dr Karolina Skarbek

Doktor nauk społecznych w dyscyplinie pedagogika, psycholog, absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego. Adiunkt w Katedrze Pedagogiki Małego Dziecka Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie. Jej rozprawa doktorska pt. Losy matematycznie uzdolnionych dzieci warszawskich szkół na początku nauki szkolnej otrzymała wyróżnienie za najlepszą rozprawę doktorską w II konkursie Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego w 2016 r. Autorka książki prowadzi badania naukowe w zakresie uzdolnień matematycznych dzieci, prawidłowości procesu uczenia się, diagnozy psychologicznej i pedagogicznej, zaburzeń rozwoju dzieci i młodzieży, psychologicznej sytuacji rodzin patchworkowych. Ponadto pracuje jako psycholog w poradni psychologiczno-pedagogicznej, gdzie zajmuje się diagnozą i terapią dzieci, a także wspieraniem rodziców i nauczycieli w procesie wychowawczym.

Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Wstęp

Część I. Zagadnienie uzdolnień matematycznych na tle problematyki zdolności w pedagogice i psychologii

1. Zdolności, uzdolnienia, talent, geniusz – definicje, koncepcje, modele, przejawy zdolności
1.1. Istota i definicje zdolności i uzdolnień
1.2. Wybrane koncepcje i modele zdolności
2. Uzdolnienia matematyczne
2.1. Struktura i sposoby definiowania uzdolnień matematycznych
2.2. Koncepcja i model uzdolnień matematycznych opracowane przez Wadima A. Krutieckiego
2.3. Koncepcja i model uzdolnień matematycznych u dzieci opracowane przez Edytę Gruszczyk-Kolczyńską
3. Przegląd badań nad uzdolnieniami matematycznymi u dzieci i młodzieży
3.1. Uzdolnienia matematyczne u starszych uczniów i młodzieży
3.2. Uzdolnienia matematyczne u dzieci i młodszych uczniów

Część II. Analiza losów szkolnych dzieci przejawiających zadatki uzdolnień matematycznych – prezentacja wyników badań własnych

4. Program badań nad losami szkolnymi dzieci przejawiających zadatki uzdolnień matematycznych
4.1. Przedmiot badań, cele, pytania i zadania badawcze
4.2. Procedura badawcza
4.3. Osoby badane
4.4. Metody, techniki i narzędzia zastosowane w programie badawczym
5. Charakterystyka środowiska wychowawczego badanych dzieci
5.1. Środowisko domowe badanych dzieci
5.2. Środowisko szkolne badanych dzieci
6. Zmiany zachodzące w poziomie wiedzy i umiejętnościach matematycznych oraz manifestowaniu „cech umysłu” u dzieci przejawiających zadatki uzdolnień matematycznych na początku nauki szkolnej
6.1. Poziom wiedzy i umiejętności matematycznych u dzieci uzdolnionych matematycznie
6.2. „Cechy umysłu” dzieci uzdolnionych matematycznie
7. Dzieci uzdolnione matematycznie podczas edukacji matematycznej – wyniki obserwacji
7.1. Funkcjonowanie obserwowanych dzieci w trakcie zajęć z edukacji matematycznej
7.2. Sposoby kierowania przez nauczycieli procesem uczenia się obserwowanych dzieci w trakcie zajęć z edukacji matematycznej
7.3. Sposób prowadzenia edukacji matematycznej na obserwowanych zajęciach

8. Dzieci uzdolnione matematycznie w opinii ich nauczycieli
8.1. Opinie nauczycieli na temat funkcjonowania badanych dzieci w ostatnim roku wychowania przedszkolnego
8.2. Opinie nauczycieli na temat funkcjonowania badanych dzieci w pierwszym semestrze klasy pierwszej
8.3. Opinie nauczycieli na temat funkcjonowania badanych dzieci pod koniec klasy pierwszej
8.4. Opinie nauczycieli na temat funkcjonowania badanych dzieci pod koniec klasy drugiej
8.5. Opinie nauczycieli na temat funkcjonowania badanych dzieci pod koniec klasy trzeciej
8.6. Opinie nauczycieli matematyki w klasie czwartej na temat funkcjonowania badanych dzieci przejawiających zadatki uzdolnień matematycznych
9. Dzieci uzdolnione matematycznie w opinii ich rodziców
10. Portrety psychologiczne dzieci uzdolnionych matematycznie – mocne i słabe strony badanych dzieci
11. Czynniki związane z demonstrowaniem uzdolnień matematycznych u badanych dzieci
11.1. Czynniki związane ze środowiskiem domowym a demonstrowanie uzdolnień matematycznych
11.2. Czynniki związane ze szkolną edukacją matematyczną a demonstrowanie uzdolnień matematycznych
12. Edukacja dzieci przejawiających zadatki uzdolnień matematycznych w opinii ich nauczycieli i rodziców
12.1. Orientacja nauczycieli w problemach uzdolnionych matematycznie dzieci. Rozwijanie zadatków uzdolnień matematycznych w szkole w ocenie nauczycieli
12.2. Ocena działalności pedagogicznej realizowanej w szkole dokonana przez rodziców odnośnie rozwijania uzdolnień matematycznych dzieci

