W poszukiwaniu nowoczesnej, demokratycznej i narodowej wizji reformy szkolnictwa
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni 40,00 zł
Podtytuł: Ogólnopolski Zjazd Oświatowy (Łódź, 18–22 czerwca 1945 roku)
Monografia jest dziełem nowatorskim, stanowiąc istotny wkład do historii wychowania w Polsce czasów najnowszych. […] Co jednak najważniejsze, Autorka wydobyła w dużej mierze z zapomnienia sam Ogólnopolski Zjazd Oświatowy, który odbył się w Łodzi w 1945 roku.
Maria Januszewska-Warych odważnie zmierzyła się z obszerną problematyką odrodzonej oświaty polskiej po II wojnie światowej, opierając się na bogatych i jak dotąd niedostatecznie wykorzystanych materiałach źródłowych. Pod tym względem spenetrowała podstawowy zasób archiwalny dotyczący zjazdu, liczne materiały prasowe na temat tego wydarzenia i problemów z nim związanych, jak również praktycznych rozwiązań występujących w oświacie przed zjazdem i wkrótce po nim. […] Monografia jest dziełem nowatorskim, stanowiąc istotny wkład do historii wychowania w Polsce czasów najnowszych. […] Co jednak najważniejsze, Autorka wydobyła w dużej mierze z zapomnienia sam Ogólnopolski Zjazd Oświatowy, który odbył się w Łodzi w 1945 roku.
Z recenzji prof. dra hab. Jerzego Hauzińskiego, prof. zw. w Akademii Pomorskiej (byłej Pedagogicznej) w Słupsku, takoż byłego jej Rektora
Autorka daje się poznać jako znawczyni problemu i umiejętnie go przedstawia. […] Jej praca ma wysokie walory konstrukcji naukowej. Będzie przydatna dla pedagogów, a nie tylko historyków edukacji, a problemy zjazdu łódzkiego z 1945 roku w jej ujęciu staną się istotną częścią historii polskiej edukacji i jej polityki oświatowej. […] Obszerna charakterystyka obrad pozwala nie tylko poznać, ale i ocenić wartość dokonań zjazdu. Jest to poważne osiągnięcie Marii Januszewskiej-Warych w zbadaniu i przedstawieniu źródeł i materiałów zjazdowych oraz ukazaniu go w należytym obiektywnym ujęciu. […] Autorka zwraca także uwagę na realia egzystencji środowiska nauczycielskiego. Są to wyważone oceny, stanowiące nie tylko podsumowanie problemów sprzed 70 lat.
Z recenzji prof. zw. dra hab. Józefa Półturzyckiego
Struktura książki opiera się na układzie mieszanym, chronologiczno-problemowym, z wyraźną przewagą kryteriów chronologicznych w odniesieniu do czterech rozdziałów. W pierwszym zestawiono zjawiska, których charakter mógł wpływać na minimalizowanie programowanych zmian w szkolnictwie, w tym takie jak martyrologia nauczycielstwa i unicestwienie systemu oświaty w okresie wojny i okupacji. W następnym rozdziale scharakteryzowano skomplikowany splot wydarzeń politycznych i społecznych, których rezonans uwidocznił się w szkolnictwie tuż przed zjazdem i w jego toku. Rozdział trzeci to krytyczna relacja z przebiegu obrad, czwarty zaś to próba zestawienia realiów oświaty szkolnej, jej stanu i najpilniejszych potrzeb z postulatami, które na zjeździe przedstawiał konkretnie resort oświaty, a ogólnikowo także zjazdowa rezolucja. Końcową część książki ujęto heurystycznie, włączając do struktury, oprócz zakończenia, bibliografię, indeks osób i aneksy w postaci zestawu najważniejszych dokumentów. Wiele uwag związanych ubocznie z treścią publikacji znalazło się w przypisach.
Konstrukcja monografii stara się oddać dramaturgię epoki, w którą wpisywał się łódzki zjazd – umilkły działa walczących stron, ale padały salwy z broni w wojnie wewnętrznej, działali niemieccy dywersanci, w efekcie polsko-czechosłowackiego sporu o granice mogło właśnie w dniu rozpoczęcia obrad dojść do zbrojnej konfrontacji, przede wszystkim zaś Polska pogrążona była w chaosie, co przedstawił między innymi Marcin Zaremba w monografii Wielka trwoga. Polska lat 1944–1947. Ludowa reakcja na kryzys. Na tym tle gorączka sporów na zjeździe o kształt jutra polskiej szkoły wyróżniała się umiarem, co więcej – pozytywnym dążeniem do rozwiązań zgodnych z narodowym interesem i stwarzaniem przesłanek dla demokratycznej formacji także w szkole i w całej oświacie. Może treść książki oddawanej do rąk Czytelników zostanie tak odczytana.
Wstęp
Rozdział 1
Historyczne tło i uwarunkowania Zjazdu Oświatowego w Łodzi w czerwcu 1945 r.
