Wychowanie do wolności. Pedagogika Rudolfa Steinera
Cena
45,71 zł
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni 65,00 zł
Edukacyjny przełom demokratyczny w Polsce na przykładzie szkoły waldorfskiej
W książce tej Autorka przygląda się badawczo szkole waldorfskiej i jej społecznym uwarunkowaniom. Śledzi jej międzywojenną historię i związek z ezoterycznym, społecznym ruchem antropozoficznym oraz edukacyjnym ruchem Nowego Wychowania i Niemieckiej Pedagogiki Reformy.
W książce tej Maja Dobiasz-Krysiak przygląda się badawczo szkole waldorfskiej i jej społecznym uwarunkowaniom. Śledzi jej międzywojenną historię i związek z ezoterycznym, społecznym ruchem antropozoficznym oraz edukacyjnym ruchem Nowego Wychowania i Niemieckiej Pedagogiki Reformy. Analizuje znaczenia i wartości za jakimi się opowiada, przygląda się jej wzorcowym realizacjom niemieckim, a także jej polskiej adaptacji. Opisuje moment, w jakim pojawia się w Polsce – lata osiemdziesiąte XX wieku i czas przełomu demokratycznego – a także śledzi ówczesne środowiska alternatywne i edukacyjne, by móc wskazać czynniki, które sprzyjały jej rozwojowi i które wpłynęły na sposoby jej polskiej glokalizacji. Wreszcie rozmawia z członkami środowiska waldorfskiego w Polsce i analizuje ich narracje o szkole, pokazując na jakie potrzeby i oczekiwania społeczne odpowiadała w momencie swojego powstawania.
Fragment Wstępu
W niniejszej pracy proponuję spojrzenie na przełom demokratyczny z perspektywy szkolnej ławki, umieszczonej w bardzo specyficznym, a zarazem bardzo typowym dla tamtych czasów szkolnym środowisku. To ławka w szkole waldorfskiej (zwanej czasem steinerowską), edukacyjnej alternatywie importowanej z Europy Zachodniej, z niemieckiego kręgu kulturowego, i związanej z ruchem antropozofów. Szkoła waldorfska jest w mojej pracy przedmiotem badania, jednak nie przedmiotem poznania. Jak podkreśla Józef Niżnik, „możliwe jest, że różni badacze badający »to samo« badają w istocie »co innego«, że różne teorie dotyczące tego samego przedmiotu badania są teoriami o odmiennych przedmiotach poznania” . Praca ta nie jest więc studium szkolnej alternatywy. Patrzę na szkołę waldorfską nie z pedagogicznej, lecz z antropologicznej perspektywy. Szkoła ta doskonale wpisuje się w około-przełomowe trendy kulturowe – fascynację New Age, zachwyt nad kulturą Zachodu, pragnienie międzynarodowych kontaktów i próby wypracowania polskiej, europejskiej tożsamości po czterdziestu pięciu latach Polski Ludowej. Co więcej, jak każdy napływający z Zachodu trend, podlegała symultanicznym procesom mimikry i glokalizacji, czyli naśladowania i oswajania globalnych trendów. Pokazuję też, że wpisuje się ona również w szerszy społeczny ruch edukacyjny, powstały z oddolnej chęci uspołecznienia szkoły. Przedmiotem poznania w mojej pracy nie jest zatem szkoła jako taka, lecz ruchy i przemiany społeczne pojawiające się w Polsce w wyniku transformacji ustrojowej, szczególnie na polu edukacji.
Maja Dobiasz-Krysiak
Maja Dobiasz-Krysiak
dr, antropolożka kultury, edukatorka kulturowa i badaczka terenowa. Absolwentka wiedzy o kulturze ze specjalizacją animacja kultury w Instytucie Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie obroniła doktorat. Adiunktka w Katedrze Etnologii i Antropologii Kulturowej na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Naukowo zainteresowana badaniem kultury alternatywnej w Polsce i zagadnieniem kryzysu w kulturze. Zajmuje się też relacjami sztuki i edukacji oraz etnograficzno-animacyjnymi badaniami w działaniu.
