• Obniżka
Utworzenie i rozwój Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej (1989-1999). Tom I

Utworzenie i rozwój Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej (1989-1999)

Podtytuł: Tom I
ISBN: 978-83-7850-890-8
74,29 zł
56,29 zł Oszczędzasz: 18,00 zł

Wyświetl historię cen produktu

Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni 60,00 zł

Czas dostawy kurierem InPost 24 godziny! E-booki w ciągu 15 minut!

Podtytuł: Wybór źródeł do dziejów Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej

„Wybór źródeł do dziejów ZHR”, Tom I, Utworzenie i rozwój Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej 1989-1999, Tom II, Rozwój Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej 2001-2016, Tom III, Statuty oraz komentarze, dokumenty, dotyczące Prawa i Przyrzeczenia Harcerskiego 1989-2016, jest kontynuacją serii wydawniczej wydanej nakładem Oficyny Wydawniczej „Impuls”, dotyczących dziejów organizacji harcerskich od chwili powstania stowarzyszeń do czasów współczesnych.

Ilość

„Wybór źródeł do dziejów ZHR”, Tom I, Utworzenie i rozwój Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej 1989-1999, Tom II, Rozwój Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej 2001-2016, Tom III, Statuty oraz komentarze, dokumenty, dotyczące Prawa i Przyrzeczenia Harcerskiego 1989-2016, jest kontynuacją serii wydawniczej wydanej nakładem Oficyny Wydawniczej „Impuls”, dotyczących dziejów organizacji harcerskich od chwili powstania stowarzyszeń do czasów współczesnych:

- z 2014 r. trzytomowego „Wyboru źródeł do dziejów ZHP”. Tom I Utworzenie ogólnopolskiego Związku Harcerstwa Polskiego i czas próby ruchu harcerskiego (1918-1944), Tom II Walka, sowietyzacja, odwilż, kryzys i upadek (1944-1988), Tom III Odrodzenie, lata demokracji (1989-2014)

- z 2016 r. „Dziedzictwo, którego nie można odrzucić. Próba interpretacji wybranych źródeł z lat 1918–2015 do dziejów Związku Harcerstwa Polskiego”. -z 2017 r. „Wybór źródeł do dziejów ruchu harcerskiego w Polsce Ruch harcerski w latach 1980–1989”.

Opublikowanie tych źródeł ma na celu udostępnienie szerszemu gronu czytelników materiałów dostępnych jak dotąd nielicznym. Chcę w ten sposób ułatwić zainteresowanym studia nad dziejami ruchu harcerskiego przez samodzielną lekturę i własną interpretację zgromadzonych dokumentów.

Umieściłam tu źródła odnalezione podczas kwerend przeprowadzonych w latach 2014–2016 w zasobach Archiwum Akt Nowych w Warszawie (AAN), Archiwum ZHR w Warszawie przy ulicy Litewskiej, na stronach internetowych ZHR, we wcześniejszych publikacjach zawierających źródła oraz zasobach kolekcjonerów. Na serię „Wybór źródeł do dziejów Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej” składają się trzy tomy:

tom I, Utworzenie i rozwój Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej (1989–1999);

– tom II, Rozwój Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej (2001–2016);

– tom III, Statuty, komentarze i inne dokumenty dotyczące Przyrzeczenia i Prawa Harcerskiego (1989–2016).

Ze względu na obszerność i dużą liczbę materiałów do dziejów ZHR zrezygnowałam z zamieszczenia ich wszystkich i skoncentrowałam się tylko na wybranych, dlatego każdy tom zawiera dokumenty sklasyfikowane według następujących kategorii:

– w tomie pierwszym i drugim zamieszczono dokumentację Zjazdów ZHR, pozjazdowe decyzje władz ZHR (ze względu na ogrom materiałów źródłowych zamieściłam tu tylko źródła odnoszące się do ideologii ZHR, współpracy z innymi organizacjami, stosunków z instytucjami państwowymi; pominęłam np. zagadnienia finansów stowarzyszenia, odznak, wydawnictw, tzw. działalności dotyczącej „Wschodu”; uchwały, wnioski i stanowiska dotyczące Statutu, Przyrzeczenia i Prawa Harcerskiego umieściłam w tomie ich dotyczącym) oraz inne dokumenty, takie jak listy, informacje, komunikaty, uchwały, apele;

– do tomu trzeciego weszły statuty ZHR, komentarze i inne dokumenty dotyczące Przyrzeczenia i Prawa Harcerskiego.

Oficyna Wydawnicza "Impuls" poleca serię autorstwa Katarzyny Marszałek pt. Wybór źródeł do dziejów ZHP oraz serię książek autorki Wybór źródeł do dziejów ZHR

Wybór źródeł do dziejów ZHP:

Tom I Tom II Tom III Tom IV
poleca Impuls poleca Impuls poleca Impuls poleca Impuls

 

 Wybór źródeł do dziejów ZHR:

Ruch harcerski
Tom I Tom II Tom III
poleca Impuls poleca Impuls poleca Impuls poleca Impuls

Tom I
95 Przedmioty

Opis

Książka papierowa
oprawa miękka

Marszałek Katarzyna

doktor nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki (2009 r.), adiunkt w Katedrze Pedagogiki Ogólnej i Porównawczej Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Nauczyciel akademicki, pedagog, pracownik socjalny, mediator, trener. Od 1988 roku związana z harcerstwem, od grudnia 2007 roku w stopniu harcmistrza, pełniła liczne funkcje dotyczące m.in.: funkcjonowania pionów metodycznych, zespołu programowego, komisji stopni instruktorskich, zespołu kadry kształcącej i inne na szczeblu komendy hufca, komendy chorągwi. Była członkiem kadry wielu kursów i szkoleń instruktorskich, także jako ich komendantka. Od 2016 roku instruktorka Harcerskiego Instytutu Badawczego Głównej Kwatery ZHP, członek Kręgu Instruktorskiego STOS.

Jej zainteresowania naukowe dotyczą działalności organizacji pozarządowych, zwłaszcza organizacji harcerskich w Polsce.

Katarzyna Marszałek

Wybrane monografie: Wybór źródeł do dziejów ruchu harcerskiego w Polsce. Ruch harcerski w latach 1980–1989; Wybór źródeł do dziejów ZHR, tom I, Rozwój Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej (1989-1999); Wybór źródeł do dziejów ZHR, tom II, Rozwój Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej (2001–2016); Wybór źródeł do dziejów ZHR, tom III, Statuty, komentarze i inne dokumenty dotyczące Przyrzeczenia i Prawa Harcerskiego (1989–2016); Dziedzictwo, którego nie można odrzucić. Próba interpretacji wybranych źródeł z lat 1918–2015 do dziejów Związku Harcerstwa Polskiego; Wybór źródeł do dziejów ZHP, tom I, Utworzenie ogólnopolskiego Związku Harcerstwa Polskiego i czas próby ruchu harcerskiego (1918–1944); Wybór źródeł do dziejów ZHP, tom II, Walka, sowietyzacja, odwilż, kryzys i upadek (1944–1988); Wybór źródeł do dziejów ZHP, tom III, Odrodzenie ruchu harcerskiego, trudne lata demokracji (1989–2014); Studia i materiały z dziejów Związku Harcerstwa Polskiego w latach 1918–1939. Harcerska lista (nie)obecnych. Analiza polskiej bibliografii harcerstwa za lata 1989-2017.

Oficyna Wydawnicza "Impuls" poleca serię autorstwa Katarzyny Marszałek pt. Wybór źródeł do dziejów ZHP: Tom I Tom II Tom III Tom IV

Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Autor

Marszałek Katarzyna

ISBN druk

978-83-7850-890-8

ISBN e-book

 

Objętość

698 stron

Wydanie

I, 2017

Format

B5 (160x235)

Oprawamiękka, klejona, folia matowa

Wprowadzenie 

1. 1989 rok 

1.1. Powołanie ZHR

1.1.1. Rozwiązanie ZHR w Gdyni

  1.1.2. Akt powołania ZHR, 12 lutego

1.1.3. Komunikat o powołaniu ZHR, 12 lutego

1.1.4. Informacja Komisji Organizacyjnej ZHR o powołaniu do życia Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej, 25 lutego 

1.1.5. Informacja o spotkaniu instruktorów zainteresowanych tworzeniem ZHR, 5 marca

1.1.6. Informacja o spotkaniu Komisji Organizacyjnej ZHR, 6 marca

1.1.7. Memoriał Zjazdu Krakowskiego Okręgu ZHP do Zjazdu ZHR, 9 marca 

1.1.8. Stanowisko Kierownictwa ZHR w sprawie harcerstwa poza granicami kraju, 20 listopada 

1.1.9. Komunikaty w sprawie organizacji Zjazdu

1.1.9.1. Komunikat Organizacyjny Zjazdu ZHR

1.1.9.2. Komunikat ze spotkania Komisji Organizacyjnej ZHR, 6 marca

1.2. I Zjazd ZHR 

1.2.1. Protokół I Walnego Zjazdu ZHR w Sopocie 

1.2.2. Komunikaty I Zjazdu ZHR

1.2.2.1. Komunikat I 1.2.2.2. Komunikat biura prasowego Zjazdu ZHR

1.2.2.3. Komunikat Sekretariatu Rady Naczelnej ZHR w sprawie Zjazdu ZHR, 2 kwietnia 

1.2.2.4. Komunikat z prasy 

1.2.2.5. Komunikat z „Biuletynu Informacyjnego ZHR”

1.2.3. Rozmowa z Pawłem Wieczorkiem, rzecznikiem prasowym I Zjazdu ZHR 

1.2.4. Uchwała I Walnego Zjazdu ZHR o współdziałaniu z innymi organizacjami harcerskimi i skautowymi, 2 kwietnia 1.2.5. Listy do uczestników I Zjazdu ZHR 

1.2.5.1. List Lecha Wałęsy 

1.2.5.2. List Pawła Czartoryskiego

  1.2.5.3. List Stanisława Berkiety i Kazimierza Stepana 

1.2.5.4. List Ryszarda Kaczorowskiego

1.2.5.5. List Stefana Bratkowskiego 

1.2.6. Listy I Zjazdu ZHR 

1.2.6.1.  List do wszystkich organizacji skautowych świata na ręce Przewodniczącego Międzynarodowego Biura Skautowego 

1.2.6.2. List do Naczelnika Związku Harcerstwa Polskiego poza Granicami Kraju

  1.3. Oświadczenie instruktorów ZHR w sprawie strajku studenckiego w Toruniu 

1.4. Notatka z zebrania Prezydium Zarządu Okręgu ZHP (r.z. 1918), 18 maja 

1.5. Komunikat Ruchu Harcerskiego Rzeczypospolitej, 17 czerwca

1.6. ZHR a religia, materiały z Rady Naczelnej, 10 czerwca

1.7. Zasady współdziałania jednostek ZHR z duszpasterzami harcerskimi 

1.8. Odpowiedź w sprawie nawiązania kontaktów ZHP z ZHR

  1.9. Uchwała Rady Naczelnej ZHR w sprawie stosunku do ZHP działającego poza granicami kraju, sytuacja prawna organizacji w kraju, 17 grudnia

1.10. Informacja o ZHR, grudzień 1.11.  Apel, listy 

1.11.1. Apel Harcerzy Szarych Szeregów

1.11.2. List Stanisława Porębskiego do Przewodniczącego i Naczelnika ZHR, 1 marca 

1.11.3. List Tomasza Strzembosza do instruktorów ZHR, lipiec 

1.11.4. List Komisji Organizacyjnej ZHR do Harcerzy Starszych ZHP, 30 marca

1.11.5. List Księdza Kardynała Józefa Glempa, Prymasa Polski do Tomasza Strzembosza, 5 grudnia

1.11.6. List otwarty rodziców z warszawskiego osiedla Marymont 

1.11.7. List ZHP w sprawie powołania Komisji Nadzwyczajnej i odpowiedź Tomasza Strzembosza, 11 czerwca

1.11.8. Odpowiedź Tomasza Strzembosza na list Druhny, 2 listopada

1.11.9. List otwarty do instruktorów ZHR, 27 września

1.11.10. List Krzysztofa Stanowskiego ZHR i co dalej, wrzesień 

1.11.11. List otwarty Jerzego Bukowskiego i Wojciecha Wróblewskiego do instruktorów ZHR, wrzesień 

1.11.12. List Tomasza Strzembosza O patriotycznej przyzwoitości, listopad 

1.11.13. List otwarty Stanisława Broniewskiego do instruktorów ZHR i odpowiedź na niego, październik, listopad 1.11.14. Listy Stanisława Broniewskiego do harcerek i harcerzy, instruktorek i instruktorów i odpowiedź na nie, listopad

