• Obniżka
Wspomaganie procesu pomyślnego starzenia się u ludzi starych

Wspomaganie procesu pomyślnego starzenia się u ludzi starych

Podtytuł: Między powinnością a profesją
ISBN: 978-83-8095-181-5
38,00 zł
33,10 zł Oszczędzasz: 4,90 zł

Wyświetl historię cen produktu

Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni 35,00 zł

Czas dostawy kurierem InPost 24 godziny! E-booki w ciągu 15 minut!

Opieka staje się towarzyszeniem w przekraczaniu deficytów i ograniczeń wynikających zarówno z podeszłego wieku, jak i z okoliczności, w jakich działania w jej ramach są podejmowane. Staje się zadaniem, dążeniem do celu, którym jest poprawa jakości życia w starości.

Wersja książki
Ilość

Między powinnością a profesją – tak brzmi podtytuł najnowszej książki Agaty Chabior. Dlaczego dzisiejszą notę zaczynamy od podtytułu, a nie – tytułu głównego (Wspomaganie procesu pomyślnego starzenia się u ludzi starych)? W naszym odczuciu podtytuł jeszcze lepiej niż tytuł główny oddaje istotę poruszanych w niej zagadnień. Szereg rozważań, wspartych opisem i konkluzją wyciągniętą z badań własnych, służy, oczywiście, zbudowaniu teoretycznych podwalin refleksji na temat postępującego starzenia się społeczeństw (i wszystkich tego konsekwencji), jednak głównym osiągnięciem, głównym konstruktem, jaki wyłania się z książki Agaty Chabior, jest sylwetka-wzorzec opiekuna/asystenta osoby starszej, „typ idealny Maxa Webera”, jak określił to w swej recenzji prezentowanego tomu prof. Jerzy Halicki. Budowaniu nowego typu służyć ma nowy typ kształcenia; i na tym polu Agata Chabior zaznacza swoją obecność, przedstawiając Edu.Care – założenia, cele i zadania projektu, w znacznej mierze opartego na platformie e-learningowej. Signum temporis.

Starzenie się jako proces i starość jako faza życia są przedmiotem zainteresowania wielu dziedzin nauki, które ukazują je w perspektywie doświadczania jednostkowego i zbiorowego, na poziomie indywidualnym i demograficznym, z wieloma odniesieniami do humanistycznych i społecznych nauk, które rozpatrują je w skali mezo, makro i mikro. Z tą fazą życia łączą się liczne aplikacje do teorii i praktyki, zrealizowanych i wdrażanych projektów, zadań z pola polityki społecznej, pracy socjalnej, ochrony zdrowia, ekonomii itp.

Zwykle prowadzone analizy i sposoby poznania oraz opisu starzenia się i starości lokuje się na linii charakterystyki tez i antytez odnoszących się do zachodzących wraz z wiekiem zmian biologicznych, psychologicznych, społecznych, demograficznych i kulturowych w życiu człowieka, które to zmiany – w zależności od ich kierunku i natężenia – decydują o przebiegu starości.

Autorka wychodzi od teoretycznych założeń relacyjnego wymiaru opieki zaprezentowanego przez Carla Rogersa, następnie prezentuje stronę metodyczną badań własnych. Bardzo słuszne jest budowanie teoretycznej sylwetki opiekuna osób starszych z wykorzystaniem wyników badań zrealizowanych wśród opiekunów, podopiecznych oraz osób szkolących opiekunów. Szczególnie cenne są informacje zebrane od podopiecznych (czyli beneficjentów opieki) oraz opiekunów (czyli osób sprawujących opiekę). Materiał ten staje się podstawą opracowania sylwetki opiekuna jako pewnego teoretycznego konstruktu (w rodzaju typu idealnego Maxa Webera), który stanowi punkt wyjścia do budowania systemu działań edukacyjnych. Propozycje działań praktycznych opartych na rzetelnej diagnozie to bardzo istotny element, dość rzadko goszczący w polskich pracach pedagogicznych, które pełne są lepszych lub gorszych diagnoz. W tym wypadku rzecz na diagnozie się nie kończy, co stanowi niezaprzeczalny walor pracy […].

