Myśliwczyk Iwona

Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Podziękowanie   

Wstęp     

Część 1

Między niepełnosprawnością a normalnością. Konceptualizacja badań własnych

Rozdział 1. Człowiek z niepełnosprawnością w nowoczesności 

1.1. Niepełnosprawność intelektualna na tle zmian paradygmatycznych   

1.2. Podmiotowość we współczesnych debatach naukowych a podmiotowość osoby z niepełnosprawnością 

1.3. Autonomia i samostanowienie osób z niepełnosprawnością w relacji dialogowej 

1.4. Kategoria „ja” a poczucie tożsamości osób z niepełnosprawnością

Rozdział 2. Osoby niepełnosprawne intelektualnie na drodze do normalności 

2.1. Teoria uznania i jej kluczowe kategorie 

2.2. Koncepcje Pierre’a Bourdieu – demaskowanie porządku świata 

2.3. Dorosłość osób z niepełnosprawnością intelektualną jako kategoria dyskusyjna w pedagogice specjalnej 

2.4. Prawa i wybory osób z niepełnosprawnością jako mechanizm sprawczości 

2.5. Normalizacja życia osób niepełnosprawnych czy przemoc symboliczna – implikacje dla integracji społecznej 

2.6. Stereotyp i uprzedzenie – przykład zniekształconej rzeczywistości społecznej 

Rozdział 3. Założenia metodologiczne i procedura badawcza 

3.1. Przyjęta orientacja metodologiczna a fenomen niepełnosprawności 

3.2. Cel i problematyka badań 

3.3. Biograficzna perspektywa badawcza, czyli chcę bardziej (z)rozumieć, jak postrzegasz świat 

3.4. Codzienność i aktorzy życia społecznego – aktorzy (nie)jednej roli 

3.5. Proces analizy materiału badawczego – dane narracyjne w koncepcji Schützego 

Część 2

Jednostkowe i społeczne doświadczanie (nie)uznanej dorosłości w różnych polach społecznego egzystowania

Rozdział 4. Retrospekcja doświadczeń biograficznych dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną

4.1. Interpretowanie dorosłości 

4.2. Kapitał domu rodzinnego w zakresie uznania lub deficytu uznania dorosłości osób z niepełnosprawnością intelektualną a zdolność do partycypacji, zdobycia kompetencji społecznych, obywatelskich 

4.3. Uznanie dorosłości osób z niepełnosprawnością intelektualną przez innych warunkiem lepszej jakości życia 

4.4. (Nie)uznane płaszczyzny społecznego egzystowania dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną oraz wynikające z nich role społeczne 

4.5. Implikacje odmowy uznania dorosłości osób z niepełnosprawnością intelektualną i podjęte działania w celu uzyskania aprobaty innych

Rozdział 5. Uznanie dorosłości osób z niepełnosprawnością intelektualną.

Próba rekapitulacji 

5.1. Podsumowanie i wnioski z badań własnych 

5.2. Przestrzeń wynikowa w świetle teorii społecznych 

Bibliografia 

Monografia wpisuje się w najnowsze trendy współczesnej pedagogiki specjalnej, to jest w odkrywanie i nadawanie znaczeń zjawiskom wcześniej marginalizowanym, pomijanym lub rozpatrywanym w jednostronnej perspektywie. Takim zjawiskiem niewątpliwie jest dorosłość człowieka z niepełnosprawnością intelektualną, badana dotychczas głównie w kontekstach zatrudnienia, zamieszkania czy praktycznych wymiarów społecznego funkcjonowania. Autorka przekracza to wąskie spojrzenie poprzez uczynienie osią swych analiz socjokulturowej koncepcji uznania dorosłości rozważanej w kontekstach dyktatu norm i społecznie rozumianej normalności. Ogromną zaletą pracy jest przyjęcie perspektywy człowieka z niepełnosprawnością intelektualną. W szczegółowych analizach materiału empirycznego Iwona Myśliwczyk wykazuje, że podstawą bycia osobą dorosłą nie są składowe funkcjonalne, lecz świadomość społecznego uznania bycia dorosłym. W podejściu Autorki nie brak także krytycznego spojrzenia na dyscyplinujący charakter normalności oraz na organizację świata podporządkowaną wymogom pełnosprawności. Co ważne, pracę wyróżnia solidna podbudowa teoretyczna z mocno zaznaczoną koncepcją wiodącą i rozważaniami daleko wychodzącymi poza pedagogikę specjalną. Analizy teoretyczne nie są przypadkowe, lecz dedykowane ściśle określonemu zamysłowi badawczemu. Całość odbieram jako jedną z najbardziej wartościowych publikacji ostatnich lat na gruncie pedagogiki specjalnej.

