Edukacja małego dziecka. Tom 13
Cena podstawowa
38,10 zł
-10,00 zł
Cena
28,10 zł
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni 34,00 zł
Podtytuł: Wychowanie i kształcenie – kierunki i perspektywy zmian
Studia i wyniki badań prezentowane w 10 tomie serii Edukacja małego dziecka – zatytułowanym Wychowanie i kształcenie – kierunki i perspektywy zmian – warunkowane są z jednej strony krytyczną oceną wprowadzanych reform systemu edukacji w Polsce i realizacji kolejnych etapów proponowanych zmian strukturalnych oraz programowych w niższych klasach szkoły podstawowej.
Studia i wyniki badań prezentowane w 10 tomie serii Edukacja małego dziecka – zatytułowanym Wychowanie i kształcenie – kierunki i perspektywy zmian – warunkowane są z jednej strony krytyczną oceną wprowadzanych reform systemu edukacji w Polsce i realizacji kolejnych etapów proponowanych zmian strukturalnych oraz programowych w niższych klasach szkoły podstawowej. Natomiast z drugiej strony – w kontekście zachodzących współcześnie przemian społecznych i kulturowych – są próbą wskazania podstaw pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej oraz ich perspektyw.
Kierując się tymi założeniami, autorzy poszczególnych tekstów wskazują między innymi na kulturowe i poznawcze konteksty pedagogiki wczesnoszkolnej, która – powracając „do korzeni”, do paradygmatów wczesnej edukacji dziecka, do „nieobecnych dyskursów” – powinna reorganizować pracę pedagogiczną z dzieckiem w młodszym wieku szkolnym, interpretowaną w kategoriach pomocy w rozwoju, pomocy wzajemnej oraz kształcenia dla rozwoju.
W obszarze kontekstów kulturowych istotne znaczenie autorzy przypisują:
1) relacji dziecko – kultura – wychowanie, wiążącej sferę kultury z wartościami i osobowym samorozwojem oraz podkreślającej wolność i samookreślanie się (podmiotowość) dziecka;
2) budowaniu poczucia wielowymiarowej tożsamości kulturowej dziecka w perspektywie indywidualnej (podmiotowej) i społecznej (zewnętrznej) w zakresie:
- kondycji Ja;
- koncepcji siebie w świecie;
- kompetencji działań (możliwego kontaktu ze światem i relacji z Innymi);
3) uwrażliwianiu na Innego oraz dostrzeganiu odmienności ludzi innych kultur poprzez między innymi modyfikację funkcjonujących już u dzieci w wieku wczesnoszkolnym stereotypów i uprzedzeń;
4) komunikacji i dialogowi, ponieważ podstawą „bycia” w kulturze własnej i rozumienia innych kultur jest język, będący dla dziecka jednocześnie narzędziem porozumiewania się z otoczeniem, tworzywem dla działalności twórczej oraz obiektem poznania.
Konteksty poznawcze pedagogiki wczesnoszkolnej ukierunkowują przede wszystkim na:
1) motywy poznawania świata i uczenia się, związane z zaspokajaniem najważniejszych potrzeb dziecka w tym wieku – więzi, tożsamości i samorealizacji, będących podstawowymi wyznacznikami rozwoju tempa, dynamiki i przebiegu jego aktywności poznawczej (w tym twórczej aktywności własnej), umożliwiającej mu ścisły związek z bliższym i dalszym otoczeniem kulturowym, które sprzyja zarazem „budowaniu” reprezentacji własnej osoby – związanej między innymi z zachowaniem własnej tożsamości, utrzymaniem lub podwyższeniem własnej pozycji w społecznym systemie znaczeń;
2) konstruowanie wiedzy w szkole: uczenie się przez dialog i kontakt (między)kulturowy, które implikuje potrzebę innego podejścia do procesu pozyskiwania przez dziecko wiedzy, a zatem przejście od edukacji monologowej do edukacji dialogowej, związanej z tworzeniem znaczeń. Założenie to przekłada się na zmiany w teoriach edukacji, dotyczących takich obszarów, jak: wiedza nauczyciela, wiedza ucznia, komunikowanie się na lekcji oraz planowanie dydaktyczne. Wskazują również na perspektywy rozwoju pedagogiki wczesnoszkolnej, podkreślając znaczenie:
- w zakresie teorii pedagogicznej: promowania paradygmatów „kształcenia dla rozwoju” oraz „współbycia”, w tym skupienia zainteresowań na badaniach podstawowych i stosowanych w sferze tzw. rozwoju kierunkowego dzieci w młodszym wieku szkolnym w kontekście zmieniającego się otoczenia społeczno-kulturowego; powiązania badań i studiów z najnowszymi nurtami filozofii, psychologii, socjologii, nauk o kulturze i innych dyscyplin wiedzy;
- w zakresie praktyki edukacyjnej: przygotowania nauczycieli oraz rodziców poprzez ich pedagogizację do roli przewodników i tłumaczy (między)kulturowych; poszerzenia dotychczasowego obszaru integracji w klasach I–III o integrację:
- wspólnych działań pedagoga i dziecka,
- zespołu klasowego,
- środowisk życia dziecka (domu rodzinnego, grupy rówieśniczej, szkoły),
- ofert edukacyjno-kulturowych (szkolnych i pozaszkolnych).
