Wstęp 

Część I

Warunki socjalizacji dzieci i młodzieży w przestrzeni informacyjnej

Alicja Giermakowska, Karol Bidziński 

Przestrzeń informacyjna jako miejsce generowania i realizacji specjalnych potrzeb edukacyjnych dzieci i młodzieży 

Władysława Pilecka

Osoba z niepełnosprawnością w reklamie i jej społeczny odbiór

Agnieszka Lasota

Świat realny i wirtualny społeczną przestrzenią transmisji międzypokoleniowej 

Paweł Kurtek

O złożoności schematów poznawczych młodzieży z lekką niepełnosprawnością  intelektualną dotyczących osób znaczących

Elżbieta M. Minczakiewicz

Dziecko ze sprzężoną niepełnosprawnością w przestrzeni medialnej 

Waldemar Lib Kompetencje

komunikacyjne uczniów szkoły podstawowej Sprawozdanie z badań    

Ewa Boksa

Ocena poziomu kompetencji komunikacyjnej „pokolenia Google” z perspektywy nowoczesności i postępu

Część II

Zagrożenia w przestrzeni wirtualnej i działania profilaktyczne

Irena Pufal-Struzik

Agresywne zachowania młodzieży w sieci. Perspektywa potrzeb agresora i ofiary   

Wojciech Walat

Trudności wychowawcze wynikające z siecioholizmu młodzieży gimnazjalnej

Sprawozdanie z badań 

Anna Ozga

Media elektroniczne wyzwaniem dla rodzica XXI wieku 

Sylwester Bębas

Rodzice wobec zagrożeń a bezpieczeństwo dzieci i młodzieży w cyberprzestrzeni 

Wioleta Adamczyk-Bębas

Edukacja medialna wobec zagrożeń cyberprzemocy 

Część III

Przestrzeń informacyjna i komunikacyjna w edukacji. Nowe wyzwania dla nauczycieli i uczniów 

Bartłomiej Gołek

O potrzebie aktywności poznawczej nauczycieli w społeczeństwie opartym na wiedzy 

Barbara Skałbania

Porada pisemna jako przestrzeń komunikacji i współpracy. Analiza tekstu 

Karol Bidziński

Opinie nauczycieli uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi na temat technologii informacyjno-komunikacyjnych jako potencjalnego narzędzia pozyskiwania wsparcia zawodowego 

Sławomir Koziej, Izabela Jaros

Technologie mobilne we wczesnej edukacji 

Małgorzata Paplińska

Uczniowie niewidomi i słabowidzący w świecie gier komputerowych a integracja społeczna 

Ze względu na wspomnianą różnorodność problematyki prezentowanej przez autorów monografię podzielono na trzy części.

Pierwsza część monografii, zatytułowana Warunki socjalizacji dzieci i młodzieży w przestrzeni informacyjnej, obejmuje siedem artykułów. Rozpoczyna ją esej Alicji Giermakowskiej i Karola Bidzińskiego, który można uznać za wprowadzenie do problematyki prezentowanej książki. Autorzy podejmują próbę zdefiniowania przestrzeni informacyjnej, by w tej perspektywie pokazać ją jako miejsce generowania oraz realizacji specjalnych potrzeb edukacyjnych dzieci i młodzieży. Dyskusję prowadzą wokół dwóch spójnie tworzących przestrzeń informacyjną elementów: technologii informacyjno-komunikacyjnych i komunikacji w rozumieniu interakcji społecznej. Drugi artykuł, pióra Władysławy Pileckiej, poświęcony jest obecności osób z niepełnosprawnością w reklamie społecznej. Autorka przedstawia wyniki badań, które dowodzą, że reklama społeczna może zarówno wzmacniać postawy dyskryminujące, jak i przyczyniać się do pozytywnych zmian w percepcji grupy docelowej. W kolejnym opracowaniu Agnieszka Lasota pokazuje na podstawie badań wyniki dotyczące komunikacji kofiguratywnej osób w różnym wieku. Dane świadczą, że media oraz nowe technologie stanowią dominującą formą przekazu między rówieśnikami. Następnie Paweł Kurtek podejmuje problematykę niepełnosprawności intelektualnej. Na podstawie badań własnych dokonuje analizy treściowych i formalnych aspektów schematów osób znaczących w procesie rozkodowywania informacji przez młodzież z lekką niepełnosprawnością intelektualną. Sytuację dzieci z diagnozą sprzężonej niepełnosprawności w przestrzeni medialnej ocenia Elżbieta M. Minczakiewicz. Zwraca uwagę czytelnika na trzy istotne czynniki: znaczenie dobrze funkcjonującej rodziny; rolę, jaką odgrywa zabawka; nabywane przez dziecko umiejętności i sprawności, jakie podnoszą jakość życia zarówno dziecka, jak i jego rodziny. Następny artykuł, którego autorem jest Waldemar Lib, dotyczy znaczenia kompetencji komunikacyjnych w kontekście zachodzących obecnie przemian społecznych i cywilizacyjnych. Na podstawie wyników badań własnych analizuje kompetencje komunikacyjne nauczyciela związane z werbalnymi umiejętnościami prowadzenia dyskursu. W ostatnim artykule w tej części książki Ewa Boksa prezentuje i analizuje wyniki badań językoznawczych dotyczących tworzenia dłuższych wypowiedzi pisemnych przez młodzież licealną w wieku 16–17 lat, która spędza czas wolny przed komputerem.

