Oficyna Wydawnicza "Impuls"

We wstępie        

1. W kręgu teorii – myśli stanowiące        
1.1.    Dylematy teorii fizycznej edukacji     
1.2.    Aksjologiczny namysł nad ciałem i cielesnością    
1.3.    Cele wychowania fizycznego     
1.4.    Samorealizacja        

2.    Wgląd w edukacyjną rzeczywistość – myśli deskryptywne   
2.1.    Demelowskie postulaty – czas na refleksje       
2.2.    Krajobraz „przed bitwą” – diagnoza istniejącego stanu   
2.3.    Niepokojąca prognoza        

3.    Postulowany model fizycznego wychowania i kształcenia – myśli projektujące  
3.1.    Wychowywanie jako edukacyjny prymat – ważne ustalenie        
3.2.    Wokół postawy prosomatycznej     
3.2.1.    Wiedza jako fundament postawy     
3.2.2.    Afektywność w drodze do kreatywności        
3.2.3.    „Kim jestem”, czyli skłonność do zachowań     
3.3.    Postawy prospołeczne    
3.4.    Wybór – ważny przyczółek dla zachowań prosomatycznych       
3.5.    „Pakiet dla współczesności” – pożądane akcenty        

4.    Uczeń w fizycznej edukacji – myśli fundamentalne   
4.1.    Uczniowska podmiotowość    
4.2.    Rozmiłowywanie w aktywności fizycznej   
4.3.    Aksjologiczne wzmocnienia       
4.4.    Przejrzystość reguł     

5.    Nauczycielskie powinności – myśli oczekujące           
5.1.    Pedeutologiczne spojrzenie na etos i kształcenie nauczycieli     
5.2.    Wychowawca fizyczny        
5.2.1.    Nieco historii        
5.2.2.    Z teraźniejszością ku przyszłości     
5.2.3.    W ciągłym doskonaleniu     
5.3.    Nauczycielskie „grzechy” codzienności    

6.    „Podglądanie przyszłości” – myśli na rozdrożu     
6.1.    Znamiona współczesności     
6.2.    W poszukiwaniu dydaktycznego optimum     

W zakończeniu       

Piśmiennictwo

Wstęp

Odkąd za sprawą znakomitej współpracy z Oficyną Wy­dawniczą „Impuls” ukazało się sześć tytułów opisujących stan współczesnej fizycznej edukacji oraz jej wizję, pojawiła się spora satysfakcja, że to, co było autorskim zamiarem, zostało wykonane, nawet z naddatkiem. Wszystkie pozycje trafiły do czytelników, na półki księgarskie i zapewne do bibliotek, wraz z tkwiącą w nich skromną nadzieją, że mogą być przydatne w codzienności edukacyjnej, a szczególnie w kształceniu przyszłych nauczycieli wychowania fizycznego. Jednak wraz z tym spełnieniem nastąpiła trudna do określenia nostalgiczna pustka. To, co było kiedyś twórcze, stało się bowiem zamkniętym rozdziałem niezwykłego epizodu życia autora.

Wtedy zrodził się zamiar, który błąkał się w świadomości, a także był z zewnątrz podsycany, żeby to, co stanowiło sedno każdego z wydanych tytułów, zebrać w jedną solidniejszą pozycję, pewne kwestie przeredagować, uzupełnić oraz dopisać myśli odnalezione później. A wszystko po to, żeby powstał syntetyczny obraz tego pięknego wycinka rzeczywistości edukacyjnej – naszego wychowania fizycznego, które żyje nieco na uboczu głównego nurtu oświatowego, ma wiele znaczących dokonań, a także sporo uchybień i niedostatków, choć tych ostatnich zaznało nie zawsze z własnej przyczyny. Poszczególne rozdziały starano się ułożyć tak, żeby najpierw pojawiał się wgląd w przeszłość, potem opis teraźniejszości, a następnie następował rys przyszłościowy, będący wytworem wyobraźni autora i jego oczekiwań, ale oparty na istniejących lub dopiero pojawiających się trendach. 

