Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Wprowadzenie     

Szkic dorobku akademickiego i oświatowego Profesora Bogusława Śliwerskiego   

Wykaz wybranych publikacji Profesora Bogusława Śliwerskiego wydanych w latach 1983–2024     

Wykaz osiągnięć Profesora Bogusława Śliwerskiego w zakresie eksperckim i realizacji grantów badawczych    

Doktorantki i doktoranci wypromowani przez Profesora Bogusława Śliwerskiego   

Wykaz doktoratów honoris causa uzyskanych przez Profesora Bogusława Śliwerskiego    


Część I
Pola działalności naukowo-badawczej Jubilata

Monika Wiśniewska-Kin, Alina Wróbel
Żyć jak Profesor. Naukowy akt tworzenia    

Roman Leppert
Metapedagogika czy pedagogika krytyczna? Pytanie o status naukowy pedagogiki ogólnej w rozumieniu Profesora Bogusława Śliwerskiego    

Józef Górniewicz
Współczesne nurty i teorie wychowania w twórczości Profesora Bogusława Śliwerskiego  

Dorota Klus-Stańska
Czy szkołę da się wymyślić na nowo? Rozważania z pewną nadzieją   

Renata Nowakowska-Siuta
Wolność od przymusu czynienia, czego się nie chce. Polityka oświatowa w twórczości naukowej Bogusława Śliwerskiego  

Zbyszko Melosik
Profesor Bogusław Śliwerski: pedagogika porównawcza i myśl komparatystyczna    

Barbara Kromolicka
Wybrane aspekty zaangażowania społecznego
Profesora Bogusława Śliwerskiego w perspektywie pedagogiki społecznej  

Ryszard Maciej Łukaszewicz
Profesor Bogusław Śliwerski – wstrząsający „czerwonym dywanem”    

Bogusław Milerski
Systematyka wiedzy. Pytanie o przyszłość leksykografii pedagogicznej  


Część II
Aktywność akademicka i inne pasje...

Stefan M. Kwiatkowski
Bogusław Śliwerski – Przewodniczący Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN w latach 2011–2020     

Agnieszka Cybal-Michalska
Aktywność Profesora Bogusława Śliwerskiego w zakresie działalności realizowanej w ramach Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów oraz Rady Doskonałości Naukowej 

Joanna Madalińska-Michalak
Praca w życiu wybitnego naukowca: inspiracje z pasji i misji Profesora Bogusława Śliwerskiego  

Wiktor Żłobicki
Harcerskie doświadczenia jako inspiracja pedagogicznej twórczości naukowej Bogusława Śliwerskiego   

Janusz Moos
Profesor Bogusław Śliwerski – społecznik i afirmator ruchu innowacyjnego w edukacji 


Część III
Wokół współpracy międzynarodowej

Hubertus von Schoenebeck
Antipädagogik – Theorie und Praxis  

Alena Vališová
Medailonek k životnímu jubileu prof. dr. hab. Boguslawa Sliwerského, dr h.c. multi . 

Miroslav Procházka
Heterogeniczność grup klasowych jako wyzwanie edukacyjne dla praktyki szkolnej   

Helena Kumperová
Skryté kurikulum v institucionální péči    


Część IV
Naszemu Mistrzowi

Agnieszka Szplit
O podróżach z Mistrzem, czyli działalność seminarium doktorskiego i podoktorskiego Profesora Bogusława Śliwerskiego 

Michał Paluch
Triada semantyczna: Promotor – Prometeusz – Proximus.
Próba wyjaśnienia fenomenu relacyjnego Bogusława Śliwerskiego    

Bernadeta Botwina
Potrzeba zmiany współczesnej edukacji w dobie globalizacji     

Renata Góralska
Dyskursy edukacji emocjonalnej. Pomiędzy rozwijaniem kompetencji a budowaniem emocjonalnego (po)rozumienia    

Małgorzata Kosiorek
„I my siłą rzeczy tak jakby inaczej patrzymy już na edukację…”, czyli o autonomii nauczycieli realizujących program matury międzynarodowej IB    

Joanna Leek
Funkcje założone międzynarodowych programów kształcenia w Polsce na przykładzie programu International Baccalaureate. Aspekty prawne i edukacyjne    

Aneta Rogalska-Marasińska
Edukacja na rzecz zrównoważonego rozwoju: utopia pedagogiczna czy konieczna pedagogia?   