1.11.15. List Wojciecha Wróblewskiego do Tomasza Strzembosza na temat rezygnacji z funkcji i przynależności do ZHR i odpowiedź na niego, październik, listopad 

1.12. Artykuły, rozważania, oczekiwania, rozmowa 

1.12.1. Artykuł Krzysztofa Kilijanka Harcerz harcerzowi bratem. Czy rozdzielenie to integracja?   128

1.12.2. Artykuł Włodzimierza Serwińskiego Wiosna, lato i co dalej? 

1.12.3. Artykuł Ryszarda Brykowskiego Zaufanie (na marginesie dyskusji o Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej) 1.12.4. Rozważania L.S. Jankiewicza na temat programu drużyny starszoharcerskiej ZHR, 29 grudnia 

1.12.5. Oczekiwania Koedukacyjnego Związku Drużyn Warszawskich 

1.12.6. Rozważania Tomasza Strzembosza Ojczyzna – nowe wyzwania. (Problemy dnia dzisiejszego w perspektywie pojutrza)  1.12.7. Rozważania Mariusza Zięby Quo vadis ZHP, grudzień 

1.12.8. Rozmowa ze Stanisławem Broniewskim Otwiera się przyszłość, kwiecień 

2. 1990 rok 

2.1. Oświadczenie Przewodniczącego ZHP poza Granicami Kraju Stanisława Berkiety

  2.2. Stanowisko Głównej Kwatery ZHP wobec aktualnej sytuacji w ruchu harcerskim, 16 stycznia

  2.3. Deklaracja woli i stanowisko przedstawicieli niezależnych organizacji młodzieżowych, 20 stycznia

  2.4. Informacja z II Zjazdu Solidarności, kwiecień

  2.5. Rejestracja stowarzyszenia

2.5.1. Informacja o rozprawie wyjaśniającej na temat rejestracji ZHR, marzec 

2.5.2. Postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Warszawie o zarejestrowaniu stowarzyszenia ZHR, kwiecień 

2.5.3. Informacja ZHR o zarejestrowaniu stowarzyszenia w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie, 23 kwietnia 

2.5.4. Komunikat Krajowego Komitetu Odrodzenia ZHP w sprawie rejestracji ZHR oraz Prezydium Społecznej Rady ZHP 

2.5.5. Tryb uznawania stowarzyszeń za organizacje harcerskie lub skautowe

2.5.6. Telegram II Zjazdu Solidarności w sprawie rejestracji ZHR 

2.5.7. Informacja, Nasi przyjaciele 

2.6. Refleksja, Jacek Chodorski, W pierwszą rocznicę powstania ZHR 

2.7. Protokół z walnego zebrania członków założycieli ZHR, 16 maja 

2.8. Odrodzenie ZHP

2.8.1. Informacja Duszpasterstwa Młodzieży Harcerskiej, kwiecień 

2.8.2. Uchwała Rady Naczelnej ZHR w sprawie warunków odrodzenia ZHP w kraju, 5 maja 

2.8.3. Uchwała Rady Naczelnej ZHR w sprawie oceny udziału członków ZHR w Komitetach Odrodzenia ZHP 

2.8.4. Notatka ze spotkania Komisji Zjazdowej ZHP 

2.8.5. Stanowisko konferencji instruktorskiej chorągwi bydgoskiej ZHP, 3 marca

  2.8.6. Projekt stanowiska Rady Naczelnej ZHR wobec sytuacji w ZHP (1956) 

2.8.7. Fragment rozkazu L. 1/90 Komendanta Chorągwi Krakowskiej ZHP, opis sytuacji ZHP i ruchu harcerskiego,30 stycznia 

2.9. Rada Programowa ZHR

2.9.1. Propozycje tematów do opracowania przez Radę Programową przy Przewodniczącym ZHR, 14 stycznia

2.9.2. Refleksja, Wiesław Jasiński, Rada Programowa ZHR, Odpowiedzialność, dyscyplina, karność, lojalność, militaria

2.9.3. Refleksja, Barbara Fiktus, Rada Programowa ZHR, Służba bliźniemu – dzisiaj 

2.9.4. Protokół z posiedzenia Rady Programowej ZHR, 12 maja 

2.10. Referat J.M. Bernasińskiego wygłoszony na Naczelnej Radzie Harcerskiej, 27 października

2.11. II Zjazd ZHR

2.11.1. Komunikaty i informacje 

2.11.1.1. Komunikat z II Zjazdu ZHR 

2.11.1.2. Informacja o II Zjeździe ZHR, 30 listopada 

2.11.1.3. Marek Kamecki, A teraz do przodu!, z II Zjazdu ZHR 

2.11.2. Listy, posłania, apel 

2.11.2.1. List Stanisława Broniewskiego i Wiesława Paluszyńskiego do II Zjazdu ZHR 

2.11.2.2. List Stanisława Berkiety do II Zjazdu ZHR 

2.11.2.3. Posłanie do Zjazdu Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej, Tymczasowej Naczelnej Rady Harcerskiej ZHP (r.z. 1918)

2.11.2.3.1. Uchwała nr 5 XVIII Walnego Zjazdu ZHP (r.z. 1918) w sprawie podjęcia rozmów z ZHR 

2.11.2.4. List Bronisława Komorowskiego do II Zjazdu ZHR

2.11.2.4.1. Polemika Marka Kameckiego „Witaj Zosieńko, otwórz okienko, na wschodnią stronę...” czyli o tym, że trudno znaleźć wspólny azymut, gdy kierunki są inne 

2.11.3. Sprawozdania

2.11.3.1. Sprawozdanie Naczelnictwa ZHR z działalności Związku w okresie kwiecień 1989 r.–listopad 1990 r.  2.11.3.2. Tomasz Strzembosz, Sytuacja w harcerstwie polskim 1989–1990 i postawa ZHR-u (Sprawozdanie Przewodniczącego ZHR) 

2.11.4. Stanowisko II Walnego Zjazdu ZHR 

2.11.5. Uchwały II Walnego Zjazdu ZHR 

2.11.5.1. Uchwała nr 1 w sprawie współpracy z organizacjami harcerskimi 

2.11.5.2. Uchwała nr 2 w sprawie dokumentów precyzujących ideał wychowawczy oraz założenia programowe  2.11.5.3. Uchwała nr 4 w sprawie pamiątkowej tablicy poświęconej Oldze i Andrzejowi Małkowskim 

2.11.5.4. Uchwała nr 5 w sprawie pisma instruktorskiego

2.11.5.5. Uchwała nr 6 w sprawie procesu tworzenia się organizacji skautowych mniejszości narodowych 

2.11.5.6. Uchwała nr 7 w sprawie ochrony życia od momentu poczęcia

2.11.6. Wywiad z wiceprzewodniczącym ZHR i jednocześnie komendantem Chorągwi Dolnośląskiej Jackiem Chodorskim

2.12. Uchwała Rady Naczelnej ZHR w sprawie nadchodzących zjazdów organizacji harcerskich, 17 listopada

2.13. Komisja Porozumiewawcza Organizacji Harcerskich 

2.13.1. Informacja o powstaniu Komisji Porozumiewawczej Organizacji Harcerskich wysłana do Księdza Kardynała Józefa Glempa, Prymasa Polski, 1 stycznia 

2.13.2. Komunikat o powołaniu Komisji Porozumienia Organizacji Harcerskich, 8 stycznia

2.13.3. Komunikaty ze spotkania przedstawicieli Krajowego Komitetu Odrodzenia ZHP i Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej, 22 stycznia

2.13.3.1. Komunikat I 

2.13.3.2. Komunikat II 

2.13.4. Apel Naczelnika ZHP, Do Druhów, Druhen i Przyjaciół harcerstwa, 18 lutego 

2.13.5. Uchwała o powołaniu Komisji Porozumiewawczej Organizacji Harcerskich 

2.13.6. Notatki ze spotkań 15 lipca i 28 sierpnia

2.13.7. Uchwała Rady Naczelnej ZHR w sprawie warunków budowania jedności harcerstwa polskiego, 1 września 

2.13.8. Informacja o spotkaniu w sprawie Komisji Porozumiewawczej Organizacji Harcerskich, 27 listopada

2.13.9. Zasady działania Komisji Porozumiewawczej Organizacji Harcerskich

2.13.10. Stanowisko Rady Przyjaciół ZHR w sprawie odnowy ruchu harcerskiego i miejsca w niej organizacji ZHR 

2.13.11. Notatki w sprawie kontaktów przedstawicieli ZHP r.z. 1918 i ZHR

2.13.11.1. Notatka nr 1, lipiec  2.13.11.2. Notatka nr 2, sierpień 

2.14. Artykuły, polemiki, refleksje 

2.14.1. Artykuł Jerzego Bukowskiego Harcerskie rozdroża, lipiec 

2.14.2. Polemiki, Andrzej Galimont, Jerzy Bukowski, Harcerskie rozdroża, sierpień 

2.14.3. Artykuł Jerzego Bukowskiego Koniec złudzeń, sierpień

2.14.4. Artykuł B. Moniki Figiel Spór o ideał harcerstwa, wrzesień 

2.14.5. Polemika, Aleksander Kisil, Spór o harcerstwo 

2.14.6. Refleksja, Teodora Janke, Czytając artykuł p.t. „Przed nadzwyczajnym zjazdem ZHP”, 14 września 

2.14.7. Artykuł w nawiązaniu do Uchwały II Zjazdu ZHR

2.14.8. Refleksja, Jerzy Wysocki, Gruba krecha, 31 listopada

2.14.9. Refleksja, Jan Pastwa, Kroki do zjednoczenia, projekt 

2.14.10. Artykuł Jerzego Bukowskiego Harcerstwo spluralizowane 

2.14.11. List do redakcji „Polityki” Jerzego Bukowskiego W harcerstwie kipi, 10 listopada 

2.14.12. Artykuł Michała Brudzyńskiego Drogi polskiego harcerstwa, 12 listopada 

2.14.13. Artykuł Jerzego Parzyńskiego Dramatyczna sytuacja Harcerstwa w Kraju oraz uzupełnienie artykułu Ryszarda Brykowskiego O harcerstwie nieco pełniej, 31 października i 15 listopada

2.15. Listy 

2.15.1. List Tomasza Strzembosza do Papieża, styczeń 

2.15.2. List Bartosza Majerana do Naczelnika ZHP, 25 lutego 

2.15.3. List do Instruktorek i Instruktorów ZHP, 23 sierpnia,i odpowiedź na list   282

2.15.4. List Okólny Przewodniczącego ZHP poza granicami Kraju Stanisława Berkiety na dzień Myśli Braterskiej 

2.15.5. List Stanisława Broniewskiego do uczestników Zjazdu ZHP, 29 listopada 

2.15.6. List Stanisława Broniewskiego i Zofii Florczak do Druhen Instruktorek i Druhów Instruktorów ZHP, 22 stycznia 

2.15.7. List do Redakcji. Jaki Zjazd? Jerzego Bukowskiego 

2.15.8. List drużynowej z Puław

2.15.9. Odpowiedź na zarzuty Olgierdowi Fiedkiewiczowi, 15 września 

3. 1991 rok 

3.1. Protokół ze Złazu Kręgu Harcmistrzowskiego ZHR, 21 kwietnia 

3.2. Zjednoczenie ZHR i ZHP (r.z. 1918) 

3.2.1. Uchwała Naczelnej Rady Harcerskiej ZHP (r.z. 1918) z dnia 1 maja 1992 roku w sprawie uzgodnień ideowo-organizacyjnych dokonanych przez zespoły ZHR i ZHP w dniu 10 marca i 6 sierpnia 

3.2.2. Notatka ze spotkania instruktorów ZHR i ZHP (r.z. 1918) z 10 marca w celu wstępnego przedyskutowania najistotniejszych założeń ideowych przyszłej ewentualnej wspólnej organizacji harcerskiej 

3.2.3. Tezy przygotowane przez Komisję ZHR ds. zbadania ewentualnych możliwości zjednoczenia ZHR, ZHP-pGK, ZHP-1918 przedstawione na spotkaniu z przedstawicielami ZHP (r.z. 1918), 10 marca 

3.2.4. Notatka ze spotkania instruktorów ZHR i ZHP-1918 do wstępnego przedyskutowania najistotniejszych założeń przyszłej, ewentualnej wspólnej organizacji harcerskiej, 15 kwietnia 

