Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Wstęp      

Rozdział I 

Komizm i śmiech a polityka      
Romantyczne źródła języka polskiej prawicy       
Konserwatywny śmiech      
Śmiech jako atrybut władzy       
Śmiech jako wskaźnik       
Przykład Jarosława Kaczyńskiego      
Konserwatywny śmiech – brutalny i agresywny?   

Rozdział II 

Korzenie liberalnego języka       
Aleksander Świętochowski – „protoplasta” polskiego liberalizmu       
Śmiech jako naruszenie normy. Co jest liberalną normą?   
Inspiratorzy liberalnego przekazu        
„Polskość to nienormalność”      
Komizm a politologia użytkowa      
Komizm słowny, charakterologiczny i sytuacyjny       
Ofensywny komizm liberalny      
Śmiech z prawa, śmiech z lewa. Podsumowanie      

Rozdział III 

Od niechęci i złośliwości do nienawiści      
Mowa nienawiści a komizm   
Mowa nienawiści i polityczna mowa nienawiści   
Śmiech a mowa nienawiści. Podsumowanie      

Rozdział IV 

Ośmieszanie, rozśmieszanie, śmieszkowanie    
Media a śmiech    
Konkurs, konkwista i koronacja a śmiech   
Oblicza argumentum ad ridiculum w rywalizacji politycznej    
Etos a argumentum ad ridiculum    
Etos polityka a etos organizacji politycznej    
Neutralizacyjny potencjał argumentum  ad ridiculum      
Logos i patos a argumentum ad ridiculum      
Śmiech w działaniach socjotechnicznych   
Satyryk czy polityk?  
Śmiech a wybrane typy działań politycznych    

Rozdział V

Język a polityka    
Język polityki a polszczyzna    
Destrukcyjny wpływ języka polityków      
Inspirujący potencjał języka polityki    
Spojrzenie na politykę    
Polityka jako maska i kominiarka. Polityka bez polityki    
Polityka jako poszukiwanie (charyzmatycznego) lidera      
Polityk jako kapłan i błazen   
Polityka jako sztuka prowokacji      
Polityka jako bycie zauważonym    
Polityka jako masakra      

Antologia wypowiedzi polityków 

Wyrażenia trzydziestolecia. 4 czerwca 1989–4 czerwca 2019      
Sejm PRL X kadencji. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej I kadencji    
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej II kadencji      
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej III kadencji      
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej IV kadencji      
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej V kadencji  
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej VI kadencji    
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej VII kadencji    
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej VIII kadencji   

Bibliografia

Mimo że jest to praca naukowa (z udanym wysiłkiem w kierunku przystępności dla niespecjalistów), będzie to zapewne publikacja atrakcyjna dla przeciętnego, acz inteligentnego czytelnika. Wpływa na to i sam przedmiot (to, co jest śmieszne samo w sobie lub co jest skutecznie przedstawiane i w konsekwencji odbierane jako śmieszne w polityce; z drugiej strony – to, co najbardziej bulwersuje, ale jest nośne w swym ładunku złośliwości, agresji), i niezwykle bogaty, a trafny i wymowny dobór przykładów. Z tego punktu widzenia mamy tu do czynienia z pewnym paradoksem. Mianowicie: Autor operuje nie tylko subtelnymi i nawet błyskotliwymi przykładami powiedzeń, komentarzy, przejęzyczeń polityków, ale również tymi trywialnymi, świadczącymi o językowej i intelektualnej nieporadności, nawet prostactwa – ale nawet te świadectwa… ubóstwa umysłowego przeistacza w błyskotliwe lekcje, w perełki wykładu retorycznego lub socjotechnicznego.

prof. zw. dr hab. Mirosław Karwat

Książka prezentuje pogłębione i erudycyjne rozważania na temat ważnego dla polityki, a nie opisywanego dotąd w postaci monografii zjawiska. Ma ona charakter interdyscyplinarny – choć autor jest z wykształcenia i temperamentu politologiem, chętnie i w sposób interesujący oraz kompetentny odwołuje się do historii myśli społecznej, kulturoznawstwa, a także językoznawstwa (choć pod tym względem można miejscami odczuwać pewien niedosyt, co nie jest zarzutem, lecz wskazuje miejsce na inne analizy tego samego zjawiska, dającego się opisać także językiem analizy dyskursu czy pragmalingwistyki). Publikacja Tomasza Rawskiego może być ważną książką dla badaczy i studentów zajmujących się polityką, nie tylko jako publikacja naukowa, ale także jako podręcznik akademicki.