Marcin Rojek
Szkoła jako miejsce (inspirujące do) samowychowania nauczycieli – propozycja rozumienia na podstawie monografii
Teoretyczne i empiryczne podstawy samowychowania Profesora Bogusława Śliwerskiego   

Magdalena Ostolska
Pan Profesor

Szkic dorobku akademickiego i oświatowego Profesora Bogusława Śliwerskiego

Opis dorobku naukowo-badawczego i dydaktycznego Profesora Bogusława Śliwerskiego jest zadaniem wyjątkowym, na miarę skali i znaczenia jego osiągnięć dla współczesnej myśli pedagogicznej oraz działalności akademickiej realizowanej na wydziałach, czy też w instytutach pedagogicznych, nie tylko w Polsce.

Odnosząc się do dotychczasowego dorobku, przyjmujemy kontekst chronologiczny i merytoryczny, związany z poszczególnymi etapami działalności Jubilata i instytucjami życia akademickiego, w których działał i działa.

Bogusław Śliwerski ukończył w 1977 roku studia na kierunku pedagogika na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Łódzkiego. Jeszcze w toku studiów podjął zatrudnienie w Szkole Podstawowej nr 101 w Łodzi (1974–1975). W latach 1977–2008 pracował badawczo w Uniwersytecie Łódzkim, pokonując kolejne szczeble awansu naukowego na stanowiskach: asystenta (lata 1977–1984), adiunkta (lata 1985–1993), adiunkta doktora habilitowanego (lata 1993–1996), doktora habilitowanego profesora UŁ (lata 1996–1999) i profesora zwyczajnego UŁ (2000–2008). W 2015 roku powrócił na stanowisko profesora na Wydziale Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego, gdzie do dziś kieruje Katedrą Teorii Wychowania oraz Zakładem Pedagogiki Porównawczej.

W latach 2004–2010 Profesor piastował równocześnie urząd rektora Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Łodzi. Od 2010 do 2015 roku był zatrudniony na stanowisku profesora zwyczajnego na Wydziale Pedagogicznym Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie oraz od 2010 roku – w Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie, w której do dziś prowadzi badania naukowe oraz zajęcia dla doktorantów.

Już w pierwszych latach swojej pracy naukowo-dydaktycznej włączył się w doskonalenie kompetencji pedagogicznych nauczycieli akademickich wszystkich wydziałów Uniwersytetu Łódzkiego, prowadząc dla nich zajęcia z metodyki kształcenia w szkole wyższej w ramach studiów podyplomowych dla młodych naukowców. Rozpoczął też badania w zakresie przygotowywanej pod kierunkiem profesora Karola Kotłowskiego rozprawy doktorskiej na temat: Metodologiczne aspekty naukowych dociekań nad samowychowaniem. Obronił ją w 1985 roku, uzyskując na Wydziale Filozoficzno-Historycznym UŁ stopień naukowy doktora nauk humanistycznych. Lata asystentury wypełniły przede wszystkim praca dydaktyczna, badawcza i samokształcenie. W swoich zainteresowaniach naukowych nawiązywał do łódzkiej szkoły pedagogiki filozoficznej i badań myśli pedagogicznej takich jej przedstawicieli jak Sergiusz Hessen i Karol Kotłowski. Interesował się filozoficznymi przesłankami samowychowania jako nieobecnego fenomenu w polskiej powojennej myśli pedagogicznej, w tym głównie w teorii wychowania.

