Edukacja otwarta na języki. Różnojęzyczność w teorii i praktyce

Edukacja otwarta na języki. Różnojęzyczność w teorii i praktyce

ISBN: 978-83-7850-809-0
24,80 zł

Wyświetl historię cen produktu

Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni 24,80 zł

Czas dostawy kurierem InPost 24 godziny! E-booki w ciągu 15 minut!

Publikacja ta może być pomocna tym wszystkim, którzy interesują się zagadnieniami szeroko pojmowanej edukacyjnej polityki językowej. Adresowana jest do pedagogów, teoretyków edukacji oraz do osób, które zajmują się planowaniem kształcenia językowego – zarówno na poziomie krajowym, regionalnym, jak i lokalnym – w zakresie polityki językowej szkoły.

Wersja książki
Ilość

Koncepcja edukacji różnojęzycznej jest stosunkowo nowa w polskiej pedagogice. Dlatego temat książki może wywołać zdziwienie – ze względu na niejasność pojęciową oraz wprowadzanie nowego terminu obok nazw już istniejących, takich jak wielojęzyczność czy dwujęzyczność. Trudność definicyjna nie jest jednak równoznaczna z niemożliwością podejmowania tematu różnojęzyczności, która – co należy podkreślić – nie jest pojęciem tożsamym z wielojęzycznością ani z dwujęzycznością. Jednak definicja negatywna – stwierdzenie, czym różnojęzyczność nie jest – to za mało.

Publikacja ta może być pomocna tym wszystkim, którzy interesują się zagadnieniami szeroko pojmowanej edukacyjnej polityki językowej. Adresowana jest do pedagogów, teoretyków edukacji oraz do osób, które zajmują się planowaniem kształcenia językowego – zarówno na poziomie krajowym, regionalnym, jak i lokalnym – w zakresie polityki językowej szkoły.

Książkę otwiera rozdział poświęcony charakterystyce elementów składowych kompetencji różnojęzycznej. Problematyka różnojęzyczności była rozwijana na wielu polach i podejmowana w różnych kontekstach – w językoznawstwie, socjolingwistyce, dydaktyce języków obcych, a nawet w literaturoznawstwie (Michaił Bachtin). W zdefiniowaniu treści i zakresu pojęcia „kompetencja różnojęzyczna” pomocne będzie objaśnienie, czym są kompetencje niezbędne w efektywnym porozumiewaniu się (językowe, komunikacyjne oraz kulturowe), a także czym jest świadomość językowa. Autorka postawiła sobie zatem za cel uchwycenie wzajemnych zależności między pojęciem używanym współcześnie przez Radę Europy a terminami, które w dydaktyce kształcenia językowego funkcjonują od dawna.

W książce podjęto się również zarysowania politycznego kontekstu dla edukacji różnojęzycznej w polskim dyskursie prawnym – wyniki przeprowadzonych analiz przedstawiono w rozdziale drugim.

Kolejny istotny wątek obejmuje problematykę kształcenia nauczycieli i ich zawodowego przygotowania do sprawnego funkcjonowania w wielojęzycznej społeczności uczących się. Koncepcja indywidualnej różnojęzyczności tworzy nową przestrzeń dla szkolenia nauczycieli, którzy byliby w stanie otwierać przed swoimi wychowankami światy języków. Kwestią edukacji różnojęzycznej i przygotowania zawodowego nauczycieli do jej realizowania zajęto się w rozdziale trzecim.

W czwartym rozdziale książki omówiono wyniki badań własnych. Stanowią one egzemplifikacje rozwiązań realizowanych w ramach edukacji różnojęzycznej na poziomie wczesnej edukacji. Autorka próbuje wskazać warunki, które zadecydowały o efektywności wdrożenia omawianych innowacji pedagogicznych.

Ostatni rozdział służy podsumowaniu rozważań. Starano się w nim pokazać złożoność problematyki kształtowania indywidualnej różnojęzyczności. Wydaje się, że w tej chwili stoimy już przed koniecznością wdrożenia edukacji otwartej na języki – ale jednocześnie wiąże się z tym wiele obaw. Bez namysłu i podjęcia dyskusji nad tym problemem niemożliwe jest wypracowanie krajowych rozwiązań, ich wdrożenie oraz monitorowanie i ewaluacja.