Wiele wcześniej spisanych myśli powraca w tym opracowaniu, zazwyczaj w innym ujęciu. Dlatego jest często kierowana do czytelnika sugestia odsyłająca do pierwotnych autorskich źródeł, ale zawsze z dbałością, by się to odbywało z dala od spektakularnej autopromocji. Takie rozwiązanie musiało zaistnieć z racji zespolonych ujęć problemów, które wcześniej były opisywane, zaś najważniejsze hasła, czyli: dar wolności, podmiotowość ucznia, indywidualizacja, kreatywność, intelektualizacja, kompetencje i powinności nauczycielskie, organizacja procesu edukacji oraz jego przebieg – przewijają się nieustannie, bo one zapewne zadecydują o przyszłości tego przedmiotu szkolnego. Są też częste powroty do źródeł ukazujących niedomagania i złe praktyki, jak: schematyzm, bezduszność, jednakowość, tradycjonalizm, technologizm oraz inne zjawiska niepożądane i szkodliwe. 

Rozdział pierwszy jest poświęcony rozważaniom teoretycznym, które wiodą proces fizycznej edukacji w kierunku(ach) pożądanym(ch), żeby jej misja została wykonana należycie, na podstawie wiedzy naukowej zgromadzonej przez dziesięciolecia. W rozdziale drugim ukazano obecny stan naszego wychowania fizycznego ze wskazaniem jego osiągnięć oraz niedomagań. W trzecim podjęto próbę rozstrzygnięcia, dlaczego w strukturze procesu fizyczne wychowanie powinno być ważniejsze od fizycznego kształcenia i z jakich przyczyn nie można się doczekać od ponad półwiecza usankcjonowania tego imperatywu? Czwartą część poświęcono uczniowi – osobie, dla której to edukacyjne dobro istnieje, wraz z prezentacją racjonalnych dróg jego pozyskania dla kultury fizycznej, zaś kolejną temu, kto ten proces planuje, realizuje i poddaje epikryzie, czyli nauczycielowi – jego zawodowemu kształceniu i służbie dla społeczeństwa. W szóstej odsłonie uruchomiono nieco wodze fantazji, bo jest w niej mowa o potrzebach zmian w tym procesie. Całość zamykają wieloaspektowe refleksje, z życzliwością bijącą dla tego szczególnego wycinka rzeczywistości edukacyjnej.

Publikacja jest dobrą okazją do złożenia podziękowań. In gremio P.T. należą się one wszystkim, których dzieła zostały wykorzystane zarówno w poprzednich tytułach, jak i w tym opracowaniu, gdyż dzięki nim możliwe było prowadzenie wywodów zgodnych z prawdą, bezpiecznych, bo empirycznie sprawdzonych i powszechnie uznawanych. W tym gronie, jak to zwykle bywa, są postaci szczególne – luminarze naszej myśli o wychowaniu fizycznym i nauk go wspierających. W pierwszej kolejności należy złożyć hołd Maciejowi Demelowi – twórcy współczesnej wersji wychowania fizycznego, która powstała dzięki jego manewrowi nazwanemu repedagogizacją, będącą imperatywem mówiącym, że do wychowanka dociera się nie przez ciało do osobowości, lecz przez osobowość, co jest nadal obowiązującym kanonem. Słowa szczególnej podzięki adresowane są do Henryka Grabowskiego za ukazanie przejrzystej struktury procesu fizycznej edukacji i jej uwarunkowań, a nade wszystko za stworzenie koncepcji postawy prosomatycznej – fundamentalnego teoretycznego konstruktu fizycznego wychowania, potwierdzającego przodowanie nad fizycznym kształceniem, oraz za wielką dla autora życzliwość, której niezwykłość była cenna w wymiarze zarówno naukowym, jak i osobistym. Andrzej Pawłucki jest proszony o przyjęcie podziękowań za godne podziwu wieloletnie zmagania nad systemową zmianą spojrzenia na proces kształcenia i wychowania młodych pokoleń w duchu personalistycznego „przymierza”, w pedagogice wartości ciała, z rozumiejącym tę misję nauczycielem, oraz za szczególnie godny uwagi projekt jego kształcenia na miarę współczesności.

