Janina Suchorzewska – dr hab. medycyny, emerytowana profesor nadzw. Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, lekarz specjalista anestezjologii i intensywnej terapii, wieloletni kierownik Katedry Anestezjologii i Intensywnej Terapii Akademii Medycznej w Gdańsku, honorowy członek Polskiego Towarzystwa Anestezjologii i Intensywnej Terapii oraz Polskiego Towarzystwa Badania Bólu, członek Niezależnej Komisji Bioetycznej ds. Badań Naukowych przy Gdańskim Uniwersytecie Medycznym, członek Sądu Okręgowej Izby Lekarskiej w Gdańsku dwóch pierwszych kadencji, organizator i wykładowca, a obecnie kurator Zakładu Etyki Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.

Krystyna Basińska – dr medycyny, specjalista anestezjologii i intensywnej terapii. Przez 30 lat pracowała jako anestezjolog w Akademii Medycznej w Gdańsku (obecnie Gdańskim Uniwersytecie Medycznym). Od 8 lat adiunkt w Zakładzie Etyki Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, od 4 lat pełni obowiązki kierownika tego Zakładu.

Marek Bukowski – dr nauk medycznych, specjalista chirurgii dziecięcej, wieloletni adiunkt Zakładu Historii i Filozofii Nauk Medycznych Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, od 2005 roku opiekuje się Muzeum Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.

Małgorzata Drozd-Garbacewicz – socjolog i badacz zjawisk społecznych. Ukończyła studia magisterskie na Wydziale Nauk Społecznych (socjologia) oraz licencjackie na Wydziale Zarządzania (informatyka i ekonometria) Uniwersytetu Gdańskiego. Interesuje się społeczną rolą lekarza i pacjenta, relacją lekarz – pacjent oraz funkcjonowaniem instytucji medycznych. Kieruje projektami badawczymi dotyczącymi zjawisk i problemów społecznych.

Janusz Erenc – prof. dr hab., socjolog, pracownik naukowo-dydaktyczny Instytutu Filozofii, Socjologii i Dziennikarstwa Uniwersytetu Gdańskiego i Kaszubsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Wejherowie. Autor prac badawczych w zakresie nierówności społecznych, problematyki uprzedzeń i społecznego wykluczenia, a także metodologii nauk społecznych. Oprócz działalności naukowej działacz organizacji pozarządowych, członek kilku towarzystw naukowych w kraju i za granicą.

Jacek Halasz – dr nauk medycznych, absolwent filozofii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (1989). Po studiach związany z oświatą niepubliczną (m.in. dyrektor I Społecznego LO STO w Gdyni) oraz nauczyciel akademicki w Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Od 2002 roku pracownik naukowo-dydaktyczny Zakładu Historii i Filozofii Nauk Medycznych Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Członek zarządu Oddziału Gdańskiego Polskiego Towarzystwa Filozoficznego.

Seweryna Konieczna – dr nauk medycznych, neurolog, historyk medycyny, magister filologii polskiej. Ukończyła studia medyczne na wydziale lekarskim Akademii Medycznej w Gdańsku i studia polonistyczne na Uniwersytecie Gdańskim. Całe swoje życie zawodowe związała z Akademią Medyczną w Gdańsku (studia, staż, praca) – obecnie Gdańskim Uniwersytetem Medycznym. Powołanie medyczne od początku realizuje jako neurolog w Klinice Neurologii Rozwojowej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, natomiast pasje humanistyczne w Zakładzie Historii i Filozofii Nauk Medycznych tej samej uczelni.

Mikołaj Majkowicz – dr hab. nauk medycznych, prof. nadzw. Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Jest kierownikiem Katedry Psychologii i Zakładu Badań nad Jakością Życia, Wydziału Nauk o Zdrowiu Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Specjalista psychologii klinicznej. Od 40 lat prowadzi zajęcia dydaktyczne, m.in. ze studentami medycyny. Od początku swojej pracy zawodowej jest zatrudniony w Klinice Chorób Psychicznych i Zaburzeń Nerwicowych. Współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Psychoonkologicznego. Od kilku lat pełni funkcję naczelnego redaktora „Psychoonkologii”. W ostatnich latach główne zainteresowana naukowe koncentrują się wokół zagadnień jakości życia w chorobach przewlekłych. Zaangażowany w proces podyplomowego kształcenia psychologów w zakresie psychologii klinicznej.

Marta Michowska – dr medycyny, specjalista chorób wewnętrznych, przez blisko 40 lat pracowała w Akademii Medycznej w Gdańsku jako internista, a w latach 2003–2007 pełniła obowiązki kierownika Zakładu Etyki, Bioetyki i Deontologii Akademii Medycznej w Gdańsku (obecnie Zakład Etyki Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego), jest także członkiem Sądu Okręgowej Izby Lekarskiej w Gdańsku.

Joanna Moryś – dr nauk medycznych w zakresie biologii medycznej, psycholog kliniczny, neuropsycholog. Pracownik naukowy Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego (początkowo w Zakładzie Anatomii i Neurobiologii, następnie w I Klinice Kardiologii, obecnie w Zakładzie Psychologii Klinicznej) oraz Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego w Gdańsku. Od 3 lat pełni obowiązki kierownika Zakładu Psychologii Klinicznej.