Celem opracowania są również poszukiwania inspiracji filozoficznych, które – w odczuciu Autorki – mogą konstytuować dyskurs na temat różnojęzyczności. Współcześnie w rozważaniach na temat kształcenia językowego wprowadza się nowe paradygmaty, intensyfikuje się badania nad społeczeństwem, komunikacją, wielojęzycznością, dwujęzycznością, edukacją zorientowaną na języki – ale te odkrycia i nowe podejścia funkcjonują w pewnej historycznej ciągłości. Termin „różnojęzyczność”, chociaż nowy, wyrasta z idei, które można poddać analizie – tak aby określić paralelizm, na przykład między teorią aktów mowy Johna L. Austina czy modelem zwiększania świadomości językowej Erica Hawkinsa a edukacją nastawioną na promowanie różnojęzyczności.

W ocenie Autorki różnojęzyczność traktować można jako swoiste pogranicze różnych dziedzin nauki. Termin ten pozostaje w rozmaitych relacjach do dydaktyki języka ojczystego czy języków obcych, psychologii komunikacji, pedagogiki międzykulturowej, socjolingwistyki, a także filozofii. Dlatego też w książce usiłuje naszkicować ramę dla dalszego namysłu nad różnojęzycznością, która ułatwiłaby poruszanie się po nowym obszarze, jakim jest edukacja różnojęzyczności.

98 Przedmioty

Opis

Książka elektroniczna - E-book
Epub, Mobi
Książka papierowa
oprawa miękka

Specyficzne kody

isbn
978-83-7850-809-0

Przedmowa    

Rozdział 1 Charakterystyka komponentów kompetencji różnojęzycznej  

1.1. Kompetencja językowa   

1.2. Kompetencja komunikacyjna 

1.3. Kompetencja kulturowa  

1.4. Świadomość językowa  

Rozdział 2 Polityczny kontekst edukacji różnojęzycznej   

2.1. Różnojęzyczność w polityce językowej Rady Europy Unii Europejskiej  

2.2. Dyskursywne reprezentacje różnojęzyczności w polskiej polityce językowej   

2.2.1. Założenia metodologiczne  

2.2.2. Dyskurs różnojęzyczności – planowanie statusu i korpusu  

2.2.3. Dyskurs różnojęzyczności – planowanie przyswajania   

2.2.4. Uwagi końcowe   

Rozdział 3 Edukacja różnojęzyczna w teorii 

3.1. Czym jest edukacja różnojęzyczna?

3.2. Obszar pierwszy – doskonalenie języka ojczystego, w tym rozwijanie kompetencji komunikacyjnej   

3.3. Obszar drugi – zwiększanie świadomości językowej, „działanie słowami”  

3.4. Obszar trzeci – edukacja „dla ucha” 

3.5. Obszar czwarty – kształtowanie otwartości na języki, rozwijanie wrażliwości kulturowej 

3.6. Obszar piąty – efektywne uczenie się języków    

3.7. Obszar szósty – język jako medium nauczania, CLIL    

Rozdział 4 Edukacja różnojęzyczna w praktyce     

4.1. Wprowadzenie    

4.2. Językowa karuzela w Europaschule (Wiedeń, Austria)   

4.2.1. System edukacyjny w Austrii    

4.2.2. Informacje ogólne na temat Projektu Sprachenkarussell    

4.2.3. Cele Projektu Sprachenkarussell  

4.2.4. Sposoby realizacji Projektu Sprachenkarussell    

4.2.5. Podsumowanie   

4.3. Strategia na rzecz spójności międzynarodowej wspólnoty uczniów w The New North Academy w Londynie (Wielka Brytania)   

4.3.1. System edukacyjny w Wielkiej Brytanii   

4.3.2. Informacje ogólne na temat strategii na rzecz spójności międzynarodowej wspólnoty uczniów w The New North Academy w Londynie  

4.3.3. Cele strategii na rzecz spójności międzynarodowej wspólnoty uczniów w The New North Academy w Londynie   

4.3.4. Sposoby realizacji działań w ramach strategii na rzecz spójności międzynarodowej wspólnoty uczniów w The New North Academy w Londynie   