Redaktorki żywią nadzieję, że kolejny tom z serii Edukacja małego dziecka zainteresuje teoretyków i badaczy pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej, nauczycieli i rodziców, że będzie skłaniał do formułowania nowych pytań w kontekście praktyki edukacyjnej i tym samym umożliwi Czytelnikom dostrzeżenie pełniejszego obrazu współczesnej rzeczywistości społeczno-kulturowej, w której żyje dziecko.
Ewa Ogrodzka-Mazur
Tom 1: Teoretyczne odniesienia, tendencje i problemy
Tom 2: Wychowanie i kształcenie w praktyce
Tom 3: Nowe konteksty, poglądy i doświadczenia
Tom 4: Konteksty rozwojowe i wychowawcze
Tom 5: Nauczyciel-wychowawca w przedszkolu i szkole
Tom 6: Wybrane obszary aktywności
Tom 7: Przemiany rodziny i jej funkcji
Tom 8: Przedszkole - przemiany instytucji i jej funkcji
Tom 9: Szkoła - przemiany instytucji i jej funkcji
Tom 10: Wychowanie i kształcenie – kierunki i perspektywy zmian
Tom 11: Nauczyciel i dziecko w dobie kryzysu edukacji
Tom 12: Kierunki zmian w edukacji i stymulacji aktywności twórczej
Tom 13: Konteksty oświatowe
Tom 14: Konteksty społeczne i międzykulturowe
Tom 15: Pedagogika zmiany w edukacji dziecka
Tom 16: Teoria – badania – praktyka w działaniach międzyedukacyjnych
![]() |
![]() |
Szuścik Urszula
adiunkt na Uniwersytecie Śląskim w Cieszynie, Wydziale Etnologii i Nauk o Edukacji, Instytut Nauk o Edukacji, kierownik Zakładu Dydaktyki i Pedagogiki Wczesnoszkolnej i Przedszkolnej. Magister wychowania plastycznego, specjalność nauczycielska, doktor nauk humanistycznych z psychologii, specjalność psychologia twórczości, doktor habilitowany nauk humanistycznych z pedagogiki i pedagogiki artystycznej.
Ekspert Ministerstwa Edukacji Narodowej komisji kwalifikacyjnych i egzaminacyjnych dla nauczycieli ubiegających się o awans zawodowy; wicedyrektor do spraw kształcenia w Instytucie Nauk o Edukacji UŚ w Cieszynie; ekspert MEN w skład komisji kwalifikacyjnych lub egzaminacyjnych dla nauczycieli ubiegających się o awans zawodowy w zakresie sztuki.
Członek Komitetu Redakcyjnego „Życia Szkoły” oraz członek Rady Redakcyjnej „Zarania Śląskiego”. Wzięła udział w opracowaniu standardów edukacji wizualnej (przedszkole, szkoła podstawowa, gimnazjum, szkoła średnia) w ramach grantu nr 12835/08 Standardy Edukacji Kulturalnej, który był realizowany pod patronatem Ministra Kultury i Dziedzictw Narodowego (sierpień–grudzień 2008 r.). Członek Seminarium Naukowego Komisji Nauk Psychologicznych PAN, Seminarium Naukowego Sekcji Problemowej Pedagogiki Szkolnej PAN, Seminarium Naukowego Zespołu Edukacji Elementarnej PAN, INSEA (Międzynarodowe Stowarzyszenie Wychowania przez Sztukę), ECHA (Europen Council for High Ability). Uczestniczka licznych konferencji naukowych krajowych i międzynarodowych.