W czerwcu 1992 roku zamknął z wynikiem pozytywnym przewód habilitacyjny na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Warszawskiego na podstawie dorobku naukowego oraz rozprawy habilitacyjnej pt. Przekraczanie granic wychowania. Od „pedagogiki dziecka” do antypedagogiki („Acta Universitatis Lodziensis Folia Paedagogica et Psychologica”, Łódź 1992). 25 października 1993 roku Centralna Komisja ds. Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych nadała Bogusławowi Śliwerskiemu stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki – pedagogiki ogólnej. Po habilitacji powierzono mu w Uniwersytecie Łódzkim zadanie powołania do życia Zakładu Teorii Wychowania UŁ, którym kierował do 2007 roku. W grudniu 1998 roku otworzył na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu przewód o nadanie tytułu naukowego profesora, który został zakończony pozytywną uchwałą Rady Doskonałości Naukowej, a po rozpatrzeniu dorobku przez Centralną Komisję ds. Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych postanowieniem z dnia 4 listopada 1999 roku Prezydent RP nadał Bogusławowi Śliwerskiemu tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych.

Po uzyskaniu tytułu profesora powierzono mu funkcję kierownika Katedry Teorii Wychowania na Wydziale Nauk o Wychowaniu UŁ, którą pełnił do 2007 roku. Zmiany w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym oraz w Statucie UŁ spowodowały, że nie mógł jej sprawować dłużej ze względu na równolegle piastowane stanowisko rektora Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Łodzi. Po 6 latach kierowania WSP w Łodzi powrócił do szkolnictwa publicznego, podejmując się – na zaproszenie rektora – pracy naukowo-badawczej w Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie. Do dziś prowadzi w niej badania naukowe i kształcenie doktorantów w zakresie metodologii badań pedagogicznych. Równocześnie zadania naukowo-badawcze i dydaktyczne realizuje w swoim podstawowym miejscu pracy, jakim jest Katedra Teorii Wychowania WNoW UŁ.

Ponadto szacowny Jubilat w latach 1999–2002 był członkiem Senatu UŁ, a w latach 2010–2015 członkiem Senatu Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie.

Otrzymane nagrody, medale i wyróżnienia

Profesor Bogusław Śliwerski w 2012 roku otrzymał od redakcji „Magazynu Literackiego KSIĄŻKI” Nagrodę im. Filipa Kallimacha za wybitne osiągnięcia w sferze edukacji. Dwukrotnie uzyskał nagrodę Ministra Edukacji Narodowej za osiągnięcia naukowe. Za swoją dotychczasową działalność naukową, dydaktyczną i społeczną został odznaczony m.in.: Medalem Wołodymyra Monomacha Narodowej Akademii Nauk Pedagogicznych Ukrainy (2024); Medalem za Zasługi dla Rozwoju Polskiej Pedagogiki – Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN (2024); Medalem Unii Lubelskiej przyznanym przez Prezydenta Miasta Lublin (2022); Medalem Łódzkiego Towarzystwa Naukowego za Zasługi dla ŁTN (2020); Medalem Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego (2019); Medalem Konstantego Dmitrijewicza Uszyńskiego – Narodowej Akademii Nauk Pedagogicznych Ukrainy za wybitne osiągnięcia naukowe (2017); Medalem im. Księżnej Aleksandry Ogińskiej za Zasługi dla Siedleckiej Humanistyki – Senatu Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach (2017); Medalem Uniwersytetu Szczecińskiego „Sis Qui Es – Pro Publico Bono” (2015); Medalem „Edukator Roku 2015” – Senatu Wyższej Szkoły Biznesu w Dąbrowie Górniczej (2015); Srebrnym Medalem Honorowym Wydziału Nauk o Bezpieczeństwie Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego (2015); Medalem za Zasługi dla Polskiego Stowarzyszenia Nauczycieli Twórczych (2014); Medalem za Zasługi dla Pedagogiki Współczesnej (2013); Medalem w Służbie Społeczeństwu i Nauce (2002) i Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1992). Statuetką Srebrna Sowa uhonorował Profesora Senat Społecznej Akademii Nauk w Łodzi w 2017 roku, w 2016 zaś Rada ds. Szkolnictwa Wyższego i Nauki przy Prezydencie Miasta Łodzi przyznała Jubilatowi, w konkursie „Łódzkie Eureka”, nagrodę za wybitne osiągnięcia naukowe. W 2013 roku została wręczona Profesorowi Nagroda Specjalna Łódzkiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego w Łodzi – w formie statuetki Skrzydła Wyobraźni za szczególne osiągnięcia w działalności innowacyjnej dla edukacji.

