Kokocińska Agata Maria

etolog, zoopsycholog i trener psów. Z wykształcenia magister inżynier zootechniki w specjalnościach: hodowla małych zwierząt użytkowych i amatorskich oraz dzikie zwierzęta (Wydział Nauk o Zwierzętach, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie), a także pedagog specjalny (Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie). Doktorantka w Zakładzie Zachowania się Zwierząt Instytutu Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN. Wykłada na Wydziale Nauk o Zwierzętach oraz Uniwersytecie Otwartym SGGW. Członkini zarządu Polskiego Towarzystwa Etologicznego i Warszawskiego Koła Polskiego Towarzystwa Zootechnicznego.

Autorka wielu kursów, takich jak: „Zoopsychologia”, „Behawior psa” czy „Zooterapia w pigułce”. Aktywny naukowiec, prelegentka na wielu behawioralnych i olfaktorycznych konferencjach międzynarodowych i krajowych. Prowadzi badania z zakresu biologicznych mechanizmów zachowań, psychologii zwierząt i zoosemiotyki. Prawdziwa miłośniczka zwierząt zaangażowana w ich dobrostan.

Interesuje się także malarstwem, poezją, teatrem, podróżami i... dobrą kuchnią!

Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Od autorki 

Podziękowania 

Przedmowa (Tadeusz Kaleta) 

Wstęp. Historia zooterapii i problematyczna nomenklatura 

1. Korzyści płynące z posiadania zwierząt 

1.1. Pozytywny wpływ zwierząt na zdrowie człowieka 

1.2. Zwierzę jako istota rozumna i świadoma 

1.3. Wpływ zwierząt na kształtowanie się postaw życiowych i charakteru człowieka 

1.4. Relacja człowiek – zwierzę 

2. Uczenie się jako proces przystosowawczy i terapeutyczny

3. Podstawowe zasady pracy zooterapeuty z osobami niepełnosprawnymi intelektualnie 

4. Usprawnianie ruchowe poprzez zooterapię 

5. Dogoterapia – najpopularniejsza forma animaloterapii 

5.1. Podstawy behawioru psa 

5.2. Wybór i przygotowanie psa do dogoterapii 

5.3. Formy dogoterapii

6. Koń w terapii (Dorota Lewczuk)

6.1. Elementy zachowania koni

6.2. Wstęp do treningu i szkolenia koni 

6.3. Terapie związane z końmi 

7. Felinoterapia – czyli terapia z udziałem kota 

7.1. Dobór i przygotowanie kota do felinoterapii 

7.2. Podstawy behawioru kota 

7.3. Rasy kotów wykorzystywane w felinoterapii 

8. Mroczna strona delfinoterapii 

9. Niekonwencjonalna zooterapia, czyli wykorzystanie mało popularnych zwierząt 

9.1. Onoterapia – czyli osioł w zastępstwie konia

9.2. Alpakoterapia – niedoceniona terapia z udziałem alpak 

9.3. Cavioterapia 

9.4. Małe gryzonie 

9.5. Papugi 

9.6. Rybki akwariowe

10. Dobrostan zwierząt wykorzystywanych w zooterapii 

Bibliografia 

Przedmowa

W ostatnim czasie dokonała się zmiana ludzkiego myślenia o zwierzętach. Uświadomiono sobie, że ich utylitarna funkcja w świecie człowieka, gdzie zwierzę jest dostarczycielem rozmaitych korzyści materialnych, może być w istocie tylko jedną z całego spektrum relacji między ludźmi i zwierzętami. Stosunek człowieka do zwierzęcia ma przecież również swój wymiar historyczny, socjologiczny, psychologiczny i religijny, by wymienić tylko niektóre. I wszystkie te wątki złożonych, a często dramatycznych relacji warte są badania choćby dlatego, że więcej mówią o człowieku i jego kulturze niż o zachowaniu się zwierząt względem ich ludzkich partnerów. Od czasu pojawienia się przełomowej w tym względzie pozycji Roberta Delorta Zwierzęta mają swoją historię (Delort 1984b), którą można uznać w tym względzie za pionierską, na całym świecie przeprowadzono wiele badań i analiz dotyczących różnych aspektów relacji człowiek – zwierzę. Dziś mówi się o nowej dyscyplinie badawczej, antrozoologii, która obejmuje wspomniane tu zagadnienia.

