Ewa Konstancja Grodecka

Urodziła się 15 lutego 1904 roku w Warszawie. Była córką Józefa Grodeckiego oraz Katarzyny z domu Stempkowskiej. Wyrastała w domu przesiąkniętym patriotyzmem, charakteryzującym szczególnie rodziny, których członkowie brali udział w powstaniu styczniowym. Dziad Ewy Ludwik Stempkowski został za udział w powstaniu zesłany na Sybir.

Zarówno ojciec, jak i matka byli nauczycielami. Józef Grodecki ukończył Politechnikę Warszawską, a następnie uczył w Warszawskiej Siedmioklasowej Szkole Handlowej, założonej w roku szkolnym 1900/1901 przez Zgromadzenie Kupców. Szkoła znajdowała się pod kontrolą carskiego ministra skarbu, który był w stosunku do szkolnictwa nieco bardziej liberalny niż Ministerstwo Oświaty. Szkoła miała solidne zaplecze finansowe i wysunęła się wkrótce na czoło średnich szkół prywatnych w Królestwie Kongresowym. Opisując atmosferę panującą w tej szkole, J. Maliniak pisał w 1932 roku:

Panująca w niej atmosfera wzajemnego zaufania, dbałości personelu nauczycielskiego o rozwój umysłowy i fizyczny dziecka czyniła ze szkoły jedyny w swoim rodzaju wyjątek, prawdziwą oazę wolnego wychowania wśród otaczającego ją z zewnątrz ucisku rusyfikatorskiego przymusu.

Szkołę wyróżniała także osoba dyrektora Rosjanina Jurija Cwietkowskiego. Był on prawdziwym pedagogiem, doskonale rozumiał narodowe żądania spolszczenia szkoły i je w pełni popierał. Cytowany wyżej autor pisał:

Pod takim kierownictwem duch obywatelskiego uspołecznienia był chlebem powszednim i dewizą zakładu.

Grodeckim przyszło nauczać w okresie wielkich wydarzeń: rewolucji 1905 roku, walki o polską szkołę oraz wojny światowej i walki o niepodległość. Do 1905 roku oboje uczyli w języku polskim mimo surowych zakazów i możliwości represji. Weszli też do powstałego w 1904 roku Koła Wychowawców, skupiającego nauczycieli Polaków, których celem była polska szkoła. Oboje brali czynny udział w strajku szkolnym w 1905 roku. W marcu tegoż roku J. Grodecki objął redakcję „Kuriera Codziennego”. Rok później sprzedał pismo przedstawicielom Polskiej Partii Socjalistycznej. Poszczególne numery pisma były tak rewolucyjne, że 15 grudnia 1906 roku całą redakcję i z nią Grodeckiego aresztowano i osadzono na Pawiaku. Grodecki przesiedział trzy miesiące, lecz to nie osłabiło w nim chęci dalszego działania.

Józef i Katarzyna Grodeccy należeli do tej części postępowej inteligencji, która traktowała swe życie jako służbę narodowi, a później także państwu polskiemu. Byli przedstawicielami nauczycielstwa polskiego szczególnie wrażliwego na los dzieci i młodzieży – prawdziwi Judymowie i Siłaczki.

Po rewolucji w 1905 roku Katarzyna działała w Towarzystwie Kultury Polskiej, któremu prezesował Aleksander Świętochowski. Zajmował się on organizowaniem letnisk dla dzieci. W TKP działał także Józef, lecz bardziej aktywny był on w Polskim Związku Nauczycielskim. Związek był jednak czymś więcej niż organizacją zawodową nauczycieli. Wymogi tamtych czasów powodowały, że działacze związkowi musieli wkraczać w takie obszary, jak równouprawnienie kobiet (postulat zrównania płac nauczycieli i nauczycielek), równy dostęp do szkół wszelkich stopni dla różnych warstw społecznych (postulat szkół bezpłatnych) itd. Katarzyna była autorką trzynastu podręczników i pomocy metodycznych z zakresu oświaty dorosłych.

Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Od autorki      

Poprzednicy     

Inicjatorzy    

Pierwsze lata skautingu żeńskiego   

1. Skauting w Galicji 1911—1914

Opiekunowie    

Ruch wśród dziewcząt    

Głosy pierwszych skautek    

Jak to dawniej bywało?   