Druga część książki, zatytułowana Zagrożenia w przestrzeni wirtualnej i działania profilaktyczne, dotyczy problematyki zagrożeń w przestrzeni wirtualnej oraz działań profilaktycznych w tym zakresie. Zawiera pięć artykułów. W pierwszym Irena Pufal-Struzik zajmuje się zjawiskiem agresywnego zachowania się młodzieży w sieci z perspektywy potrzeb agresora i ofiary. Autorka dowodzi, że agresja elektroniczna ma negatywne konsekwencje dla funkcjonowania i dobrostanu psychicznego ofiar. Następnie Wojciech Walat podejmuje ważny problem zjawiska siecioholizmu. Na podstawie wnikliwej analizy wyników potwierdza jego obecność wśród młodzieży gimnazjalnej; wskazuje również wiele działań profilaktycznych, które umożliwią młodzieży prawidłowe funkcjonowanie w realnym świecie. Z kolei Anna Ozga kieruje uwagę na znaczenie obecności rodziców przy korzystaniu przez dzieci z mediów elektronicznych oraz określa działania rodziców, dzięki którym nowoczesne urządzenia mogą stać się narzędziami do budowania dobrze zbilansowanego życia. Dwa ostatnie eseje tej części książki dotyczą zagrożeń, jakie niesie korzystanie przez dzieci i młodzież z Internetu. Sylwester Bębas analizuje problem zagrożeń w cyberprzestrzeni i nakreśla postawy rodziców w kontekście zachowania bezpieczeństwa. Następnie Wioleta Adamczyk-Bębas opisuje przejawy agresji elektronicznej oraz omawia strategie zwalczania cyberprzemocy i cechy skutecznej edukacji medialnej z perspektywy tych zagrożeń.

Ostatnia, trzecia część niniejszej książki nosi tytuł Przestrzeń informacyjna i komunikacyjna w edukacji. Nowe wyzwania dla nauczycieli i uczniów oraz liczy siedem artykułów. W pierwszym z nich Bartłomiej Gołek zajmuje się problematyką nowych jakościowo kompetencji nauczycieli, omawia kształtowanie ich intelektualnych potrzeb i rozwijanie poznawczej aktywności w społeczeństwie opartym na wiedzy. Następnie Barbara Skałbania podejmuje istotny dla projektowania pomocy dziecku problem poradnictwa pedagogicznego. Autorka ujmuje poradę pisemną jako przestrzeń komunikacji i współpracy, a następnie za pomocą analizy treści tekstu oraz języka zawartego w orzeczeniach ujawnia rozbieżności między postulatem a rzeczywistością. Karol Bidziński prezentuje wyniki badań sondażowych, których celem było poznanie opinii nauczycieli szkół ogólno­dostępnych na temat dostępności urządzeń i programów pozwalających na korzystanie w pracy zawodowej z nowych TIK. Wskazuje te technologie jako potencjalne narzędzia pozyskiwania wsparcia zawodowego przez nauczycieli uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Sławomir Koziej i Izabela Jaros omawiają niektóre wyniki badań dotyczące wykorzystania przenośnych urządzeń przez dzieci, opublikowane w amerykańskich i brytyjskich raportach. Autorzy przedstawiają również wybrane rezultaty własnych badań, które dotyczyły uczniowskiej oceny stosowania tabletów w procesie edukacyjnym. Małgorzata Paplińska zajęła się korzystaniem z technologii przez uczniów słabowidzących i niewidomych. Wyniki badań pokazały, że stosowanie technologii asystujących sprzyja uczniom z tą niepełnosprawnością; uczniowie niewidomi i słabowidzący nie tworzą grupy homogenicznej, lecz grają w te same gry, co ich widzący rówieśnicy. Katarzyna Krzystanek podejmuje problem używania komputera z perspektywy zagrożeń i korzyści. Wskazuje ważną rolę technologii komputerowych w edukacji, zwłaszcza w indywidualizacji i uczeniu się osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. W ostatnim artykule Anna Stawecka analizuje rolę telewizji w stymulowaniu rozwoju psychospołecznego dzieci niepełnosprawnych w okresie późnego dzieciństwa. Autorka wskazuje na możliwości i zalety telewizji, która może dzieciom pośrednio przybliżyć wiele informacji, zjawisk oraz zdarzeń, a w ten sposób wzbogacić ich wiedzę oraz różne sfery ich funkcjonowania.

[…] monografia wpisuje się w dyskurs społeczno-medialno-naukowy nad postrzeganiem i zaspokajaniem specjalnych potrzeb edukacyjnych w zmieniającej się dynamicznie na skutek rozwoju nowoczesnych technologii rzeczywistości edukacyjnej. […] Należy podkreślić, że zbiór wszystkich tekstów posiada zarówno dużą wartość teoretyczną, jak i praktyczną. Na pewno zaś pragmatyczną, pokazuje bowiem dzieci i młodzież ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi jako pełnoprawnych członków rzeczywistości szkolnej. Lektura […] książki uwidacznia, jak mogą spojrzeć na ten problem zarówno osoby pełno-, jak i niepełnosprawne, praktycy i teoretycy, humaniści i inżynierowie. Tworzy tym samym przestrzeń i pozytywny klimat do podejmowania zmian edukacyjnych w polskiej szkole, co jest niezmiernie istotne, zwłaszcza w kontekście postępującej inkluzji osób niepełnosprawnych.

Z recenzji dr hab. Jolanty Zielińskiej, prof. UP im. KEN w Krakowie