3.2.5. List ZHP (r.z. 1918) do Tomasza Strzembosza, 9 maja 

3.2.6. Komunikat z posiedzenia Rady Naczelnej ZHR i Naczelnej Rady Harcerskiej ZHP-1918, 16 czerwca 

3.2.7. Komunikat PAP, Harcerstwo – jednoczą się ZHP-1918 i ZHR, 17 czerwca 

3.2.8. Założenia ideowe wspólnej organizacji uzgodnione na posiedzeniu 6 lipca

3.2.9. Stanowisko Naczelnej Rady Harcerskiej ZHP (r.z. 1918) w sprawie zjednoczenia z ZHR, 14 września

3.2.10. Tezy do dyskusji na spotkaniu Naczelnej Rady Harcerskiej ZHP (r.z. 1918) i Rady Naczelnej ZHR w dniu 21 września

3.2.11. Tezy do dyskusji na spotkaniu Naczelnej Rady Harcerskiej ZHP (r.z. 1918) i Rady Naczelnej ZHR w dniu 21 września

3.2.12. Uchwała Rady Naczelnej ZHR i ZHP (r.z. 1918) w sprawie zwołania zjazdu zjednoczeniowego, 28 września 

3.2.13. Projekty przepisów dotyczących funkcjonowania jednostek organizacyjnych ZHR w okresie przejściowym

3.2.14. Wniosek o pracach zespołu porozumiewawczego ZHP (r.z. 1918) 

3.2.15. Uchwała nr 5 XVIII Zjazdu ZHP (r.z. 1918) w sprawie podjęcia rozmów z ZHR, 30 stycznia 

3.3. Federacja Polskich Organizacji Harcerskich

3.3.1. Komunikat sekretariatu Prymasa Polski ze spotkania Księdza Kardynała Józefa Glempa, Prymasa Polski z przewodniczącymi organizacji harcerskich, 25 marca 

3.3.2. Stanowisko ZHP poza granicami Kraju w sprawie utworzenia Federacji Polskich Organizacji Harcerskich, 2 maja

3.3.3. Oświadczenie Rady Harcmistrzowskiej SHK-Z w sprawie sytuacji w ruchu harcerskim, 3 maja 

3.3.4. Informacja, Harcerze jeszcze nie razem, 16 maja 

3.3.5. Notatka ze spotkania przedstawicieli polskich organizacji harcerskich z przedstawicielami WOSM w Genewie w dniach 21–23 czerwca

3.3.6. Projekt ZHP zasad pracy Ogólnopolskiej Komisji Współpracy Organizacji Harcerskich, 22 września

3.3.7. Uchwała Rady Naczelnej ZHR w sprawie zjednoczenia z ZHP (r.z. 1918), 28 września 

3.3.8. Projekt statutu Federacji Polskich Organizacji Harcerskich, Związku Harcerstw Polskich, założenia ideowe i organizacyjne

3.4. Listy, odezwa, rozkaz 

3.4.1. List do Prezydenta RP Lecha Wałęsy i Premiera Jana Krzysztofa Bieleckiego wystosowany przez Przewodniczącego ZHR Tomasza Strzembosza, Sekretarza Generalnego ZHR Krzysztofa Stanowskiego i członka Naczelnictwa Ryszarda Brykowskiego

3.4.2. List Przewodniczącego ZHP do Księdza Kardynała Józefa Glempa, Prymasa Polski, 29 kwietnia 

3.4.3. List do Stanisława Broniewskiego, 18 czerwca

3.4.4. List Przewodniczącego ZHR, 13 sierpnia 

3.4.4.1. Rozkaz Naczelnika L. 8/91 z 15 sierpnia w sprawie osiemdziesięciolecia harcerstwa 

3.4.5. List Stefana Mirowskiego do Tomasza Strzembosza, 3 września 

3.4.5.1. List Tomasza Strzembosza do Stefana Mirowskiego, 15 września 

3.4.6. Odezwa z okazji 22 maja

3.4.6.1. Rozkaz z okazji osiemdziesiątej rocznicy powstania pierwszych drużyn skautowych w Polsce, sierpień

3.5. Artykuły

3.5.1. Artykuł Ryszarda Wcisły Warunki zjednoczenia 

3.5.2. Polemika, Razem – Tak, ale jak? Dwugłos w harcerskiej sprawie, kwiecień 

3.5.3. Artykuł prasowy Doroty Mirskiej Czerwone lilijki, 11 maja 

3.5.4. Artykuł Jerzego Bukowskiego Harcerze wokół Kościoła 

3.6. Sprawozdanie Tomasza Strzembosza z pracy i kontaktów z Kościołem

4. 1992 rok 

4.1. Tezy dotyczące młodzieży, w szczególności Harcerstwa

4.2. Stanowisko Rady Naczelnej ZHR w sprawie udziału przedstawicieli ZHR w grupie roboczej (ZHP, ZHP-18, ZHP pGK, ZHR) z 15 marca 

4.3. Przesłanie Ruchu zmierzającego do Jedności Harcerstwa, 24 lipca

4.4. Analiza Ewy Urbańczyk problemu przystąpienia ZHR do Światowych Organizacji Skautowych

4.5. Uchwały II Walnego Zjazdu ZHR w sprawie współpracy z innymi organizacjami harcerskimi i skautowymi 

4.6. Stanowisko Rady Naczelnej ZHR z dnia 15 marca w sprawie udziału przedstawicieli ZHR w Grupie Roboczej (ZHP, ZHP r.z. 1918, ZHP pGK, ZHR) 

4.7. Notatka służbowa Jana Pastwy w sprawie rozmowy telefonicznej z ZHP

4.8. Zjednoczenie ZHR i ZHP (r.z. 1918)

4.8.1. Uchwała o zwołaniu Zjazdu Nadzwyczajnego ZHR 

4.8.2. Materiały wypracowane przez zespół: Hausner, Wiatr, Lech, Pastwa, 1 kwietnia 

4.8.3. Uchwała Naczelnej Rady Harcerskiej ZHP (r.z. 1918) z dnia 1 maja w sprawie wstępnych uzgodnień Komisji Statutowej ZHR i ZHP (r.z. 1918) z dnia 25 sierpnia 1991 r.

4.8.4. Stanowisko Naczelnej Rady Harcerskiej ZHP (r.z. 1918) z dnia 1 maja wobec uzgodnionych w dniach 21 marca–9 kwietnia dokumentów dotyczących zjednoczenia ZHR i ZHP (r.z. 1918) 

4.8.5. List Wojciecha Hausnera do Tomasza Strzembosza w sprawie połączenia ZHR z ZHP (r.z. 1918), 2 maja

4.8.6. Uchwały Naczelnej Rady Harcerskiej w sprawie terminarza i przebiegu zjednoczenia ZHP (r.z. 1918) z dnia 14 czerwca i odpowiedź na nią

4.8.7. List Zarządu Okręgu Dolnośląskiego, Lubuskiego, Małopolskiego, ZHR w sprawie połączenia ZHP r.z. 1918 i odpowiedzi na niego, czerwiec 

4.8.8. List Naczelnictwa ZHP (r.z. 1918) do Tomasza Strzembosza w sprawie połączenia, 24 czerwca 

4.8.9. Votum Separatum Ryszarda Brykowskiego i Krzysztofa Stanowskiego do uchwały Rady Naczelnej, 5 lipca 

4.8.10. List Naczelnictwa ZHP (r.z. 1918) w sprawie krakowskiego Komitetu Odrodzenia ZHP, 14 lipca 

4.8.11. Uchwała Naczelnej Rady Harcerskiej w sprawie wypełnienia warunków przez ZHP (r.z. 1918), 5 lipca

4.8.12. Komentarz Wojciecha Hausnera do propozycji przebudowy pakietu dokumentów dotyczących zjednoczenia ZHR i ZHP (r.z. 1918)

4.8.13. Notatka ze spotkania w sprawach majątkowych między ZHP i ZHR odbytego 11 sierpnia 

4.8.14. List Zarządu Okręgu Dolnośląskiego ZHR do Nadzwyczajnego Zjazdu ZHR, 1 października 

4.8.15. List Ryszarda Pacławskiego i Stefana Mirowskiego na Zjazd ZHR i ZHP (r.z. 1918), 1 października 

4.8.16. List Stanisława Broniewskiego w sprawie połączenia ZHR z ZHP (r.z. 1918), 5 października

4.8.17. Uchwała Nadzwyczajnego Zjazdu ZHR o konsekwencjach zjednoczenia 

4.8.18. Uchwała Nadzwyczajnego Zjazdu ZHR o przyjęciu ZHP (r.z. 1918)

4.8.19. Uchwała o połączeniu ZHR i ZHP (r.z. 1918)

4.8.20. Relacja Mariusza Zięby Zjednoczyliśmy się 

4.8.21. Artykuł Bolesława P. O zjednoczeniu po zjednoczeniu, czyli Polak mądry po szkodzie 

5. 1993 rok 

5.1. III Zjazd ZHR

5.1.1. Przemówienie Tomasza Strzembosza Harcerstwo musi się zmienić na III Zjeździe ZHR 26 lutego i oświadczenie z 14 marca 

5.1.2. Przemówienie Tomasza Strzembosza na III Zjeździe ZHR

5.1.3. Notatka Biura Prasowego III Zjazdu ZHR 5.1.4. Uchwały III Zjazdu ZHR

5.1.4.1. Uchwała w sprawie działalności programowo-metodycznej ZHR

5.1.4.2. Uchwała w sprawie pełnej ochrony życia ludzkiego

5.1.4.2.1. Uchwała Naczelnictwa w sprawie trybu realizacji uchwały III Zjazdu ZHR o ochronie życia dziecka poczętego i wychowaniu rodzinnym 

5.1.5. Relacja Bernadety Waszkielewicz Harcerskie pobratanie, luty 

5.2. Projekt Deklaracji Ideowo-Programowej

5.3. Zarys programu wychowawczego ZHR

5.4. Notatka ze spotkania małych organizacji harcerstwa polskiego, 22 kwietnia 

5.5. Światowa Organizacja Ruchu Skautowego (WOSM) i Światowe Stowarzyszenie Przewodniczek i Skautek (WAGGGS) 

5.5.1. Od Redakcji, WOSM i WAGGGS o ZHP i ZHR, listopad

5.5.2. Projekt pisma w sprawie WOSM

5.5.3. Informacja, Wojciech Hausner, ZHR a WOSM i WAGGGS. Zdarzenia – decyzje – dokumenty – 1991–1993, listopad

5.6. Listy 

5.6.1. List Wojciecha Hausnera do instruktorów Kilka słów o przyszłości, kwiecień

5.6.2. List otwarty Naczelniczki Harcerek i Naczelnika Harcerzy, 5 marca

5.6.3. List Wojciecha Hausnera do instruktorów My i prawo Rzeczypospolitej, 10 czerwca 

5.6.4. List Mariusza Zięby z załącznikami, 24–25 listopada 

5.7. Artykuły

5.7.1. Artykuł Krzysztofa Bojki Czy ZHR jest jeszcze organizacją chrześcijańską?, marzec

5.7.2. Artykuł Wojciecha Hausnera Myślę, że kiedyś nastąpi zbliżenie ZHR i ZHP, marzec 

5.7.3. Artykuł Ewy Brachy i Katarzyny Grochowskiej Polityka a organizacja wychowawcza, marzec 

5.7.4. Artykuł Andrzeja Mikulskiego Czy ZHR jest już organizacją chrześcijańską?, czerwiec

5.7.5. Rozważania Krzysztofa Stanowskiego Tożsamość ZHR, listopad 

5.7.6. Rozważania Jacka Podolskiego Quo vadis ZHR?, listopad

5.7.7. Paweł Lech, Czy przypadkiem ryba nie miała zepsutej głowy?, listopad

5.7.8. Artykuł Jolanty Dobrzyńskiej Obraz harcerstwa współczesnego, grudzień 

6. 1994 rok

6.1. Zjednoczenie i współpraca polskich organizacji harcerskich 

6.1.1. Pismo Jerzego Gacha do władz naczelnych ZHP i ZHR w sprawie zjednoczenia harcerstwa polskiego, styczeń

6.1.2. Pismo Jerzego Gacha do członków KPOH po spotkaniu ze Stanisławem Broniewskim, 8 czerwca 

6.1.3. Notatka ze spotkania Komisji Porozumiewawczej Organizacji Harcerskich, 11 czerwca 

6.1.4. Pismo Jerzego Gacha do członków KPOH, 16 sierpnia

6.1.5. Pismo Jerzego Gacha do FDC, POH, SHK „Zawisza”, ZHR, 25 listopada 

6.1.6. Informacja w sprawie Federacji Harcerstwa Polskiego

6.2. Program wychowawczy ZHR

6.2.1. Stanowisko Rady Naczelnej w sprawie elementów programu wychowawczego ZHR, styczeń

6.2.2. Zarys programu wychowawczego ZHR

6.3. Artykuł Wojciecha Hausnera Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej – organizacja wychowawcza, sierpień 