Profesor Bogusław Śliwerski jest doktorem honoris causa czterech uniwersytetów: Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (2014), Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy (2016), Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II w Lublinie (2017), Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (2020), a także doktorem honoris causa Narodowej Akademii Nauk Pedagogicznych Ukrainy (2019). Otrzymał też zaszczytny tytuł profesora honorowego Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie i Uniwersytetu Śląskiego. W 2016 roku przyznana została mu Nagroda Prezesa Rady Ministrów za wybitne osiągnięcia naukowe, trzykrotnie zdobył też nagrody indywidualne Ministra Edukacji Narodowej za publikacje naukowe (1999, 2002, 2006).

Powyższy rys działalności akademickiej – w tym naukowo-badawczej, dydaktycznej, oświatowej oraz organizacyjnej – Profesora Bogusława Śliwerskiego wskazuje na wiele pól, na których realizował i realizuje on swoją imponującą aktywność. Wyżej wymienione działania stanowią inspirację dla wielu pedagogów, a także niedościgniony wzór twórczej aktywności, merytorycznych dokonań i pasji towarzyszącej działalności akademickiej.

Monika Wiśniewska-Kin, Alina Wróbel
Łódź, sierpień 2024

Inicjatywa przygotowania księgi pamiątkowej inspirowanej dorobkiem i dokonaniami Profesora Bogusława Śliwerskiego była oczekiwana przez środowisko pedagogów. […] Czuję się zaszczycona tym, że mogę być recenzentką tego dzieła, ale mam też świadomość trudności związanych z wyborem koncepcji pracy, która prezentowałaby godnie dotychczasowe dokonania wielkiego autorytetu polskiej pedagogiki ostatnich dziesięcioleci. Chcę w związku z tym pogratulować koncepcji recenzowanej księgi jako wyrazu uznania środowiska uczonych (broniących tradycyjnych wartości akademickich i jednocześnie uczestniczących w procesie wielkiej zmiany kulturowej i transformacji ustrojowej), pedagogów (nie tylko polskich), praktyków oświatowych (uwikłanych i jednocześnie przezwyciężających pozaedukacyjne interesy władzy), studentów i doktorów widzących w Jubilacie swojego Mistrza.

Z recenzji prof. dr hab. Teresy Hejnickiej-Bezwińskiej

Publikacja Myśli – idee – teorie. Alternatywy edukacyjne dedykowana prof. dr. hab. Bogusławowi Śliwerskiemu z okazji 70. rocznicy jego urodzin oraz 25-lecia profesury […] jest dziełem kompletnym i bardzo potrzebnym w przestrzeni polskiej pedagogiki akademickiej. Obejmuje ona wszystkie najważniejsze aspekty funkcjonowania akademickiego i społecznego jednej z najważniejszych postaci polskiej pedagogiki ostatnich dekad. Obok tekstów stanowiących pokłosie idei autorstwa Jubilata, w których głos zabierają wybitni przedstawiciele polskiej pedagogiki, znajdziemy tutaj także teksty nawiązujące do ról, jakie Profesor pełnił w środowisku, związanych z kształtowaniem standardów merytorycznych i etycznych pracy naukowej w naszej dyscyplinie. Tom zawiera również artykuły dotyczące kształtowania przez Jubilata relacji Mistrz – uczniowie w zanikającym – niestety – paradygmacie klasycznego Uniwersytetu.

Z recenzji prof. dr. hab. Mirosława Sobeckiego