Wśród problemów pasjonujących badaczy z obszaru antrozoologii na dwa warto zwrócić szczególną uwagę. Pierwszym jest zagadnienie różnicy między człowiekiem a zwierzęciem. Zaprzątało ono uwagę myślicieli od początków istnienia cywilizacji zachodniej, od Greków i klasyfikacji duszy organizmów żywych u Arystotelesa. Przez wieki poszukiwano złotej formuły na tę różnicę. Dzisiaj, dyskutując o tym problemie, znajdujemy się w zdecydowanie lepszym położeniu od Greków, ponieważ mamy do dyspozycji wyniki badań z neurobiologii, genetyki i etologii, coraz lepiej rozumiemy język zwierząt, a nawet sami próbujemy się z nimi komunikować.

Zdumiewają nas odkryte przez zoopsychologów zdolności mentalne szympansów, a nawet innych zwierząt o znacznie prostszej budowie układu nerwowego. Znajdujemy wiele podobieństw psychiki zwierzęcej i ludzkiej, lepiej też potrafimy dostrzec różnice, ale wciąż nie znamy złotej formuły dotyczącej różnicy człowiek – zwierzę w sensie biologicznym.

Drugim zagadnieniem, które objawiło się badaczom, choć przez wiele lat było przedmiotem doświadczeń wielu właścicieli zwierząt, jest ich pozytywny wpływ na człowieka. Taki „efekt zwierzęcia” występuje w różnej postaci. Czasem chodzi po prostu o czerpanie radości z obcowania z ulubieńcem. Innym razem zwierzęta zapewniają zajęcie ludziom, którzy sami ze sobą mają problemy i nie potrafią zmusić się do aktywności. Wreszcie są też sytuacje, kiedy zwierzęta mogą brać udział w procesie terapeutycznym, aktywnie wspomagając leczenie chorób, zarówno o charakterze somatycznym, jak i psychicznym. Warto dodać, że udowodniono korzystny wpływ obcowania ze zwierzętami na wskaźniki fizjologiczne człowieka, takie jak ciśnienie krwi czy poziom hormonów stresu.

To właśnie zagadnienie szeroko rozumianej zooterapii (terapii z udziałem zwierząt) jest przedmiotem niniejszej książki Agaty Kokocińskiej. Autorka, młody pracownik naukowy, od lat prowadzi badania dotyczące zachowania się zwierząt, zajmuje się szkoleniem psów i terapią z udziałem zwierząt. Jestem bardzo zadowolony, że publikacja ta ukazuje się na naszym rynku wydawniczym. Myślę, że w jakimś stopniu zapełni ona lukę związaną z zooterapią w polskiej literaturze naukowej. Mimo faktu, że w Polsce praktyka leczenia z udziałem zwierząt cieszy się dużym zainteresowaniem, zagadnienie to nie zdobyło uznania naszych wydawców.

Ukazanie się książki sprawia mi radość również z tego powodu, że jest ona przede wszystkim bardzo pożytecznym kompendium. Mimo niewielkich rozmiarów daje przegląd niemalże wszystkich, także najbardziej „egzotycznych”, typów zooterapii. Ze zrozumiałych względów Autorka najwięcej miejsca poświęciła terapii z udziałem psa domowego. Ten najdawniejszy towarzysz człowieka jest najbardziej z nim związany, spełnia wiele funkcji, sprawdza się również najlepiej spośród wszystkich zwierząt jako pomocniczy terapeuta. Ponadto publikacja zawiera niezbędną podbudowę dotyczącą zachowania się (behawioru) zwierząt, a także nie pomija problemu dobrostanu zwierzęcych terapeutów, którzy w swojej służbie narażeni są na urazy i wymagają specjalnego, a nie przedmiotowego traktowania.

Książka Agaty Kokocińskiej jest napisana przystępnie, aczkol­wiek posiada odniesienia do literatury naukowej, które mogą być przydatne w dalszych studiach nad zagadnieniem zooterapii. Pozycja ta jest ze wszech miar godna polecenia dla wszystkich Czytelników, którzy chcą lepiej zrozumieć zwierzęta i ich rolę w świecie człowieka.