Grono znamienitych twórców reprezentujących nauki wspierające fizyczną edukację otwiera Bogusław Śliwerski, którego rozległe spojrzenie na misję współczesnej pedagogiki w systemie oświatowym stało się drogowskazem dla naszego wychowania fizycznego. Filozoficzne rozważania Józefa Lipca, szczególnie o świecie wartości, stworzyły inspirujący fundament dla aksjologicznego wejrzenia w sprawy uczniowskiego ciała i cielesności na tle wyzwań zgotowanych przez ponowoczesny świat. Dzięki twórczości Józefa Kozieleckiego możliwe było wyjaśnienie wielu kwestii związanych z ludzkimi zachowaniami, a ukazane przez niego osobowościowe „psychony” znakomicie przylgnęły do struktury postawy prosomatycznej Henryka Grabowskiego, tworząc jej dopełnienie. Konstrukcja tego opracowania pozwoliła jeszcze na symboliczne uhonorowanie wymienionych uczonych, żeby ich myśli stanowiły motto dla każdego rozdziału.

Szczególne i bardzo osobiste podziękowania są kierowane do Eligiusza Madejskiego, który pomimo zmagania się z wieloma problemami podjął się trudu zrecenzowania wszystkich książek, nie bacząc na inne intratne i nobilitujące propozycje, a także za inspirowanie autora, sobie tylko znanymi sposobami, do dyscypliny pisarskiej. Finis coronat opus...

Książka Józefa Węglarza jest zbiorem wielowątkowych przemyśleń o edukacji fizycznej i konstruktywnych związkach między teorią a praktyką. Autor swoje rozważania rozpoczyna od podkreślenia znaczenia teorii naukowej dla praktyki, która „ukazuje wyniki empirii, a więc faktów poznanych dzięki potędze ludzkiego umysłu i wysiłku badacza, prowadzących do odkryć”. Przybliża problemy z wdrażaniem do praktyki teoretycznych koncepcji fizycznej edukacji, […] wyjaśnia, jak współczesne przemiany wpłynęły na inne postrzeganie ciała człowieka w kontekście piękna, pielęgnacji, troski, zdrowia itd. Trafnie i z niepokojem diagnozuje szkolne realia fizycznej edukacji oraz funkcjonowanie w tych warunkach nauczycieli. Próbuje też wyeksponować wyższość fizycznego wychowania nad fizycznym kształceniem. Podkreśla, jak ważną rolę w tym procesie odgrywają postawa, wiedza i kreatywność. Subtelnie podpowiada, jak pokierować uczniem i wskazać mu drogę do kultury fizycznej w przekonaniu, że warto tam zaistnieć. Uświadamia czytelnikowi wręcz misyjną rolę nauczyciela w przygotowaniu młodego człowieka do dbałości o ciało przez całe życie. Umiejętnie weryfikuje zawodowe przygotowanie nauczyciela w aspekcie pedeutologii. Sugeruje też, aby w procesie współczesnych przemian nie zaprzepaścić gromadzonych przez dziesięciolecia wartościowych doświadczeń, które mogą wspomagać kreowanie nowego spojrzenia na edukację fizyczną w przyszłości. Książkę Myśli zebrane o fizycznej edukacji. Implikacje teoretyczne i praktyczne, która jest swego rodzaju kompendium wiedzy o edukacji fizycznej, szczególnie polecam nauczycielom różnego szczebla oraz studentom kierunku wychowanie fizyczne.

Z recenzji dra hab. Eligiusza Madejskiego, prof. nadzw. AWF w Krakowie