Z recenzji dr. hab. Jerzego Halickiego, prof. UwB

Zaprezentowane w książce badania i płynące z nich wnioski Autorki pozwoliły na wskazanie efektów kształcenia do opieki – wiedzy, umiejętności i kompetencji, a także na nakreślenie sylwetki „nowego” opiekuna osób starszych – osoby, która pełniąc rolę opiekuna, właściwie wykorzystuje swoją wiedzę, umiejętności do realizacji określonych zadań i wykonywania czynności. Jednocześnie odpowiednie kompetencje, zwłaszcza osobiste i społeczne sprawiają, że realizacja opieki przybiera kształt relacji, którą za każdym razem buduje opiekun przy aktywnym współudziale swojego podopiecznego. Relacja taka pozwala znieść asymetrię w tym spotkaniu, a zastąpić ją zasadą symetrii i równoległości (koncepcja wzajemnej zależności J. Halickiego) oraz budować tak i taką sytuację zadaniowo-komunikacyjną, w której opiekun i jego podopieczny – senior – są podmiotami tego samego procesu, współdecydującymi o celach, kolejności zdarzeń i efektach spotkania.

Opieka staje się towarzyszeniem w przekraczaniu deficytów i ograniczeń wynikających zarówno z podeszłego wieku, jak i z okoliczności, w jakich działania w jej ramach są podejmowane. Staje się zadaniem, dążeniem do celu, którym jest poprawa jakości życia w starości.

Między powinnością a profesją
86 Przedmioty

Opis

Książka elektroniczna - E-book
Epub, Mobi
Książka papierowa
oprawa miękka

Specyficzne kody

isbn
978-83-8095-181-5

Chabior Agata

doktor nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki. Zatrudniona w Instytucie Pedagogiki i Psychologii na Wydziale Pedagogicznym i Artystycznym Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. Na dorobek naukowy autorki, skupiony wokół problematyki gerontologii społecznej, andragogiki, kształcenia ustawicznego, pedagogiki społecznej i pracy socjalnej, składa się 50 publikacji – tekstów w monografiach i czasopismach naukowych.

Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Autor

Chabior Agata

ISBN druk

978-83-8095-181-5

ISBN e-book

978-83-8095-368-0

Objętość

252 stron

Wydanie

I, 2017

Format

B5 (160x235)

Oprawamiękka, klejona

Wstęp 

Rozdział I. Opis procesu starzenia się i starości jako fazy rozwoju w cyklu życia 

1. Pedagogiczna koncepcja człowieka i jego związków ze środowiskiem społecznym

2. Transwersalność jako metodologiczna koncepcja badania starzenia się i starości 

3. Wspomaganie w rozwoju. Opieka, pomoc i wsparcie społeczne – podstawowe kategorie relacyjnej koncepcji człowieka

4. Koncepcja wychowania do starości Aleksandra Kamińskiego W kierunku edukacji gerontologicznej 

Rozdział II. Starzenie się i starość – możliwości i ograniczenia 

1. Starzenie się i starość – wokół definicji i periodyzacji starości 

2. Możliwości i potencjał okresu wczesnej starości – aktywizacja i aktywność 

3. Ograniczenia późnej starości – konieczność wsparcia i opieki

4. Potrzeby ludzi starzejących się i starych 

5. Demograficzne wyznaczniki wsparcia i opieki w starości 

Rozdział III. Pomyślne starzenie się jako kategoria gerontologiczna i ważny standard w działaniach praktycznych 

