Humanistyczno-antropologiczna ewolucja pedagogiki kultury. Konsekwencje dla teorii i praktyki

Gajda Janusz

Pedagog, humanista. Profesor zwyczajny w WSP ZNP w Warszawie, gdzie kieruje Katedrą Pedagogiki Kulturoznawczej oraz prowadzi specjalizację „animator i menadżer kultury”. Członek rzeczywisty Lubelskiego Towarzystwa Naukowego, wiceprzewodniczący Zespołu Pedagogiki Kultury i Edukacji Międzykulturowej Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN, członek Międzynarodowej Akademii Humanizacji Edukacji (IAHE).

Jest autorem blisko 300 publikacji, w tym 17 monografii, i redaktorem 8 prac.

Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Wprowadzenie

Pedagogika kultury – pytania o jej współczesną tożsamość

Tadeusz Lewowicki

O powinnościach pedagogiki kultury

Bogusław Milerski

Pedagogika kultury: zagadnienie teoretycznej tożsamości

Andrzej Ciążela

Humanistyczne i antropologiczne rozumienie kultury a pedagogika kultury. Perspektywa integracji czy konieczność wyboru?

Jozef Kargul

Pedagogika kultury a pedagogia kultury

Krystyna Pankowska

Rajd Pekin – Paryż, czyli nowe oblicze pedagogiki kultury

Krzysztof Maliszewski

Alfabet kultury. Pedagogika kultury wobec lekcji wielkich mistrzów

Agnieszka Piejka

Ryszard Kapuściński o tożsamości jako podstawie uczestniczenia w wielokulturowym świecie

Charakter współczesnej kultury i relacje człowiek – kultura

Dzierżymir

Jankowski Świat kultury jednostki – kultury czyjejś Wnioski dla współczesnej pedagogiki kultury

Jerzy Nikitorowicz

Dylematy praw człowieka i jego kultury w społeczeństwie pluralistycznym

Ks. Marian Nowak

Koncepcje człowieka we współczesnych wybranych nurtach kultury

Bogdan Idzikowski

Kultura elitarna i popularna przestrzenią dychotomiczną czy krzyżujących się wartości?

Krystyna M. Błeszyńska

Społeczeństwo wielokulturowe jako supermarket wartości i idei

Barbara Jedlewska

Supermarketyzacja tradycyjnych form życia kulturalnego i aktywności wolnoczasowej – zarys obszaru zjawiska oraz kluczowe problemy pedagogiczne Mariusz Samoraj Pedagogika kultury a nowa tradycja

Julita Błasiak

Człowiek wobec kultury masowej

Bartłomiej Szpunar

Czego poszukują i co znajdują polscy chrześcijanie we wspólnotach buddyjskich?

Kształcenie – edukacja. Od teorii do praktyki

Krystyna Chałas

Metody i formy rozbudzania zainteresowań różnymi dziedzinami kultury i stymulowania aktywności kulturalnej młodzieży

Dorota Misiejuk

Dialog i doświadczenie dialogu a edukacja międzykulturowa

Iwona H. Pugacewicz

Edukacja kulturowa w polskiej szkole w Paryżu Generowanie zmiany

Janusz Morbitzer

Pedagogiczne refleksje na temat aksjologii Internetu

Marta Kochanek

Nowe media – droga do sztuki uniwersalnej?

Elżbieta Kukuła

Doświadczenia seminarium pedagogicznego „Człowiek w zwierciadle sztuki”. Współczesne reinterpretacje dzieł wielkich mistrzów

Marek Świeca

Rola teatru w rozwijaniu refleksyjności człowieka

Alina Wroblewska

Edukacja taneczna w szkole podstawowej –między teorią a praktyką

Danuta Sadownik

Potrzeby kulturalne młodzieży

Katarzyna Ziołowicz

Regionalne projekty edukacyjne jako forma stymulowania aktywności kulturowej dzieci i młodzieży