6.4. Polemika, Mariusz Zięba, Drugi oddech, styczeń

6.5. Polemika, Jacek Podolski, Oświadczam, iż deklaruję, że przysięgam

6.6. Relacja Wojciecha Hausnera ZHP poza granicami Kraju a ruch harcerski w Polsce w latach 1980–1994

 6.7. Polemiki, Jan Pastwa, 5 lat ZHR, Zyga, Szymon, 5 lat ZHR – pierwsze czy ostatnie?, maj

6.8. Artykuł Mariusza Zięby Coś pękło, coś się skończyło, maj 

6.9. List Wojciecha Hausnera do Prezydenta i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, czerwiec 

6.10. Uchwała Rady Naczelnej w sprawie starań o przystąpienie ZHR do WOSM i WAGGGS

6.11. Deklaracja Ministra Edukacji Narodowej i Przewodniczącego ZHR w sprawie działania w dziedzinie wychowania dzieci i młodzieży, 24 listopada

7. 1995 rok

7.1. IV Walny Zjazd ZHR

7.1.1. Informacja o IV Walnym Zjeździe ZHR 

7.1.2. Listy 

7.1.2.1. List Lecha Wałęsy do uczestników IV Walnego Zjazdu 

7.1.2.2. List Prezesa Rady Ministrów do uczestników IV Walnego Zjazdu

7.1.2.3. List z Biura Bezpieczeństwa Narodowego do uczestników IV Walnego Zjazdu

7.1.2.4. List Przewodniczącego i Naczelnika ZHP do uczestników IV Walnego Zjazdu

7.1.3. Uchwały IV Walnego Zjazdu ZHR

7.1.3.1. Uchwała w sprawie starań o przyjęcie do WOSM i WAGGGS

7.1.3.2. Uchwała w sprawie odmowy uczestnictwa w zlocie

7.1.3.3. Uchwała w sprawie działań celem opracowania programu wychowawczego

7.1.4. Stanowisko w sprawie sytuacji w polskim harcerstwie

7.1.5. Relacja Komisji Ideowej

7.1.6. Informacja Ewy Hoffmann o ZHR w latach 1989–1995

7.1.7. Przesłanie, Zjednoczenie???

7.1.8. Homilia Księdza Kardynała Józefa Glempa, Prymasa Polski podczas mszy świętej odprawionej z okazji IV Walnego Zjazdu ZHR, 25 lutego

7.1.9. Relacja z IV Walnego Zjazdu ZHR, luty

7.2. Refleksja Jerzego Bukowskiego Kto uratuje harcerstwo?

7.3. Uchwały Naczelnictwa ZHR 

7.3.1. Uchwała w sprawie reakcji środowisk na uchwałę IV Walnego Zjazdu ZHR o nieuczestniczeniu ZHR w Zlocie ZHP, 10 czerwca

7.3.2. Uchwała w sprawie wydarzeń w Bośni i Czeczeni, 11 czerwca 

7.3.3. Uchwała w sprawie deklaracji założycielskiej ZHP, czerwiec 

7.3.4. Uchwała w sprawie czasowej federacji z ZHP, wrzesień 

7.3.5. Uchwała w sprawie trybu realizacji „Zarysu programu wychowawczego”, 21 stycznia  7.4. Federacja Harcerstwa Polskiego 

7.4.1. Protokół ze zbiórki Federacji Harcerstwa Polskiego, 18 lutego

7.4.2. Prośba do Sądu Wojewódzkiego w Warszawie o wpisanie do rejestru stowarzyszeń Federacji Harcerstwa Polskiego, luty

7.4.3. Rys historyczny Federacji Harcerstwa Polskiego, 3 marca

7.4.4. Odpis postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Warszawie o wpisaniu do rejestru stowarzyszeń FHP, wrzesień

7.5. Artykuł Tomasza Sibory Harcerstwo na rozdrożu

7.6. Światowa Organizacja Ruchu Skautowego (WOSM)

7.6.1. Notatka ze spotkania przedstawicieli ZHR z WOSM, maj 

7.6.2. Informacja, Jan Pastwa, Proponowane przez WOSM kalendarium wydarzeń, maj

7.6.3. List Jacques’a Moreillona w sprawie spotkań WOSM z ZHR I ZHP 

7.6.4. Tezy Wojciecha Hausnera w dyskusji nad propozycją WOSM, czerwiec

8. 1996 rok

8.1. Raport Wojciecha Hausnera o stanie harcerstwa

8.2. Zawierzenie ZHR Matce Boskiej Częstochowskiej na Jasnej Górze 

8.2.1. List Przewodniczącego ZHR do Ojca Świętego

8.2.2. Odezwa Jana Pawła II do delegacji Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej, sierpień

8.2.3. List Księdza Kardynała Józefa Glempa, Prymasa Polski do harcerzy, 5 sierpnia

8.2.4. List Przewodniczącego ZHR do instruktorek, instruktorów, wędrowniczek, wędrowników, harcerek i harcerzy starszych

8.2.5. Akt Zawierzenia ZHR Matce Boskiej Częstochowskiej na Jasnej Górze, 13 sierpnia

9. 1997 rok 

9.1. V Walny Zjazd ZHR

9.1.1. Tekst wystąpienia Naczelnika POH na forum V Walnego Zjazdu ZHR (fragmenty), 2 marca

9.1.2. Apele, wskazania

9.1.2.1. Apel Wychowawców V Walnego Zjazdu ZHR

9.1.2.2. Apel do Instruktorek i Instruktorów ZHR V Walnego Zjazdu ZHR

9.1.2.3. Wskazania do refleksji wychowawczej instruktorek i instruktorów oraz środowisk ZHR V Walnego Zjazdu ZHR

9.1.3. Stanowiska

9.1.3.1. Stanowisko V Walnego Zjazdu ZHR w sprawie legalizacji pornografii 

9.1.3.2. Stanowisko V Walnego Zjazdu ZHR w sprawie dyskusji nad kształtem Rzeczypospolitej 

9.1.3.3. Stanowisko V Walnego Zjazdu ZHR w sprawie zaangażowania instruktorek i instruktorów ZHR, harcerek i harcerzy starszych w sprawy publiczne 

9.1.4. Uchwały V Walnego Zjazdu ZHR

9.1.5. Opracowanie Wojciecha Szymczaka Wyniki prac zespołów problemowych 

9.1.6. Opracowanie, Magda Dziewańska, O prawie karnym i nie tylko

9.2. Artykuł, Tomasz Sibora, 8 powodów, dla których warto należeć do ZHR 

10. 1998 rok

10.2. Pielgrzymka do Rzymu

10.2.1. Odezwa Jana Pawła II do delegacji harcerskich z Białorusi, Litwy, Łotwy, Polski, Ukrainy i krajów zachodnich, wrzesień

10.2.2. List Kapelana i Przewodniczącego ZHR do Ojca Świętego, 27 września

10.3. Odezwa Feliksa Borodzika Harcerstwo u progu XXI wieku, wrzesień

10.4. Referat Feliksa Borodzika Wychowanie patriotyczno-obronne w harcerstwie, listopad 

10.5. Referat Feliksa Borodzika ZHR w systemie ochrony ludności, listopad 

10.6. Artykuł Tomasza Strzembosza Bez niedomówień

11. 1999 rok 

11.1. VI Zjazd ZHR

11.1.1. List uczestników VI Zjazdu ZHR do Jana Pawła II

11.1.2. Uchwały VI Zjazdu ZHR

11.1.2.1. Uchwała dotycząca określenia kadencji władz ZHR

11.1.2.2. Uchwała w sprawie polityki medialnej ZHR

11.1.2.3. Uchwała o współpracy z organizacjami harcerskimi 

11.1.2.4. Uchwała w sprawie zaproszenia ZHP do Federacji Harcerstwa Polskiego

11.1.2.5. Uchwała w obliczu nadchodzącego nowego Tysiąclecia

11.1.2.6. Uchwała w sprawie przeciwdziałania zagrożeniom cywilizacyjnym 

11.1.2.7. Uchwała w sprawie zatrudnienia Sekretarza Generalnego ZHR

11.1.2.8. Uchwała w sprawie kontynuowania prac nad zmianami struktur organizacyjnych ZHR 

11.1.2.9. Uchwała w sprawie poparcia działań reformatorskich

11.1.2.10. Uchwała w sprawie powołania podmiotu do prowadzenia działalności gospodarczej

11.1.2.11. Uchwała w sprawie poprawy funkcjonowania struktury finansowo-gospodarczej ZHR

11.1.2.12. Uchwała w sprawie pozyskiwania środków finansowych

11.1.2.13. Uchwała w sprawie przepisów sanitarno-epidemiologicznych

11.1.2.14. Uchwała w sprawie opublikowania tekstu uchwał zjazdowych 

11.1.2.15. Uchwała w sprawie zobowiązania Rady Naczelnej do ponownej publikacji i rozpowszechnienia Zarysu Programu Wychowawczego ZHR

11.1.2.16. Uchwała w sprawie zobowiązania Rady Naczelnej do powołania zespołu ds. Strategii Rozwoju ZHR 11.1.2.17. Uchwała w sprawie Golgoty Wschodu i tożsamości ZHR

11.1.2.19. Uchwała w sprawie przedstawienia VI Walnemu Zjazdowi ZHR poprawek do Statutu ZHR

11.2. Kalendarium ZHR Roberta Wiraszki

11.3. Rozważania, Bolesław Leonhard, Monopol, czy wolny wybór harcerstwa?

11.4. Kazanie Sławoja Leszka Głódzia podczas mszy świętej w rocznicę śmierci Andrzeja Małkowskiego i Olgi Drahonowskiej-Małkowskiej, styczeń

Załączniki 

Załącznik 1 Chronologiczny wykaz zjazdów Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej

Załącznik 2 Skrót problematyki zjazdów 

Załącznik 3 Wykaz chronologiczny uchwał i zmian Statutu Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej  Załącznik Struktura organizacyjna Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej  Załącznik Spis źródeł 

Wprowadzenie

Działalność i historia organizacji harcerskich są tematem licznych opracowań, do których należą:

– wspomnienia, biografie dawnych i współczesnych harcerek, harcerzy, instruktorów, działaczy;

– monografie środowisk: drużyn, kręgów, hufców, chorągwi, oddziałów, a także obszarów (np. harcerstwo ziemi kieleckiej, Podlasia);

– syntetyczne opracowania poszczególnych okresów dziejów organizacji;

– wybory źródeł dziejów ZHR, ZHP obejmujące fragment ich działalności. Na rynku księgarskim dostępne są także wznowienia książek harcerskich z dawnych lat, wśród których wyróżnia się seria Oficyny Wydawniczej „Impuls” nazwana „Przywrócić Pamięć”.

Brakowało – w moim odczuciu – opracowania, które zawierałoby zbiór źródeł dotyczących dziejów organizacji harcerskich od chwili powstania stowarzyszeń do czasów współczesnych. Dlatego też w 2014 roku przygotowałam trzytomowy Wybór źródeł do dziejów ZHP. W 2016 roku ukazała się próba interpretacji zawartych w nim dokumentów – Dziedzictwo, którego nie można odrzucić. Próba interpretacji wybranych źródeł z lat 1918–2015 do dziejów Związku Harcerstwa Polskiego. W 2017 roku został wydany Wybór źródeł do dziejów ruchu harcerskiego w Polsce. Ruch harcerski w latach 1980–1989. Wymienione publikacje zostały wydane nakładem Oficyny Wydawniczej „Impuls”.

Niniejszy Wybór źródeł do dziejów Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej do 2016 roku jest kontynuacją tej serii wydawniczej.

Opublikowanie tych źródeł ma na celu udostępnienie szerszemu gronu czytelników materiałów dostępnych jak dotąd nielicznym. Chcę w ten sposób ułatwić zainteresowanym studia nad dziejami ruchu harcerskiego przez samodzielną lekturę i własną interpretację zgromadzonych dokumentów.

Umieściłam tu źródła odnalezione podczas kwerend przeprowadzonych w latach 2014–2016 w zasobach Archiwum Akt Nowych w Warszawie (AAN), Archiwum ZHR w Warszawie przy ulicy Litewskiej, na stronach internetowych ZHR, we wcześniejszych publikacjach zawierających źródła oraz zasobach kolekcjonerów.