Maciej Nyka – dr nauk prawnych, adiunkt w Zakładzie Prawa Ochrony Środowiska w Katedrze Prawa Gospodarczego Publicznego i Ochrony Środowiska Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego (2005). Autor i współautor artykułów i książek wydawanych w kraju i za granicą z zakresu prawa gospodarczego publicznego, międzynarodowego i unijnego prawa gospodarczego, a także międzynarodowego prawa ochrony środowiska. Członek Polskiego Oddziału Stowarzyszenia Prawa Międzynarodowego (International Law Association) oraz Polskiego Towarzystwa Prawa Europejskiego. Członek kolegiów redakcyjnych czasopism naukowych. Stypendysta Uniwersytetu w Bergen.

Adam Szarszewski – dr hab. nauk medycznych, lekarz, pediatra, gastroenterolog, historyk medycyny. Pracownik naukowy Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, gdzie od 2009 roku jest kierownikiem Zakładu Historii i Filozofii Nauk Medycznych. W kręgu jego zainteresowań znajdują się m.in. historia medycyny gdańskiej oraz historia etyki lekarskiej. Jest autorem szeregu opracowań historycznych dotyczących szpitalnictwa i dobroczynności w Gdańsku oraz wydawcą związanych z tą tematyką źródeł.

Barbara Trzeciak – dr nauk humanistycznych w zakresie socjologii. Od 1989 roku zatrudniona w Katedrze i Zakładzie Medycyny Rodzinnej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Przez wiele lat prowadziła badania naukowe nad preferencjami specjalizacyjnymi studentów medycyny. W trakcie zajęć dydaktycznych przybliża studentom problemy socjologiczne w praktyce lekarza rodzinnego.

Michał Woroniecki – dr nauk humanistycznych, adiunkt w Zakładzie Historii i Filozofii Nauk Medycznych Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, ponadto pracuje w Zakładzie Nauk Humanistycznych Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Członek władz naczelnych Polskiego Towarzystwa Filozoficznego, redaktor edycji dzieł H. Elzenberga w wydawnictwie Znak i w wydawnictwie Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Marek Olejniczak – dr nauk humanistycznych, filozof, etyk, autor publikacji z zakresu filozofii oraz etyki w medycynie, w latach 2001–2005 pracownik naukowo-dydaktyczny Śląskiej Akademii Medycznej, obecnie adiunkt w Zakładzie Etyki Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, członek Pomorskiego Towarzystwa Filozoficzno-Teologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Bioetycznego.

Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Słowo wstępne (Janina Suchorzewska)   

Część I

O potrzebie humanizacji medycyny

Janina Suchorzewska, Marek Olejniczak

Współczesna medycyna wobec zagrożeń w utrzymaniu jej humanistycznej natury  

Adam Szarszewski

Humanizacja i dehumanizacja medycyny Historia i współczesność  

Marek Olejniczak

Rola etyki w humanizacji medycyny  

Mikołaj Majkowicz

Podmiotowość i jakość życia jako czynnik humanizacji medycyny – punkt widzenia psychologa  

Barbara Trzeciak

Racjonalizacja i jej symptomy w medycynie  83 Michał Woroniecki Kilka uwag humanisty  

Marek Bukowski

W stronę odrodzonego humanizmu w medycynie

Część II

Nauczanie przedmiotów humanistycznych na uczelniach medycznych

Jacek Halasz

Nie tylko filozoficzne problemy nauczania filozofii na uczelniach medycznych

Krystyna Basińska

Aspekty praktyczne nauczania etyki na uczelniach medycznych

Seweryna Konieczna

Praktyczne aspekty nauczania historii medycyny

Janusz Erenc, Małgorzata Drozd-Garbacewicz

Dehumanizacja pacjenta jako efekt uboczny kształcenia medycznego, zmiany społeczne a istota nauczania socjologii na studiach medycznych

Joanna Moryś

Potrzeby i praktyczne aspekty nauczania psychologii na uczelniach medycznych

Maciej Nyka

Rola prawa w humanizacji medycyny

Marta Michowska

Nauczanie na odległość

Część III

Propozycja tematycznego uzgodnienia programów nauczania przedmiotów humanistycznych na uczelniach medycznych

Wstęp do założeń programowych

Znaczenie zintegrowanego programu nauczania przedmiotów humanistycznych

Założenia programowe poszczególnych przedmiotów humanistycznych

Wybrane uwagi do aktualnych projektów ministerialnych 

Posłowie – spojrzenie klinicysty (Tadeusz Tołłoczko)

Noty o autorach

Pojęcie humanizmu, czyli „człowieczeństwa życia” kształtowało się od starożytności i w odniesieniu do medycyny wzbogacone zostało etosem dobrego Samarytanina. Hipokratesowski duch medycyny uległ przewartościowaniu i układ lekarz – pacjent od paternalizmu dotarł już do klientelizmu. Neoliberalna globalizacja doprowadziła do zglobalizowanej dehumanizacji życia również w zakresie opieki zdrowotnej. Zwłaszcza niezamożny chory w szpitalu, czyli fabryce zdrowia, bywa degradowany do roli pacjenta.

Dehumanizacja medycyny nie osiągnęła u nas jeszcze szczytu, czyli dna, pomimo znaczącego wpływu technologii i praw rynku. Zespół autorów znalazł sposób na krzewienie idei humanistycznych w medycynie, wydając książkę Humanizacja medycyny, której treść można uznać za głęboko przemyślany program humanizowania opieki zdrowotnej przez edukację, wzbogacony doborem praktycznych metod ich realizacji. Przedstawione myśli i wnioski cechuje „racjonalizm w służbie współczucia”.

Książka z pewnością znajdzie wielu myślących czytelników. Posiada jedno ograniczenie. Przeznaczona jest bowiem tylko dla osób chcących i umiejących uczciwie i konstruktywnie myśleć.

prof. dr hab. med. Tadeusz Tołłoczko