Spory wokół imigracji. Polscy i niemieccy imigranci w Winnipeg

Książka składa się z sześciu rozdziałów, które mają za zadanie rekonstrukcję kontekstu dyskursu imigracyjnego. W pierwszym rozdziale ukazano szersze tło historyczne migracji z Europy do regionu atlantyckiego, które pozwala ująć migracje do Kanady w kontekście zjawiska ówczesnej masowej mobilności przestrzennej ludności. Ponadto przedstawione są główne kraje wysyłające (Niemcy, Austro-Węgry i Rosja). W rozdziale drugim omówiono politykę imigracyjną Kanady oraz jej wpływ na kształtowanie się postawy społeczeństwa dominującego względem imigrantów. Celem tego rozdziału jest prześledzenie mechanizmów uprawomocniania i interpretacji istniejącego systemu integracji społecznej, a także relacji między społeczeństwem dominującym a mniejszościowymi zbiorowościami etnicznymi. Rozdział trzeci przybliża doświadcze­nia osadnictwa etnicznego w Winnipeg ze szczególnym uwzględnieniem polskiej i niemieckiej społeczności imigracyjnej. Kolejne rozdziały – czwarty, piąty i szósty – zawierają szczegółową analizę dyskursu imigracyjnego. W rozdziale czwartym i piątym przedstawiono reakcje społeczeństwa dominującego na imigracje w kontekście debat nad prohibicją i dwujęzycznością oraz odpowiedź społeczności imigranckich na ich krytykę. W rozdziale szóstym zaś zaprezentowano dyskurs wykluczający etniczność podczas wojny i wydarzeń związanych ze strajkiem generalnym. Ponadto omówiono strategie obronne podejmowane przez imigrantów w okresie silnej presji asymilacyjnej ze strony społeczeństwa dominującego. W aneksie zamieszczono materiały w postaci tabel, wykresów, analiz, zdjęć i innych przedstawień graficznych, które wzbogacają treść poszczególnych rozdziałów i stanowią uzupełnienie przedstawionych w nich tez. Analiza materiału badawczego ma charakter jakościowy. Takie podejście badawcze wynika przede wszystkim z potrzeby analizy przekazu prasowego w jego kontekście, wraz z pojawiającymi się kwestiami (tematami) wokół dyskursu, ich wartościowaniem oraz strategiami dyskursywnymi.

Analiza ilościowa jest stosowana na potrzeby oszacowania skali zjawiska, jego częstości oraz w przypadku odwoływania się w przekazie prasowym do kategorii „większy”, „mniejszy”, „przeciętny” itp., aby zrozumieć lub skonfrontować informacje w wypowiedzi prasowej. Analiza ilościowa ma zatem charakter uzupełniający. Ponadto materiał badawczy wykorzystany na potrzeby badań był bardzo obszerny, co z jednej strony wymuszało w przypadku opracowania ilościowego losowanie próby, z drugiej strony, mimo że próba spełniała założenie jej losowej reprezentatywności, ponieważ autor miał dostęp do populacji generalnej, technicznie przeprowadzenie losowania i zastosowanie frekwencyjnej analizy ilościowej było niezwykle trudne ze względu na to, że gazety były udostępniane jedynie w postaci mikrofilmów (czasami o bardzo słabej jakości), co uniemożliwiało wykorzystanie specjalistycznych programów komputerowych i bardzo ograniczało zasięg analizy ilościowej. Pełna procedura badawcza została opisana w artykule „Etniczność i dyskurs. Analiza prasy codziennej i etnicznej w Winnipeg, 1896–1919”, który ukazał się w Studiach Socjologicznych (Albański 2012a).

Zasadniczym celem przedstawionych badań jest próba uchwycenia dyskursu imigracyjnego w kontekście masowej imigracji do Kanady (w latach 1896–1914) i funkcjonowania społeczności imigranckich w Winnipeg, aby zrozumieć mechanizmy dyskursywnej walki o symbole i władze nad przypisywanymi im znaczeniami. W tym sensie Stuart Hall (1996: 613) ma rację, mówiąc, że komfort posiadania spójnej tożsamości zbiorowej to przywilej umiejętności podporządkowania sobie narracji o sobie samym. Wszelkie wołania o tożsamość etniczną są niczym innym jak nieustającą próbą sprawowania władzy nad symbolami. Na poziomie analitycznym celem są identyfikacja i opis wielopoziomowego kontekstu: migracyjnego, etnicznego, lokalnego i sytuacyjnego, na podstawie analizowanych materiałów pisanych, statystyk oraz przedstawień graficznych.