Na serię Wybór źródeł do dziejów Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej składają się trzy tomy:

– tom I, Utworzenie i rozwój Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej (1989–1999);

– tom II, Rozwój Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej (2001–2016);

– tom III, Statuty, komentarze i inne dokumenty dotyczące Przyrzeczenia i Prawa Harcerskiego (1989–2016).

Ze względu na obszerność i dużą liczbę materiałów do dziejów ZHR zrezygnowałam z zamieszczenia ich wszystkich i skoncentrowałam się tylko na wybranych, dlatego każdy tom zawiera dokumenty sklasyfikowane według następujących kategorii:

– w tomie pierwszym i drugim zamieszczono dokumentację Zjazdów ZHR, pozjazdowe decyzje władz ZHR (ze względu na ogrom materiałów źródłowych zamieściłam tu tylko źródła odnoszące się do ideologii ZHR, współpracy z innymi organizacjami, stosunków z instytucjami państwowymi; pominęłam np. zagadnienia finansów stowarzyszenia, odznak, wydawnictw, tzw. działalności dotyczącej „Wschodu”; uchwały, wnioski i stanowiska dotyczące Statutu, Przyrzeczenia i Prawa Harcerskiego umieściłam w tomie ich dotyczącym) oraz inne dokumenty, takie jak listy, informacje, komunikaty, uchwały, apele;

– do tomu trzeciego weszły statuty ZHR, komentarze i inne dokumenty dotyczące Przyrzeczenia i Prawa Harcerskiego. Zamieszczone źródła mają różne nazwy. Celem ich ujednolicenia w spisie treści nie podaję oryginalnych tytułów dokumentów, tylko uogólnione nazwy według następującego klucza:

– rodzaj dokumentu (informacja, wnioski, zaproszenie, uchwały, ustalenie, list, artykuł, komentarz, rozkaz, rota i inne);

– twórca (imię i nazwisko lub nazwa, np. Zjazd Walny ZHR, Rada Naczelna); pomijam tytuły i stopnie naukowe oraz stopnie instruktorskie;

– informacja na temat treści danego dokumentu.

Oryginalne nazwy źródeł zostały umieszczone na początku każdego prezentowanego dokumentu oraz w „Spisie źródeł” zawartym w załączniku. Podaję również miejsce dostępu do źródła/źródeł. Ze względu na zły stan fizyczny niektórych źródeł, czy też złą jakość druku, większość dokumentów została przepisana z zachowaniem oryginalnej pisowni, stylistyki źródła. W przypadku stwierdzenia ubytków w dokumencie lub niemożliwości odczytania go w przepisanym tekście wstawiono znak <…>, a w przypisie podano orientacyjną liczbę brakujących/nieczytelnych wyrazów. W kilku przypadkach, gdy stan dokumentu na to pozwolił, zamieszczono jego skany.

Gdy rozpoczynałam swoje poszukiwania badawcze, nie spodziewałam się, że zbiory dotyczące ZHR są tak rozproszone i nieuporządkowane. Po ukończeniu kwerend zdaję sobie sprawę z wybiórczości opracowania, gdyż nie dotarłam do wszystkich dokumentów. Stowarzyszenie zostało zarejestrowane w 1989 roku, a dopiero w 2004 roku na VIII Zjeździe organizacji uchwalono uchwałę w sprawie budowania polityki informacyjnej, w 2012 zaś – w sprawie komunikacji społecznej w Związku.

W 2004 roku w uchwale zobowiązano Naczelnictwo do stworzenia systemu polityki informacyjnej Związku m.in. poprzez:

1. Opracowanie informacji o misji i ofercie wychowawczej ZHR na potrzeby komunikacji zewnętrznej ze szczególnym uwzględnieniem roli instruktora jako wychowawcy.

2. Stworzenie standardów polityki informacyjnej zawierających:

a) powołanie zespołu do spraw komunikacji zewnętrznej, w tym rzecznika prasowego związku;

b) monitoring społeczny i zajmowanie stanowisk w najważniejszych kwestiach;

c) stworzenie systemu komunikacji zewnętrznej i usprawnienia komunikacji wewnętrznej;

d) lobbing;

e) inne narzędzia komunikacji zewnętrznej i kształtowania wizerunku Związku.

3. Pozyskanie nowych partnerów spośród instytucji, organizacji pozarządowych, biznesowych oraz osób prywatnych.

W 2012 roku XII Zjazd ZHR zobowiązał Władze Naczelne Związku do:

– Wypracowania i wdrożenia standardów współpracy jednostek organizacyjnych ZHR wszystkich szczebli z instytucjami życia publicznego,

– Wypracowania i wdrożenia standardów komunikacji wewnętrznej w organizacji,

– Przygotowania corocznego sprawozdania merytorycznego i finansowego organizacji, opracowanego w atrakcyjnej formie, z myślą i o promocji ideałów harcerskich i współpracy z partnerami organizacji,

– Przygotowania i wdrożenia nowego wyglądu strony internetowej Związku.

W uzasadnieniu do uchwały stwierdzono:

[...] w kwestiach związanych z komunikacją społeczną w organizacji nic się nie zmieniło. Mamy takie same problemy jak dwa lata temu i jako organizacja nie wykorzystujemy naszego potencjału i nie potrafimy dobrze wypromować naszych ideałów na zewnątrz. Dodatkowo – mamy problemy z komunikacją wewnątrz organizacji. [...] Jako organizacja nie posiadamy żadnego materiału, który może nam służyć do promocji naszych działań, pozyskiwania przyjaciół, partnerów, donatorów.

Dodatkowym wyzwaniem dla badaczy jest elektroniczny system obiegu dokumentów organizacji harcerskich: tworzone są strony internetowe, np. zjazdów na portalach społecznościowych, czy uruchamiane strony z okazji zjazdu przez jednostki odpowiedzialne za jego organizację. Bywa, że strony te po pewnym czasie przestają istnieć, a nie zawsze treści na nich umieszczane (dokumenty, filmy i wpisy na forach) są archiwizowane – a nawet jeżeli są archiwizowane, to tylko w wersji elektronicznej.

Przyczyną braku źródeł bywają też awarie systemów informatycznych. Dnia 17 maja 2013 roku nastąpiła taka awaria w systemach stowarzyszenia: „dwa z czterech dysków twardych połączonych macierzy RAID 1+0 zgłosiły uszkodzenia. Kontroler wyrzucił je z macierzy”. Wykonywane były „tygodniowe i miesięczne backupy bazy danych. Niestety były one trzymane w tej samej macierzy a więc i one uległy uszkodzeniu”. Niestety nie udało się odzyskać wszystkich danych:

[...] odzyskamy ich tyle ile tylko nam się uda. Po otrzymaniu nowych dysków zamierzamy sklonować uszkodzone dyski i użyć dostępnych nam narzędzi analizy spójności danych w celu wyciągnięcia wszystkiego, co możemy uratować. Niestety mieliśmy garnek, a zrobiło się z niego sitko. Część danych będzie bezpowrotnie utracona.

Archiwum ZHR powstało dopiero w 25. rocznicę zalegalizowania stowarzyszenia, [...] w którym uporządkowana została dokumentacja wytworzona przez najwyższe władze i struktury organizacji w ćwierćwiecza działalności.

Na szczęście pierwszy przewodniczący ZHR Tomasz Strzembosz, kolekcjonerzy oraz jednostki organizacyjne stowarzyszenia przez lata swej działalności gromadzili materiały dotyczące działalności ZHR, dlatego możliwe było zebranie źródeł zawartych w tym opracowaniu.

W zbiorach Archiwum Akt Nowych w Warszawie znajdują się następujące zespoły zawierające materiały dotyczące ZHR:

– zespół 2302, Archiwum Komisji Historycznej Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej, lata 1920–2003, ogółem jednostek archiwalnych 293;

– zespół 2189, Akta Tomasza Strzembosza, lata 1956–2002, ogółem jednostek archiwalnych 683. Na potrzeby niniejszej publikacji przeprowadziłam kwerendy w obu zespołach. Zespół 2302, Archiwum Komisji Historycznej Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej jest w trakcie opracowania, dlatego na razie nie jest dostępny jego ­katalog. Kwerendę przeprowadziłam we wszystkich teczkach o numerach roboczych przed skatalogowaniem i takie numery podaję w niniejszej publikacji. Zespół obejmuje 293 teczki, w których znajdują się materiały dotyczące:

– działalności ZHP w latach 1911–1939, zwłaszcza Organizacji Harcerek (m.in. sprawozdania, fotografie, życiorysy, kroniki, książki pracy, pamiętniki, wycinki z gazet, dyplomy, rozkazy);

– drugiej wojny światowej (m.in. sprawozdania, fotografie, listy, życiorysy, relacje, wycinki z gazet);

– działalności organizacji harcerskich w latach 1945–2003 (m.in. sprawozdania, fotografie, życiorysy, listy, relacje, materiały wydawnicze, kopie odczytów, wiersze, dokumenty osobiste);

– działalności harcerek i instruktorek „Wędrowniczek ku zachodzącemu słońcu” (m.in. fotografie, życiorysy, listy, relacje, materiały wydawnicze, kopie odczytów, wiersze, dokumenty osobiste, nekrologi, mowy pożegnalne). Zespół 2189, Akta Tomasza Strzembosza, lata 1956–2002 zawiera ogółem jed- nostek archiwalnych 683. Kwerendzie poddano:

– 203, referaty Tomasza Strzembosza, m.in. o harcerstwie, lata 2000–2002;

– 207, korespondencję Tomasza Strzembosza z Marianem Krzaklewskim w sprawie nawiązania współpracy z Fundacją Instytutu Solidarni, „Biuletyn Informacyjny ZHR”, nr 3/96, referat Tomasza Strzembosza pt. Organizacje konspiracyjne młodzieży w okupowanej Polsce wobec etyki chrześcijańskiej 1939–1945, notatki, Sprawozdanie z prac Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego, lata 1995–1999;

– 382, korespondencję wychodzącą i przychodzącą dotyczącą spraw Harcerstwa Polskiego, lata 1990–1991;

– 557, korespondencję przychodzącą i wychodzącą dotyczącą spraw Harcerstwa, lata 1973–1988;

– 563, korespondencję dotyczącą spraw harcerstwa z lat 2000–2001, lata 2000–2001;

– 570, referaty Tomasza Strzembosza: Etos Szarych Szeregów, Wychowanie harcerskie w epoce nienawiści, Getto Warszawskie. Siedem smutnych refleksji, Dwa pokolenia, Kilka refleksji o Armii Krajowej;

– 665, materiały dotyczące Harcerstwa-ZHP (ankiety, relacje, wspomnienia, korespondencja); opracowania: H. Gąszewski – Ziemie Odzyskane; J. Bauer, Związek Harcerstwa Polskiego na Ziemi Ełckiej w latach 1945–1949; W. Handke, Polegaj jak na Zawiszy... Dzieje Organizacji AK „Zawisza” w Krobi w latach 1947–1950, Leszno 1997; S. Grzelak, Historia Harcerstwa Krobskiego 1913–1993; Dotyczące 85. Rocznicy Utworzenia II Drużyny Skautów – 2 Poznańskiej Drużyny Harcerskiej im. Kazimierza Wielkiego; lata 1987–2000;

– 666, materiały dotyczące Harcerstwa-ZHP (ankiety, relacje, wspomnienia, korespondencja); opracowania: M. Żychowska, 10 Tarnowska Drużyna Harcerek im. ks. St. Konarskiego (11 fotografii); Wspomnienia Pomarańczowa Dwójka to my... Historia 2 Warszawskiej Żeńskiej Drużyny Harcerskiej im. T. Kościuszki przy gimnazjum i liceum im. Klementyny z Tańskich Hoffmanowej; Z. z Radziwiłłów Skórzyńska, Świadectwo czasu minionego. Wspomnienia z dzieciństwa i fragmenty wojennych losów rodziny Radziwiłłów z Sichowa, Warszawa 1994; lata 1999–2000;

– 667, materiały dotyczące Harcerstwa-ZHP (ankiety, relacje, wspomnienia, korespondencja); opracowanie: S.M. Chmielewski, Obraz Błonicki Koronowany; lata 1972, 1989–2003;

