórczy namysł nad problematyką przedszkola jako instytucji opiekuńczo-wychowawczej i jej współczesnymi przemianami.
Redaktorki tomu
Przemiany przedszkola
Okres wczesnoszkolny, zwany "złotym wiekiem szkolnym", to okres, w którym dzieci z łatwością i chęcią przyswajają nowe wiadomości i umiejętności. Wiek przedszkolny i wczesnoszkolny to również okres, kiedy warto kształtować ich postawy, rozbudzać zainteresowania, uczyć empatii i współdziałania. Społeczeństwo oczekuje od przedszkoli i szkół, że będą one odgrywały kluczową rolę w życiu dziecka i w procesie jego dorastania oraz wychowania. Jakość oferty edukacyjnej, jak również podejście do dziecka są szczególnie istotnymi kwestiami, warunkują bowiem prawidłowy rozwój dziecka oraz jego późniejsze funkcjonowanie w społeczeństwie i w zmieniającej się rzeczywistości. Warunkiem tej jakości jest jednak prawidłowo prowadzona polityka oświatowa oraz sami nauczyciele, a dokładnie ich stosunek do zmian i samodoskonalenia.
O przedszkolu jako instytucji, a także o kompetencjach nauczyciela wychowania przedszkolnego możemy przeczytać w kolejnym już, ósmym tomie Edukacji małego dziecka - w publikacji Przedszkole – przemiany instytucji i jej funkcji” Publikacja Oficyny Wydawniczej IMPULS pod redakcją Ewy Ogrodzkiej-Mazur, Urszuli Szuścik i Aleksandry Minczanowskiej, to nie tylko źródło wiedzy na temat funkcjonowania przedszkoli, organizacji samej instytucji, warunków niezbędnych do spełnienia oraz niezbędnej kadry, ale również zbiór interesujących tekstów dotyczących kompetencji samych nauczycieli i dzieci. Tym samym publikacja jest nieocenioną pomocą dla dyrektorów placówek, zatrudnionej tam kadry, rodziców, studentów pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej, a także wszystkich zainteresowanych tematem.
Książka złożona jest z czterech części, z których pierwsza porusza tematykę związaną z przedszkolem i nauczycielem w obliczu transformacji nauczania. Znajdziemy tu m.in. opracowanie Ireny Adamek, dotyczące postawy nauczyciela w sytuacji zachodzących zmian i jego kompetencji, w którym autorka próbuje odpowiedzieć na pytanie Jakiego nauczyciela potrzebujemy?, przedstawia ponadto jedną z metod służących do identyfikacji i utrwalania najważniejszych właściwości zajęć, czyli technikę zdarzeń krytycznych. Z kolei Radmila Burkovičova porusza istotne zagadnienia związane z przemianami przedszkola jako instytucji funkcjonującej na terenie Republiki Czeskiej.
Część druga dotyczy metod i form pracy w przedszkolu, a dokładnie metod tradycyjnych oraz nowych możliwości ich zastosowania. Pierwszy z tekstów tu zamieszczonych, autorstwa Doroty Radzikowskiej, porusza kwestie kompetencji, w tym kompetencji osobistych nauczyciela w kontekście wyzwań stawianych przez współczesny świat. Kornelia Solich przedstawia natomiast wyniki badań dotyczących samooceny studentów edukacji elementarnej w zakresie odbywanej przez nich ciągłej praktyki pedagogicznej w przedszkolu, zaś Ewelina Kawiak analizuje kompetencje dzieci w zakresie orientacji przestrzennej – badania przeprowadzone przez autorkę, a inspirowane metodą Edyty Gruszczyk-Kolczyńskiej, skupiają się na kwestii orientacji przestrzennej w kontekście umiejętności matematycznych dzieci kończących edukację przedszkolną. W części tej znajdziemy również pracę Magdy Dąbrowskiej, dotyczącą kompetencji nauczycieli do prowadzenia obserwacji dzieci w placówkach Montessori, tekst Jadwigi Oleksy, poświęcony środkom dydaktycznym w edukacji małego dziecka, a także uwagi Edyty Roszyńskiej na temat przedszkolnej edukacji przyrodniczej i Mirosławy Parlak, dotyczące sposobów intensyfikacji przyrodniczo-ekologicznej.
Część trzecia dotyka kwestii sztuki oraz twórczości i jej roli w życiu dziecka. Ewa Jędrzejowska charakteryzuje tu twórczość plastyczną dzieci w wieku przedszkolnym oraz próbuje odpowiedzieć na pytanie, jak rozwój tej twórczości postępuje. Grażyna Leśniczak z kolei zajmuje się rozwojem muzykalności dziecka, który to proces realizowany jest w sposób planowy w przedszkolu. Niezwykle cenny w kontekście prewencji jest tekst Katarzyny Rogozińskiej, poświęcony emisji głosu w wieku przedszkolnym, w którym znajdziemy przykłady ćwiczeń do wykorzystania w pracy z dziećmi.
Wyrównywania szans edukacyjnych dzieci w środowisku przedszkolnym dotyczy ostatnia część publikacji, w której Anna Gaweł omawia projekty POKL, EFS, pozwalające na tworzenie równych szans poprzez upowszechnienie edukacji przedszkolnej i kształcenia ustawicznego. Katarzyna Nadrowska koncentruje się natomiast na sytuacji dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w odniesieniu do regulacji prawnych dotyczących wspierania dziecka w rozwoju – tekst stanowi studium przypadku; badania własne pokazują, jak w praktyce przebiegają diagnoza oraz wyrównywanie szans edukacyjnych dziecka.
Publikację Przedszkole – przemiany instytucji i jej funkcji warto potraktować jako zaledwie wstęp do rozważań na temat przemian przedszkola i nowych funkcji, które stawia przed tą instytucją zmieniające się otoczenie. Zamieszczone w tomie teksty dotyczą ważkich zagadnień, związanych z funkcjonowaniem przedszkoli, nauczycieli czy samych dzieci, ujmujących wszechstronnie kwestię edukacji przedszkolnej. Jest to jedna z tych publikacji, której z uwagi na wartość merytoryczną nie może zabraknąć w biblioteczce studenta, nauczyciela, a przede wszystkim – dyrektora przedszkola.
źródło: http://www.granice.pl/recenzja,edukacja-malego-dziecka-przedszkole--przemiany-instytucji-i-jej-funkcji-tom-8,13161