To chyba dobry moment, żeby mu powiedzieć
To, co od dawna układałam w myślach.

Wisława Szymborska, W dyliżansie

Książka W poszukiwaniu drogi… Refleksje na kanwie relacji Mistrz – uczeń dedykowana jest Profesorowi Mirosławowi J. Szymańskiemu. Jej powstanie nie wiąże się w zasadzie z wydarzeniem, jubileuszem, rocznicą, choć i taka w biogramie naukowym Profesora jest. Wynika raczej z potrzeby serca – chęci okazania wdzięczności Mistrzowi przez wypromowanych przez niego doktorów.

Pierwsza część tytułu nawiązuje do publikacji Profesora, a przez autorów artykułów traktowana jest jako metafora. Każdy bowiem, poszukując własnej drogi naukowego rozwoju, połączył ją z drogą Mistrza, by iść z nim, przy nim, tuż obok, rozwijać się i czerpać ze źródła jego mądrości siłę do pokonywania dystansu. Czujemy się zaszczyceni i wyróżnieni, że mogliśmy, i możemy wciąż, doświadczać wspólnej drogi. Kolejność wejścia na nią zaakcentowana została układem artykułów w częściach drugiej i trzeciej, a datą umowną spotkania jest moment obrony pracy doktorskiej promowanej przez Profesora. Pierwsza część książki stanowi natomiast swoiste naukowe i życiowe przesłanie Mistrza do uczniów.

Profesor Szymański to niekwestionowany autorytet w dziedzinie pedagogiki, ze szczególnym mistrzostwem w zakresie socjologii edukacji. Dla autorów tekstów dedykowanych mu w niniejszej publikacji jest Mistrzem, Przyjacielem, Wyjątkowym Człowiekiem, dla którego każdy doktorant to szczególna osoba. Profesor potrafi wydobywać piękno z każdego człowieka, dlatego też jego doktoranci są ludźmi szczęśliwymi, mogąc się rozwijać pod czujnym okiem Mistrza. Jego życie dla innych, by służyć im swoją wiedzą, mądrością, z racji skromności Profesora nigdy nie jest nagłaśniane. A zatem żeby inni mogli się dowiedzieć – lub utwierdzić w przekonaniu – że spotkanie z Profesorem Mirosławem J. Szymańskim jest zawsze zalążkiem dobrej zmiany, zachętą do rozwijania skrzydeł, okazją do doświadczania dotyku mądrości, postanowiliśmy złożyć mu hołd w postaci tej książki. Może nie zawsze słowa oddają wdzięczność, jednakże podjęliśmy próbę, by uczynić ten krok i powiedzieć Czytelnikom, jak ważną i wyjątkową osobą jest Profesor Szymański. Bogactwo tematów, naukowych kategorii, różnorodność perspektyw prezentowanych w artykułach zawartych w dedykowanej mu publikacji są unaocznieniem znawstwa, skali naukowych zainteresowań Mistrza. Zawsze tematy podejmowanych przez nas prac i ich kontynuacje na potrzeby kolejnych awansów były ziarnem wiedzy wyrastającym z erudycji, naukowej mądrości Profesora. Nasz wkład w rozwój nauki stanowił zaledwie kroplę w morzu jego wiedzy przekazywanej nam bezpośrednio i na tysiącach stron zapisanych w naukowych monografiach, artykułach, esejach, publikowanych wykładach.

„Najważniejszy jest Człowiek” – to maksyma życiowa Profesora Szymańskiego, realizowana przez niego każdego dnia z zaangażowaniem, z troską, z ciekawością i ogromną skromnością. Mistrz zawsze towarzyszy, nigdy nie narzuca. Jak Sokrates prowadzi do odkrywania prawdy, wyboru najlepszej naukowej drogi. Rozmowa jest jego największą siłą. Skupiony, empatyczny, prowokujący do myślenia, łamania schematów i rutyny. „Dodawać innym otuchy to najlepsze, co człowiek może uczynić” – tak żyje, pracuje i buduje relacje z ludźmi Profesor Mirosław J. Szymański. To relacje są dla niego wartością. Z niezwykłym taktem, wrażliwością i kulturą osobistą potrafi budować pomosty ku ludziom. Ma do tego dar. Jest to umiejętność Mistrza. Przyciąga do siebie ludzi, ma charyzmę. Jednak nigdy nie zatrzymuje nikogo na siłę, nie kieruje się w relacjach tak często wybieranym we współczesnym świecie własnym interesem. On kocha ludzi, a gotowość do spotkania z nimi jest naturalną i integralną częścią jego niezwykłej osobowości Mistrza-Pedagoga. Ludzie do niego przychodzą, niektórzy odchodzą. Są jednak tacy, którzy zostają na zawsze, a on dzieli się z nimi chlebem przyjaźni i pomaga znaleźć drogę do siebie.

Wśród licznych jego cech i najważniejszych wartości, które pragniemy naśladować, znajduje się odpowiedzialność: za pracę, za podjęte zadania, za dane słowo, za drugiego. Inne to wzajemność i zaufanie. Swoim życiem Profesor daje przykład wzajemności w relacjach poprzez zaangażowanie, ważne gesty i słowa. Mistrz pamięta o imieninach, składa życzenia świąteczne osobiście lub wysyłając kartki pocztowe czy chociażby za pomocą SMS-ów. Zawsze dba o relacje i celebruje ich znaczenie. Daje przykład tego, jak buduje się zaufanie. Poprzez szczerość, lojalność, dyskretne zainteresowanie, takt w udzielaniu wsparcia (Profesor zawsze wie, kiedy ktoś potrzebuje pomocy, tak jakby czytał w ludzkich myślach i sercach). Nigdy nie robi tego na siłę, nigdy sztucznie, nigdy „bo tak wypada”; zawsze postępuje dyplomatycznie z empatią i szczerym zaangażowaniem z dobrej woli. Kultura osobista jest kolejną cechą Mistrza, której doświadcza się w każdym momencie relacji, podczas każdego spotkania. Nienaganne maniery, wielka klasa i obycie Profesora imponują. Takich dżentelmenów jak on właściwie już nie ma. Profesor jest też osobą niezwykle skromną. Nigdy nie oczekuje braw, odznaczeń, nie ma w zwyczaju zabiegać o uznanie zasług, osiągnięć. Jego prawdziwa wielkość „nie szuka poklasku”. Jego mistrzostwo tego nie potrzebuje – samo się broni, a potwierdzeniem są ci, dla których jest ważny, znaczący, dla których jest wzorem – tysiące uczniów, setki magistrantów, blisko stu doktorów i innych osób, których nie sposób wymienić, a w których życiu, sercach i pamięci Profesor zagościł na zawsze i będzie obecny wiecznie.

Drogi Panie Profesorze, jesteśmy wdzięczni za wszystko, szczególnie za to, że dałeś nam szansę wzrastać w Twojej obecności, że karmiłeś nas najlepszymi ideami, byłeś drogowskazem wartości, że swoją pracowitością, sumiennością, naukowym zacięciem ciągle uczysz nas, kim powinien być prawdziwy człowiek nauki i od kogo przyszłość pedagogiki zależy. Pozwalasz nam, Mistrzu, żyć i doświadczać życia w dobrych czasach – bo czas to ludzie. To ludzie tworzą czasy – jak napisał św. Augustyn – a dzięki Tobie, i z Tobą, dla nas czasy były, są i będą najlepsze.