dr hab. Marek Kochan, prof. Uniwersytetu SWPS

Śmiech i smutek towarzyszą nam jako nierozłączni bracia od początku naszych narodzin. Śmiech jako wyraz naszych stanów emocjonalnych dopowiedziany zostaje przez komizm językowy. Ten jednoznacznie już odnosi się do języka postaci, zabawnych powiedzeń, mylenia znaczeń używanych wyrazów, sposobu wypowiadania się. Śmiech i komizm staje się nie tylko narzędziem w naszym życiu codziennym, ale wykorzystujemy go także z dobrym skutkiem przede wszystkim w polityce. O tym traktuje rozprawa Tomasza Rawskiego pt. „Między śmiechem a mową nienawiści. Meandry języka polityki”.

Kiedy myślimy o satyrze o komizmie politycznym czasów PRL-u nie sposób ominąć podstawowego, a zarazem kultowego już dzieła Janusza Szpotańskiego pt. „Cisi i gęgacze czyli bal u prezydenta”. Polityczny dowcip językowy w dużym stopniu brał swoje korzenie z tradycji międzywojnia, mam tu na myśli „Bal w operze” Juliana Tuwima. Język tego dowcipu nosił w sobie sporą dozę poetyki rymowanego humoru, np.

„Kiedy ranne wstają zorze
w Polsce słoma w Rosji zboże.
W Rosji masło i słonina,
W Polsce kości i konina”
5. (rymowanka, którą w 1952 r. zanotowano w Zakładach im. Stalina w Poznaniu (ZISPO). 

Przytaczam to po ty by pokazać, iż współczesny język politycznej satyry ciąży bardziej ku prozie życia, stając się zgodnie z autorską sugestią Rawskiego „mową nienawiści”. Bieżący komentarz polityczny, który dwadzieścia lat wcześniej zawierał w sobie elementy żartu, rozśmieszał np. żarty na temat ZChN czy AWS, teraz media zbrutalizowały prześcigając się w cytowaniu wypowiedzi polityków wrogich sobie obozów, w formie mowy nienawiści, co w końcu skutkowało zabójstwem asystenta posła do Parlamentu Europejskiego Marka Rosiaka. 

Autor przeprowadził bardzo dokładną kwerendę materiałów prasowych, wypowiedzi, wywiadów, wpisów internetowych skupiając swoją uwagę przede wszystkim na przedstawicielach dwóch wrogich sobie obozów: Platformy Obywatelskiej, obecnie Koalicji oraz Prawa i Sprawiedliwości wraz ze Skonfederowaną Prawicą. O ile bardzo dokładnie analizuje wypowiedzi mowy nienawiści posłów PiS-u i Konfederacji, i tyle umniejsza rolę mowy nienawiści uprawianą przez PO przekształconą później w totalną opozycję. Pomija też i niezbyt często cytuje wypowiedzi Lewicy, co może sugerować odbiorcom książki polityczne preferencje Tomasza Rawskiego.

Nie będę skupiał się tu na źródłach, bo jak pisze autor we Wstępie: „był tak obszerny, że nie mógł być użyty w całości jako egzemplifikacja omawianych zjawisk, dlatego też powstała osobna antologia wypowiedzi polityków”, i to jest dodatkowym atutem tej monografii poświęconej egzemplifikacji treści, które mieszczą się między śmiechem, a mową nienawiści. Rawski objął swoimi badaniami lata narodzin III RP, od 4 czerwca 1989, a także trzydzieści ostatnich lat, do 4 czerwca 2019 rok, obejmujących czas wyborów kontraktowych. Okres ten to przebogate źródło politycznych pojedynków na słowa, ale także czas narodzin rodzimego folkloru politycznego bazującego na arcyciekawym językowo słownictwie, pełnym neologizmów, przejęzyczeń, błyskotliwych powiedzeń, które na trwałe weszły do społecznego obiegu. Szkoda, że autor nie pokazał zjawiska, które stało się z jednej strony inspiracją, a z drugiej antidotum na polityczny język nienawiści czyli Szopkę Noworoczną Marcina Wolskiego czy polityczne teksty pisane dla kabaretów.