4.3.5. Podsumowanie   

4.4. Warunki wspomagające wdrażanie elementów edukacji różnojęzycznej do praktyki pedagogicznej   

4.4.1. Specyfika procesu kształcenia w ramach aktywności nastawionych na rozwijanie indywidualnej różnojęzyczności   

4.4.2 Analiza kluczowych warunków wspomagających wdrażanie elementów edukacji różnojęzycznej do praktyki pedagogicznej   

Rozdział 5 W labiryncie edukacji różnojęzycznej   

Nota bibliograficzna   

Bibliografia i literatura pogłębiająca wiedzę   

Spis schematów i tabel   

Załączniki   

Autorzy wskazują, że na kompetencję różnojęzyczną (którą traktuje się obecnie jako niezbędną do sprawnego funkcjonowania w zróżnicowanej językowo i kulturowo Europie) składają się – oprócz kompetencji językowej: 

kompetencja komunikacyjna, w tym wiedza socjolingwistyczna, związana ze znajomością skryptów interakcji – gdyż aby być kompetentnym użytkownikiem języka, należy być kompetentnym członkiem danej społeczności, tj. znać nie tylko abstrakcyjnie pojętą gramatykę, lecz także relacje pomiędzy poszczególnymi elementami zdarzeń słownych (speech events) o charakterze czysto językowym, jak również kontekstualnym; 

kompetencja kulturowa, która dotyczy wielu aspektów komunikacji (między innymi niewerbalnych) i obejmuje również sprawność interkulturową; kompetencja ta umożliwia poznawanie nowych terminów, symboli czy znaków współczesnej cywilizacji i kultury, a także sposobów i reguł ich zastosowania; często w kontekście różnojęzyczności akcentuje się nawet tzw. różnokulturowość (pluricultural competence); 

rozbudowana świadomość językowa (według modelu Language Awareness Erica Hawkinsa), która pomaga w zrozumieniu sposobu, w jaki język działa, oraz jego funkcji. Na poniższym schemacie znajdują się wymienione powyżej elementy składowe kompetencji różnojęzycznej, które w dalszej części książki będą kolejno omawiane. 

Źródło: opracowanie własne.

Warto dodać, że pojęcie „kompetencja” jest powszechnie używane w literaturze zarówno popularnej, jak i naukowej. Termin ten pochodzi od łacińskich słów: competentia, co oznacza „odpowiedniość” i „zgodność”, oraz competere – czyli „schodzić się”, „zgadzać się” i „nadawać się”. Kompetencja jest więc pewnego rodzaju właściwością, wyznacza zakres wiedzy czy uprawnień. Kompetencje, które stanowią tutaj przedmiot namysłu, mają charakter złożony i często definiuje się je przez subkompetencje, które łącznie składają się na kompetencję wyjściową. Aby uprościć rozważania, owe składowe subkompetencje będę również nazywać kompetencjami.

Warto dodać, że zagadnienie różnojęzyczności jest obecnie bardzo eksponowane nie tylko w dokumentach europejskich. Problematykę tę podejmują też, jednak w dość okrojony sposób, filologie (głównie języka angielskiego) oraz pedagogika – w kontekście namysłu nad instrumentarium metodyczno-­medialnym kształcenia w językach obcych. Jest to wąskie podejście, gdyż – co niejednokrotnie podkreśla się w publikacjach Europejskiego Centrum Języków Nowożytnych (ECML) – kształtowanie kompetencji różnojęzycznej może, a nawet musi odbywać się podczas całego procesu dydaktyczno-wychowawczego, w którym uczestniczy uczeń. W dokumentach europejskich podkreśla się konieczność kształtowania kompetencji różnojęzycznej u wszystkich obywateli. W pracy zdecydowałam się więc na przyjęcie szerszej perspektywy. Uważam, że kształtowanie kompetencji różnojęzycznej powinno się odbywać w kontekście pedagogicznym, a nie ograniczać się do perspektywy socjolingwistycznej kształcenia w językach obcych, które – szczególnie na wczesnym etapie nauczania – jest niezwykle wycinkowe, a czasem nawet nieobowiązkowe. 

W mojej opinii podjęcie rozważań na temat różnojęzyczności jest współcześnie niezbędne, szczególnie w kontekście działań prointegracyjnych. Unia Europejska zaleca krajom członkowskim prowadzenie polityki wspierania wielojęzyczności oraz wielokulturowości i w ostatnim czasie w debacie na temat kształtu współczesnego nauczania językowego silnie eksponuje kompetencję różnojęzyczną. Nastawienie takie wynika bezpośrednio z analizy dyskursu obecnego w przestrzeni społecznej, zgodnego z założeniem, że wszystkie społeczności są językowo i kulturowo zróżnicowane – niezależnie od polityki językowej (często monojęzycznej) czy założeń ideologicznych w danym państwie.