1. Pomyślne starzenie się – aspekty terminologiczne

2. Wybrane poglądowe koncepcje pomyślnego starzenia się 

3. Pomyślne starzenie się według Johna W. Rowe’a i Roberta L. Kahna

4. Pomyślne starzenie się i jakość życia w starości 

Rozdział IV. Opieka i formy wspomagania osób starszych – ujęcie teoretyczne 

1. Opieka w ujęciu teoretycznym – definicje, funkcje 

2. Polityka społeczna i praca socjalna wobec ludzi starszych 

3. Instytucjonalne formy opieki nad człowiekiem starym

4. Opieka rodzinna i opiekun rodzinny – zagrożenia 

5. Profesjonalizacja kształcenia dla starości i opieki 

Rozdział V. Opieka jako działanie – w kierunku nakreślenia sylwetki współczesnego opiekuna osoby starszej 

1. Relacyjny wymiar opieki – ujęcie Carla R. Rogersa 

2. Zmienność postrzegania starzenia się i starości – badania własne   

3. Opiekun – jaki jest, a jaki być powinien. Opinie seniorów, opiekunów i trenerów  

4. Warunki opieki – czynniki ułatwiające, utrudniające jej sprawowanie 

5. Sylwetka opiekuna osoby starszej 

Rozdział VI. W poszukiwaniu nowej formuły kształcenia opiekunów osób starszych – aplikacje projektowe 

1. Założenia, cele, zadania projektu Edu.Care 

2. Szkolenia – bloki tematyczne, treści, efekty kształcenia i ocena 

3. Platforma e-learningowa jako szczególny rodzaj środowiska edukacyjnego

4. Coaching, metoda projektowa – innowacyjna forma kształcenia oraz działania opiekunów i ich trenerów 

5. Ewaluacja projektu – w kierunku modelu wspomagania pomyślnego starzenia się 

6. Podsumowanie i wnioski 



Zakończenie 

Bibliografia 

Spis tabel   

Summary 

Główne tezy postawione w książce przyjęły postać następujących założeń:


1.    Generowane demograficznym zjawiskiem starzenia się społeczeństw Polski i Europy zmiany w strukturach współczesnych społeczeństw to ciągły i dynamiczny rozrost populacji osób starszych, a tym samym przeszeregowania w strukturze ludności. Nasuwa to pytania o konieczność modyfikacji organizacyjnych i funkcjonalnych różnych organizacji, rozwój sektora usług, w tym: opieki, usług opiekuńczo-pielęgnacyjnych, profilowania opieki socjalnej i medycznej. Poszukiwania skutecznych form wsparcia w środowisku lokalnym można utożsamiać z szeroko pojmowanym programem edukacji „do” i „dla” starości (Szarota 2002, 2014). Jednocześnie zmiany demograficzne pokazują różnicowanie się wewnątrzpopulacyjne grupy seniorów zależnie od zakresu potrzeb rozwojowych i opiekuńczych, a także ponadpodmiotowych, a tym samym poziomu i stopnia sprawności/niesprawności, samodzielności/niesamodzielności oraz charakteru i rodzaju działań adresowanych do określonych grup osób. Wsparcie społeczne – mieszczące się znaczeniowo i procesualnie w polu praktyki społecznej, działania społeczno-pedagogicznego – ukierunkowane jest na wspieranie rozwoju indywidualnego, grupowego i społecznego. Powinno w sobie zawierać różnorodne, wielorodzajowe i wieloaspektowe działania z obszaru zarówno aktywizacji, jak i pomocy oraz opieki.


2.    Zjawisko starzenia się społeczeństwa wskazuje na zmiany w strukturze ludności. Opisuje też szereg cech i zmiennych różnicujących populację seniorów. Za elementarne uznaje się te w obrębie funkcjonowania rodzin osób starszych, jako że rodzina zawsze stanowiła i będzie stanowić jedną z podstawowych płaszczyzn funkcjonowania emocjonalnego i społecznego osób starszych. Elżbieta Trafiałek wskazuje powody, dla których:

Z całym prawdopodobieństwem można założyć, że funkcjonowanie rodzin i ich najstarszych członków w przyszłości będzie inne niż obecnie, bo generowane między innymi takimi przekształceniami i czynnikami ryzyka współczesności, jak:

- popularność gospodarstw jednoosobowych;