Rawski bardzo wyraźnie desygnuje swoje sympatie polityczne, śmiech konserwatywny jest brutalny, agresywny, śmiech liberalny wypływa z kulturowej mody i jego lewicowych zwykle korzeni/ Autor przeprowadza w swojej pracy wartościujące porównanie między Wojciech Cejrowskim, typem narodowca, „katola”, którego „występki” w TVP są radykalną manifestacją jego politycznych preferencji, a Kubą Wojewódzkim, przedstawicielem liberalnej opcji, będącego agitatorem, showmanem, uprawiającym publicystykę podszytą rozrywką. Większą sympatię w oczach Rawskiego zyskuje Kuba, gdyż jest bardziej finezyjny w swoim przekazie, aczkolwiek jego telewizyjne happeningu opierają się często na ilustrowaniu języka nienawiści np. słynne wetknięcie polskiej flagi w psie gówno. 

Trzeba przyznać autorowi, iż bardo rzetelnie podszedł do źródeł dokumentujących przykładu tak języka komizmu politycznego, jak i mowy nienawiści. Znakomita antologia tekstów, wypowiedzi, powiedzeń, wzbogacona o erudycyjny esej dotyczący istoty komizmu, w którym Rawski odwołuje się do historii myśli społecznej, kulturoznawstwa, analizy dyskursu, a także językoznawstwa, a szczególnie do pragmalingwistyki.

Publikację polecam wszystkim tym, świadomym swoich praw obywatelom, którzy potrafią dostrzec związki logiczne między cytowanymi tekstami, a nowomową zalewającą media, w tym media internetowe, za która kryje się zwykle lekceważenie dla szerokich warstw społeczeństwa, których politycy uważają za wykluczonych. A zwykle są to ci, którzy starają się żyć uczciwie i godnie według moralnych, religijnych nakazów. Nie mają czasu na udział w szopce politycznej, której językiem staje się okaleczony język, znaczeniowo spłycony, przekształcający się w twardą mowę nienawiści, dzielący społeczeństwo, ludi, rodziny jak przysłowiowy szlaban w sztuce Mrożka „Dom na granicy”.

źródło: https://ksiazka.net.pl/recenzja/miedzy-smiechem-a-mowa-nienawisci

Między śmiechem a mową nienawiści. Podtytuł: Meandry języka polityki. Autor: Tomasz Rawski

Rozkodowanie języka polityków mijającego trzydziestolecia szansą na resocjalizację także w universitas

Językoznawca i politolog zarazem wziął na warsztat swoich badań kulturę języka współczesnej polityki. Jak jednak ją opisywać, wyjaśniać, komentować, skoro nadawcy nie grzeszą kulturą wysoką, a zajmują w przestrzeni i instytucjach publicznych, państwowych wysokie stanowiska?

Język, jakim od trzydziestu lat transformacji posługują się nasi politycy i rządzący w dużej mierze zaprzecza kulturze wysokiej, nie wspominając już o kulturze politycznej, o czym przekonamy się dzięki lekturze rozprawy naukowej Tomasza Rawskiego. Podwójne wykształcenie autora, który jest absolwentem Wydziału Polonistyki oraz Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego oraz doktorem nauk społecznych w dyscyplinie nauki o polityce sprawiło, że otrzymaliśmy pasjonujące kulturowo i społecznie studium języka polityki.

Książkę czyta się z zapartym tchem, a przy tym mogą z niej korzystać nie tylko przedstawiciele nauk o polityce, socjolodzy polityki, socjolodzy edukacji, pedagodzy porównawczy i badacze polityki oświatowej, specjaliści w zakresie nauk o komunikacji, mediach czy psycholodzy społeczni, ale być może w głównej mierze dziennikarze oraz ci, o których jest tu mowa, a więc politycy i rządzący wszystkich formacji politycznych trzech ostatnich dekad. Wypowiedzi wielu nadawców (nie wszyscy są bowiem ich autorami świecąc światłem odbitym) odnajdziemy na kartach monografii naukowej, której autor dokonał deskrypcji struktury, gramatyki, (braku) logiki języka, ale przede wszystkim jawnie luk skrycie konstruowanej za jego pośrednictwem treści jako nośnika określonych interesów czy/i wartości.