Oficyna Wydawnicza "Impuls"
Autor | Maja Dobiasz-Krysiak |
ISBN | 978-83-66990-17-3 |
Objętość | 360 stron w tym strony kolorowe |
Wydanie | I.2021 |
Format | B5 - 160/235 |
Oprawa | miękka, klejona, fola matowa |
Wstęp
Rozdział 1. Historia szkoły waldorfskiej przed drugą wojną światową i jej polska recepcja
1.1. Myśl społeczna i szkoła Rudolfa Steinera
1.1.1. Robotnicy i panny
1.1.2. Trójczłonowość Organizmu Społecznego
1.1.3. Szkoła waldorfska jako narzędzie polityczne
1.1.4. Idea i praktyka
1.2. Polska recepcja pedagogiki waldorfskiej przed drugą wojną światową i w okresie PRL
1.2.1. Pierwsze nauczycielki i pierwszy uczeń waldorfski
1.2.2. Towarzystwo i osobność
1.2.3. Odwilż lat osiemdziesiątych – „Chcemy się stawać”
1.2.4. Pedagogika antropozoficzna a polskie nowe wychowanie
1.2.5. Polska teoria szkoły steinerowskiej
1.2.6. Przerwana tradycja i tajemnica organizacyjna
Rozdział 2. Do źródeł – czyli badania w szkole waldorfskiej w Berlinie
2.1. Jak badać szkołę waldorfską?
2.2. Dlaczego Berlin?
2.2.1. Jaskółki wolności – szkoły w Berlinie a transformacja
2.2.2. Dwa początki berlińskiej Rudolf Steiner Schule
2.3. Etnografka w szkole
2.3.1. Wprowadzenie w teren badań
2.3.2. Spacer po szkole
2.3.3. Nauczanie w szkole waldorfskiej
2.4. To, czego nie ma
2.4.1. Nowe technologie
2.4.2. Sport
2.4.3. Antropozofia
2.4.4. Dyrekcja
2.4.5. Ilościowe i jakościowe
2.5. Kontrola, wspólnota i bunt
2.5.1. Personae gratae
2.5.2. Obietnica wspólnoty
2.5.3. Rytuał i numinosum
2.5.4. Władza patrzenia
2.5.5. Communitas i bunt
2.6. Między Berlinem a Warszawą
Rozdział 3. Korzenie przełomu w edukacji
3.1. Chaos kulturowy
3.2. Polskie alternatywy – ruchy społeczne
3.2.1. Edukacja, New Age, kontrkultura
3.2.2. Kontrkultura hipisów
3.2.3. Rewolucje dorosłych
3.3. Polskie alternatywy – teorie i zjawiska
3.3.1. Trzy etapy alternatywy
3.3.2. Alternatywne style życia
3.3.3. Ruchy kultowe
3.3.4. Środowisko kultowe (cultic milieu)
3.3.5. Ludzie środka i alternatywna nauka
3.4. Związki i mosty – antropozofia a polskie środowiska alternatywne
3.4.1. Antropozofia i młody teatr. Przypadek Teatru STU
3.4.2. Antropozofia i polska kultura alternatywna. Przypadek olsztyńskiej Pracowni
3.4.3. Wobec Grotowskiego
3.4.4. Antropozoficzny zwrot ekologiczny – na łąki za żelazną kurtynę
Rozdział 4. Edukacyjny przełom demokratyczny
4.1. Społeczny ruch edukacyjny
4.1.1. Solidarność, edukacja, manifesty
4.1.2. Środowisko (wychowawcze) i szkoła
4.1.3. Edukacja trochę inna
4.1.4. Wobec STO
4.1.5. Oblicza ruchu
4.2. Szkoła waldorfska – opowieść o powrocie idei
4.2.1. Ruch w ruchu
4.2.2. Mit, który się odradza
4.2.3. Siła nie-miejsca i mobilności
4.2.4. Bund i trzeci sektor 221
4.2.5. Problem kolonii i przekleństwo Gesellschaft
4.2.6. Między „Waldorfem” a Steinerem
Rozdział 5. Glokalne znaczenia szkoły waldorfskiej