– 668, materiały dotyczące Harcerstwa-ZHP (ankiety, relacje, wspomnienia, korespondencja); opracowania: J. Umiński, Konspiracyjna działalność harcerstwa po 1944; T. Łaszkiewicz (oprac.), Na drogach życia, Wrocław 2001; Pierwsza Lwowska 1911–1996; KGB kontra ZHP; T. Gaweł, Choć biedy dwie, Kraków 1985; T. Gaweł, Od drużynowego do hufcowego: 1956–1967, Kraków 1987; lata 1975–2002;

– 678, materiały na temat Wileńskiej Drużyny Harcerskiej „Czarna Trzynastka”; materiały dotyczące represji wobec harcerzy; artykuł T. Strzembosza, Niezależny ruch harcerski na przełomie 1980 i 1981 roku; lata 1999–2002;

– 679, materiały dotyczące Harcerskiej Organizacji Podziemnej „ISKRA”; lata 2000;

– 680, materiały warsztatowe dotyczące Harcerstwa (korespondencja, wycinki prasowe); artykuł: K. Persak, Harcerstwo w oczach UB; J. Umiński (oprac.), Stawialiśmy opór... Dwanaście lat (1940–1951) zbrojnej harcerskiej konspiracji niepodległościowej Drużyny Sz. Sz. im. Jeremiego Wiśniowieckiego, Mielec 1997; W. Handke, Polegaj jak na Zawiszy... Dzieje organizacji AK „Zawisza” w Krobi w latach 1947–1950, Leszno 1997; fotografie przedstawiające ZHP „Orlęta” (4 sztuki); Relacja na temat ruchu harcerskiego w Krobi powiat Gostyński w Wielkopolsce w latach 1945–1950 (3 fotografie); R. Jakubowski, Lista Harcerek i Harcerzy straconych w więzieniach Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego oraz przy próbie aresztowania w latach 1944–1956; T. Łaszkiewicz (oprac.), Na drogach życia, Wrocław 2001; lata 1997–2003;

– 739, Harcerstwo. Prasa: „HP. Biuletyn Stowarzyszenia Harcerstwa Polskiego Hufców Polskich” 1998, nr 5; 2000, nr 11, 12; 2001, nr 15, 16, 17; 2002, nr 18; „Harcerstwo. Materiały do chronologii historii i tradycji ZHP” – II/83, 1, 2, 3, 5–10/83; „Biuletyn Informacyjny” 2000, nr 6, 9, 12; „Spojrzenia. Gazeta Zjazdowa” nr 1, 2; „Obserwator” 1997, nr 1; „Kierunkowskazy. Pismo instruktorek i instruktorów ZHR” 1994, nr 4; „HaSz. Harcerskie Szczyty” 1993, nr 6; „Czuwamy. Biuletyn Informacyjny” 1988, nr 4; „Harcerska Kuźnia” 1981, nr 5/28; „Rzodkiewka” (dodatek do „Drogowskazów”) 1993, nr 5; „Drogowskazy” 1993, nr 12; „Nazukos. Wiadomości supraskie” 1999, nr 21; „Gniazdo” 1995, nr 1; „Instruktor Mokotowa” 1994, nr 29, 1 sierpnia; lata 1981–2002;

– 740, Harcerstwo. Prasa: „Orzeł Biały” 2002, nr 9, 10; „Harcerskie Luzaki”, nr 3; „Ognisko Harcerskie” 1980, nr 4; „Harcerstwo” 1967, nr 23; „Na Przełaj” 1981, nr 31; „Biuletyn Informacyjny Naczelnictwa” 1996, nr 5/96; „Warszawskie Szare Szeregi” 1996, nr 1/96–4/96; „Kwartalnik Historyczny ZHR” 1999, nr 7; lata 1967–2002;

– 741, Harcerstwo. Opracowania: Mazowsze 63; J. Krężel, W. Gazda (red. oprac.), Wzrastanie Ojczyzną, Mielec – Kraków 1979; B. Leonhard, Wybór i tożsamość. Organizacje harcerskie i światowe związki skautingu w ostatnim dziesięcioleciu, Kraków 2002; J. Pawłowski (oprac.), Nasze dwudziestolecie. Kronika jubileuszowa 18 Gdańskiej Drużyny Harcerzy im. Załogi ORP „Orzeł”, Gdańsk 1977; O. Małkowska, ...daj w niebo rwać się skrzydłami orlemi..., cz. 1, Poezje (wiersze i pieśni), Łódź 1988; W. Szczygieł, Jak prowadzić zastęp harcerski, Warszawa 1995; M. Haykowski, ZHP w pierwszych latach Polski Ludowej, Gdańsk 1986; Z. Śniegowski (red.), Informator harcerski. Na rok 1947, Kraków 1947; S. Rudnicki, Coś wam powiem; J. Krukowski (red.), Na Tropie. W XLV rocznicę ruchu harcerskiego, Starachowice 1960; J. Sosnowski, Służba harcerska, Warszawa 1946; S. Gawkowski, Szkice polowe harcerza, Warszawa 1947; lata 1946–2002;

– 742, Harcerstwo. Opracowania: A. Glass, Klucz do serc młodzieży. (Harcerski drogowskaz życia), Kraków 1982; ks. W. Jacewicz, Naczelne hasła moralne skautingu, Kraków 1992; B. Leonhard (red.), Szczep Dąbie w dwudziestoleciu 1957–1977, Kraków 1977; T. Jaros, Wojenna służba harcerstwa pruszkowskiego w latach 1939–1945, Pruszków 1988; B. Piechowiak, 5 Harcerska Drużyna Żeglarska im. Króla Władysława IV w Wągrowcu, Warszawa 1983; W. Hausner, O prawie harcerskim przy ognisku, Kraków 1993; M. Sklepik, Operacja 1001 – Flombork. Wspomnienia honorowego obywatela miasta Mikołaja Kopernika, uczestnika operacji w latach 1967–1973, Poznań 1977; J. Osiecki, Koło starszoharcerskie im. Krzysztofa Żegockiego w Kościanie, Poznań 1977; M. Żychowska, Harcerstwo mościckie 1934–1939, Tarnów 1990; M. Żychowska, Harcerstwo tuchowskie 1913–1939, Tarnów 1990; W. Błażejewski, Postaci z dziejów. 35 biogramów działaczy i instruktorów harcerskich, Warszawa 1984; Historia harcerstwa, t. 1, Lata 1910–1921, Londyn 1975; lata 1975–1993;

– 744, Harcerstwo. Dzienniczek uczestnika zlotu harcerstwa polskiego, Wrocław 1997; Jubileuszowy zlot harcerstwa w Spale w 1935 r.; Materiały zjazdowe. Zjazd programowy, Poznań 2003 r.; Informatory o wystawach: Harcerstwo Kielecczyzny 1912–1982; Materiały do dziejów harcerstwa polskiego w zbiorach czasopism i dokumentów życia społecznego WBP w Kielcach 1985; Wystawa ekslibrisów harcerskich z okazji siedemdziesięciolecia Harcerstwa Tarnów 1980 r.; ZHR – Program – Rozwój z 2003 r.; Pogram – Prób na stopnie harcerskie; Zarys programu wychowawczego Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej; Projekt Deklaracji ideowo-programowej ZHR; Materiały z Jubileuszowego zlotu ZHR – Lednica 1999 r.; lata 1935, 1980–2003;

– 746, Harcerstwo. Opracowanie A.F. Baran, Harcerska alternatywa. ZHR w latach 1989–1990, Warszawa 2000; rok 1999;

– 758, Harcerstwo. Prasa: „Kwartalnik Historyczny ZHR” 1995, nr 1; 1996, nr 3/4; 1997, nr 5; 1998, nr 6; 1999, nr 7; 2000, nr 7; lata 1995–2000;

– 759, Harcerstwo. Opracowania: A. Zagórski, Materiały do bibliografii zrzeszenia WiN, Wrocław 1994; W. Hausner, Związek Harcerstwa Polskiego poza granicami kraju a ruch harcerski w Polsce w latach 1980–1994; A. Borkiewicz-Celińska, Archiwum Baonu Zośka; Pro memmoria – Aleksander Kamiński, Konrad Olchowicz; A. Winiarz, Szkolne obchody setnej i dwusetnej rocznicy odsieczy wiedeńskiej; A.F. Baran, R. Wiraszka, O ZHR w prasie. (1989–1996), Warszawa 1998; Regulamin Główny Związku Harcerstwa Polskiego działającego poza granicami Kraju, Londyn 1989; Broszura na temat III Narodowego Zlotu Harcerzy, Warszawa 2004; Varia: wycinki prasowe, ulotki, fragmenty opracowań; lata 1981–2004.

– 764, korespondencja dotycząca bieżących spraw ZHR; materiały dotyczące spraw ZHR (protest przeciwko prawu aborcyjnemu, pielgrzymka do Rzymu, wycinki prasowe); materiały organizacyjne ZHR (m.in. Statut ZHR, Spis ZHR na rok 1991, Statut Fundacji Archiwum i Muzeum AK im. gen. Stefana Roweckiego Grota, projekt utworzenia Muzeum Harcerstwa w Warszawie, korespondencja); lata 1981–1998;

– 765, Harcerstwo. Prasa. A. Kamiński, O Harcerstwie (teksty zapomniane 1956–1978); „Informator Archiwalny” 1999, nr 2, 3; „Mały Gość Niedzielny” 1983, nr 6; „Drużyna” 1990, nr 11/99; Opracowania: Tomasz Strzembosz, Parasol; Adam Winiarz, Działalność Polskiego Komitetu Opiekuńczego w Harbinie, Lublin 1985; Olgierd Fietkiewicz, Kilka elementów tła; Michał Haykowski, Zofia Zakrzewska, Harcerstwo w latach 1944–1950; Andrzej Glass, Służyć Bogu i Bliźnim; Bolesław ­Leonhard, Rapsod o Rudym i Rafale, Kraków 1994; Grzegorz Nowik, Okręg Szarych Szeregów Warszawa-Praga (konspekt monografii); Jarosław Rudniański, O działaniu antropotechnicznym. Z zagadnień społeczeństwa irracjonalnego; Tomasz Strzembosz, Harcerstwo Polskie w latach 1944–1989; Splątane dzieje Związku Harcerstwa Polskiego; referat Zbigniewa Zahorskiego, Pogotowie Harcerek i Harcerzy i ich udział w wojnie obronnej we wrześniu 1939 roku; lata 1983–2003;

– 766, Harcerstwo. Projekt, Bibliografia harcerska opracowana na podstawie wydawnictw książkowych lub czasopism miesięcznych i kwartalnych; Projekt – Zarys programu wychowawczego ZHR; korespondencja T. Strzembosza; „Orlim lotem” 1998, nr 30; Śpiewnik; Jednodniówka z I Złazu Seniorów ZHP z okazji 75-lecia harcerstwa; katalog z wystawy filatelistycznej „Harcerz służy Bogu i Polsce” oraz katalog z wystawy „Polesie. Historia, kultura, sztuka, folklor, harcerstwo, 1918–1939”; varia; lata 1986–2003;

– 906, materiały dotyczące ZHR nadesłane z Londynu; wycinek prasowy na temat zbrodni na Ukrainie w Powłokomie; lata 1991, 1998;

– 920, materiały dotyczące idei harcerstwo – państwo; lata 1999–2000;

– 922, korespondencja przychodząca i wychodząca Tomasza Strzembosza dotycząca spraw harcerskich; lata 1991–1997;

– 923, materiały dotyczące II Walnego Zjazdu ZHR w dniach 30 listopad – 2 grudzień 1990 r.; lata 1990–1993;

– 924, materiały dotyczące Rady Naczelnej ZHR, lata 1991–1992;

– 925, materiały programowe ZHR; lata 1976–1994;

– 926, materiały warsztatowe o ZHR (korespondencja, sprawozdania, druki, protokoły); lata 1990–2002;

– 927, korespondencja Tomasza Strzembosza z przedstawicielami ZHP; lata 1991–1992;

– 936, materiały na temat Rady Przyjaciół ZHR; rok 1990;

– 937, materiały na temat Rady Programowej ZHR; rok 1990; – 938, materiały na temat Rady Naczelnej ZHR; rok 1990;

– 939, materiały dotyczące kontaktów ZHP z różnymi organizacjami w kraju; lata 1989–1990.

Archiwum ZHR przy ulicy Litewskiej Materiały w Archiwum (...) zostały posegregowane według określonego schematu – tematycznie i chronologicznie. (...) Archiwalia ułożone są w odpowiednio opisanych fascykułach, teczkach i pudłach archiwalnych. Kategorie mają nadane numery, różnią się także kolorystyką opisów.