Kluczowym dla badań filtrem stała się dla autora kategoria komizmu i śmiechu, za pomocą których przygląda się językowi ścierających się ze sobą wypowiedzi polityków afirmujących jedną z dwóch stref światopoglądowych podzielonej Polski na Polskę solidarną (konserwatywną, prawicową, chadecką, nacjonalistyczną) i Polskę liberalną (liberalno-lewicową). W moim przekonaniu przyjęta dychotomia nie jest adekwatna do istniejących w kraju podziałów, gdyż nie mamy jeszcze dwupartyjnego systemu politycznego, ale co najmniej trójpartyjny.

Nie łączyłbym zatem lewicy z liberałami, gdyż wprawdzie jest to marzenie obecnie rządzącej polskiej prawicy, by tak właśnie się stało, ale liberałowie wcale nie chcą być włączeni do lewicy czy prawicy wciąż miotając się na skrzydłach tych partii lub - mówiąc kolokwialnie - siedząc okrakiem na barykadach. W tej jednak rozprawie autor łączy liberałów z lewicą, skoro obie formacje znalazły się w opozycji parlamentarnej i częściowo pozaparlamentarnej wobec rządzącej koalicji prawicowych partii.

Jak pisze we Wstępie: Po jednej stronie politycznego sporu znajdują się patrioci, w dodatku prawdziwi, po drugiej zaś są zdrajcy, a nawet obóz zdrady narodowej [s. 7 - podkreśl. autor].

Rawski dokonuje politolingwistycznej analizy ewolucji języka polityków spolaryzowanych stron, starając się wyjaśnić zarówno jałowość prowadzonych sporów o słowa i na słowa, jak i ich zamierzony charakter, by odwrócić uwagę Polaków od znacznie poważniejszych problemów w rządzeniu krajem. Jego badanie ma charakter deskryptywny, rekonstruujący język polityków takim, jakim on jest faktycznie oraz eksplikacyjnych, kiedy krytycznie docieka powodów jego antagonistycznego zaistnienia oraz skutków. To następstwa owego języka są kluczową dla badacza kategorią estetyczną i etyczną zarazem czy wartościującym filtrem, skoro są komiczne i jako takie wzbudzają w narodzie śmiech.

Poczucie humoru nie jest bowiem pojedynczym fenomenem właściwym konkretnej jednostce. Jest powtarzalne, modelowe, co tworzy sympatię, specyficzny rodzaj więzi społecznej między ludźmi, których bawi i śmieszy to samo, wytwarza się specyficzna więź [s.10]. Każda z partii politycznych ma zatem nie tylko swoją wspólnotę wartości, ale i wspólnotę śmiechu (określenie za Kazimierzem Żygulskim), który wykorzystuje do walki z oponentem.

Fenomen oryginalności podejścia badawczego, niezależnie od politolingwistycznej metody badań polega na odsłonięciu, odkryciu stosowania przez obie strony sporu politycznego potęgi śmiechu jako broni ofensywnej lub obronnej, a więc stosowania inżynierii społecznej, manipulacji, którą można odczytać przez pryzmat stosowania chwytów komizmu. Te zaś mają już swoje teoretyczne uzasadnienie: 1) teoria cechy ujemnej podmiotu, 2) teoria degradacji, 3) teoria kontrastu, 4) teoria sprzeczności, 5) teoria odbiegania od normy i 6) teoria motywów krzyżujących się [s. 16-17].

Śmiech jako narzędzie walki jest dwoisty, bowiem można za jego pomocą podważać autorytet renomowanej osoby, znieważać ją, dokonać na niej publicznego "linczu", jak i zakrywać własne manipulacje, błędy, patologie jako ich sprawców. Tymi ostatnimi są najczęściej przedstawiciele różnego rodzaju władz, a więc autorytetów formalnych, instytucjonalnych, ale i liderzy opozycyjnych stronnictw politycznych. O sile śmiechu świadczy satyra, z jaką spotykamy się w wypowiedziach werbalnych, jak i w dowcipach, memach politycznych, które krążą w sieci internetowej.