Jednak obok idealistycznych sformułowań coraz częściej można obserwować pojawianie się licznych problemów w zakresie sprawnego realizowania polityki językowej w krajach Unii Europejskiej. Oficjalnie deklarowana idea rozwijania indywidualnej różnojęzyczności często jest zastępowana dominacją nieoficjalnego jednojęzycznego pragmatyzmu, który w uprzywilejowany sposób traktuje język angielski. Współcześnie krytykuje się więc politykę językową Europy, głównie za brak jasnych zaleceń odnośnie do wspierania różnojęzyczności obywateli i promowania komunikacji interkulturowej. Wszystko to wiąże się z szybko rosnącym zbiorem publikacji zagranicznych na temat polityki językowej, wielo- i różnojęzyczności. W naszym państwie dostępne są jedynie nieliczne opracowania, które rzadko tłumaczy się na język polski, i brakuje rozpoznania sytuacji krajowej. Nadrobienie zaległości w tej kwestii wydaje się niezbędne. Systemy edukacyjne w Europie podlegają obecnie przemianom między innymi w zakresie namysłu nad rolą i miejscem nauczyciela w procesie kształcenia, na przykład w kontekście postępującej technicyzacji nauczania. Profesjonalizacja oświaty wymaga nowego modelu nauczyciela, który byłby przygotowany do sprostania pojawiającym się wyzwaniom. Do takich wyzwań zaliczyć należy także wkraczające w przestrzeń edukacyjną języki. [...]

Dwa pierwsze rozdziały książki tworzą podstawy analizy teoretycznych i praktycznych problemów różnojęzyczności i zadań edukacyjnych z nią związanych, rozdziały następne ukazują zaś istniejący stan rzeczy w teorii i praktyce. [...] Wielostronne, wartościowe charakterystyki różnych wymiarów i aspektów edukacji różnojęzycznej, odtworzone z prac naukowców zagranicznych, dr Marta Kotarba-Kańczugowska dopełnia własnymi opracowaniami. [...] Interesujący jest rozdział poświęcony edukacji różnojęzycznej w praktyce. Autorka omawia tu wyniki własnych badań jakościowych dotyczących prób realizacji tej edukacji w szkołach. [...] Prawdziwym majstersztykiem jest analiza porównawcza warunków wzmacniających wdrażanie elementów edukacji różnojęzycznej do praktyki pedagogicznej. [...]

Autorka nie ogranicza się do ukazania opcji dychotomicznych, polegających np. na podejściach bardziej tradycyjnych lub bardziej nowoczesnych, ale ukazuje całą gamę pośrednich rozwiązań, które mogą być stosowane w szkołach. Dla dyrekcji i nauczycieli szkół eksperymentalnych, które w przyszłości zechcą podjąć próby wprowadzania własnych koncepcji edukacji różnojęzycznej, szczególne znaczenie mogą mieć wyodrębnione i krótko scharakteryzowane przez autorkę etapy wdrażania takich koncepcji. W rozdziale końcowym dr M. Kotarba-Kańczugowska dzieli się swymi ogólnymi refleksjami na temat edukacji różnojęzycznej. Osoby, które zechcą się nią zajmować, powinny zwrócić uwagę na ostrzeżenia odnoszące się do przedstawianych w tej części pracy „ślepych zaułków”. Mogą one utrudniać trzeźwe myślenie i opóźniać skuteczne wprowadzanie edukacji różnojęzycznej w poszczególnych szkołach.

Z recenzji prof. dr. hab. Mirosława J. Szymańskiego

Muszę przyznać, że książka mnie bardzo zaintrygowała. Nigdy wcześniej nie zwracałam bowiem uwagi na problem różnojęzyczności! Marta Kotarba-Kańczugowska nie popełniła jednak tego błędu co ja i zauważyła, że w dzisiejszym świecie dynamicznych zmian trzeba pamiętać o niesamowitej wielokulturowości. W dzisiejszych czasach nie ma zupełnie żadnego problemu, aby znaleźć się w zupełnie innym i nowym dla nas świecie. Wystarczy, że pojedziemy na lotnisko, wykupimy bilet i za parę godzin już będziemy na przykład w Grecji, Francji, czy nawet poza Europą – w Egipcie czy Turcji. 

