ks. Jan Mauersberger

Jan Paweł Mauersberger, pseudonim ksiądz Longin, ksiądz katolicki, kapelan wojskowy, podpułkownik, doktor teologii, harcmistrz Rzeczypospolitej, przewodniczący ZHP, Naczelny Kapelan ZHP. Urodził się 4 września 1877 roku w Warszawie w rodzinie Wiktora, prawnika, sędziego, działacza społecznego, i Marii Kazimiery z Reinhardtów. Zmarł 12 sierpnia 1942 roku, spoczywa na cmentarzu Powązkowskim.

Podczas studiów w Rzymie uzyskał doktorat z teologii i prawa kanonicznego (studiował także filozofię).

1903 – po powrocie do Warszawy nauczał religii w warszawskich szkołach

1912 – w szkole E. Konopczyńskiego zetknął się z tajnym skautingiem – Drużyną im. Ks. Józefa Poniatowskiego (przyszłą 3. Warszawską Drużyną Harcerzy).

Latem 1914 – był kapelanem na skautowym kursie instruktorskim w Skolem, w którym uczestniczyli kandydaci na instruktorów z wszystkich trzech zaborów

1915 – został powołany w skład Naczelnej Rady Skautowej w Warszawie

1–2 listopada 1916 – doprowadził do Zjazdu Zjednoczeniowego organizacji działających w Kongresówce i połączenia ich w ZHP

1916 – wybrano go pierwszym komendantem ZHP

1917 – radą i pomocą materialną przyczynił się do założenia w Warszawie Komisji Dostaw Harcerskich

1918 – doprowadził do powstania Naczelnego Inspektoratu Harcerskiego Latem

1918 – uczestniczył jako kapelan obozu w kursie instruktorskim w Staszowie

1 czerwca 1919 – związał się z wojskiem, uzyskał stopień podpułkownika

1920–1924 – był kapelanem 1. pułku inżynierii, proboszczem Warszawskiej Szkoły Podchorążych, starszym kapelanem Inspektoratu Lotnictwa, a także wiceprzewodniczącym ZHP

1920–1939 – z przerwą w latach 1929–1931 należał do Rady Naczelnej ZHP

1923 – został przewodniczącym ZHP 19 kwietnia

1925 – 19 września 1925 – był Naczelnym Kapelanem ZHP 25 kwietnia 1927 – 29 grudnia 1929 – ponownie wybrano go przewodniczącym ZHP

1931–1939 – pełnił funkcję wiceprzewodniczącego ZHP 1940 – jeszcze raz został przewodniczącym ZHP (już pod kryptonimem Szare Szeregi) Podczas okupacji niemieckiej poszukiwany przez gestapo ukrywał się w Konstancinie pod Warszawą.

Odznaczenia: Krzyż Niepodległości, Harcerska Odznaka „Wdzięczności” (1921), Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1929), Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu (1938), Honorowy Krzyż Harcerzy z Czasów Walk o Niepodległość (1938), Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 2009).

Wydawnictwa: Katechizm harcerski, czyli co każdy harcerz wiedzieć powinien, Longin ks. (pseudonim), [s.n.], Warszawa 1917; Katechizm harcerski, czyli co każda harcerka wiedzieć powinna, Longin ks. (pseudonim), Warszawa 1917; Związek zuchów, czyli młodych skautów. Ustawa ułożona, jako szkic, przez..., Warszawa 1919, pismo maszynowe powielane; Komentarz do Prawa i Przyrzeczenia Harcerskiego, Główna Kwatera Szarych Szeregów, Warszawa 1942, wyd. pośmiertnie; Związek zuchów czyli młodych harcerzy. Dzielny chłopiec lub dzielna dziewczyna jest zuchem..., Warszawa 1919. Od 1917 roku publikował w „Harcerzu”, „Harcmistrzu”, jednodniówkach i innych pismach harcerskich.

Wojtycza J. (red.), Harcerski słownik biograficzny, t. 1, Muzeum Harcerstwa – Marron Edition, Warszawa 2006,

Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Przedmowa  

Związek Zuchów czyli młodych charcerzy

Program pracy

Stan służby  

Wstęp

Materyał do gawęd etycznych z zuchami

Zuch myje się codziennie

Zuch nie przezywa i nie przeklina

Zuch się nie sprzecza

Zuch pomaga kolegom

Zuch jest pilny

Zuch nie skarży

Zuch przyznaje się do winy

Zuch jest posłuszny

Zuch nie płacze

Zuch nie rusza cudzej własności

Co to jest związek zuchów

Zuch pomaga rodzicom

Zuch szanuje rodziców

Zuch nie sprzecza się z rodzeństwem

Zuch nie używa brzydkich słów w domu

Zuch nie zazdrości rodzeństwu

Zuch stara się usłużyć każdemu

Jak zuch ma się zachować na ulicy

Zuch nie bije się z rówieśnikami

Poszanowanie własności jednostek

Poszanowanie ogólnej własności

CZĘŚĆ III

Zuch mówi zawsze prawdę

Zuch pomaga innym, codziennie spełnia przyjacielską usługę

Zuch jest przyjacielem wszystkich i bratem każdego zucha

Zuch jest przyjacielem zwierząt

Zuch jest posłuszny rodzicom, nauczycielom i swemu drużynowemu

Zuch jest pogodny, wesoły, nie przeklina i nie wymyśla

Zuch jest oszczędny

Zuch nie myśli o paskudnych rzeczach, nie mówi też nic nieczystego, ani nie czyni

Zuch kocha Polskę, dla niej się uczy, staje się dobrym i dzielnym

Zuch kocha Boga, modli się rano i wieczór, do kościoła uczęszcza w niedzielę i święta, spełnia powinności, które Jezus Chrystus i kościół na niego wkłada

