Cztery szkice z przeszłości matematyki

Wstęp     

Nie Kochamy Tego Wieku – O Leonardzie Eulerze    

Bazylea

Akademia na wyspie    

Euler    

Radiszczew   

Witkacy    

Autor    

Radiszczew   

Królewiec    

Mosty    

O dowodzie    

Euler o matematyce    

Euler o Goldbachu    

Goldbach    

Euler o sobie    

O Eulerze    

Euler – algebra Stiefla   

Autor    

Euler. Mathematica sublimioris    

Akademie i salony    

Fryderyk II    

Witkacy o swoim wieku    

Akademia    

Maupertuis    

Witkacy    

O Voltairze    

Witkacy    

Autor    

Koniec wieku    

Caryca Elżbieta    

Kniaź Perejasławski    

O Eulerze w Berlinie    

Schuhmacher    

Król Stanisław   

Euler w Polsce    

Euler o Rosji    

O panowaniu Katarzyny    

Immanuel Kant    

Witkacy    

Autor   

Zakończenie    

Bibliografia    

Georg Cantor – O Dedekindzie, Kroneckerze I O Samym Sobie   

Od Autora  

Zbiory   

Wcześniejsze niż liczby    

Rojenia dziecka    

Moses Mendelssohn   

Fizyczność continuum    

Zbiory czyste    

Spotkanie (1872)   

Skromny początek   

Nieprzeliczalność continuum    

Krzyk Beotów    

Kronecker 

(1887) Płaszczyzna i prosta    

Twierdzenie, które powinno być prawdziwe    

Niechętne przyjęcie    

W cieniu Dedekinda   

Starzejący się mędrzec    

Szarość zbiorów    

Manifest matematyki wyzwolonej    

Dobre uporządkowanie    

Liczby porządkowe    

Continuum    

Mittag-Leffler    

Acta Mathematica    

Korespondencja    

List do Kroneckera    

Odpowiedź Kroneckera    

(1885) Odpowiedź Mittag-Lefflera    

Gottlob Frege    

Puszkin    

Nowe    

Poza matematyką   

Ciągi o dwóch elementach    

Bilans 1895    

Vassilieff   

Hermite    

Hilbert    

Felix Bernstein   

Cień sprzed dwudziestu lat    

Powiedzmy coś za Cantora    

Dodane po zakończeniu   

Bibliografia  

Matematycy I „Fiłosofy”   

Wacław Sierpiński   

Sierpiński   

Bolesław Młodziejowski 

Sierpiński   

Młodziejowski   

Młodziejowski (sam, o Łuzinie)   

Luty 1917   

Młodziejowski   

Październik 1917   

Sierpiński   

Moskwa 1923   

Rok 1928   

Po latach   

Dwie Warszawy (Tomasz Grabiński) 

Zenon Waraszkiewicz 1909–1946   

Ruziewicz   

Casimir   

Rajchman   

Rosja   

Seminarium na Oczki   

O sobie   

Zły znak   

Samuel i inni   

Pan Begagon   

Również w Teksasie   

12 maja   

Wycieczka   

Julian   

Moskwa 1935   

Zarankiewicz   

Borsuk   

Bronisław   

Widmo Darwina krąży po Europie   

Złowróżbny rok 1935  

Pan Witold   

Konflikty   

Fritz Rothberger   

Habilitacja   

Depresja  

Słupecki   

Fatalne emocje   

Scholastyka   

Rzeczywistość   

Bolszewicy   

Prawosławie   

Kontinuum Knastera   

Po wielkiej konferencji   

Sowiety   

Sierpiński   

Francuzi  

Szkoła polska   

Morena czołowa   

Teoria „witzu”   

Rappaport   

Steckel   

Henryk   

Steinhaus   

Dybuk   

CR paryskie   

Radio Breslau  

Skłócona Europa   

Stoiłow   

Espaces separables   

Retrakty i relacja tau  

Topologia  

Tradycja petersburska   

My i matematyka   

Banach   

Lwów   

Sierpiński   

Za południową granicą   

Lider   

Matematyka Sierpińskiego  

Filozofia matematyki   

Polska lekkość myśli   

Tomsk   

Rzeczywistość  

To pewnie błąd   

Emigracja  

Kraków   

Nikodym   

Druga stolica  

Te Deum   

Summa topologiae   

Cienie zawodu  

Begagon 

26 sierpnia   

Posłowie   

Wojna 

Warto zaznaczyć, że książka ta uświadamia czytelnikowi, że nauka to nie tylko to, co możemy przeczytać na kartach recenzowanej monografii czy w punktowanych czasopismach naukowych lub ewentualnie usłyszeć na jakiejś konferencji.

Jerzy Mioduszewski, Cztery szkice z przeszłości matematyki, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2013, s. 186.