Teresa Parczewska

Święta i uroczystości organizowane w przedszkolu a zasób wiedzy dzieci o tradycjach regionalnych i narodowych

Violetta Wacławek

Formy stymulowania aktywności kulturalnej młodzieży w Domu Kultury „Włochy” w Warszawie

Anna Misiec-Dydycz

Turystyka jako forma edukacji

Grażyna Lebiedziewicz-Kachel

Wartości dydaktyczno-ludyczne współczesnych turniejów rycerskich

Informacje o autorach

Pedagogika kultury: zagadnienie teoretycznej tożsamości 

Pojęcie pedagogiki kultury odnosi się zarówno do działu bądź subdyscypliny, jak i do kierunku teoretycznego pedagogiki. W obu tych uzusach panuje jednak pewna wieloznaczność. W odniesieniu do pedagogiki kultury pojmowanej w kategoriach działu bądź subdyscypliny pedagogicznej nie ma zgodności co do jej zakresu przedmiotowego. Podobnie jest w przypadku traktowania pedagogiki kultury jako kierunku w ramach nauk o wychowaniu. W opinii wielu tak rozumiana pedagogika kultury należy do przeszłości myśli pedagogicznej, której świetność przypadała na pierwszą połowę XX wieku. W niniejszym artykule, wychodząc od problematyki statusu pedagogiki kultury jako subdyscypliny pedagogicznej, spróbujemy skoncentrować się na jej tożsamości jako kierunku teoretycznym, którego obecność można wykazać także w dyskursie współczesnym. Świadectwem aktualności i kontynuacji pedagogiki kultury w czasach dzisiejszych jest pedagogika filozoficzno-humanistyczna o orientacji hermeneutycznej, zwana w skrócie pedagogiką hermeneutyczną. Mając na względzie stosunkowo obszerną w Polsce recepcję różnych aspektów pedagogiki kultury, których najnowszym przejawem są trzy tomy czasopisma „Pedagogika Kultury”, wydawanego pod redakcją Dariusza Kubinowskiego, oraz syntezujące monografie m.in. Janusza Gajdy czy Dzierżymira Jankowskiego, niniejszy artykuł jest nie tyle próbą obiektywnej rekapitulacji dotychczasowego dorobku pedagogiki kultury, ile subiektywnym głosem w dyskusji nad jej współczesną tożsamością. Intencją wywodów jest wykazanie, że ujmowanie pedagogiki kultury jako działu w ramach nauk o wychowaniu wymaga ustalenia jej teoretycznej tożsamości w kategoriach kierunku pedagogiki współczesnej.

J. Gajda: Pedagogika kultury w zarysie. Impuls, Kraków 2006. 

D. Jankowski: Pedagogika kultury. Studia i koncepcja. Impuls, Kraków 2006.

[...] Wszystkie (trzydzieści!) zamieszczone w tej publikacji wypowiedzi spełniają wymogi naukowej rzetelności. Równocześnie zachęcają do dyskusji. Główny jej kierunek wyznacza pytanie: humanistyczna czy antropologiczna koncepcja kultury oraz – konsekwentnie - humanistyczna czy antropologiczna pedagogika kultury? [...] Z satysfakcją stwierdzić, że wszyscy autorzy [...] zwracają na to uwagę. Więcej: autentyczną troskę o jej aksjologiczne szlachectwo.

[...] Lektura tekstów uzasadnia stwierdzenie, że pedagogika kultury jest pedagogiką na miarę naszych czasów, otwartą na współczesną rzeczywistość (nie tylko kulturową!), niekoniecznie jednak jej ulegającą, ale potrafiącą się z nią zmierzyć.

[...] Zasadniczą wartością tej publikacji jest także to, że wpisuje się ona w szerszą, żywo we współczesnej humanistyce obecną debatę o zakresie, treściach i funkcjach kultury współczesnej. To sprawia, że publikacja ta zainteresować nie tylko pedagogów.

fragmenty recenzji wydawniczej prof. Henryka Depty