Zainteresowania naukowe, badawcze i artystyczne: zagadnienia edukacji plastycznej i jej stymulacji, analiza procesu twórczości plastycznej, programy kształcenia plastycznego, analiza treści plastycznych w wychowaniu przedszkolnym, w obrębie programów z nauczania zintegrowanego, klas IV-VI szkoły podstawowej, gimnazjum, szkoły średniej, percepcja jakości wizualnych, kształcenie nauczycieli edukacji plastycznej, psychologia twórczości i psychologia sztuki, terapia przez sztukę, grafika artystyczna; Prowadzi ożywioną działalność naukową, dydaktyczną i artystyczną (wystawy 1985, 1989, 1995, 1996, 2001, 2005, 2009).
Ważniejsze publikacje: Znak werbalny a znak plastyczny w twórczości rysunkowej dziecka. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Katowice 2006 (rozprawa habilitacyjna), monografia, Kształtowanie percepcji wzrokowej jako stymulator działań plastycznych dziecka. Uniwersytet Śląski Filia w Cieszynie Cieszyn 1999, monografia, liczne artykuły w „Plastyka w Szkole”, w publikacjach zbiorowych (w:) Red. B. Dymara, Dziecko w świecie sztuki, Impuls Kraków 1996, Dziecko w świecie rodziny, Impuls Kraków 1998, Dziecko w świecie muzyki, Impuls Kraków 2000, Dziecko w świecie współdziałania cz. 2, Impuls Kraków 2001, (w:) Red. W. Korzeniowska, Przemiany edukacyjne w Polsce i na świecie a modele wychowania, Impuls Kraków 2001, Przemiany w naukach o wychowaniu – idee, koncepcje, rzeczywistość edukacyjna, Impuls Kraków 2002, Red. W. Korzeniowska, U. Szuścik, Rodzina, historia i współczesność. Studium monograficzne,Impuls Kraków 2006, Red. W. Korzeniowska, A. Murzyn, U. Szuścik, Sztuka bycia uczniem i nauczycielem. Z zgadnień pedagogiki współbycia. Studia, rosprawy i szkice – z okazji jubileuszu dziesięciolecia serii „Nauczyciele – Nauczycielom”, Impuls Kraków 2009, Red. W. Korzeniowska, A. Mitas, U. Szuścik, Tradycje kształcenia nauczycieli na Śląsku Cieszyńskim. Studia, rozprawy, przyczynki, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Katowice 2009, liczne prace pod redakcją naukową i popularnonaukowe; Program autorski z zakresu kształcenia plastycznego dziecka w młodszym wieku szkolnym (klasy I-III) przeznaczony dla I etapu edukacyjnego szkoły podstawowej. Program nauczania. Numer dopuszczenia do użytku szkolnego MEN/DKW-4014-29/99. Wydanie I Wydawnictwo Maria Lorek Katowice 1999. Wydanie II Muza Szkolna Warszawa 2000; około 60 publikacji.
Ogrodzka-Mazur Ewa
prof. UŚ dr hab., Uniwersytet Śląski, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji w Cieszynie
Oelszlaeger Beata
Doktor nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki. Pracuje jako adiunkt w Pracowni Edukacji Wczesnoszkolnej Instytutu Nauk o Edukacji na uniwersytecie Śląskim, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji w Cieszynie. Przez 13 lat pracowała jako nauczycielka nauczania początkowego, prowadząc klasy freinetowskie. Jej zainteresowania naukowe wiążą się z podmiotowością uczniów klas młodszych w edukacji.
Opublikowała liczne artykuły na temat praktycznych rozwiązań w edukacji wczesnoszkolnej oraz problemu aktywnego uczenia się.