- ryzyko pauperyzacji w fazie starości powodowane bezrobociem przed emeryturą lub ograniczoną aktywnością zawodową w okresie składkowym;

- wzrost ryzyka występowania psychologicznych źródeł wykluczenia społecznego w fazie starości (izolacja, samotność, osamotnienie);

- wyższy poziom wykształcenia, świadomości praw, dostępu do wiedzy i informacji ludzi w starszym wieku, wyższe aspiracje i oczekiwania;

- przestrzenne oddalenie członków rodzin (migracje zarobkowe młodych i dorosłych wyjeżdżających do pracy razem z dziećmi);

- mniejsza sieć powiązań międzygeneracyjnych;

- słabsze związki emocjonalne między członkami rodzin (2015, s. 32).


Te i inne cechy funkcjonowania rodzin dość jednoznacznie wskazują na to, że współczesna rodzina traci swój potencjał opiekuńczy, co ma strategiczne znaczenie w przypadku zabezpieczenia opiekuńczo-pielęgnacyjnego, a zwłaszcza opieki i wsparcia dla seniorów, które dawałyby im możliwość nie tylko godnego, ale i satysfakcjonującego życia we własnym środowisku zamieszkania. Józefina Hrynkiewicz pisze:

Potencjał opiekuńczy rodziny w Polsce, rozumiany jako zdolność rodziny do świadczenia opieki swoim starym, niesamodzielnym i niepełnosprawnym członkom, z przyczyn demograficznych, ekonomicznych i społecznych zmniejsza się. Rodziny stają się mniej liczne, kontakty w rodzinach mniej intensywne, następuje osłabienie więzi, w zasadzie rozpadły się rodziny wielopokoleniowe, zanikają kręgi rodzinne. W Polsce utrzymuje się wciąż bardzo wysoki poziom emigracji zarobkowej, tak wewnętrznej, jak i zewnętrznej. Liczba osób zobowiązanych i zdolnych do udzielenia opieki z przyczyn demograficznych sukcesywnie będzie się zmniejszać. Potencjał opiekuńczy rodziny zależy od jej wielkości, struktury oraz od statusu społeczno-ekonomicznego. Niski poziom urodzeń dzieci w Polsce na przełomie wieków XX i XXI nie zapewnia prostej zastępowalności pokoleń, co w konsekwencji prowadzi do zmniejszania potencjału opiekuńczego rodzin. Nastąpi zatem wzrost zadań opieki, które zmuszone będą podejmować instytucje pozarodzinne. Wynikać to będzie wprost z: (1) ograniczającego się potencjału opiekuńczego rodziny oraz (2) wydłużającego się przeciętnego dalszego trwania życia (i [...] poszerzającego się w związku z tym zakresu niesamodzielności) (2012, s. 12–13).

Następuje defamilizacja opieki i wsparcia dla seniorów. Oznacza ona przeniesienie tego obowiązku na inne, pozarodzinne formy i może pociągać za sobą niepokojące praktyki odhumanizowania działań i czynności podejmowanych wobec osób starszych. Dowodów na taki stan rzeczy dostarcza obserwacja rzeczywistości społecznej, zwłaszcza w obszarze opieki dla seniorów i usług medycznych. Ani służby społeczne czy pracownicy socjalni, ani pracownicy sektora medycznego nie są w stanie zapewnić poczucia podmiotowości seniorom, przeciwnie – możemy mówić o uprzedmiotowieniu usług lub klienta, w zależności od przyjętej optyki analizy. Aleksandra Błachnio (2015) nazywa to odpodmiotowieniem seniora. Jest ono widoczne zwłaszcza w instytucjach, do których deleguje się zadania z zakresu ochrony zdrowia i pomocy społecznej. W zrutynizowanych często działaniach nastawiają się one na usługę likwidującą skutek, zamiast budować proces poznania i relacji z podopiecznym w celu wywołania mechanizmów eliminujących bądź ograniczających zasięg przyczyn niepożądanych stanów rzeczy, a tym samym przyczyniać się do podnoszenia jakości życia w starości.