Antagonistyczny podział Polaków odzwierciedla się także w języku mediów i ich afiliacją, bowiem (...) wraz ze swojskim "my" zawsze musi występować obce, a nawet wrogie "oni" bądź "wy". Zaimek pełni więc funkcje selekcjonującą i stygmatyzującą. "Wy" wytycza granice politycznej obcości, wskazuje na grupy, które stoją po przeciwnej stronie sporu politycznego, a nawet są hamulcowymi zmiany. Należy zaznaczyć, że stosowanie dychotomii my-wy w dyskursie prawicy kumuluje wyżej omawiane wyróżniki stylu. Pod zaimkiem "wy" kryją się pogrobowcy PRL-u, scenarzyści narodowych spisów, donosiciele, skorumpowane łże-elity czy historyczni kłamcy [s.32].

Z doniesień dziennikarzy śledczych wynika jednak, że owi pogrobowcy PRL-u są po obu stronach walki politycznej. Dychotomia my-wy, a raczej my - oni, jest lingwistycznym utrwaleniem społecznego podziału, który z jednej strony skutecznie definiuje wspólnotę i przeciwników, z drugiej strony ujawnia paletę emocji rządzących środowiskiem prawicy [tamże].

Uczony odsłania bogatą gamę komicznych, śmiesznych wypowiedzi polityków prawicy i liberałów (rzadziej lewicy), by czytelnik uświadomił sobie, że w grę toczonych sporów nie chodzi o dobro wspólne, ale o te dobra, które są niepodzielne, a zatem zysk jednych zawsze jest kosztem straty drugich. Pedagodzy powinni dostrzec wychowawczy czy edukacyjny potencjał śmiechu, który wykorzystywany jest przez sprawujących władzę do zabezpieczenia własnych interesów oraz jej systemu politycznego.

Poznajemy zatem jakże znane nam z codziennych przekazów w mediach państwowych i prywatnych leksemy o pejoratywnym i prześmiewczym znaczeniu typu "lewak" , "lewactwo" , "wypierPOL", "nachodźca" czy "pisior", "kaczyzm", "lepperyzm", "cieniasy", "ciamciaramcie", "dyplomatołki", "żulia", "pisiewicze", "pislamista", "eurokołchoz", "moher" itp. a przy tym także w wyniku analizy morfologicznej poznajemy mechanizm słowotwórczy danego neologizmu, przykładowo:

A: pisowiec

B: Misiewicz

___________

c: pisiewicz

[s. 79].

Katalog słownego komizmu poszerza komizm charakterologiczny wypowiadających się w mediach polityków, który osiąga się za pomocą prześmiewczo-poniżajacych wyrażeń w mianowniku liczby mnogiej np. "Michniki", "Kosiniaki". "Tuski", "Kaczory", "Macierewicze", "Sasiny" itp. Jak pisze T. Rawski: (...) kreacja śmiechu słownego wewnątrz wspólnoty politycznej jest conditio sine qua non powstania, a na dalszym etapie także percepcji komizmu charakterów. Przecież wyśmianie danej osoby, a nawet obiektu i grup, gdyż komizm charakterów nie ogranicza się wyłącznie do jednostki, nie jest możliwe bez uprzedniego wytworzenia prześmiewczego kodu. Odbiorcy muszą podzielać wspólny smak, który spowoduje, że "przebranie" politycznego oponenta wszyscy zrozumieją [s. 84].

Przy okazji drwi się z różnych cech charakteru atakowanych osób, ale i ich cech fizycznych (wzrost, figura, oblicze itp.), byle tylko możliwe było osiągnięcie celu. Śmiech jako narzędzie walki politycznej stosowany jest z lewa, prawa i z centrum tak, jakby było to kulturowo uprawnione. Wspólnoty śmiechu tak, jak wspólnoty nienawiści ośmieszają w ten sposób siebie i swój elektorat, który chętnie upowszechnia czyjeś bon moty, błędy itp. dla wzmocnienia poczucia własnej wartości lub leczenia swoich kompleksów. Skłonność do naruszania za pomocą języka zakazów, norm kulturowych, a przede wszystkim etycznych dotyczy już każdej formacji politycznej.

Autor książki zauważa, (...) że inflacja śmiechu, będąca wynikiem złożonych procesów polityczno-kulturowych, jest elementem reprodukcji ogólnego języka polityki. To, że komizm znajduje się na usługach polityki, zwiększa żywotność samego języka polityki, co z kolei, na mocy praw językowych, wpływa na żywotność samej polityki [s.105].