1.1. Od Polski Lubelskiej do Polski nadodrzańskiej
1.2. Tło i płaszczyzny ideowo-oświatowych konfrontacji
1.3. Od okupacyjnej eksterminacji narodu do polityki preintegracyjnej
1.4. Dotkliwe dziedzictwo martyrologii nauczycielstwa i systemu oświaty
1.5. Kontrowersyjne wizje polityczne szkoły powojennej Rozdział 2 Polityka oświatowa przed Ogólnopolskim Zjazdem Oświatowym
2.1. Jedna Polska – dwie władze i dwie rewolucje
2.2. Szkolnictwo w nurcie powojennej ciągłości i zmian
2.3. Dramat rozpadu szkolnictwa i materialnej nędzy nauczycieli
2.4. Projekt reformy szkolnictwa w zderzeniu z dramatem walki o charakter państwa
2.5. Szkolnictwo w działaniu na rzecz integracji ziem zachodnich i północnych z macierzą
Rozdział 3
Zjazdowa dyskusja wokół problemu tak zwanej trzeciej reformy i społeczny rezonans debaty
3.1. Twórcy resortowego projektu reformy szkolnictwa
3.2. Nauczycielski projekt reformy – od programu Tajnej Organizacji Nauczycielskiej do koncepcji Zarządu Głównego Związku Nauczycielstwa Polskiego
3.3. Debata przedzjazdowa
3.4. Uczestnicy zjazdu. Dominacja szkolnej administracji
3.5. Resortowy projekt reformy szkolnictwa w zderzeniu z krytyką uczestników zjazdu
3.6. Idee i kontury zmiany zawarte w referacie Mariana Falskiego
3.7. Kazimierz Maj o alternatywnej koncepcji szkoły powszechnej i dyskusja nad nią
3.8. Projekt szkoły średniej i jej roli w formowaniu kadr inteligencji
3.9. O rozwój szkolnictwa zawodowego w perspektywie procesu uprzemysłowienia Polski
3.10. Koncepcje „pospolitego ruszenia” kadr nauczycielskich
3.11. Zjazdowe kontrowersje wokół zmian programowych
3.12. Apel zjazdu o kreowanie polskiej szkoły na ziemiach zachodnich i północnych
3.13. Pierwsze projekty procesów alfabetyzacji
3.14. Finalne godziny zjazdu. Rezolucja zamiast uchwały
Rozdział 4
Konteksty projektu reformy i prób jej zastosowania Oświata po łódzkim zjeździe
4.1. Idea reformy żywa, lecz praktyka martwa
4.2. Realia egzystencji środowiska nauczycielskiego
4.3. Zadanie wykraczające poza zjazdową debatę – szkoła na ziemiach zachodnich i północnych oraz jej integracyjna rola i udział w repolonizacji
4.4. System oświaty a program kształcenia
4.5. Źródła niepowodzenia we wdrażaniu pierwszej reformy szkolnictwa
Zakończenie
Bibliografia
Indeks osób
Aneksy
Maria Januszewska-Warych odważnie zmierzyła się z obszerną problematyką odrodzonej oświaty polskiej po II wojnie światowej, opierając się na bogatych i jak dotąd niedostatecznie wykorzystanych materiałach źródłowych. Pod tym względem spenetrowała podstawowy zasób archiwalny dotyczący zjazdu, liczne materiały prasowe na temat tego wydarzenia i problemów z nim związanych, jak również praktycznych rozwiązań występujących w oświacie przed zjazdem i wkrótce po nim. […] Monografia jest dziełem nowatorskim, stanowiąc istotny wkład do historii wychowania w Polsce czasów najnowszych. […] Co jednak najważniejsze, Autorka wydobyła w dużej mierze z zapomnienia sam Ogólnopolski Zjazd Oświatowy, który odbył się w Łodzi w 1945 roku.
Z recenzji prof. dra hab. Jerzego Hauzińskiego, prof. zw. w Akademii Pomorskiej (byłej Pedagogicznej) w Słupsku, takoż byłego jej Rektora
Autorka daje się poznać jako znawczyni problemu i umiejętnie go przedstawia. […] Jej praca ma wysokie walory konstrukcji naukowej. Będzie przydatna dla pedagogów, a nie tylko historyków edukacji, a problemy zjazdu łódzkiego z 1945 roku w jej ujęciu staną się istotną częścią historii polskiej edukacji i jej polityki oświatowej. […] Obszerna charakterystyka obrad pozwala nie tylko poznać, ale i ocenić wartość dokonań zjazdu. Jest to poważne osiągnięcie Marii Januszewskiej-Warych w zbadaniu i przedstawieniu źródeł i materiałów zjazdowych oraz ukazaniu go w należytym obiektywnym ujęciu. […] Autorka zwraca także uwagę na realia egzystencji środowiska nauczycielskiego. Są to wyważone oceny, stanowiące nie tylko podsumowanie problemów sprzed 70 lat.
Z recenzji prof. zw. dra hab. Józefa Półturzyckiego
Zobacz także
Powiązane produkty
- Brak powiązanych produktów