Instytucje odpowiedzialne za świadczenia pomocowe (służba zdrowia i pomoc społeczna) często nadal wpisują się w charakterystykę domów starców, będących według Antoniego Kępińskiego […] instytucjami, które odgrywają w stosunku do ludzi analogiczną rolę jak skład złomu dla urządzeń technicznych. Jest w nich ukryty pod płaszczem humanitaryzmu bezwzględny wyrok: jesteście nam niepotrzebni (1994, s. 389).

W konsekwencji wiele z podejmowanych działań wzbudza uzasadnioną wątpliwość co do tego, w jakim stopniu odpowiadają one rzeczywistym potrzebom osób starszych, a w jakim mogą wręcz seniorom szkodzić. Brak intymności relacji ograbia pacjenta z podmiotowości i godności osobistej (Dubas 2013). To pokazuje, że należy szukać nowych rozwiązań i sposobów postępowania wobec seniorów, takich, które pozwolą wykorzenić uprzedmiotowienie w instytucjach sektora zdrowia i pomocy społecznej.

Takie założenie wpisuje się w obecny od lat, także w pedagogice społecznej, postulat odinstytucjonalizowania opieki i wsparcia dla różnych grup społecznych, głównie dotkniętych deficytami różnej natury, obniżającymi lub uniemożliwiającymi ich rozwój lub adaptację do życia, uruchamiania mechanizmów planowania i realizowania własnego życia tak, aby przebiegało pomyślnie. Należy zaznaczyć, że odinstytucjonalizowanie oznacza tu nie odchodzenie od sprawnego funkcjonowania określonych instytucji, ale nasycanie ich pracy działaniami, które będą zmierzać do upodmiotowienia ich podopiecznych, wypracowania nowych, innowacyjnych metod działania, nastawionych nie tylko na likwidację skutków poniesionych strat, lecz również na budowanie strategii zwiększania dobrostanu seniorów i tym samym podwyższania oceny jakości ich życia w starości. To także włączanie instytucji do działania społecznego ukierunkowanego na zmianę uzyskiwaną dzięki potencjałowi tkwiącemu zarówno w instytucjach, ich podopiecznych, kadrze, jak i innych istniejących podmiotach życia społecznego, które aktywne w tym procesie zmiany (indywidualnej i społecznej) mogą przynieść rozwój. Zmiana ta – właściwie konieczność jej wywołania – podyktowana jest przez dynamiczny przyrost demograficzny osób starzejących się i starych, a przede wszystkim przez obiektywny ekonomiczny rachunek. Państwa nie stać na dotowanie nieskutecznych świadczeń pielęgnacyjnych, opiekuńczych i geriatrycznych, na długą i powtarzającą się hospitalizację seniorów. Promowany dziś model pomyślnego starzenia się, podobnie jak rosnąca świadomość seniorów w zakresie ich praw i dostępnych środków służących poprawie ich sprawności funkcjonalnej i jakości życia, obrazują postęp, który dokonał się w rozumieniu samej natury starości, konieczności zachowania holistycznego oglądu starości i osób starych oraz koniecznych i możliwych form pomocy przeznaczone dla tej kategorii osób.

Upodmiotowienie seniorów w instytucjach świadczących dla nich pomoc, bez względu na jej charakter i niezależnie od tego, czy są to placówki ochrony zdrowia, czy pomocy społecznej, obejmuje: podniesienie ich statusu w tych instytucjach, przyzwolenie na samodzielną identyfikację ich potrzeb zdrowotnych i socjalnych, aktywne partnerstwo w monitorowaniu stanu zdrowia. Świadczenie pomocy społecznej i usług socjalnych, wsparcia opiekuna/asystenta osoby starszej nie może być sprowadzane do czynności urzędniczych, a tak to często wygląda w praktyce.

