Alicja Korzeniecka-Bondar

doktor nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki, adiunkt w Zakładzie Pedagogiki Ogólnej i Metodologii Badań Pedagogicznych Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu w Białymstoku. Jej zainteresowania naukowo-badawcze koncentrują się wokół problematyki wielowymiarowego rozwoju nauczyciela, temporalnego wymiaru funkcjonowania podmiotów szkolnej edukacji, twórczego wiązania teorii i praktyki pedagogicznej, budowania społeczności naukowej uczonych. Jest autorką siedemdziesięciu artykułów naukowych z tych obszarów tematycznych, opublikowanych w czasopismach i pracach naukowych; współredaktorką pięciu książek oraz autorką książki Nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej jako człowiek budujący. Warunki i możliwości jego kształcenia w uniwersytecie (Trans Humana, Białystok 2006). Od 2014 roku redaktor naczelna półrocznika „Parezja. Czasopismo Forum Młodych Pedagogów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN”. Od 2012 roku prodziekan ds. studiów niestacjonarnych na Wydziale Pedagogiki i Psychologii UwB. W kadencji 2014–2017 przewodnicząca Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego Oddział Białystok, a od 2017 – wiceprzewodnicząca. W latach 2010–2015 wiceprzewodnicząca Zespołu Samokształceniowego i Samopomocy Koleżeńskiej Doktorów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN. Od 2016 roku członkini Zespołu Badania Kultury Szkoły przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN.

Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Wprowadzenie        

Rozdział 1 Czas społeczny w ujęciu globalnym i lokalnym     

1.1. Czas społeczny i jego globalne przemiany    

1.1.1. Kompresja czasu do teraźniejszości  
1.1.2. Wielość koncepcji i różnorodność postaci czasu społecznego  
1.1.3. Szybkozmienność dziejących się zdarzeń     
1.1.4. Transformacja pracy i czasu wolnego    

1.2. Czas społeczny i jego lokalne postrzeganie – wybrane aspekty    

Refleksje podsumowujące     

Rozdział 2 Czas w szkole i jego użytkowanie przez nauczyciela  

2.1. Porządek polityczny jako sztywne ramy temporalnego funkcjonowania szkoły     

2.2. Porządek ekonomiczny jako gospodarowanie zasobami temporalnymi  

2.3. Porządek społeczno-kulturowy jako źródło wzorowi norm temporalnych  

2.4. Porządek indywidualny jako niepowtarzalna orientacjatemporalna

Refleksje podsumowujące  

Rozdział 3 Codzienność jako perspektywa oglądu życia szkoły  

3.1. Rzeczywistość świata życia codziennego – koncepcja Alfreda Schütza  

3.2. Perspektywa czasu codziennego – koncepcja Katarzyny Popiołek 

Rozdział 4 Proces badawczy – założenia i realizacja  

4.1. W poszukiwaniu strategii badawczej         

4.2. Cel i problematyka badawcza    

4.3. Metody gromadzenia danych – ich zasadność i zastosowanie  

4.3.1. Formularz Opisu Przebiegu Dnia     
4.3.2. Semistrukturyzowany indywidualny wywiad o pogłębionym charakterze  

4.4. Każdy doświadcza czasu codziennego... Dobór i charakterystyka grupy badawczej  

4.5. Charakterystyka metody analizy materiału badawczego     

4.6. Zasady prezentacji wyników badań      

Rozdział 5

Szkolny świat życia codziennego z perspektywy badanych nauczycieli  

5.1. Sceny z codziennego szkolnego życia Rekonstrukcja doświadczeń nauczycieli  

5.1.1. O (nie)radzeniu sobie z zestrajaniem codziennych aktywności, czyli codzienne doświadczenia nauczycieli-nowicjuszy  

Interakcje wypełniające codzienność  

Zapamiętałość nauczycielki świadcząca o bezradności   Rozciąganie czasoprzestrzeni – zróżnicowany czas i miejsce pracy  

Działanie pod presją czasu i treści    

Bieg czasu – emocje związane z zestrajaniem codziennych aktywności  

Stres i strach związany z bezpieczeństwem uczniów 

Refleksje podsumowujące  

5.1.2. O dążeniu do zapewnienia warunków ponawiania i podtrzymywania cykli działania konstytuujących codzienność, czyli doświadczenia nauczycieli ze stażem 5–10 lat    

Zwielokrotniony czas nauczyciela     

Incydenty zagęszczające życie społeczne szkoły  

Chronotop spotkania koniecznego    

Zmęczenie końcoworoczne – wielka kumulacja działań   Przeklęta papierkowa robota     

Refleksje podsumowujące    

5.1.3. O podejmowaniu działań „wbrew interesom i bez wiedzy tych, dla których są wykonywane”, czyli codzienne doświadczenia nauczycieli o stażu pracy 11–20 lat  

„Żeby...” – życzeniowy styl myślenia   Przeszłość uchwycona, czyli o kompletowaniu teczki na dyplomowanie  