Nastrój młodzieży    68

Z dziennika osobistego    

Praca w terenie Lwów Iii (I)

Drużyna żeńska im. Emilii Plater    II

Drużyna im. W. Łukasińskiego     III drużyna   

IV drużyna    XiV drużyna im. Gen. Sowińskiego    Przemyśl    Kołomyja    Stanisławów    Jarosław    Sokal    Sambor  Sanok    Stryj    Tarnopol    Drohobycz    Brzeżany    Trembowla    Monasterzyska    Frysztak  Kraków    Tarnów    Nowy Sącz    Brzozów    Zakopane    Rzeszów   

2. Skauting w Kongresówce 1911—1914  Warszawa    Drużyny    Klarysew  Skierniewice    Łódź    I Drużyna im. E. Plater    Kalisz    Piotrków    Lublin    Kielce    I Drużyna im. E. Plater    Radom   149

Zagłębie Dąbrowskie   

Częstochowa    Białystok   

3. Skauting w Wilnie 1912—1918   

4. Skauting w Wielkopolsce 1912—1918  Poznań   

I Drużyna im. Plater 

  II Drużyna im. Królowej Jadwigi    Drużyna im. Marii Konopnickiej    Gniezno    Pleszew    Inowrocław   

5. Harcerstwo na Rusi 1913—1914   

MARIAN MISZCZUK

Ewa Konstancja Grodecka – jej życie i książki

Wojna

Druga wojna światowa była straszliwą tragedią. Grodecka pracowała najpierw w Pogotowiu Harcerek w punkcie zbiorczym dla dzieci zagubionych w czasie działań wojennych w Warszawie. Od października 1939 do końca 1941 kierowała domem dla dzieci ofiar wojny w Skolimowie, a do wybuchu powstania prowadziła w Warszawie internat dla dziewcząt.

Harcerki stanęły do służby dziecku. Tę działalność trudno przecenić. Nie ulotki, vis czy sten, ale pranie, gotowanie i wielka cierpliwość były ich bronią w walce ze skutkami wojny. Wojna dotknęła dzieci najbardziej – zabrała im rodziców, dom, dzieciństwo i dlatego ta służba była tak ważna.

W czasie powstania Grodecka, kapitan AK o pseudonimie „Magda”, została zastępcą Marii Wittek szefowej Wojskowej Służby Kobiet. O swoim udziale w powstaniu mówiła bardzo niechętnie i nic na ten temat nie napisała. Władysław Gołąb, jej współpracownik z lat powojennej pracy w Związku Niewidomych, napisał: Z wewnętrznego przekonania była pacyfistką. Walkę z okupantem traktowała jako zło konieczne, bo tylko ta droga prowadziła do wolności i niepodległości ukochanej Ojczyzny.

Po powstaniu nie trafiła do obozu jenieckiego, wydostała się z Warszawy i pojechała do Krakowa, gdzie prowadziła internat dla dziewcząt. Po zakończeniu wojny pracowała w prewentoriach dla dzieci na Śląsku Opolskim i w Otwocku. Od kwietnia 1948 roku działała jako instruktorka Towarzystw Domów i Prewentoriów Dziecięcych w województwach katowickim i opolskim.

W latach 1953–1962 poświęciła się pracy w Polskim Związku Niewidomych. Napisała wówczas wiele prac specjalistycznych. Z jej inicjatywy powstała placówka badawcza – Centralny Ośrodek Tyflologiczny. Wydała dziewięć zeszytów „Sprawy Niewidomych”, które między innymi zawierały Historię niewidomych polskich w zarysie (zeszyty 7–8).

Do harcerstwa wróciła w 1958 roku. Była członkiem Komisji Historycznej Harcerskiego Kręgu „Wigry” przy GKH, który skupiał weteranów. W 1960 roku odeszła, lecz od harcerstwa się nie odwróciła. Na wiosnę 1973 roku Wydział Dokumentacji i Informacji GK ZHP zaproponował jej dalszą pracę nad historią harcerstwa żeńskiego. Napisała o tym tak:

Do żądania tego ustosunkowałam się pozytywnie, lecz już jako człowiek znacznie starszy, bogatszy w przeżycia, w doświadczenia praktyczne i w osiągnięcia badawcze. Nadal jednak w trosce nie o przeszłość, której grozi zapomnienie, lecz o młodych.

Ewa Grodecka, potrącona przez samochód, zmarła 1 listopada 1973 roku. Nie udało się jej zakończyć pracy nad historią harcerstwa żeńskigo. W maszynopisie pozostał tylko tom wstępny i konspekt całości. Należała do tej grupy instruktorek, które całkowicie poświęciły się pracy dla innych i nie założyły rodziny.