W Archiwum wyróżniono następujące kategorie:

1. Zjazdy;

2. Władze Naczelne;

3. Główna Kwatera Harcerek;

4. Główna Kwatera Harcerzy;

5. Okręgi;

6. Spisy;

7. Akcje letnie i zimowe;

8. Wydawnictwa;

9. Ruch;

10. Inne;

11. Archiwum Dokumentacji Mechanicznej.

W poszczególnych kategoriach umieszczono następującą dokumentację:

1. Zjazdy.

– I Zjazd Walny ZHR, 1–2 kwietnia 1989 r., Sopot;

– II Zjazd ZHR, 30 listopada – 2 grudnia 1990 r., Wrocław; – Nadzwyczajny Zjazd ZHR Zjednoczeniowy, 3 października 1992 r., Warszawa;

– III Zjazd ZHR, 26–28 lutego 1993 r., Warszawa;

– IV Zjazd ZHR, 24–26 lutego 1995 r., Warszawa;

– V Zjazd ZHR, 1997 r., Otwock;

– VI Zjazd ZHR, 15–17 października 1999 r., Warszawa;

– VII Zjazd ZHR, 23–25 listopada 2001 r., Warszawa; – Zjazd Programowy ZHR, 2003 r., Poznań;

– VIII Zjazd ZHR, 26–28 marca 2004 r., Gdynia;

– IX Zjazd ZHR, 21–23 kwietnia 2006 r., Warszawa;

– X Zjazd ZHR, 11–13 kwietnia 2008 r., Warszawa;

– XI Zjazd ZHR, 23–25 kwietnia 2010 r., Warszawa;

– XII Zjazd ZHR, 20–22 kwietnia 2012 r., Warszawa;

– XIII Zjazd ZHR (Nadzwyczajny), 8 września 2012 r., Częstochowa.

2. Władze Naczelne.

2.1. Naczelnictwo.

2.1.1. Protokoły ustaleń

– nr 0–57, 1990–1995;

– nr 58–96, 1996–1999;

– nr 97–110, 1999–2000;

– nr 111–125, 2000–2001;

– nr 126–140, 2002–2003;

– nr 141–152, 2003–2004;

– nr 153–176, 2004–2006;

– nr 177–189, 2006–2007;

– nr 190–200, 2007;

– nr 201–212, 2008;

– nr 213–220, 2008–2009;

– nr 221–225, 2009;

– nr 226–238, 2009–2010;

– nr 239–255, 2010–2012;

– uchwały 1992–1998;

– uchwały 1998–2002;

2.1.2. Przewodniczący (rozkazy, listy do instruktorów).

2.1.3. Biuro (pisma wychodzące, przychodzące, zaproszenia itd.).

2.1.4. Finanse.

2.1.4.1. Bilans.

2.1.4.2. Dokumentacja finansowa i dotacje.

2.1.4.3. Teczki personalne i zatrudnienie (podatek PIT, urząd skarbowy, składki ZUS, umowy zlecenie).

2.1.5. Pełnomocnicy i zespoły.

2.1.5.1. Wydział Zagraniczny.

2.1.5.1.1. Zachód (pisma wychodzące, przychodzące, zaproszenia itd.).

2.1.5.1.2. Wschód (pisma wychodzące, przychodzące, zaproszenia itd.).

2.1.5.2. Wydział duszpasterski.

2.1.5.3. Historyczne.

2.1.5.4. Harcerskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (HOPR).

2.1.5.4.1. Biuro (pisma wychodzące, przychodzące, zaproszenia itd.).

2.1.5.4.2. Ewidencja członków.

2.1.5.4.3. Szpital polowy – karty chorych.

2.1.5.5. Harcerstwo starsze (rejestracja i dokumentacja kręgów, inne dokumenty).

2.1.5.6. Ruchy programowo-metodyczne.

2.1.5.7. Zespół Planowania Strategicznego.  

2.1.5.8. Harcerski Ruch Ochrony Środowiska (HROŚ).  

2.1.5.9. Rzecznik ZHR.

2.1.6. Działalność programowa.  

2.1.6.1. Kapituła Harcmistrzowska.  

2.1.6.2. Zloty.

– Zlot w Olsztynie k. Częstochowy, 1991 r.;

– Reprezentacja ZHR na zlot w Anglii, 1994 r.;

– Zlot ZHP pgK, Clember Park, 1994 r.;

– Zlot skautów, Gdańsk, 1997 r.;

– Zlot 50-lecia harcerstwa w USA, sierpień 1998 r.;

– Zlot X-lecia, Lednica, 1999 r.;

– VI Zlot ZHPpgK, Canada, 2000 r.;

– Zlot 90-lecia, Cisówka 2001 r.;

– Zlot XX-lecia, Koronowo, 2009 r.;

– Zlot stulecia harcerstwa „Całym życiem – przygoda ZZI”, Kraków, 2011 r.;

– inne.  

2.1.6.3. Służba.

– Biała Służba 1991;

– Biała Służba 1996, „Semper fidelis”, pielgrzymka Warszawa–Jasna Góra–Rzym;

– Biała Służba 1997;

– Służba Powódź 1997;

– Biała Służba 1998;

– Biała Służba 1999;

– Służba Powódź 2000;

– Biała Służba 2001;

– Biała Służba 2002; – Biała Służba 2006;

– inne.  

2.1.6.4. Inne.

– 20-lecie KIHAM-u, Warszawa, 2000 r.;

– Konkurs „Do wolnej Polski”.  

2.1.7. Biuletyn Naczelnictwa.  

2.1.8. Kontrole zewnętrzne (kontrole NIK i inne).  

2.1.9. Regulaminy.

2.1.10. Relacje z innymi organizacjami harcerskimi.

2.1.10.1. Związek Harcerstwa Polskiego (’56).

2.1.10.2. Stowarzyszenie Harcerskie.

2.1.10.3. Niezależny Krąg Instruktorów Harcerskich „Leśna Szkółka”.

2.1.10.4. Stowarzyszenie Harcerstwa Polskiego Hufców Polskich.

2.1.10.5. Stowarzyszenie Harcerstwa Katolickiego „Zawisza”/FSE Skauci Europy.

2.1.10.6. ZHP PGK. – różne. 2.1.11. Dokumenty Sądowe (KRS itd.).

2.1.12. Wykaz lilijek i krzyży harcerskich.

2.2. Rada Naczelna.  

2.2.1. Protokoły ustaleń.

– nr 0–34, 1989–1996;

– nr 35–60, 1997–2002;

– nr 61–74, 2002–2005;

– nr 75–87, 2005–2007;

– nr 88–94, 2007–2009;

– nr 95–110, 2009–2012.  

2.2.2. Uchwały.  

2.2.3. Biuro (pisma wychodzące, przychodzące, zaproszenia itd.).  

2.2.4. Komisje Rady Naczelnej.  

2.2.5. Inne.

2.3. Komisja Rewizyjna.  

2.3.1. Posiedzenia.  

2.3.2. Wizytacje obozów i okręgów.  

2.3.3. Biuro.  

2.3.4. Inne (sprawozdania z OKR).

2.4. Sąd Harcerski.  

2.4.1. Spotkania/protokoły.  

2.4.2. Biuro.  

2.4.3. Prowadzone sprawy.  

2.4.4. Inne.

3. Główna Kwatera Harcerek.

3.1. Odprawy Głównej Kwatery z komendantkami chorągwi (protokoły, listy, obecności, materiały).

3.2. Naczelniczka.  

3.2.1. Rozkazy naczelniczki.  

3.2.2. Spotkania Głównej Kwatery.  

3.2.3. Różne.

3.3. Biuro (pisma wychodzące, przychodzące, zaproszenia itd.).

3.4. Zespoły/Wydziały.  

3.4.1. Do spraw zuchów.  

3.4.2. Do spraw harcerek.  

3.4.3. Do spraw wędrowniczek.  

3.4.4. Do spraw harcerek starszych.  

3.4.5. Do spraw archiwum i historii ruchu żeńskiego.  

3.4.6. Do spraw działań na rzecz osób niepełnosprawnych „Pełnia”.  

3.4.7. Do spraw działań w sytuacjach kryzysowych.  

3.4.8. Do spraw Europy i spraw zagranicznych.  

3.4.9. Do spraw kształcenia.     

3.4.9.1. Kursy harcmistrzyń.

3.4.10. Organizacyjny.

3.4.11. Prewencyjno-pomocowy.

3.4.12. Program „Nieborak”.

3.4.13. Do spraw regulaminów.

3.4.14. Do spraw Skrzatów.

3.4.15. Do spraw stopni harcerek.

3.4.16. Do spraw wychowania gospodarczego.

3.4.17. Do spraw wychowania patriotycznego i dziedzictwa narodowego.

3.4.18. Do spraw wychowania przyrodniczego „Huczek”.

3.4.19. Do spraw wychowania religijnego.

3.4.20. Do spraw wychowania wodnego.

3.5. Komisja harcmistrzowska.

3.6. Chorągwie i namiestnictwa.  

3.6.1. Dolnośląska Chorągiew Harcerek.  

3.6.2. Górnośląska Chorągiew Harcerek.  

3.6.3. Kujawsko-Pomorska Chorągiew Harcerek.  

3.6.4. Lubelska Chorągiew Harcerek.  

3.6.5. Łódzka Chorągiew Harcerek.  

3.6.6. Małopolska Chorągiew Harcerek.  

3.6.7. Mazowiecka Chorągiew Harcerek.  

3.6.8. Podkarpacka Chorągiew Harcerek.  

3.6.9. Pomorska Chorągiew Harcerek.

3.6.10. Wielkopolska Chorągiew Harcerek.

3.6.11. Zachodniopomorska Chorągiew Harcerek.

3.6.12. Namiestnictwo Północno-Wschodnie.  

3.7. Działalność programowa.

– Konferencja w Wesołej, 27–29 marca 1992 r., Wesoła;

– Spotkanie kapituły Harcerek Rzeczypospolitej, 2000 r., Warszawa;

– Zlot „Bądź Gotów”, 29 lipca – 2 sierpnia 2004 r., Warszawa;

– Zlot Złotych Koniczynek, 11–14 listopada 2004 r., Lublin;

– Obóz starszyzny Organizacji Harcerek „Ku Orlej Perci”, 18–25 sierpnia 2007 r.;

– różne.  

3.8. Komunikaty organizacyjne.  

3.9. Finanse.

3.10. Inne.

3.11. Wizytacje (raporty wizytacyjne, wizytacje jednostek, akcji letnich i akcji zimowych).

4. Główna Kwatera Harcerzy.  

4.1. Odprawy Głównej Kwatery z komendantami chorągwi (protokoły, listy obecności, materiały).  

4.2. Naczelnik.  

4.2.1. Rozkazy naczelnika.  

4.2.2. Spotkania Głównej Kwatery.  

4.2.3. Różne.  

4.3. Biuro (pisma wychodzące, przychodzące, zaproszenia itd.).  

4.4. Zespoły/Wydziały.  

4.4.1. Do spraw zuchów.  

4.4.2. Do spraw Harcerzy.  

4.4.3. Do spraw wędrowników.  

4.4.4. Do spraw harcerzy starszych.  

4.4.5. „Rozwój”.  

4.4.6. Do spraw Starszyzny.  

4.4.7. Centralna Szkoła Instruktorska (CSI).  

4.5. Komisja harcmistrzowska (próby, protokoły, wnioski).  

4.6. Chorągwie i namiestnictwa.  

4.6.1. Dolnośląska Chorągiew Harcerzy.  

4.6.2. Górnośląska Chorągiew Harcerzy.  

4.6.3. Kujawsko-Pomorska Chorągiew Harcerzy.  

4.6.4. Lubelska Chorągiew Harcerzy.  

4.6.5. Łódzka Chorągiew Harcerzy.  

4.6.6. Małopolska Chorągiew Harcerzy.  

4.6.7. Mazowiecka Chorągiew Harcerzy.  

4.6.8. Chorągiew Ziemi Opolskiej Harcerzy.  

4.6.9. Pomorska Chorągiew Harcerzy.

4.6.10. Podkarpacka Chorągiew Harcerzy.

4.6.11. Północno-Zachodnia Chorągiew Harcerzy.

4.6.12. Wielkopolska Chorągiew Harcerzy.

4.6.13. Północno-Wschodnia Chorągiew Harcerzy.  

4.7. Działalność programowa.

– III Narodowy Zlot Harcerzy w 60. rocznicę Powstania Warszawskiego, 28 lipca – 2 sierpnia 2004, Warszawa;

– różne.  