Część III. Co stymuluje, a co blokuje rozwój zadatków uzdolnień matematycznych?

Wnioski i implikacje pedagogiczne
13. Wnioski końcowe i dyskusja – najważniejsze ustalenia dotyczące badanych dzieci uzdolnionych matematycznie oraz ich środowiska rodzinnego i szkolnego
13.1. Ustalenia dotyczące poziomu wiadomości i umiejętności oraz „cech umysłu”, jakie prezentowały dzieci przejawiające zadatki uzdolnień matematycznych na początku i po dwóch latach nauki szkolnej
13.2. Ustalenia opisujące aktywność badanych dzieci na zajęciach matematycznych oraz sposoby kierowania przez nauczycieli procesem uczenia się badanych dzieci w pierwszych dwóch latach nauki szkolnej
13.3. Ustalenia dotyczące postrzegania edukacji dzieci przejawiających zadatki uzdolnień matematycznych przez samych nauczycieli i rodziców badanych dzieci
14. Rekomendacje dla praktyki pedagogicznej

Bibliografia
Spis schematów, tabel i wykresów

Z wielką przyjemnością czytałem pracę dr Karoliny Skarbek. Książka jest poprawnie skonstruowana pod względem naukowym, może być wzorem dla czytelników, którzy interesują się naukami pedagogicznymi […]. Można w niej znaleźć dużo informacji o problematyce pracy z dziećmi i młodzieżą uzdolnioną matematycznie […]. Autorka bardzo szeroko opisuje przeprowadzone badania pedagogiczne dotyczące uzdolnionych matematycznie dzieci, zamieszcza olbrzymią ilość informacji, wiele interesujących faktów i opinii nauczycieli oraz rodziców. Książka jest napisana w sposób insertujący dla czytelnika.

dr hab. Henryk Kąkol, prof. WSA

Praca dr Karoliny Skarbek dotyka obecnie szeroko omawianego problemu jakości i efektywności nauczania matematyki i stanowi ważny głos w dyskusji na temat koniecznych zmian w systemie edukacji […]. Badania podłużne przeprowadzone przez dr Karolinę Skarbek i wnioski z tych badań, opisane w monografii, w znaczącym stopniu wzbogacają wiedzę na temat sposobów identyfikowania i wzmacniania uzdolnień matematycznych dzieci. Pozwalają na nowatorskie spojrzenie na uzdolnienia matematyczne dzieci w ostatnim roku wychowania przedszkolnego i w pierwszych latach nauki szkolnej. W pewnym stopniu wyjaśniają, dlaczego mali uczniowie, już po kilku latach nauki szkolnej, przestają manifestować swoje uzdolnienia matematyczne […]. W mojej ocenie recenzowana książka jest bardzo wartościową pozycją. Ma duże znaczenie zarówno dla teorii, jak i praktyki nauczania matematyki. Powinna być obowiązkową lekturą dla studentów – przyszłych nauczycieli edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej oraz przyszłych nauczycieli matematyki. Warto, aby zapoznali się z nią również czynni nauczyciele […], dydaktycy matematyki, decydenci, rodzice oraz inne osoby, które interesują się edukacją matematyczną i którym zależy na dobrym wykształceniu matematycznym przyszłych pokoleń.

dr Monika Czajkowska

Nie jest tajemnicą, że liczebność klas oraz wynikający z nadmiaru uczniów i obowiązków brak czasu mają niekorzystny wpływ na zdolnych, nie tylko matematycznie, uczniów. Jednak jakie inne czynniki mogą wpłynąć na dzieci, powodując rozwój bądź wyhamowanie ich umiejętności? Biorąc pod uwagę, że znajomość matematyki jest niezbędna w codziennym życiu, każdy, komu na sercu leży edukacja matematyczna uczniów w młodszym wieku szkolnym, powinien sięgnąć po „Uzdolnienia matematyczne u dzieci” autorstwa Karoliny Skarbek, publikację wydaną przez Oficynę Wydawniczą Impuls. 