Tadeusz Kaleta

Wśród problemów pasjonujących badaczy z obszaru antrozoologii na dwa warto zwrócić szczególną uwagę. Pierwszym jest zagadnienie różnicy między człowiekiem a zwierzęciem. Zaprzątało ono myśli myślicieli od początków istnienia cywilizacji zachodniej, od Greków i klasyfikacji duszy organizmów żywych u Arystotelesa. Przez wieki poszukiwano złotej formuły na tę różnicę. Dzisiaj dyskutując o tym problemie, znajdujemy się w zdecydowanie lepszym położeniu od Greków, ponieważ mamy do dyspozycji wyniki badań z neurobiologii, genetyki i etologii, coraz lepiej rozumiemy język zwierząt, a nawet sami próbujemy się z nimi komunikować.

Zdumiewają nas odkryte przez zoopsychologów zdolności mentalne szympansów, a nawet innych zwierząt o znacznie prostszej budowie układu nerwowego. Znajdujemy wiele podobieństw psychiki zwierzęcej i ludzkiej, lepiej też potrafimy dostrzec różnice, ale wciąż nie znamy złotej formuły dotyczącej różnicy człowiek – zwierzę w sensie biologicznym.

Drugim zagadnieniem, które objawiło się badaczom, choć przez wiele lat było przedmiotem doświadczeń wielu właścicieli zwierząt, to ich pozytywny wpływ na człowieka. Taki „efekt zwierzęcia” występuje w różnej postaci. Czasem chodzi po prostu o czerpanie radości z obcowania z ulubieńcem. Innym razem zwierzęta zapewniają zajęcie ludziom, którzy sami ze sobą mają problemy i nie potrafią zmusić się do aktywności. Wreszcie, są też sytuacje, kiedy zwierzęta mogą brać udział w procesie terapeutycznym, aktywnie wspomagając leczenie chorób, zarówno o charakterze somatycznym, jak i psychicznym. Warto dodać, że udowodniono korzystny wpływ obcowania ze zwierzętami na wskaźniki fizjologiczne człowieka, takie jak ciśnienie krwi czy poziom hormonów stresu.

To właśnie zagadnienie szeroko rozumianej zooterapii (terapii z udziałem zwierząt) jest przedmiotem niniejszej książki Agaty Kokocińskiej. Autorka, młody pracownik naukowy, od lat prowadzi badania dotyczące zachowania się zwierząt, zajmuje się szkoleniem psów i terapią z udziałem zwierząt. Jestem bardzo zadowolony, że książka ta ukazuje się na naszym rynku wydawniczym. Myślę, że w jakimś stopniu zapełni ona lukę związaną z zooterapią w literaturze polskiej. Mimo faktu, że w Polsce praktyka leczenia z udziałem zwierząt cieszy się dużym zainteresowaniem, zagadnienie to nie zdobyło uznania naszych wydawców.

Z przedmowy dr. hab. Tadeusza Kalety, prof. SGGW

Niniejsza monografia jest cennym źródłem wiedzy pozwalającym osobom związanym z zooterapią, a przede wszystkim uczestnikom terapii i ich rodzinom oraz bliskim lepiej zrozumieć świat zwierząt, zwłaszcza tych zwierząt, z którymi bezpośrednio się stykają i co do których mają niekiedy duże oczekiwania. Jest to także cenne źródło informacji dla wszelkich innych osób zainteresowanych terapią ze zwierzętami i pragnących poszerzyć oraz usystematyzować swoją wiedzę w tym zakresie.

Z recenzji prof. dr. hab. Mariana Brzozowskiego

Książka jest kompendium wiedzy dla wszystkich, którzy chcą zobaczyć w zwierzęciu terapeutę, nauczyciela i opiekuna. Chcą z nim znaleźć wspólny język, aby terapia była korzystna i przyjemna zarówno dla pacjenta, terapeuty, jak i samego zwierzęcia.