W postulacie deinstytucjonalizacji nie chodzi o rezygnację ani z instytucji, ani z profesjonalizacji kształcenia do określonych profesji, ale o zmianę nastawienia do podejmowanego działania w ramach wydzielonych obszarów działania społecznego i profesjonalnego. Chodzi właśnie o upodmiotowienie, relacyjność działania, kształcenie i doskonalenie kompetencji do udzielania pomocy i wsparcia, o przełożenie ciężaru znaczeń w konkretnych działaniach z wiedzy na umiejętności i kompetencje.

Postulat deinstytucjonalizacji instytucji w kierunku upodmiotowienia wsparcia oraz opieki nad pensjonariuszami nakazuje namysł nad nowymi i zmienionymi formułami przygotowania, kształcenia profesjonalnych służb społecznych, kształcenia do nowych zawodów – animatora, opiekuna, asystenta, doradcy, coacha osoby starszej (ten katalog należy uznać za niezamknięty).


3.    Konieczność modyfikacji lub zmiany modelu opieki nad człowiekiem starym oraz formuły kształcenia do zawodów z tym związanych, a tym samym ich profesjonalizacji, wynika zarówno z przemian demograficznych, społeczno-gospodarczych, kulturowych, jak i – a może przede wszystkim – ze zmian w strukturze rodziny i coraz powszechniejszego włączania nowych instytucjonalnych form opieki nad seniorem, uruchamiania innowacyjnych form opartych na świadczeniach zewnętrznych. W przestrzeni naukowej i publicznej obecne są badania i rozważania na temat konieczności projektowania oraz wprowadzania nowych modeli opieki nad ludźmi starymi, a także modernizowania już istniejących (Hrapkiewicz 2005; Hrynkiewicz 2012; Szarota 2015). Szczególnie dotyczy to opieki nad tymi osobami, u których w wyniku starzenia się i towarzyszących temu dysfunkcji organizmu pojawiły się niedomagania, przewlekłe choroby, niesamodzielność i niepełnosprawność. Przedstawiciele różnych nauk i środowisk, głównie gerontolodzy i geriatrzy, sugerują, że wszelkie potrzeby – jednostkowe i uniwersalne – osób starzejących i starych coraz bardziej zyskują dzisiaj na znaczeniu, w konsekwencji czego zarówno współczesna rodzina, w naturalny sposób podejmująca czynności opiekuńcze wobec seniora, jak i różnego rodzaju instytucje działające obecnie w obszarze opieki nad seniorami stawiane są przed jakościowo nowymi zadaniami, wymagającymi nie tylko ogromnych nakładów finansowych, lecz także fachowej wiedzy gerontologicznej i profesjonalnego kształcenia do sprawowania opieki i do zmian w opiece (Fabiś, Wąsiński 2008). Wiedza, o której tu mowa, powinna się opierać na znajomości charakterystyki życia i funkcjonowania ludzi w wieku podeszłym, jak również ich wymagań i oczekiwań związanych z nowymi warunkami dynamicznie zmieniającego się życia społecznego. Wskazuje się na konieczność kształcenia do i dla starości oraz poszukiwania nowej formuły kształcenia do sprawowania opieki w istniejących już programach edukacyjnych, edukacji gerontologicznej, upowszechniania wiedzy i kultury gerontologicznej, kształtowania i budowania pozytywnych postaw wobec ludzi starych, starości oraz rozumienia współtowarzyszących jej zjawisk i procesów (Chabior 2009; Konieczna-Woźniak 2008; Szarota 2014; Woźniak 2003).