Oficyna Wydawnicza "Impuls"
Autor | Szuścik Urszula, Oelszlaeger Beataa, Ogrodzka-Mazur Ewa |
ISBN druk | 978-83-8095-311-6 |
ISBN e-book | |
Objętość | 286 stron |
Wydanie | I, 2017 |
Format | B5 (160x235) |
Oprawa | miękka, klejona |
Wprowadzenie
UWARUNKOWANIA ZMIAN W EDUKACJI MAŁEGO DZIECKA
Renata Michalak
Edukacja małego dziecka z neurobiologią w tle
Bronislava Kasáčová
Preprimárna edukácia a dieťa ako výzva pre pedagogický výskum
Dorota Zdybel
Metapoznanie – zaniechany obszar edukacji małego dziecka
Katarzyna Wójcik
Emocjonalne konteksty kształcenia
Dominika Duraj
Ocenianie kształtujące dobrą alternatywą dla tradycyjnego modelu nauczania w edukacji wczesnoszkolnej
Renata Raszka
Rozważania wokół socjalizacji ekonomicznej dzieci
NARZĘDZIA I MOŻLIWOŚCI ZMIAN W DYDAKTYCE
Ewa Ogrodzka-Mazur
Dziecko w świecie zabawy. Wykorzystanie zabaw i gier w edukacji wczesnoszkolnej
Joanna Żądło-Treder
Od konkretu do abstrakcji, czyli o znaczeniu działania praktycznego w kształtowaniu pojęć matematycznych u dzieci 6- i 7-letnich
Barbara Nawolska
Dlaczego matematyka jest taka trudna?
Renata Reclik
Czego Jaś się nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał, czyli czego (nie) uczy się na lekcjach matematyki
Barbara Somerla
Innowacyjny i rozwojowy program dla dzieci w przedszkolu – refleksje praktyka
Michał Borda
Antropologiczne podstawy przyszłego autonomicznego życia wiarą w nauczaniu religii dzieci w wieku przedszkolnym
PERSPEKTYWY ZMIAN W OPIECE I WSPARCIE W TOKU EDUKACJI DZIECKA
Hanna Krauze-Sikorska
Koncepcje embodied-embedded mind. Refleksje w kontekście wspomagania i wspierania rozwoju poznawczego i społeczno-emocjonalnego dzieci z mikrodeficytami
Elżbieta Maria
Minczakiewicz Biologiczne i środowiskowe uwarunkowania rozwoju umiejętności komunikacyjnych i językowych u dzieci z diagnozą porodowych urazów mózgu (PUM)
Ewa Jędrzejowska
Dziecko o specjalnych potrzebach edukacyjnych w przedszkolu – założenia a rzeczywistość
Jolanta Suchodolska
Deficyty gotowości szkolnej przedszkolaka. Od zintegrowanej diagnozy do skutecznego wspierania rozwoju dziecka
Anna Borzęcka
Komunikacja wspomagająca i alternatywna jako interakcja nauczyciel – uczeń ze złożonymi trudnościami w porozumiewaniu się
Urszula Klajmon-Lech
Współpraca szkoły z rodzicami dzieci z niepełnosprawnością. Szanse i bariery Informacja o autorach
Wprowadzenie
We współczesnym rozumieniu szkoły i edukacji zaznacza się szczególna rola kultury, pojmowanej
[…] nie tylko jako dziedzictwo, universum twórczych dokonań ludzkości, ale za pomocą tego terminu określamy humanistyczną jakość ludzkich działań i sposobu życia. Edukacja to droga do urzeczywistnienia kultury, nade wszystko „kultury w ludziach”. Edukacja i kultura są zatem wzajemnie uwarunkowane: edukacja oświeca, a kultura różnicuje, stanowiąc jednocześnie „efekt” edukacji, dzięki czemu dokonuje się nieustanny proces rozwoju samej kultury.