Z recenzji dr inż. Małgorzaty Maśko

Do serca przytul psa, weź na kolana kota. Słowa starej piosenki niosą głęboką mądrość. Kontakt z ukochanym pupilem ma wiele zalet. Relaksuje. Niesie pocieszenie, gdy ma się słabszy dzień. Futrzasty przyjaciel nas zawsze wysłucha i nigdy nie ocenia. Zwierzęta nie tylko dają nam bezinteresowną miłość, ale także potrafią leczyć. Badania naukowe potwierdzają skuteczność kontaktu z nimi w leczeniu wielu schorzeń. Jednak nie można psa, kota czy konia traktować jako przedmiotu, który zaspokaja nasze potrzeby. Są one przecież żywymi, czującymi stworzeniami. Relacja musi być wzajemna.

O tej obustronnej, korzystnej dla psychiki i zdrowia relacji traktuje książka Agaty Marii Kokocińskiej. Najwięcej uwagi autorka poświęca psom, kotom i koniom, jednak wspomniane są krótko też nietypowe terapie - na przykład z udziałem osłów, alpak, świnek morskich, chomików, jeży pigmejskich, a nawet szczurów. To nie pomyłka - uważane przez wiele osób za obrzydliwe, szczury są wyjątkowo inteligentne i można je nauczyć wielu sztuczek. Parę słów poświęcono też delfinom - to jedyny rodzaj terapii negatywnie ocenianej. Autorka jest nastawiona do niej bardzo sceptycznie, zwracając uwagę na to, że delfiny w niewoli żyją krótko i wcale nie są szczęśliwe. Ludzie traktują je instrumentalnie (to, niestety, częste podejście do zwierząt). W książce pada sugestia, żeby zastąpić je psami, które dobrze czują się w wodzie. Wtedy obie strony odnoszą korzyści.

Właśnie obustronne zadowolenie podczas terapii zdaje się tematem przewodnim publikacji. Autorka pisze, czego się wystrzegać w kontakcie ze zwierzęciem, jak odczytać mowę ciała. Nieocenioną pomocą są przejrzyste rysunki. Czytelnik dowiaduje się z nich, jak wygląda pies/kot/koń szczęśliwy, zrelaksowany, agresywny czy przestraszony. To idealny mini-przewodnik po mowie ciała tych zwierząt. Autorka zwraca też uwagę na fakt, że zwierzę również musi odpowiednio współpracować podczas kontaktów z ludźmi. Nie każde się nadaje do roli terapeuty. To ciężka praca. Pies, kot czy koń musi przejść trudne testy, nim zostanie dopuszczony do kontaktu z chorymi. Nie może na przykład być agresywny czy lękliwy.

Całą książkę przenika miłość do zwierząt. Widać wyraźnie, że autorka pisała ją sercem. Pierwsze strony zawierają wiele informacji o charakterze naukowym i są trudniejsze w lekturze, pozostałe rozdziały czyta się świetnie. Warto po tę książkę sięgnąć.

Kalina Beluch
źródło: http://www.granice.pl/recenzja,zooterapia-z-elementami-etologii,17769#_=

Biblia zooterapeuty ;)

oczywiście sprawdzamy (jak widać na załączonych obrazkach) w praktyce. Treściwie i na temat. Myślę, że nauczę się tej pozycji na pamięć. Nie dość, że napisana przystępnym językiem, to nie wysnuwa kosmicznych teorii i podpiera założenia wynikami badań. Już sam wstęp i przedmowa zachęcają:

"Ta książka pokazuje, jak można szanować zwierzę i jego system komunikacyjny, a przy tym zachować podmiotowość podczas terapii. Tak wiec zwierzę przestaje być "narzędziem", wykorzystywanym w celu osiągnięcia sukcesu terapeutycznego, staje się zaś integralną częścią terapii, która sprawia radość każdej ze stron."

W dobie takiej ilości zaburzeń emocjonalnych i psychicznych, powinniśmy zwrócić się w stronę zwierząt... codzienne małe dawki ukojenia zdecydowanie mogą stabilizować i znacząco wspomagać cały proces terapeutyczny. Polecam książkę Agaty Marii Kokocińskiej zarówno ciekawskim, jak i profesjonalistom lub też, zwyczajnie, ciekawskim profesjonalistom ;) dobrze to się czyta. Zalecam minimum jednego kota na kolanach podczas lektury.

źródło: FelKi Dwa - koci terapeuci