4.    Poszukując zarówno modelu opieki nad osobami starszymi, jak i sposobów kształcenia do jej skutecznego, efektywnego sprawowania, należy włączać je w pole działania praktycznego, w kontekst działania społecznego – pedagogicznego. Mowa tu o działaniu społecznym uruchamianym w różnych sytuacjach życiowych wymagających wspomagania w rozwoju dla osiągnięcia wysokiej jakości życia w wymiarze indywidualnym, grupowym i społecznym. Powinno się ono opierać na kreowaniu i regulowaniu działań na drodze interakcji międzyludzkich (dialogu, współdziałania, współtworzenia), jak też na tworzeniu relacji (międzyosobowych) i relacyjności pomiędzy różnym podmiotami, elementami środowiska społecznego, w tym środowiska życia seniora. Celem tego działania jest zmiana sytuacji zastanych, aby możliwe były dalszy rozwój i podnoszenie jakości życia w starości oraz pomyślne starzenie się ludzi. Wspomaganie rozumiane jako wspieranie w rozwoju, dążenie do zmiany, ulepszania, optymalizowania, przy zachowaniu założenia relacyjności, wiąże wielorodzajowe i wieloobszarowe działania: pomoc, wsparcie, opiekę, a także aktywizację, w jeden paradygmat: działania społecznego – pedagogicznego – zmierzającego do podnoszenia jakości życia.


5. Za priorytet w tak rozumianym działaniu przyjmuje się to, by zagwarantować osobom starszym i niesamodzielnym oraz starszym niepełnosprawnym i przewlekle chorym […] ustawiczną pomoc w zaspokajaniu materialno-psychofizycznych potrzeb w ramach planowo i świadomie zorganizowanych czynności opiekuńczych, czynności świadczonych w tych wszystkich sytuacjach życiowych, w których ludzie nie umieją albo nie mają dostatecznych warunków i zasobu sił, aby samodzielnie zaspokoić swoje potrzeby psychofizyczne chociaż w podstawowym zakresie (Trempała 1997, s. 479).

Chodzi o opiekę realizowaną przez określone podmioty, instytucje i uruchamiane w nich działania profilaktyczne; interwencyjne podejmowane w czasie jakiekolwiek zagrożenia; kompensacyjne, rewalidacyjne i lecznicze, nastawione na zmniejszanie ujemnych efektów naturalnego procesu starzenia się. Respektowane są w niej prawa człowieka do zachowania podmiotowości, autonomii i godności osobistej bez względu na wiek czy jakiekolwiek inne biologiczne bądź społeczne ograniczenia. Godność rozumiana jest w sposób elementarny jako „cecha osobowa, która wyraża się w poczuciu własnej wartości oraz oczekiwaniu z tego tytułu szacunku ze strony innych” (Jedynak 1990, s. 84). Utożsamia się ją ze świadomością własnej wartości, honorem i dumą (Kozielecki 1977).


6. Chodzi zatem przede wszystkim o nowe jakościowo (bezwzględnie respektujące prawa człowieka, jego podmiotowość, poczucie ważności i własnej wartości, prawo do wyrażania empatii i uczuć, prawo do samostanowienia) wskazania do opieki, mającej zapewnić seniorowi godność w starości. Opieka ma stanowić szczególnego rodzaju relację, opartą na upodmiotowieniu seniora w podejmowanych na jego rzecz działaniach zarówno z obszaru opieki, jak i aktywizacji. Z punktu widzenia praktyki przy takim ujmowaniu opieki istotne są też wskazania na wyobrażeniowe i rzeczywiste udogodnienia i utrudnienia realizowanej opieki (Guzy-Steinke 2015).


7. Zmiana rozumienia opieki – w kierunku postrzegania jej jako szczególnego rodzaju relacji o charakterze zadaniowym, przebiegającej w określonych warunkach rodzinno-społecznych, w danej przestrzeni lokalnej – wymaga zmian i innowacji w kształceniu do opieki. Niezbędne są: precyzyjne ustalenie i wytyczenie celów kształcenia, dokładne opisanie sylwetki opiekuna gotowego do sprawowania opieki w zmienionej formule jako osoby, która potrafi nie tylko zarządzać rozwojem własnym (co jest warunkiem efektywności jego działań), ale także wspomagać możliwości i potrzeby podopiecznego we wspólnym polu działania. Takiemu działaniu przyświecają przyjęte na drodze porozumienia między podmiotami tego procesu normy i wartości, które wyznacza obszar wspólnie przyjętej płaszczyzny aksjologicznej. Wynika z tego konieczność dookreślenia nie tylko celów takiego kształcenia, jego form, a w ich obrębie innowacji dających nowe możliwości wspomagania rozwoju własnego i podopiecznego, lecz również – a może przede wszystkim – wiedzy, umiejętności i kompetencji samego opiekuna.


