Z recenzji dr hab. Marzenny Zaorskiej, prof. UMK

Problematyka komunikacji alternatywnej już od wielu dziesięcioleci plasuje się na ważnych pozycjach wśród zainteresowań teoretyków oraz praktyków związanych z obszarem edukacji i rehabilitacji osób niepełnosprawnych dodatkowo obarczonych trudnościami w sferze porozumiewania się.

[...] Niniejsze opracowanie to bardzo szczegółowa, obszerna relacja z badań własnych wykorzystujących bogaty repertuar metod badań naukowych, przede wszystkim studia nad rodzimą i obcą literaturą przedmiotu oraz eksperyment pedagogiczny.

W książce w sposób wysoce kompetentny, interesujący, rzetelny, naukowy podjęto niezwykle istotny, wymagający głębszych dociekań empirycznych problem zastosowania metody Makaton w procesie wspomagania rozwoju oraz terapii sfery komunikacji dzieci z zespołem Downa, jak również dzieci z innymi kategoriami niepełnosprawności, szczególnie we wczesnym okresie ich rehabilitacji.

Fragment Wstępu

Niniejsza publikacja jest próbą opisania – w miarę możliwości wszechstronną – procesu badawczego opracowania polskiej wersji Makatonu jako jednego ze sposobów usprawniających porozumiewanie się dzieci z niepełnosprawnością intelektualną oraz ukazania jej wartości w oddziaływaniu edukacyjno-terapeutycznym osób z CCNs. Ze względu na złożoność tego procesu jego realizacja została podzielona na etapy opisane w kolejnych rozdziałach książki.

W rozdziale pierwszym, dotyczącym zagadnień w perspektywie historycznej, przedstawiono treści opisujące rozwój usług AAC w świetle uwarunkowań naukowych, technologicznych i społecznych na podstawie literatury przedmiotu. Pokazano interdyscyplinarny charakter komunikacji alternatywnej, jej motywy oraz potrzeby, z których ta dziedzina wyrosła, a także jej wartość jako podejścia interwencyjnego w terapii osób z CCNs. Na tle kształtującej się interwencji AAC zaprezentowano również koncepcję brytyjskiej metody Makaton oraz zarys początków komunikacji alternatywnej w Polsce. Celem tego historycznego przeglądu jest pełniejsze zrozumienie zasadności opracowania polskiej wersji Makatonu.

Rozdział drugi poświęcono omówieniu procesu badawczego metody Makaton wraz z etapami jej tworzenia oraz doboru słownictwa, znaków manualnych i adaptacji znaków graficznych zgodnie ze specyfiką języka polskiego i uwarunkowaniami socjo-kulturowymi.

W rozdziale trzecim przedstawiono opis empirycznego opracowania polskiego słownictwa podstawowego i znaków manualnych z grupą badawczą specjalistów i rodziców dzieci z CCNs. Zaprezentowano również treści dotyczące użytkowników metody oraz opisano miejsce Makatonu wśród języków i systemów migowych w Polsce.

Rozdział czwarty prezentuje badawczą weryfikację (ilościową i jakościową) słownictwa podstawowego Makatonu – wersję słownikową, opis i organizację badań, w tym szkoleń dla specjalistów i nauczycieli, oraz wyniki przeprowadzonych badań własnych.

W rozdziale piątym umieszczono opis eksperymentalnego sprawdzenia (z grupą badawczą dzieci z zespołem Downa, z podziałem na grupę kontrolną i eksperymentalną) skuteczności polskiej wersji Makaton (znaków manualnych i słownictwa podstawowego) jako narzędzia wspomagającego porozumiewanie się dzieci w zależności od rodzaju komunikatu, wieku i płci. Wyniki analiz ilościowych i ich interpretację wzbogacono analizami jakościowymi. W rozdziale przedstawiono również zarys programu szkoleniowego przeprowadzonego z rodzicami i specjalistami w zakresie posługiwania się Makatonem w codzienności.

Rozdział szósty poświęcono dyskusji i omówieniu wyników obu kilkuletnich badań – dotyczących opracowania polskiej wersji Makatonu i eksperymentalnego sprawdzenia jej skuteczności oraz ukazania ich implikacji dla teorii i praktyki rehabilitacyjnej dzieci z niepełnosprawnością intelektualną z CCNs. Na zakończenie przedstawiono zarys zmian, które zaszły w obszarze komunikacji AAC, jak również wyzwania, które nadal przed nią stoją.