Każdy kraj jest inny pod względem kultury, języka, sposobów wychowywania dzieci i pod względem wielu innych aspektów. Różnice kulturowo-językowe zdarzają się jednak przecież nawet na terenie jednego kraju! Wystarczy spojrzeć na Ślązaków czy Górali, którzy (mimo, że są Polakami z krwi i kości) wyraźnie się wyróżniają... Mają bowiem swoją własną gwarę i wiele tradycji, które dla pozostałej części kraju mogą być dziwne czy zaskakujące. Ważne jest zatem, aby łączyć kultury i zamiast krytykować inność – umieć ją docenić. 

Autorka rzetelnie i wyczerpująco opowiada o różnego rodzaju kompetencjach, które są niezbędne w dzisiejszym życiu. Możemy zatem rozszerzyć swoją wiedzę na temat kompetencji: językowych, komunikacyjnych i kulturowych. Dodatkowo dowiadujemy się, czym jest świadomość językowa i dlaczego jest ona taka ważna. Koncepcję różnojęzyczności opisuje się (...) jako zdolności jednostki do komunikatywnego używania języka/języków lub też regionalnych odmian języka do różnych celów.

Dzięki tej książce dowiedziałam się, czym jest edukacja różnojęzyczna i czym ona się różni od wielojęzyczności. Różnojęzyczność ma na celu przede wszystkim wzrost szacunku i zrozumienia dla innych kultur. Dzięki temu – obie kultury, które się sobą spotykają – odnoszą liczne korzyści. W ten sposób polskie dzieci mogą się nauczyć np. tureckiego tańca. Dzięki temu zmniejsza się niepotrzebny dystans, a najmłodsi uczą się szacunku do inności! To jest właśnie w dzieciach najwspanialsze – one nie oceniają, nie krytykują, nie zwracają uwagi na religię czy kolor skóry. Inność jest dla nich interesująca, ale nie sprawia, że kogoś odrzucają czy krytykują. 

Dużym atutem książki są także przykłady! Cały podrozdział autorka poświęciła edukacji różnojęzycznej w praktyce. Dzięki temu możemy nie tylko zrozumieć, na czym polega edukacja różnojęzyczna, ale również jakie niesie korzyści. Poza tym książka będzie przydatna dla pedagogów, wychowawców czy po prostu szkolnych nauczycieli. Będą oni mogli zrozumieć w jaki sposób można wykorzystać edukację różnojęzyczną.

Dodatkowo na ostatnich stronach znajdziemy również ilustracje, które są przyjemnym dodatkiem do książki i wyczerpującej części teoretycznej. Możemy bowiem zobaczyć, jak wspaniale mogą się bawić ze sobą dzieci z zupełnie różnych rodzin – o różnej kulturze, wierze, kolorze skóry. Takie połączenie różnych światów pozwala dzieciom na naukę tolerancji, która w dzisiejszym świecie wojen i przemocy jest moim zdaniem niezmiernie potrzebna.

Po tytule spodziewałam się raczej sposobów nauczania w dwóch językach jednocześnie... Jednak zupełnie nie o to chodzi! W Polskich szkołach obserwujemy teraz nieustannie rosnącą wielokulturowość, a tym samym wielojęzyczność. Książka Marty Kotarby-Kańczugowskiej uczy nas, jak tę sytuację wykorzystać. Trzeba bowiem uczyć tolerancji i wzajemnego szacunku. Może dzięki temu zmienimy nie tylko najmłodsze pokolenie, ale również dorosłych, którzy boją się zmian i mają wiele uprzedzeń do innych kultur? Mam nadzieję, że tak się stanie. 

Książkę polecam przede wszystkim pedagogom i nauczycielom, gdyż książka jest napisana typowo naukowym językiem i poparta sporą bibliografią. Dla „normalnego czytelnika" może być zatem nieco trudna w odbiorze. 

źródło: http://sztukater.pl/ksiazki/item/16411-edukacja-otwarta-na-jezyki.html

Zobacz także

Polecane tytuły ( 8 inne tytuły w tej samej kategorii )

Nowa rejestracja konta

Posiadasz już konto?
Zaloguj się zamiast tego Lub Zresetuj hasło