Uczniowie – kim są dla nauczycielki i jak ich postrzega  

Strategia interwencji wobec incydentu    

Patrol na korytarzu  

W gabinecie dyrekcji  

Codzienność stworzona z czasochłonnych drobiazgów     

Test pozycjonujący, czyli dowiedzieć się tego, o czym się już wiedziało  

O (bez)sile planu w szkole 

W sieci interakcji z rodzicami  

Niewspółmierność oczekiwań do rezultatów  

Jak nauczycielka postrzega swoich uczniów  

Wymuszona codzienna ruchliwość  

Będący wyżej w hierarchii zaciska pętle czasu  

Refleksje podsumowujące   

5.1.4. Przygniatający „kram życia, w którym tonę od niepamiętnych czasów”, czyli codzienne doświadczenia nauczycieli ze stażem powyżej 20 lat   Kariera równoległa – dwa etaty równocześnie  

Codzienny kierat    

Codzienność – między żalem i nadzieją  

Znowu wszystko na tempo    

Zajęcia pozalekcyjne – by mieć „przyjemność z życia w szkole”     

O bezsensie wkładanego wysiłku    

Refleksje podsumowujące     

5.2. Anatomia codziennego życia szkoły w perspektywie badanych nauczycieli  

5.2.1. Interakcje  

5.2.2. Działania     

5.2.3. Emocje  

5.2.4. Refleksje  

5.3. Rekonstrukcja nauczycielskich koncepcji postrzegania siebie w szkolnym świecie życia codziennego  

Rozdział 6

Wielowymiarowość codziennego czasu szkolnego nauczycieli  

6.1. Tempo codziennej pracy nauczycieli  

6.2. Organizacja czasu w ciągu dnia  

6.3. Codzienna kontrola długości trwania poszczególnych czynności  

6.4. Codzienne urozmaicenie dni w szkole  

6.5. Codzienne wypełnienie czasu w szkole    

Refleksje podsumowujące  

Rozdział 7

Rekonstrukcja nauczycielskich koncepcji doświadczania codziennego czasu  

7.1. Doświadczanie codziennego czasu przez nauczycieli jako podporządkowywanie się dominacji kultury zegara  

7.2. Doświadczanie codziennego czasu przez nauczycieli jako podtrzymywanie i utrwalanie porządku (struktury) szkolnej codzienności  

7.3. Doświadczanie codziennego czasu przez nauczycieli jako bycie w sieci zdarzeń o interstycjalnym charakterze  

Zakończenie      

Bibliografia     

Aneks  

O wartości recenzowanej pracy decyduje cały szereg jej walorów. Pierwszym z nich jest walor poznawczy. To w pełni oryginalne, twórcze dzieło, którego lektura przekonuje, że debaty dotyczącej temporalnego wymiaru funkcjonowania edukacji nie można dłużej odkładać w czasie. Nie można, jak pisze Autorka, problematyki czasu w praktyce edukacyjnej traktować „jak powietrza” i eliminować z debat o teraźniejszości oraz przyszłości edukacji. Warto również podkreślić walory metodologiczne zrealizowanego przez Alicję Korzeniecką-Bondar projektu. Autorka demonstruje wysoką kulturę pracy z danymi. Nie skrywa tajników własnej „kuchni badawczej”, dzieli się z czytelnikiem własnym doświadczeniem i licznymi dylematami, z którymi była zmuszona się zmierzyć. Dzięki temu mamy tutaj do czynienia z otwarciem na nowe obszary i pola problemowe oraz szczegółowe, operacyjne metody ich eksploracji.

W recenzowanej publikacji dostrzegam także ważne znaczenie dla praktyki. „Praktyczność” rozprawy zawiera się w inspiracjach, jakich może ona dostarczać twórcom i realizatorom projektów „modernizujących” oblicze polskiej edukacji. Uważna lektura książki zmusza do refleksji i dialogu z tekstem. Mimo jednoznacznie akademickiego charakteru rozprawy sytuuje się ona bardzo blisko praktyki. Przestawia niedostrzegany i niezbadany w pedeutologii temporalny wymiar szkolnej codzienności. Z kart książki wyzierają żywi, pełni sprzeczności i rozterek ludzie, którzy tworzą i są tworzeni przez organizację i w organizacji.

Książka powinna zainteresować liczne grono czytelników, w tym akademików zajmujących się edukacją, prowadzących badania dotyczące szkoły i profesji nauczyciela, studentów i doktorantów realizujących projekty badawcze w ramach prac promocyjnych, a także stać się obowiązkową lekturą dla dużej grupy osób odpowiedzialnych za kreowanie polityki oświatowej, przedstawicieli administracji edukacji różnych szczebli i poziomów oraz refleksyjnych nauczycieli poszukujących intelektualnych narzędzi dla nadania znaczenia i odkrycia sensu tego, co stanowi treść ich zawodowej codzienności.