Przyjęcie tezy o kulturze jako podstawowej orientacji współczesnej edukacji przekłada się – zgodnie z koncepcją Jerome’a Brunera – na określenie szkoły jako kultury uczącej się. Jej głównym zadaniem jest wspomaganie dzieci w uczeniu się korzystania z narzędzi tworzenia znaczeń i w adaptacji do świata, w którym się znajdują, oraz jego zmieniania w miarę potrzeb, jak również kształtowanie ich tożsamości i poczucia własnej wartości oraz wzmacnianie szans na radzenie sobie ze światem zarówno w szkole, jak i poza nią. Zachodzące w Polsce przemiany społeczno-kulturowe, jak również tworzenie się społeczeństwa i społeczności wielokulturowych utrudniają szczególnie dzieciom „odczytywanie” wielości znaczeń otaczającej ich rzeczywistości i formowanie własnej tożsamości. Czy zatem rzeczywiście współczesna edukacja pomaga uczniom poznać i zrozumieć dziedzictwo kulturowe, a jednocześnie przezwyciężyć mit, że przywiązanie do tradycji, utrwalonych od wieków wartości i norm zachowań kulturowych jest źródłem dobra i wrastania dzieci w wartości, które staną się ważne z punktu widzenia rozwoju ich tożsamości? Czy przygotowuje uczniów do życia i poszerzania horyzontów widzenia przeszłości, współczesności i przyszłości własnego regionu, postrzeganego w szerokim kontekście: kraju, Europy i świata, przezwyciężając mit, że najlepszy jest ustalony a priori przez dorosłych system wartości, najczęściej preferujący „wartości odchodzącego pokolenia”? Czy naprawdę edukacja ma szansę wspierania różnorodności kulturowej i chronienia jej – z jednej strony – przed globalizacją, a z drugiej – przed dyskryminacją grup mniejszościowych (etnicznych, wyznaniowych), przezwyciężając mit, że Inny to obcy i wróg?
Transmisja kultury – obok romantyzmu i progresywizmu – stanowi jeden z najstarszych nurtów w rozwoju zachodniej ideologii wychowania, kładący nacisk na zadanie przekazywania teraźniejszej generacji zasobów wiedzy, norm i wartości zebranych w przeszłości. W pracy wychowawczej zakłada się, że
[…] wiedza i wartości – najpierw ulokowane w kulturze – są następnie internalizowane przez dzieci poprzez imitację modeli zachowań dorosłych lub poprzez bezpośrednie kształcenie z zastosowaniem nagród i kar. […] Szkoła transmisji kulturowej, skoncentrowana na społeczeństwie, podkreśla to, co wspólne i ustalone oraz skupia się na konieczności uczenia się przez dyscyplinę wobec porządku społecznego.
Mimo że współcześnie akcentuje się, iż takie ujęcie transmisji kulturowej odzwierciedla przede wszystkim rozwój dzieci na podstawie zgodności ich zachowania z określonymi standardami kulturowymi, a nie odwołuje się do ich wiedzy osobistej, doświadczenia i przeżyć – to jednak jest to wciąż dominujący w rzeczywistości edukacyjnej szkolny przekaz kultury. Opiera się on – zdaniem Doroty Klus-Stańskiej – na próbie
[…] wyselekcjonowania z dziedzictwa kulturowego jego niektórych elementów w określonej postaci w celu zaprezentowania ich uczniom jako jedynej, prawomocnej wersji opisu, wyjaśniania i interpretacji przeznaczonej do zarejestrowania i utrwalenia.
Nauczyciele przekazują w ten sposób najczęściej „gotowe” i jednoznaczne informacje na temat wartości kulturowych, zaczerpnięte głównie z programów i/lub lektur szkolnych. Tak realizowany szkolny przekaz kultury staje się środkiem przemocy symbolicznej wobec uczniów w postaci narzucania im znaczeń i ich jednolitej interpretacji (wpajania kolejnym generacjom określonych wartości). Ma to szczególne znaczenie na pierwszym etapie edukacyjnym, w którym znaczna część dzieci – wchodząc w system zorganizowanej, systematycznej nauki – przeżywa silny szok akulturacyjny, warunkowany różnicą między systemem kulturowym (wartościami) domu rodzinnego i szkoły.
Inne możliwości w tym zakresie stwarza przekaz kulturowy, umożliwiający osobową i społeczną rekonstrukcję zastanej kultury przez naturalne wrastanie dzieci w kulturę społeczności, w której dochodzi do budowania osobistych światów w obrębie wspólnoty znaczeń, czyli dialogowego spotkania z kulturą i Innym. Propozycja zbliżenia pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej do naturalnych warunków przekazu kulturowego może stanowić wartościową ofertę pedagogiczną, mogącą znaleźć szersze zastosowanie w praktyce edukacyjnej. [...]