5.1. Glokalizacja szkoły waldorfskiej
5.1.1. Mimikra Europy Zachodniej
5.2. Wolność
5.2.1. Narracje o ucisku i konwersji
5.2.2. Autobiografie projektowane
5.2.3. Opowieści opozycyjne
5.2.4. Wolności europejskie
5.3. Wspólnota
5.3.1. Narracje o klasie społecznej
5.3.2. Socjalizacja i edukacja
5.3.3. Eksperyment lokalnie zaangażowany
5.3.4. Mit wyjścia
5.4. Twórczość
5.4.1. Szkoła kryzysu
5.4.2. Ku źródłom kultury głębokiej
5.4.3. Edukacja kulturowa i szkolna animacja kultury
5.5. Duchowość
5.5.1. Waldorfskie narracje chrześcijańskie i kontrnarracje Kościoła
5.5.2. Narracje poszukiwaczy
5.5.3. Poszukiwania wernakularne
Zakończenie
Kalendarium
Spis wywiadów
Spis ilustracji
English synopsis
Bibliografia
Z satysfakcją przeczytałam publikację Mai Dobiasz-Krysiak, poświęconą pedagogice waldorfskiej w Polsce czasów demokratycznego przełomu. Powodów tej satysfakcji jest kilka. Po pierwsze, jest [ona] przykładem rzetelnych studiów opartych na solidnych badaniach. Przyniosły one wyniki pozwalające między innymi na rewizję utartych poglądów na temat charakteru polskiej duchowości lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych. Po wtóre, temat antropozofii i jej oddziaływania na polską kulturę pojawia się co raz częściej w badaniach naukowych, które odsłaniają fakty dotychczas pomijane przez uczonych, a niniejsza praca nie tylko wpisuje się w tę tendencję, ale jest kolejną dużą rozprawą tej autorki poświęconą polskiej recepcji nauk Rudolfa Steinera. […]
Kolejny powód mojej recenzenckiej satysfakcji wiąże się z poczuciem uczestniczenia w procesie budowania w środowisku naukowym interdyscyplinarnej (czy też transdyscyplinowej w ujęciu Ryszarda Nycza) metodologii, pozwalającej wielostronnie badać takie złożone zjawiska jak ezoteryzm w kulturze, w który to proces wpisuje się również rozprawa Pani Dobiasz-Krysiak.
Z recenzji dr hab. Prof. nadzw. Moniki Rzeczyckiej, UG
Uważam, iż doskonale się stało, że Maja Dobiasz-Krysiak podjęła się w swej pracy bliższej wiwisekcji tytułowego fenomenu, decydując się przy tym na metodę odkrywania różnych warstw „idei szkoły waldorfskiej” jako istotnej alternatywnej propozycji edukacyjnej. Jest to zespół idei, który aż prosi się o podjęcie antropologicznego śledztwa […].
Książka jest przykładem wielowątkowej, opartej na różnych pomysłach teoretycznych i inteligentnie aplikowanej metodologii i metodyce dysertacji dającej zarówno panoramiczny, jak i szczegółowy ogląd dynamicznej rzeczywistości istotnego wycinka historii kultury. Odpomina wiele nieznanych epizodów, porządkuje wiedzę i projektuje możliwe dalsze alternatywy, jako sposoby przełamania stanu w jakim znalazła się, tak przecież upragniona przed trzema dziesięcioleciami, edukacja obywatelska w powstającej III RP.
Z recenzji prof. dra hab. Wojciecha Burszty, SWPS