Powodem, dla którego ewaluacją warto się zajmować, jest nie tyle fakt jej istnienia, ile forma, w jakiej się przejawia w dyskursach teorii oraz praktyki społecznej. Niestety zarówno w teorii, jak i w praktyce nie wykorzystuje się pełni możliwości, jakie daje (lub może dawać) odwołanie się do ewaluacji w dziele zmiany – jak to określa Dorota Klus-Stańska – „logiki tworzącej edukację” (2013).
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni 42,00 zł
Powodem, dla którego ewaluacją warto się zajmować, jest nie tyle fakt jej istnienia, ile forma, w jakiej się przejawia w dyskursach teorii oraz praktyki społecznej. Niestety zarówno w teorii, jak i w praktyce nie wykorzystuje się pełni możliwości, jakie daje (lub może dawać) odwołanie się do ewaluacji w dziele zmiany – jak to określa Dorota Klus-Stańska – „logiki tworzącej edukację” (2013).
Książka dzieli się na dwie części. Pierwsza – Tradycje i współczesność – pokazuje genezę, rozwój oraz współczesne „sposoby istnienia” ewaluacji edukacyjnej w dwóch jej postaciach: jako praktyki nieodłącznie związanej z dziejami naszego gatunku oraz jako grupy nurtów, podejść i teorii istniejących w ramach dyscypliny akademickiej powstałej w latach 50. ubiegłego stulecia w Stanach Zjednoczonych. W ten sposób chcę zaprzeczyć obecnej w myśleniu wielu wpływowych osób w Polsce tezie, że ewaluacja jest kulturowo obcym, „wziętym z kosmosu” bytem. Że nie istniała wcześniej i jeśli już musimy ją prowadzić (bo tak każe prawo), to „trzeba ją wymyślić od nowa”. W tej części przedstawiam świadectwa, w których świetle takiej tezy da się bronić.
Drugiej części książki nadałem tytuł Słowa wytrychy, słowa klucze. Analizuję tu sześć kategorii: wartości, refleksję, dialog, podmioty sceny edukacyjnej, odpowiedzialność i jakość. Każdej z nich poświęcam osobny rozdział. O ich wyborze zadecydowały dwie kwestie. Pierwszą z nich jest fakt, że każda z tych kategorii odnosi się do fundamentalnych problemów podejmowanych w teorii i metodologii badań ewaluacyjnych. Jednocześnie – z racji swojej ogólności – traktowane są często jako aksjomaty niewymagające dalszych uzasadnień. Tymczasem – jeśli się im przyjrzeć bliżej – nawet jeżeli przyjmują status ukrytych przedzałożeń (por. Slife, Williams, 1995), to zawsze stanowią punkt odniesienia w zrozumieniu fenomenu bogactwa modeli, nurtów, podejść czy generacji ewaluacji.
Opis
Specyficzne kody
Mizerek Henryk
doktor habilitowany, profesor Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, kierownik Katedry Pedagogiki Ogólnej. Jego zainteresowania naukowe obejmują między innymi: pedeutologię, metodologię jakościowych badań społecznych oraz ewaluację edukacyjną. W badaniach odwołuje się do rozwiązań metodologicznych, które w centrum uwagi mają – przede wszystkim – realne problemy praktyki społecznej. Wśród tych rozwiązań mieszczą się: ewaluacja (traktowana jako rodzaj stosowanych badań społecznych), badania w działaniu oraz koncepcja praktyki opartej na dowodach naukowych.
Przedmowa
Część I. Tradycje i współczesność
Wprowadzenie
1. Linie rozwoju
1.1. Etapy rozwoju
1.2. Ewolucja myśli ewaluacyjnej w edukacji Perspektywa paradygmatyczna
2. Ewaluacja edukacyjna w Polsce
2.1. Trajektorie rozwoju
Era milczenia
Czas reform
Czas krzepnięcia
2.2. Perspektywy rozwoju ewaluacji w Polsce
Część II. Słowa wytrychy, słowa klucze
Wprowadzenie
1. Wartości
1.1. Między modelem nauki wolnej od wartości a ideałem nauki nasyconej wartościowaniami Mode 2 Science – nowy paradygmat nauki
1.2. Badanie wartości
Michael Scriven – ewaluacja jako nauka o wartościowaniu
Elliot Eisner – w stronę pedagogicznego znawstwa
Robert Stake – badanie wartości w duchu konstruktywizmu
Egon Guba i Yvonna Lincoln – w stronę ewaluacji dialogicznej
Barry MacDonald – barwy ewaluacji demokratycznej
Ernest House – polityczność ewaluacji
2. Refleksja
2.1. Istota refleksji – w kręgu (nie)oczywistości
Refleksja jako cecha działania
Refleksja jako fundament alternatywnej epistemologii praktyki
2.2. Spory o znaczenie kategorii „refleksja”
Refleksja krytyczna Refleksyjność
2.3. Refleksja w ewaluacji
Ewaluacja jako refleksja nad wartością działania Refleksja w ewaluacji rozumianej jako rodzaj stosowanych badań społecznych