8. Wielowymiarowość podejmowanych zagadnień (opieki w starości, relacyjności w opiece jako pewnego rodzaju innowacji we wspomaganiu człowieka starszego w ciągu jego życia, wreszcie kształcenia do „na nowo” pojmowanej i jakościowo odmiennie sprawowanej opieki) potrzebuje inspiracji z różnych dyscyplin i stanowisk epistemologicznych, stąd za słuszne uznaje się przyjęcie transwersalnej perspektywy poznania, badania, opisu i działania w rzeczywistości społecznej, analogicznie do podejmowanego przedmiotu badań i dociekań empiryczno-epistemologicznych.

Przedmiotem rozważań przedstawionych w publikacji są wspieranie procesu pomyślnego starzenia się ludzi starych, opis wskaźników badań autorki nad sylwetką opiekuna tych osób, jak również działań szkoleniowo-wdrożeniowych podjętych i zrealizowanych w ramach międzynarodowego projektu Edu.Care.

Agata Chabior jest autorką dobrze przygotowaną do napisania tego typu rozprawy. Nad zagadnieniem indywidualnej i społecznej starości, jej licznymi uwarunkowaniami oraz możliwościami profilaktyki jej negatywnych skutków pracuje ona od lat. Opublikowała z tego zakresu kilkanaście wartościowych prac (książki, artykuły), np. Rola aktywności kulturalno-oświatowej w adaptacji do starości (Radom 2000), Aktywizacja i aktywność ludzi w okresie późnej dorosłości (Kielce 2011). Pod jej naukową opieką przygotowane zostały także publikacje zbiorowe z zakresu gerontologii społecznej, nie tylko w języku polskim (Ludzka starość, Kraków 2015), ale również angielskim (Ageing and old age as a task, Kraków 2014). Udaną kontynuacją tego obszernego i niewątpliwie oryginalnego dorobku naukowego […] jest oceniana rozprawa.

To dzieło napisane przez dobrego znawcę omawianego […] zagadnienia, samodzielnego w myśleniu, zdolnego do wysnucia oryginalnych wniosków z opracowywanego materiału. Te i inne zalety zarówno metodologiczne, jak i merytoryczne, a także aplikacyjne podnoszą wartość publikacji.

Z recenzji prof. zw. dr. hab. Tadeusza Aleksandra

Autorka wychodzi od teoretycznych założeń relacyjnego wymiaru opieki zaprezentowanego przez Carla Rogersa, następnie prezentuje stronę metodyczną badań własnych. Bardzo słuszne jest budowanie teoretycznej sylwetki opiekuna osób starszych z wykorzystaniem wyników badań zrealizowanych wśród opiekunów, podopiecznych oraz osób szkolących opiekunów. Szczególnie cenne są informacje zebrane od podopiecznych (czyli beneficjentów opieki) oraz opiekunów (czyli osób sprawujących opiekę). Materiał ten staje się podstawą opracowania sylwetki opiekuna jako pewnego teoretycznego konstruktu (w rodzaju typu idealnego Maxa Webera), który stanowi punkt wyjścia do budowania systemu działań edukacyjnych.

Propozycje działań praktycznych opartych na rzetelnej diagnozie to bardzo istotny element, dość rzadko goszczący w polskich pracach pedagogicznych, które pełne są lepszych lub gorszych diagnoz. W tym wypadku rzecz na diagnozie się nie kończy, co stanowi niezaprzeczalny walor pracy […].

Z recenzji dr. hab. Jerzego Halickiego, prof. UwB

Zobacz także

Polecane tytuły ( 8 inne tytuły w tej samej kategorii )

Nowa rejestracja konta

Posiadasz już konto?
Zaloguj się zamiast tego Lub Zresetuj hasło