Są książki, które – gdy czytamy – myślimy o nich, że powstały z pasji. Dokładnie tak jest w przypadku gorąco polecanej publikacji autorstwa Jerzego Mioduszewskiego pod tytułem „Cztery szkice z przeszłości matematyki”. Składa się ona z czterech szkiców poświęconych wydarzeniom matematycznym należącym do historii. Autor zawarł w nich także głębokie refleksje będące dygresjami mającymi skłonić czytelnika do namysłu nad zależnościami pomiędzy prawdami matematycznymi a życiem doczesnym. Nie jest to więc typowa książka historyczna ani też popularyzowany słownik terminów z zakresu nauk ścisłych. To raczej niesłychanie ważna książka o życiu widzianym z pewnej bardzo specyficznej oraz z pewnością niepopularnej perspektywy. I to właśnie czyni ją tak fascynującą lekturą.

Warto zaznaczyć, że książka ta uświadamia czytelnikowi, że nauka to nie tylko to, co możemy przeczytać na kartach recenzowanej monografii czy w punktowanych czasopismach naukowych lub ewentualnie usłyszeć na jakiejś konferencji. Pokazuje, że nauka znacząco wykracza nie jedynie poza nasze percepcyjne przyzwyczajenia, ale nieraz niepokojąco stapia się z naszą codziennością w najmniej oczekiwanych momentach. Rodzi się na skutek zintensyfikowanych badań, bywa dziełem szczęścia lub przypadku. Pracują na jej kształt nie wyłącznie naukowcy, ale i ich bliscy, znajomi, rodzina. Rodzi się gdzieś na pograniczu zależności, w ramach skomplikowanych relacji interpersonalnych. Oznacza to, że naukę tworzą ludzie z krwi i kości. Doskonale można się o tym przekonać choćby za sprawą genialnej w swej prostocie oraz sile przekazu „Akademii na wyspie”, która jest niekwestionowaną perełką w prezentowanym zbiorze tekstów. 

Na szkice można także spojrzeć – i tak pewnie reprezentanci nauk społecznych będą na nie patrzeć – jako pogłębione case studies. Wydają się wszakże stanowić one opisy jakościowe człowieka w relacji z matematycznościa. Przykładowo autor pokazuje jak car Piotr postanowił zmienić naturę ludzką, jak Euler przygotowywał pewien dowód, jak Immanuel Kant obcował z geometrią, jak Elżbieta naprawiała błędy Piotra. Pod koniec lektury dopiero – a może i wcześniej – przychodzi refleksja o istnieniu w świecie systemu naczyń połączonych. Zaczynamy wszakże dostrzegać pewne sieci zależności, determinanty, konsekwencje decyzji oraz bezdecyzji. A wszystko to przy tak doskonale i starannie przemyślanym lejtmotywie! Trudno o doskonalszą książkę o uwikłaniu człowieku w świecie oraz własnym człowieczeństwie!

Książka autorstwa Jerzego Mioduszewskiego pod tytułem „Cztery szkice z przeszłości matematyki” to świadectwo pasji oraz wielkiej miłości do matematyki i historii. Pokazuje różne oblicza umiłowania mądrości, a także obcowania z geniuszem w ramach zwykłej, szarej codzienności. To dzieło, które pozwala zrozumieć matematyczność oraz historyczność pewnych komponentów współczesnej rzeczywistości społecznej, której jesteśmy częścią. Umożliwia oderwanie się od tego, co przyziemne i dryfowanie w meandrach pięknego, ludzkiego umysłu. To bezsprzecznie jedna z najbardziej fascynujących odsłon nauki z ludzką twarzą, jaka powstała na przestrzeni ostatnich lat. Gorąco się ją poleca! 

źródło: http://www.konserwatyzm.pl/artykul/11666/jerzy-mioduszewski-cztery-szkice-z-przeszlosci-matematyki 

Jak Prusak Polską się zachwycał 

Zdarza się Wam popełniać akt intelektualnego włóczęgostwa? Kiedy to próbując zrozumieć nowe zagadnienie i rozkładając je na czynniki pierwsze nagle waszą uwagę przykuwa coś nowego? Coś co do zasady wpisuje się w pierwotne zagadnienie, ale jest to temat poboczny, którego zrozumienie nie jest niezbędne do uchwycenie istoty problemu pierwotnego. A jednak nie potraficie się oprzeć i schodzicie ze ścieżki. Zaczynacie błądzić, skacząc od jednego tematu do drugiego. Coraz to szybciej i bardziej kompulsywnie. Bo tych rzeczy jest tak dużo, a wszystkie z nich są nad wyraz intrygujące i nęcące. Powoli zapominacie, od czego tak właściwie wyszliście. Aż wreszcie kończycie, z kacem braku solidności. Z uczuciem, że nic nie wiecie, pomimo, że zgłębialiście odmęty nauki przez ładnych kilka godzin. Macie tak? Bo ja tak! Tym razem zaczęło się od sumy liczb naturalnych (link). Próbując zrozumieć ten „fenomen” i brodząc w internetowej brei, polując na coś bardziej strawnego niż bełkot Wikipedii, musiałem gdzieś natknąć się na Eulera, Leonharda, szwajcarskiego matematyka. Piszę „musiałem”, bo już nie pamiętam jak do tego wszystkie doszło. Nazwisko było mi znane, zapewne z czasów studiów lub liceum, ale tylko i wyłącznie, jako nazwa własna jakiejś matematycznej hipotezy lub twierdzenia. Nic więcej. Z pewnością nie znałem Leonharda jako człowiek i z tego właśnie powodu – oraz z powodu bycia Polakiem o czym za chwilę – przerwałem próby zrozumienia sumy liczb naturalnych i zacząłem czytać biografię Eulera. Ach, fascynująca lektura! Oczywiście Euler jak i jego życie nie przypominają fabuły filmu sensacyjnego. Leonharda nie prowadził bujnego życia towarzyskiego, nie był bywalcem salonów, ulubieńcem dworów ówczesnej Europy. Euler nie był wszakże Leibnizem. Niemniej jednak, czytając biografii tego Szwajcara czułem dużą satysfakcję. Bo w rzeczy na pozór nudnej (bo jak życie matematyka może być ciekawa) znalazłem rzecz niebywałą, znalazłem człowieka. A to samo w sobie jest fascynujące! Wracając natomiast do Eulera to o jego wszystkich perypetiach życiowych w osobnym poście, jeśli oczywiście w międzyczasie coś innego nie przykuje mojej uwagi. Teraz natomiast tylko krótki cytat, jego przyjaciela Christiana Goldbacha (także matematyka), który rozwiewał wątpliwości Leonharda w materii swojej bytności w Polsce.