3. Dialog
3.1. Czym jest dialog?
3.2. Ewaluacja dialogiczna
4. Aktorzy sceny edukacyjnej
4.1. Denotacje i konotacje
Ideologie edukacyjne
4.2. Aplikacje
Koloryt znaczeń
5. Odpowiedzialność
5.1. Odpowiedzialność jako „słowo pierwsze”
Sens odpowiedzialności
Przedmiot i rodzaje odpowiedzialności
Odpowiedzialność „za” versus odpowiedzialność „przed”
5.2. Odpowiedzialność jako bariera rozwoju oraz wyzwanie współczesnej teorii i praktyki ewaluacji
Odpowiedzialność jako bariera rozwoju
Odpowiedzialność jako impuls rozwojowy
6. Jakość
6.1. Dyskursy jakości edukacji
Dyskursy „głośne” i dyskursy „milczące”
Dyskursy, które „mówią”… milcząc
6.2. Pytania pod adresem praktyki
Ewaluacja jako promotor dyskursu jakości – doświadczenie Programu Wzmocnienia Efektywności Systemu Nadzoru Pedagogicznego i Oceny Jakości Pracy Szkoły (2009–2015)
Posłowie
Bibliografia
Indeks osobowy
Indeks rzeczowy
Summary
Już po pierwszej lekturze […] monografii Henryka Mizerka można powiedzieć: nareszcie! Nieobecność tego rodzaju studiów, diagnoz oraz rodzących się w związku z nimi postulatów pod adresem praktyki ewaluacyjnej w naszej przestrzeni publicznej jest wręcz dramatyczna. I chociaż lektura książki uświadomi polskiemu czytelnikowi, jak daleko jesteśmy dziś od zbudowania społecznej arkadii, to jednocześnie pozwoli lepiej zrozumieć konsekwencje zaniechań w rozwijaniu ewaluacji jako dyscypliny akademickiej i refleksyjnej praktyki społecznej na gruncie edukacji.
Z recenzji dr hab. Justyny Nowotniak (Uniwersytet Szczeciński)
[…] monografię zaliczam do tych prac usytuowanych w obszarze nauk społecznych, które mogą być ważne, a nawet przełomowe, zarówno w obszarze teorii, jak i praktyki szeroko rozumianej edukacji (nie tylko pedagogów). Henryk Mizerek […] przygotował dzieło, które z jednej strony stanowi znakomite domknięcie (zwieńczenie) Jego zaangażowania w rozwój teorii i praktyki ewaluacji, z drugiej zaś otwiera dyskusję nad praktycznością, normatywnością, zaangażowaniem – nie tylko współczesnej pedagogiki, ale i całej „akademii” legitymizującej badania w dziedzinie nauk społecznych. Znakomite teoretyczne wywody – lekcja aplikacji mało znanej jeszcze, na przykład w pedagogice, metodologii – są tu nie do przecenienia. Ich percepcję […] ułatwi niewątpliwie strona pisarska tekstu. Autor o trudnych, kontrowersyjnych sprawach wypowiada się z dużą humanistyczną kulturą […]. Ważny z tego punktu widzenia jest też osobisty, ale nie nachalny, nacechowany lekką autoironią ton wypowiedzi. Przywoływane sentencje, opowiadane anegdoty także sprzyjają zaprzyjaźnieniu się z tekstem, powodują, że „chce się chcieć” studiować wybrane wątki kilkakrotnie, i to na różnych poziomach.
Z recenzji dr hab. Bogusławy Doroty Gołębniak (Collegium Da Vinci)