Książka „Uzdolnienia matematyczne u dzieci” jest opracowaniem o charakterze typowo naukowym. Autorka przedstawia efekty badań w kierunku wspierania, tudzież blokowania uzdolnień matematycznych dzieci. Rozpoczyna od wytłumaczenia pojęcia uzdolnień, jak są rozumiane i po czym je rozpoznawać. Posiłkując się literaturą pedagogiczną i psychologiczną, niezwykle szczegółowo omawia różnorodne koncepcje zdolności (pojawiają się takie nazwiska, jak Howard Gardner, czy Wiesława Limont), wskazując na to, że nie można patrzeć na uczniów wyłącznie pod kątem poziomu inteligencji. Oprócz dokładnego przedstawienia teorii zdolności, Karolina Skarbek wymienia wskaźniki wyróżniające dziecko uzdolnione matematycznie, powołując się m.in. na badania Edyty Gruszczyk-Kolczyńskiej, znanej z opracowań dotyczących edukacji matematycznej w przedszkolu. Jak się okazuje, tematyce tej naukowcy, zarówno w Polsce, jak i na świecie, przyglądają się głównie wtedy, gdy uczniowie są już na wyższych szczeblach edukacji m.in. pod koniec szkoły podstawowej i w liceum. Co jednak dzieje się o wiele wcześniej, gdy dzieci dopiero rozpoczynają przygodę ze szkołą i są, jak ta przysłowiowa „czysta karta”? Czy na uzdolnienia matematyczne mają wpływ np. płeć albo środowisko domowe? Autorka próbuje znaleźć odpowiedź na te i na wiele innych istotnych dla edukacji matematycznej pytań. 

W kolejnych rozdziałach książki Karolina Skarbek przygląda się dzieciom, które przejawiały uzdolnienia matematyczne na progu szkoły podstawowej. Prowadząc bardzo wyczerpujące i długotrwałe badania podłużne, przedmiotem badań czyni losy edukacyjne dzieci uzdolnionych matematycznie, z uwzględnieniem stanowiska oraz wpływów środowiska rodzinnego i nauczycieli. Obserwacja wybranej grupy badawczej objęła aż cztery lata i robi doprawdy imponujące wrażenie. Autorka z ogromną wnikliwością zagłębiła się w temat, stosując m.in. takie metody, jak sprawdziany wiadomości, eksperymenty diagnostyczne, ankiety, obserwacje czy wywiady. Poddała analizie zarówno środowisko wychowawcze (czyli sytuację rodzinną, w tym materialną, dzieci) osób wybranych do badań, jak i sposoby, w jaki nauczyciele organizują swoje zajęcia. Zadbała o sprawdzenie szerokiego kontekstu funkcjonowania dziecka w szkole, posiłkując się zdaniem nauczycieli i rodziców. Niezwykle ciekawie przedstawiają się opinie nauczycieli na temat uczniów, ale jeszcze bardziej interesujące są wypowiedzi rodziców na temat systemu edukacji i zakresu, w jakim szkoła wspiera uzdolnionych uczniów. Tak drobiazgowa analiza problemu kończy się postawieniem wniosków oraz udzieleniem wskazówek, z których mogą (a nawet powinni) skorzystać odbiorcy publikacji. Jak się okazuje, już nawet niedługi czas spędzony w szkole powoduje w uczniach spore zmiany. 

Kto powinien sięgnąć po publikację Karoliny Skarbek? Z pewnością studenci kierunków matematycznych oraz pedagogicznych i ,w szczególności, nauczyciele, którym zależy na pozytywnych efektach edukacji. To również nieoceniona pomoc dla wykładowców uczelni pedagogicznych, od których podejścia zależy to, w jaki sposób przyszli nauczyciele będą wspierać uzdolnionych uczniów. Nad „Uzdolnieniami matematycznymi u dzieci” powinni pochylić się w końcu dyrektorzy i organizatorzy systemu edukacji, by w przyszłości podnieść szanse edukacyjne i zadać o to, by dzieci uzdolnione nie zniknęły, a miały szansę na pełen rozwój i odpowiednie wsparcie. W książce kopalnię wiedzy i wskazówek bibliograficznych znajdą wszyscy ci, którzy poszukują informacji na temat idei uzdolnień. Ogromne wrażenie robi bowiem kilkustronicowa bibliografia będąca przeglądem dotychczasowych badań i teorii dotyczących edukacji matematycznych i pracy z uczniem zdolnym.

źródło: https://sztukater.pl/ksiazki/item/32195-uzdolnienia-matematyczne-u-dzieci.html