Bardzo łatwo i chętnie przechodzą politycy od niechęci i złośliwości do eskalowania nienawiści w swoich wypowiedziach wobec swoich antagonistów. Już oswoiliśmy się z "mową nienawiści", którą szermują nie tylko pseudodziennikarze, pseudopublicyści, prymitywni kulturowo politycy, ale czerpiąc przykłady u swoich pracodawców, zwierzchników politycznych także prawnicy, socjologowie, psycholodzy, politolodzy jako medialni komentatorzy wydarzeń politycznych.

Trudno jest zmagać się z tym zjawiskiem, skoro nie występuje ono jako niepożądane w polskiej legislacji jako kategoria prawna. To, że Komitet Ministrów Rady Europy rekomendował w 1997 r. rządom państw UE zwrócenie uwagi na tak niebezpieczne zjawisko podżegania do nienawiści, propagowania i usprawiedliwiania jej w stosunku do osób, które politycy mogą określać i wskazywać jako "zasługujące" na takie traktowanie, nikogo de facto i do niczego nie zobowiązuje. Wówczas Polska nie była członkiem UE, a nietolerancja jest dla polityków znakomitą okazją do podtrzymywania podziałów społecznych w państwie, które w Konstytucji ma odmienny do tego stosunek.

Polityk nigdy nie jest niezależny i bezstronny, występuje w imię jakiegoś interesu, reprezentuje konkretną grupę. Jest uwikłany w konflikt wartości i interesów, toteż komiczny chwyt w jego wykonaniu będzie czysto intencjonalnym działaniem, zawierającym podskórnie partykularne pobudki [s. 175].

Bardzo dobrze, że autor niniejszej książki przybliża nam fakty polityczne i społeczne nie tylko w skali Zjednoczonej Europy, ale i świata, które wiążą się z podejmowaniem prób nie tyle nawet definiowania, co uświadamiania obywatelom różnych państw zagrożeń, jakie niesie z sobą "mowa niebezpieczna" (dangerous speech), "mowa strachu" (fear speach) czy prościej określana mowa nienawiści, "przemysł pogardy", hejt jako mająca komuś służyć do wykluczania INNYCH.

Nie jestem przekonany, że "śmiech jest weryfikatorem jakości demokracji" [s. 113], skoro wprawdzie potwierdza wolność słowa, ale zarazem usprawiedliwia jego zakresowo częściową moc niszczącą, dyskryminującą, a nawet zabijającą osoby, które stają się ofiarami czyjejś nienawiści, także ze względu na jakąś przynależność (religijną, polityczną, partyjną, światopoglądową, społeczną itp.).

Mowa nienawiści służy antagonizowaniu konfliktów między przynajmniej dwiema grupami społecznymi. Selekcja społeczna dokonywana przez mowę nienawiści jest tylko jednym z wielu zastosowań tego zjawiska. Agresja werbalna może zostać wykorzystana jako narzędzie promocji celebryty lub polityka w jego wyborczej strategii (...) jest szansą na zaistnienie w mediach, a także na budowanie wspólnoty, elektoratu [s. 115].

Warto zatem przyglądać się nie tylko politykom, celebrytom, mediom, ale także organizacjom pozarządowym, fundacjom, które są nośnikiem tworzenia owej mowy nienawiści pod pretekstem troski o wartości, które w swej istocie wiążą się z czyimiś prywatnymi interesami. Niestety, ale nawet osoby ze stopniem naukowym doktora czy tytułem profesora włączają się w ten proces dehumanizacji i dyskredytacji "swoich prywatnych wrogów", starając się wskazać odbiorcom konieczność ich wykluczania z nauki, instytucji oświatowych, publicznych itp.

Rozprawa T. Rawskiego powinna być uważnie przeczytana przez środowiska naukowe, bowiem to od nich zależy, czy w procesie kształcenia, edukowania, ale i udziału w socjalizacji różnych grup społeczeństwa polskiego nie należy zacząć przeciwstawiać się powyższym, a niegodnym nie tylko w sensie humanistycznym, ale i kulturowym praktykom siania i usprawiedliwiania obecności nienawiści w języku, w tekstach, recenzjach, artykułach.