Nie musiałem mówić, że byłem w Polsce. Lud po wsiach w pobliżu Królewca mówi po polsku. Podróże zacząłem od miasta na Warmii, a gdzie zaczyna się Polska, nigdy się nie zastanawiałem. Jadąc przez Polskę, nikt nikogo nie zapytać, skąd i dokąd. Ktoś, kto jest w Polsce nie musi wiedzieć, że w niej jest. Czy zatem należałoby nazwać ten kraj szczęśliwym? Tak go zawsze nazywali wszyscy sąsiedzi, a cesarz w Wiedniu miał na każdą polską elekcję arcyksięcia. Ten stan gotowości trwa. Broniąc tej ziemi przed Francuzami, dopuszczono do panowania niegroźnych – jak się wydawało – elektorów saskich. Obecnie panujący tu August III chciałby rozwinąć nauki. Współcześni królowie nie cenią uniwersytetów, więc wzorem innych będzie zakładał Akademię (…). Rzecz leży w charakterze tego narodku. Kiedy się nad nim zastanawiam, zapytuję sam siebie, że może ja też z nich? Bo skąd u mnie tyle skłonności do rozmaitych zainteresowań, do robienia dziesięciu rzeczy na raz, co mi wypomniał wielki Leibniz, który też mógł to mieć po nich, jak nieraz żartował. 

Grzebał w genealogii, czy aby nie jest z Polaków, bo chociaż do uczonych paranteli tam się nie dobierzesz, to wielkim szykiem u Niemców jest słowiańsko brzmiące nazwisko. To samo u nas w Prusach.

Podobnie jak ze mnie nie będzie wiele miał pożytku w Akademii jej kanclerz, tak i August III nie doczeka się w swoim królestwie pilnych akademików. Młody polski szlachcic jest świetnie wykształcony, zna łacinę i obce kraje. Nigdzie się tak interesująco nie rozmawia jak w Polsce. Ich literatura jest wyszukana, szkoda tylko, że ograniczona do ich języka. Biblioteki są zapełnione książkami z wszelkich dziedzin. Uczy się od nich Moska i cała Ruś. Ale oni sami nie uczą się z nich budować okrętów. Będąc wielce wykształconymi, nie aplikują swojej wiedzy w żadne większe przedsięwzięcia, ciesząc się nauką jak dzieci.

Klęski, które spadły na Rzeczpospolitą, Polacy traktują, jako niesprawiedliwość. Nas, Prusaków, podejrzewają o najgorsze zamiary. Ale przecież dobrowolnie dali nam Królewiec, nie upominając się o jego zwrot, kiedy wymarła linia Albrechta, siostrzeńca Jagiellonów, a nasz lud nie potestowałby przeciwko temu. Teraz, z powodu tumultu w Toruniu, podsycanego przez tak zwanych dysydentów, myślą o interwencji w naszym królestwie. Nie zrobią tego jednak, bo przedtem musieliby zorganizować armię, co wymagałoby większego wysiłku, niż dawnym zwyczajem siąść na koń i rozegrać bitwę w dawnym stylu. 

Na twarzach poważnych senatorów maluje się troska. >>Mane, tekel, fares<< wypisał już im ksiądz Skarga, kiedy byli u szczytu potęgi, ale oni uważali jego wieszczby za skrzydlate frazy, jakie kierowane były kiedyś do Ateńczyków i do Rzeczpospolitej Rzymskiej. Czy przychodzi teraz wspaniałej Sarmacji pójść w ślady sławnych starożytnych poprzedników?

Cytat pochodzi z książki „Cztery szkice z przeszłości Matematyki” Jerzego Mioduszewskiego, którą z pełnym przekonaniem polecam, a przynajmniej jej pierwszą ćwiartkę traktującą o Eulerze.