4.8. Komunikaty organizacyjne.  

4.9. Finanse.

4.10. Inne.

4.11. Wizytacje (raporty wizytacyjne, wizytacje jednostek, akcji letnich i akcji zimowych).  

5. Okręgi.  

5.1. Dokumentacja okręgu;

– Okręg Mazowiecki;

– Okręg Górnośląski;

– Okręg Środkowopolski;

– Okręg Południowo-Wschodni;

– Okręg Północno-Wschodni;

– Okręg Wielkopolski;

– Okręg Pomorski;

– Okręg Zachodniopomorski;

– Okręg Środkowo-Wschodni;

– Okręg Warmińsko-Pomorski;

– Okręg Zachodniopomorski;

– Okręg Północno-Wschodni.  

6. Spisy.  

6.1. Organizacja Harcerek.

6.1.1. Instruktorki.

6.1.2. Jednostki.  

6.2. Organizacja Harcerzy.

6.2.1. Instruktorzy.

6.2.2. Jednostki.  

6.3. Okręgi.  

7. Akcje letnie i zimowe.  

7.1. Akcja Letnia.  

7.2. Akcja Zimowa.  

8. Wydawnictwa.  

8.1. Wydawnictwo ZHR.

8.1.1. Plany wydawnicze.

8.1.2. Umowy.

8.1.3. Biuro.  

8.2. Książki wydane w ZHR.  

8.3. Prasa harcerska.  

8.3.1. Wydawnictwa ZHR.  

8.3.2. Prasa lokalna.  

8.3.3. Wydawnictwa innych organizacji.

8.3.3.1. ZHP PGK.

8.3.3.2. ZHP.

8.3.3.3. Inne.  

8.4. Książki i broszury różne.  

9. Ruch.

9.1. Geneza ZHR.  

9.1.1. KIHAM.  

9.1.2 Środowiska.

9.2. ZHP r.z. 1918 (rozkazy naczelnika, rozkazy kom. Chorągwi małopolskiej, Wiadomości Urzędowe).

9.3. Polska Organizacja Harcerska (POH).

10. Inne.

10.1. Polska Rada Młodzieży.

10.1.1. Biuro. 10.2. Federacja Harcerstwa Polskiego.

10.2.1. Biuro.

10.3. Wędrowniczki po Zachodnim Stoku (materiały historyczne przekazane przez druhnę Hannę Szolc, biogramy, wycinki prasowe, opracowania).

10.4. Fundacja ZHR (różne: merytoryczne, finansowe, pracownicze ZUS, US).

10.5. Wycinki prasowe na temat harcerstwa.

10.6. Materiały historyczne Stowarzyszenia Szarych Szeregów.

11. Archiwum Dokumentacji Mechanicznej (różne fotografie).

Dokonałam kwerendy całości dokumentów dotyczących: 1. Zjazdy, 2. Władze Naczelne; 9. Ruch, 10. Inne; czyli:

1. Zjazdy: I Zjazd Walny ZHR, 1–2 kwietnia 1989 r., Sopot; II Zjazd ZHR, 30 listopada – 2 grudnia 1990 r., Wrocław; Nadzwyczajny Zjazd ZHR Zjednoczeniowy, 3 października 1992 r., Warszawa; III Zjazd ZHR, 26–28 lutego 1993 r., Warszawa; IV Zjazd ZHR, 24–26 lutego 1995 r., Warszawa; V Zjazd ZHR, 1997 r., Otwock; VI Zjazd ZHR, 15–17 października 1999 r., Warszawa; VII Zjazd ZHR, 23–25 listopada 2001 r., Warszawa; Zjazd Programowy ZHR, 2003 r., Poznań; VIII Zjazd ZHR, 26–28 marca 2004 r., Gdynia; IX Zjazd ZHR, 21–23 kwietnia 2006 r., Warszawa; X Zjazd ZHR, 11–13 kwietnia 2008 r., Warszawa; XI Zjazd ZHR, 23–25 kwietnia 2010 r., Warszawa; XII Zjazd ZHR 20–22 kwietnia 2012 r., Warszawa; XIII Zjazd ZHR (Nadzwyczajny), 8 września 2012 r., Częstochowa.

2. Władze Naczelne:

2.1.7. Biuletyny Naczelnictwa.

W zbiorze znajdują się następujące numery z lat: 1989 – 1, 2, 3; 1990 – 4, 5, 6, 7, 8, 9, specjalny, 10, 11, 12, 13; 1991 – 16, 17, 18, 19, 21, 22, 23, 25; 1992 – 27, 39, 30, 1 grudnia; 1993 – brak numerów; 1994 – 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12; 1995 – 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9; 1996 – 1, 2, 3, 4, 5, 6–7–8, 9, 10, 11; 1997 – 1, 2–3, 4, 5–6, 7–8, 9–10, 11–12; 1998 – 1–2, 3–4, 5–6, 7–8, 9–10, 11–12; 1999 – 9, 11, 12; 2000 – 1, 10; 2003 – 1, 2, 3, 4.

9. Ruch: 9.1. Geneza ZHR; 9.1.1. KIHAM; 9.1.2. Środowiska; 9.2. ZHP r.z. 1918 (rozkazy naczelnika, rozkazy kom. Chorągwi małopolskiej, Wiadomości Urzędowe); 9.3. Polska Organizacja Harcerska (POH).

10. Inne: 10.2. Federacja Harcerstwa Polskiego. Strony internetowe Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej Kwerendzie zostały poddane zakładki:

– biuletyn, numery od 97 do 321; w latach 2013–2015 numery od 299 do 321 biuletynu były zatytułowane „Biuletyn Informacyjny Naczelnictwa”, w latach 2006–2013 numery od 97 do 321 zatytułowano „Komunikat Biura Naczelnictwa”;

– dokumenty pod zakładki: Statut; Komentarz do Przyrzeczenia i Prawa; Regulaminy i Instrukcje; Rozkazy Przewodniczącej; Uchwały Naczelnictwa; Uchwały Rady Naczelnej.

Na zakończenie pragnę zaznaczyć, że seria wyborów źródeł do dziejów: ZHP, ruchu harcerskiego i ZHR powstała, gdyż na szczęście na ścieżce harcerskiej przygody wydawniczej spotkaliśmy się z dh. hm. Wojciechem Śliwerskim. Bez tego spotkania, naszych dyskusji, wspólnych poszukiwań, lektur, wymiany myśli nie byłoby możliwe powstanie tych publikacji. Serdecznie dziękuję dh. hm. Wojciechowi Śliwerskiemu za lata intensywnej korespondencji.

Wyrazy uznania i podziękowania składam również Redaktorce Pani Danucie ­Porębskiej, która potrafiła się odnaleźć w tych naszych dyskusjach. Redagowała cztery ostatnie tomy serii.

Dziękuję również całemu Zespołowi Oficyny Wydawniczej „Impuls”, zwłaszcza Paniom Annie Janczarskiej, Katarzynie Kerschner i Alicji Kuźmie, które podjęły się trudu przepisania i opracowania typograficznego tekstów.

Prof. dr. hab. Bogusław Śliwerski

Recenzja wydawnicza tryptyku w wyborze i opracowaniu dr Katarzyny Marszałek:

- Wybór źródeł do dziejów Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej. Tom I. Utworzenie i rozwój Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej (1989–1999) . Wybór i opracowanie Katarzyna Marszałek, Kraków 2017

- Wybór źródeł do dziejów Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej. Tom II Rozwój Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej (2001–2016) Wybór i opracowanie Katarzyna Marszałek, Kraków 2017

- Wybór źródeł do dziejów Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej. Tom III Statuty, komentarze i inne dokumenty dotyczące Przyrzeczenia i Prawa Harcerskiego (1989–2016) Wybór i opracowanie Katarzyna Marszałek, Kraków 2017

Redaktorka tego tryptyku źródeł dokonała tego, co jest jednym z kluczowych etapów pracy naukowo-badawczej historyka wychowania i oświaty, który przedmiotem swoich zainteresowań poznawczych czyni harcerstwo. Nie ma bowiem rzetelnych badań historycznych bez kwerendy źródeł nie tylko w archiwach państwowych czy zbiorach prywatnych, o ile takowe są dostępne, ale także urzędowych publikacji i specjalistycznych czasopism. Niniejszy zbiór dokumentów jest kontynuacją wcześniejszej edycji źródeł do dziejów Związku Harcerstwa Polskiego. Tym razem uczona-a zarazem instruktorka harcerska udostępnia czytelnikom materiały fundamentalne do śledzenia m. in. na podstawie oficjalnych stanowisk, uchwał, regulacji normatywnych – genezę i ewolucję Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej.

Jest to o tyle ważne, że ruch harcerski doświadczył dzięki I fali rewolucji „Solidarności” lat 1980-1989 pluralizmu i otwarcia się na zróżnicowanie nie tylko aksjonormatywne własnych rozwiązań organizacyjnych i metodycznych, ale także na alternatywne pedagogie harcerskie , które w mniejszym lub większym zakresie nawiązują do początków i przesłanek światowego ruchu skautowego. Konieczne jest zatem uświadomienie nie tylko członkom różnych organizacji harcerskich w naszym kraju, ale i funkcjonującym profesjonalnie czy amatorsko poza ZHP - pedagogom, wychowawcom, nauczycielom czy działaczom organizacji społeczno-wychowawczych i opiekuńczych, że każda społeczność socjalizacująca i wychowująca ma prawo do swojej odmienności, różnicy, której zakres wyznaczają odpowiednie regulacje i wynikające z nich zobowiązania wobec wszystkich ich członków – tak tych najmłodszych, jak i ich wychowawców w instruktorskich mundurach.

Takie źródła powinni koniecznie przeczytać dyrektorzy szkół publicznych i niepublicznych, w których lub przy których albo poza którymi ich uczniowie są zaangażowani w proces samowychowania i autoedukacji na podstawie założeń, które są zapisane właśnie w organizacyjnych dokumentach. Kulturoznawczy znajdą w tych źródłach wiedzę na temat tego, jak zmienia się w toku ponad 30 lat ruch harcerski i kultura zachowań oraz postaw jego członków. Mamy tu przecież do czynienia nie tylko ze zmieniającymi się formami organizacyjnymi, nastawionymi na konkretne działania w świecie intrapsychicznym, społecznym i przyrodniczym, ale także z nasycaniem procesów samowychowawczych symboliką i parcjalnymi zmianami jej znaczeń. Nauczycieli i nadzór pedagogiczny szkół powinni wiedzieć, jakim czynnikom osobotwórczym poddawani są poza szkołą przez nieprofesjonalnych wychowawców ich uczniowie, podopieczni.

Warto odnaleźć wspólnotę sensów i nawiązywać do ich źródeł oraz przejawów także w procesie dydaktyczno-wychowawczym szkoły. Szkoła nie powinna izolować się od harcerstwa niezależnie od tego, czy jego członkami są uczniowie z ZHP czy ZHR, gdyż dla nauczycieli wiedza o przesłankach wychowawczych tych organizacji i kulturze instruktorskiej powinna być zachętą do nawiązywania z nimi współpracy i włączania ich w sytuacje edukacyjne (w szkole lub poza nią, w harcerstwie czy w środowisku rodzinnym uczniów), które skutkować będą większą trwałością pożądanych zmian w osobowości dzieci i młodzieży.

Dla studentów pedagogiki społecznej ten zbiór jest znakomitym wsparciem w zrozumieniu specyfiki wychowawczej środowisk, które mają swoje tradycje i kulturę organizacyjną. Dzięki tym źródłom może powstać wiele interesujących prac badawczych i tym samym dyplomowych o charakterze komparatystycznym, monograficznym czy historycznym. Podziwiam ogrom pracy, jaką musiała włożyć w przygotowanie tych tomów Katarzyna Marszałek, bowiem odsłania czytelnikom czystość źródeł, które czekają na kolejne odczytania, interpretacje czy analizy poprzeczne lub historyczno-problemowe. Gratuluję Oficynie Wydawniczej „Impuls” podjęcia się edytorskiego zadania, którego wartość w połączeniu z reprintami dotychczas w większości nieznanych współczesnym Polakom publikacji wybitnych postaci ruchu skautowego i harcerskiego okresu II Rzeczypospolitej – pod tytułem „Przywrócić pamięć” – stanowią obowiązkową już biblioteczkę dzieł zachowujących nie tylko w pamięci społecznej, ale i oświatowej, naukowej i publicystycznej wiarygodność harcerskiego ruchu w naszej Ojczyźnie.

Zobacz także

Polecane tytuły ( 8 inne tytuły w tej samej kategorii )

Nowa rejestracja konta

Posiadasz już konto?
Zaloguj się zamiast tego Lub Zresetuj hasło