Ma rację autor tej książki, że niektórzy wykorzystują swoje koligacje społeczne, lokalne, instytucjonalne czy naukowe do prowadzenia prywatnych wojenek z tymi, którzy zatrzymali ich w drodze do okłamywania społeczeństwa, środowiska, a nawet członków własnych rodzin. Znajdziemy ich po lewej i po prawej stronie sceny politycznej, toteż dziwię się, że nie mają poczucia wstydu, zażenowania w uprawianiu mowy nienawiści w swoich prywatnych wojenkach.

Mowę nienawiści można nie tylko traktować jako zjawisko językowe czy przestępstwo, ale także należy na nią patrzeć przez pryzmat stosunków społecznych i struktury współczesnego państwa. Analiza politycznych wspólnot śmiechu pokazała , że pozornie błahy i nieistotny śmiech może determinować procesy polityczne, a także zwiastować trendy i mody polityczne [s. 131-132].

Jak mają zachować się atakowani przez stosujących podły język nienawiści ci, którzy stają się wbrew swoim zasługom, postawie i faktom ofiarami "lingwistycznej zbrodni"? Mają odpowiadać tym samym na to samo? Jak Kuba Bogu, tak Bóg Kubie? "Zdradzieckie mordy" są szeroką kategorią, bo dotyczącą tych, którzy zdradzili swoją pozycję społeczną, kulturową, naruszyli etos nauki, uniwersytetu, byle tylko odreagować za własne powstrzymane prze kogoś skryte interesy.

Autorami jeżyka nienawiści są osoby pozbawione sumienia, anomijne moralnie, dzięki czemu mogą być lojalnymi sprzedawczykami postprawdy i hejtu. Zarabiają na tym, toteż konieczne jest demaskowanie ich aktywności i treści jako niszczących. Środki miękkiego przekazu na zasadzie ironii są nieskuteczne. Milczenie, udawanie, że nic się nie stało, także nie ma sensu, bo utrwala fałszywy przekaz.

Trzeba zatem walczyć językiem nieprawdziwych faktów i dekonstruowania czyjejś manipulacji nimi, językiem dyskredytacji, które mają zaciemniać rzeczywistość i odwracać uwagę od prawdziwych intencji mówców nienawiści. Skoro dyskredytacja uwikłana jest w niszczenie, w walkę, to nie pozostaje nic innego, jak podjęcie jej środkami zgodnymi z prawdą, etyką i kulturą. Jeśli pedagodzy nie podejmą tego, to nadal będą niezamierzonymi współsprawcami wspólnoty nienawiści, stygmatyzacji i postprawdy.

Artykuły i analizy krytyczne mogą bowiem tworzyć złudzenie oddania ich autora misyjności, za którą kryje się próba odreagowania własną nienawiścią wobec osób przeciwstawiających się nieprawdzie, pseudonauce, grze nie fair o polityczne czy ekonomiczne interesy itp.

Nie można pozwalać na przekraczanie granicy umownej grzeczności czy dobrego wychowania tak w universitas, jak i w życiu publicznym, gdyż stosowana językowa strategia przemocy niszczy edukację, naukę i kulturę. Makiawelistyczny styl uprawiania polityki przeniósł się do uczelni, gdzie nepotyzm i mechanizmy nieformalne skrywania pozanaukowych interesów zaczynają górować niszcząc najwyższe wartości i podważając autorytet nauki i naukowców, którzy sprzeciwiają się tym procesom.

Mam nadzieję, że refleksja i poważna dyskusja wokół treści rozprawy Tomasza Rawskiego pozwoli na uniknięcie "zaorania" świata wartości, kultury, nauki i edukacji. Może przestaniemy tolerować tych, którzy udają, że troszczą się o dobro wspólne, sprawiedliwość, prawo, a w rzeczy samej łamią je na niemalże każdym kroku.

prof. Bogusław Śliwerski

źródło: https://sliwerski-pedagog.blogspot.com/2021/01/rozkodowanie-jezyka-politykow.html?spref=fb&fbclid=IwAR0nwZJgzKLeIM3tSTIMQjOazKw5nnboZeJm19TLMrrvYHaz1wY479LjmlM

Zapraszamy do książki: https://www.impulsoficyna.com.pl/monografie-i-podreczniki-akademickie/2204-miedzy-smiechem-a-mowa-nienawisci.html