Materiał do ćwiczeń, gier i wycieczek zuchów

CZĘŚĆ IV

Ćwiczenia, gry i zabawy zuchów

Kozacki proceder w okopach. Gra zaostrzająca bystrość wzroku

Niewidomy z laską

Chowanki z muzyką

Łapanka ze śpiewem

„Gdzie jesteś Jakóbku?“

Chowanka z zapachem

Łapanka z zapachem

Pierścień (Czechowiczówna — Sikorski)

Ciuciubabka (Czechowiczówna — Sikorski)

Zgadnij kogo niema (Czechowiczówna — Sikorski)

Zgadywany (Czechowiczówna — Sikorski)

Gra Kima (Schreiber i Piasecki)

Co zawiera pokój? (Mojmir)

Szukanie naparstka (Mojmir)

Gra Morgana (Mojmir)

Ukosy (Mojmir)

Z daleka i z bliska (Mojmir)

Rysowanie tropu (Schreiber i Piasecki)

Zbieranie bawełny (Mojmir)

Zając i charty (Schreiber i Piasecki)

Podchodzenie straży (Schreiber i Piasecki)

Łapanka w mieście (Mojmir)

Pająk i mucha (Schreiber i Piasecki)

Ucieczka Sybiraka (Schreiber i Piasecki)

Goniec Króla Jegomości (Schreiber i Piasecki)

Kozacki proceder w stepie (Mojmir)

Kot i mysz w kolumnach (Czechowiczówna i Sikorski)

Przeprowadzka (Czechowiczówna i Sikorski)

Kureczki (Czechowiczówna i Sikorski)

Król i jego dzieci Wzburzone morze (Mojmir)

Myśliwy, jastrząb i pszczoła (Czechowiczówna, Sikorski)

Adwokat Głuchoniemi (Mojmir)

Wolno? — nie wolno (Cenar)

Podrywka podawana (Czechowiczówna i Sikorski)

Podrywka rzucana

Piłka przemytnik

Oblężenie twierdzy Wilk (Cenar)

Wilki i brytany Odmiana (Kozak)

Wyzywanka (Czechowiczówna, Sikorski)

Rabusie Myśliwy

List zdrajcy

Mojmir Porwanie chorągwi (Schreiber i Piasecki)

Polowanie na lisa (Mojmir)

Dwaj gońcy z depeszami (Mojmir)

Program pracy

I. Praca obyczajowa.

Rok I. Praca z zuchami zaczyna się od rzeczy zewnętrznych, łatwych, które są widoczne w klasie. Nad każdem poszczególnem ćwiczeniem zadanem przez nauczycielkę, dziecko pracuje w ciągu tygodnia. Np. zuch myje się codziennie, nie bije kolegów, nie przezywa i nie przeklina, bawi się zgodnie, siedzi na lekcjach cicho, prosto, nie płacze, jest pilny, posłuszny, stara się usłużyć kolegom i t. d. W razie nie zachowania swego tygodniowego zobowiązania zuch ponawia to samo ćwiczenie.

Rok II. Zakres ćwiczeń zucha przenosi się na zakres poza szkołą, w domu, na ulicy. Zgoda z rodzeństwem, pomoc rodzicom, odrabianie zadanych lekcji, grzeczne obejście się z rówieśnikami, nieużywanie brzydkich słów, przekleństw, poszanowanie cudzej własności i t. d.

Rok III. i następne. Praca polega na wprowadzeniu w życie prawa Związku:

1. Zuch mówi zawsze prawdę.
2. Zuch pomaga innym, codziennie spełnia przyjacielską usługę.
3. Zuch jest przyjacielem wszystkich a bratem każdego Zucha.
4. Zuch jest przyjacielem zwierząt.
5. Zuch jest posłuszny rodzicom, nauczycielom i drużynowym.
6. Zuch jest pogodny, wesoły, nie przeklina i nie wymyśla.
7. Zuch nie myśli o brzydkich rzeczach, nie mówi ani nie czyni nic nieczystego.
8. Zuch jest oszczędny.
9. Zuch kocha Polskę, dla niej się uczy, staje się dobrym i dzielnym.
10. Zuch kocha Boga, modli się rano i wieczór, do kościoła uczęszcza w niedzielę i święta, spełnia powinności, które Jezus Chrystus i kościół na niego wkłada.

II. Praca fizyczna.
Praca fizyczna polega na gimnastyce, mustrze ćwiczeniu zmysłów, wycieczkowaniu, obozowaniu, grach harcerskich i sprawnościach, poznaniu otaczającej przyrody.

Stan służby

W III roku nieprzerywanej służby zuch składa miesięczne przyrzeczenie na I prawo i może otrzymać odpowiedni znaczek np. z wizerunkiem Kościuszki. Następnych miesięcy zobowiązuje się do innych praw, więc w ciągu roku wypełnia wszystkie dziesięć. Potem może nosić znaczek na tle amarantowo-białem. Jeśli nie spełni miesięcznego przyrzeczenia, traci prawo noszenia znaczka, a w następnym miesiącu musi zacząć pracę na nowo. W dalszych latach zuchowania, dopóki nie będzie przyjęty do związku harcerstwa, może nosić dwie lilijki na kołnierzu.

Przyrzeczenie Zucha: Ja N. N. obiecuję w ciągu miesiąca zachować nasze prawo jak następuje: (odczyta je). Przyrzeczenie odbywa się po odpowiedniem przemówieniu drużynowej lub drużynowego, wobec oddziału zuchów. Drużynowy lub drużynowa po przyrzeczeniu podaje rękę zuchowi i zaznacza, że go przyjmuje do związku zuchów.