Z recenzji dr hab. Hanny Kędzierskiej, prof. UWM

Książka autorstwa Pani Alicji Korzenieckiej-Bondar pt. "Codzienny czas w szkole. Fenomenograficzne studium doświadczeń nauczycieli" to przedstawiony w niewielkiej kapsule zarys czasu pracy nauczycieli spędzonego w szkole.

Czas dla wielu nauczycieli jest bardzo ważny, gdyż to od niego zależy czy zostanie on wykorzystany trafnie i umiejętnie. Autorka podkreśla znaczenie słowa czas, jak on jest spożytkowany, w trakcie jego aktywności i realizacji trwania zajęć lekcyjnych.

W precyzyjny sposób autorka na samym wstępie opisuje tematykę 7 rozdziałów, co ułatwi, Czytelnikowi dokładnie zapoznanie, na czym została skupiona problematyka tematyczna wynikająca z czasu, który poświęca nauczyciel w trakcie codziennego spędzenia czasu w szkole. Ujawniają jak, wygląda codzienna praca z uczniami oraz doświadczonymi rangą nauczycielami i czy służą oni swoją radą i pomocą w pracy nauczycieli nowicjuszy. Uczniowie są, najlepszym przykładem jak jest ten czas wykorzystany wobec nich samych i oni sami dostrzegają błędy i nie tylko sami nauczyciele. Autorka opracowała również schemat przyczyn szybkiego tempa codziennego funkcjonowania nauczycieli podczas pracy w szkole. Często się spotykam z opiniami nauczycieli, że poprzez narzucone tempo pracy na zajęciach nie, są w stanie zrealizować przygotowanego przez nich materiału, zbyt są nałożone duże wymagania kosztem uczniów i to jest widoczne w uzyskanych wynikach podczas godziny lekcyjnych. Zmiana w ciągu roku nauczyciela również wpływa niekorzystnie dla uczniów, gdyż nauczyciel nie ma czasu, aby poznać uczniów, lecz musi realizować przeznaczony program nauczania, a nie zajmować się problemami uczniów, które pojawiają się w trakcie nauczania.

Pani Alicja Korzeniecka-Bondar uświadomiła wielu z nas jak trudna i stresująca jest praca nauczyciela, który musi dodatkowo mieć umiejętność zagospodarowaniem czasem spędzonym z uczniami w szkole. Delikatnie podkreśliła rolę uczniów, którzy ulegają niestety szybkiemu tempowi pracy z nauczycielem w trakcie trwających zaledwie 45 minut zajęć lekcyjnych, że niekorzystnie wpływa to na uczniów zarówno słabszych, jak i tych, co są zdolniejsi z powodu braku motywacji do nauki, powtarzalności, indywidualna praca na lekcji z uczniem zamiast z całą klasą. Dokładna analiza wynikająca z badań przeprowadzonych przez autorkę wykazuje, że występuje problem niedostrzegania czasu, który odgrywa tutaj znaczącą i najważniejszą rolę w trakcie trwania procesu nauczania. Warto jest się zastanowić czy samo właściwe podejście wystarczy do ucznia, ale i nauczycieli w celu uzyskania wspólnych korzyści z czasu przeznaczonego na edukację oraz komunikatywność poznawczą przy użyciu dodatkowego czasu, który będzie mile spożytkowany. Na podstawie tychże badań dotyczących pracy nauczyciela spędzonego w szkole możemy wywnioskować z łatwością, jakie podejście do swojej pracy ma nauczyciel, doświadczenie, ocenę samego siebie, która powinna wielu nauczycielom uświadomić wielu nauczycielom, że każdy szczebel poznawczy w edukacji powinien być warunkiem koniecznym w pracy zawodowej nauczyciela ze względu na pozyskanie lepszej efektywności czasowej.

Zwróciłam szczególną uwagę na przeprowadzone dokładne badania, a w tym na zadawane pytania skierowane do nauczycieli, podejście nauczycieli do tychże pytań, dzięki którym mogłam zarówno ocenić, jak i przyjrzeć się z bliska pracy nauczycieli w rozdziale IV. Praca nauczyciela jest na wagę złota, ale przy obecnych zmianach edukacyjnych liczy się tempo, a nie liczy się czas, który wpływa na efekt współpracy z uczniem. Autorka wykazała się nie tylko wiedzą, ale osobistymi spostrzeżeniami wymienionymi w końcowych uwagach zawartych w zakończeniu. Nade wszystko uświadamia nas, że czas na wpływ na całe życie, które tak szybko płynie, a my w nie potrafimy dostrzec go w dobie skupionym wyłącznie na najnowszych wszelkiego rodzaju technologiach.

Oficynie Wydawniczej "Impuls" dziękuje za podarowany mi egzemplarz książki.

Polecam przeczytać tę książkę uczniom, rodzicom, studentom studiów pedagogicznych, a w szczególności nauczycielom oraz dyrekcji, dla których ta publikacja powinna stanowić cenną wskazówkę i w końcu dzięki niej zrozumieją, co oznacza prawdziwe znaczenie słowa czasu spędzonego w szkole i jego realizacja w trakcie zajęć szkolnych.

źródło: Anna Sz.