Z recenzji prof. dr. hab. Amadeusza Krause

O dojrzałości można wiele mówić, a choć każdy rozumie to pojęcie, to jego sprecyzowanie jest naprawdę trudne, podobnie jak trudne jest podanie definicji dojrzałości. Niekoniecznie bowiem dojrzałość ma swoje odbicie w metryce, tym trudniej jest mówić o dojrzałości osób z niepełnosprawnością intelektualną. Jeśli bowiem potraktować dojrzałość jako właściwość psychiczną i / lub zdolność do samodzielnego kształtowania własnego życia, to w jaki sposób ująć w tej definicji osoby niepełnosprawne intelektualnie?

Zagadnienie to stało się przedmiotem badań pod koniec XX wieku, kiedy to pedagogika specjalna zaczęła zauważać istnienie dorosłych osób niepełnosprawnych i specyfikę ich funkcjonowania. Niestety okazało się (choć hipotezę można było taką postawić i zweryfikować już nawet bez badań), że społeczeństwo podchodzi do dorosłości osób z niepełnosprawnością intelektualną z dystansem, ale jednocześnie narzuca im takie same oczekiwania, jak w przypadku osób pełnosprawnych. Jakie są tego konsekwencje? Czy można zapobiec bierności i wycofaniu dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną? To zaledwie początek pytań, które nasuwają się w trakcie lektury książki pt. „Uznanie dorosłości człowieka z niepełnosprawnością. Studium socjopedagogiczne narracji osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębszym”, opublikowanej nakładem Oficyny Wydawniczej IMPULS.

Pozycja autorstwa Iwony Myśliwczyk, nie tylko porusza temat, który do tej pory był marginalizowany, ale też i dla mnie – jako instruktora pracującego z dorosłymi osobami niepełnosprawnymi – a także dla tych osób i ich rodzin, jest szczególnie istotny. To właśnie do rodzin osób z niepełnosprawnością intelektualną, nie tylko w stopniu głębszym, a także grona psychologów, terapeutów, pedagogów specjalnych, adresowana jest ta publikacja.

Autorka słusznie podkreśla, że to przede wszystkim uprzedzenia w stosunku do tej grupy osób z niepełnosprawnością stają się przyczyną braku możliwości czy trudności w eliminowaniu barier czy normalizowania warunków życiowych. W konsekwencji, dorosłe osoby niepełnosprawne skazane są na funkcjonowanie w pełnej zazwyczaj zależności od środowiska rodzinnego czy systemu pomocy społecznej. W swojej publikacji

Myśliwczyk stara się poznać i zrozumieć w jaki sposób uznanie (czy tez jego brak) determinuje dorosłość osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębszym, a także w jaki sposób sami badani definiują akceptację innych i jak interpretują ją, a także jakie nadają jej znaczenie. Przyjęcie takiej perspektywy czyni tę książkę niezwykle cenną, daje nam bowiem możliwość zrozumienia dorosłości osób z niepełnosprawnością intelektualną i podjęcia działań, by te dorosłość zacząć uznawać.

Książka składa się z dwóch części, z czego pierwsza (obejmująca trzy rozdziały) koncentruje się na teoretycznych zagadnieniach temu, a także na metodologicznej części projektu, natomiast część druga, empiryczna, zawiera retrospekcję doświadczeń biograficznych badanych dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną, a także próbę umieszczenia zebranych informacji w ramach funkcjonujących teorii społecznych. Myśliwczyk zaznacza, że „publikacja jest próbą eksploracji zmian, które dokonały się w zakresie nadawania znaczeń dorosłości osób z niepełnosprawnością intelektualną z perspektywy ich subiektywnego doświadczenia” . Choć z pewnością książka nie wyczerpuje tematu, to jest niezwykle istotna, bowiem zarysowany obraz dorosłości osoby niepełnosprawnej może (a wręcz powinien) stać się przyczynkiem do dalszych badań, dyskusji i wreszcie przyjęcia rozwiązań, poprawiających sytuację osób niepełnosprawnych intelektualnie i dających im szansę na dorosłość.

Justyna Gul
źródło: http://www.qulturaslowa.pl/2019/06/iwona-mysliwczyk-uznanie-dorososci.html