Monika Zięciak

doktor nauk społecznych, pedagog, adiunkt na Wydziale Nauk Społecznych w Katedrze Pedagogiki Społecznej Uniwersytetu Szczecińskiego, koordynatorka grupy usamodzielniania w Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym w Trzebieży, stypendystka Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności (2019), najlepszy młody naukowiec US (2019). Liderka międzynarodowych projektów młodzieżowych. Autorka publikacji dotyczących różnych aspektów resocjalizacji nieletnich niedostosowanych społecznie.

Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Wstęp        

CZĘŚĆ PIERWSZA. TEORETYCZNE PODSTAWY BADAŃ

Rozdział 1. Samodzielność i usamodzielnianie w resocjalizacji nieletnich      

1.1. Samodzielność i usamodzielnianie, cechy i elementy strukturalne zjawiska      
1.1.1. Pedagogiczno-psychologiczne ujęcie samodzielności      
1.1.2. Cechy strukturalne samodzielności    
1.1.3. Pojęcie i atrybuty usamodzielniania   
1.2. Psychologiczno-pedagogiczne aspekty samodzielności i usamodzielniania   
1.2.1. Osiągnięcie samodzielności jednym z celów wychowania    
1.2.2. Samodzielność jako zadanie rozwojowe w cyklu życia człowieka    
1.2.3. Usamodzielnianie jako ważna czynność procesu wychowania    
1.2.4. Rozwijanie samodzielności w kontekście postaw i stylów wychowania      
1.2.5. Samodzielność jako wyraz podmiotowości i emancypacji wychowanka  
1.3. Znaczenie samodzielności i usamodzielniania w resocjalizacji nieletnich    
1.3.1. Kształtowanie wewnętrznej motywacji do podejmowania samodzielnych działań wychowanków MOW      
1.3.2. Diagnozowanie jako istotna czynność w usamodzielnianiu wychowanków  
1.3.3. Usamodzielnianie wychowanków z wykorzystaniem metod twórczej resocjalizacji  

Rozdział 2. Osobowe i społeczne uwarunkowania czynności usamodzielniających podejmowanych przez wychowawców w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych

2.1. Znaczenie postaw i kompetencji zawodowych w organizowaniu czynności usamodzielniających wychowanków   
2.1.1. Kompetencje zawodowe wychowawców w usamodzielnianiu wychowanków MOW  
2.1.2. Postawy wychowawców wobec samodzielności wychowanków MOW  
2.2. Prawno-instytucjonalne uwarunkowania usamodzielniania nieletnich przebywających w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych   
2.2.1. Infrastruktura i organizacja pracy resocjalizacyjnej w młodzieżowym ośrodku wychowawczym  
2.2.2. Znaczenie IPU w organizowaniu oddziaływań usamodzielniających   
2.2.3. Rozwijanie samodzielności wychowanków w ramach funkcjonowania samorządu w placówce resocjalizacyjnej    
2.2.4. Znaczenie poradnictwa zawodowego w przygotowaniu nieletnich do samodzielności życiowej  
2.2.5. Edukacja seksualna i przygotowanie do roli ojca/matki w kontekście oddziaływań usamodzielniających wychowanków MOW 
2.2.6. Współpraca młodzieżowych ośrodków wychowawczych ze środowiskiem lokalnym 
2.2.7. Znaczenie współpracy z rodziną w usamodzielnianiu wychowanków 

CZĘŚĆ DRUGA. ZAŁOŻENIA METODOLOGICZNE I PREZENTACJA REZULTATÓW BADAŃ WŁASNYCH

Rozdział 3. Założenia metodologiczne badań własnych 

3.1. Przedmiot i cel badań      
3.2. Problemy i hipotezy badawcze   
3.3. Charakterystyka zmiennych i wskaźników występujących w badaniu   
3.4. Zastosowane metoda, technika i narzędzia badawcze 
3.5. Zastosowane miary i metody analizy statystycznej   
3.6. Teren, organizacja badań oraz charakterystyka grupy badawczej  

Rozdział 4. Samodzielność nieletnich przebywających w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych 

4.1. Samodzielność w rozumieniu wychowanków MOW    
4.2. Zakres samodzielności deklarowany przez wychowanków przebywających w MOW   
4.3. Stopień i rodzaj samodzielnej aktywności przejawianej przez wychowanków MOW    
4.3.1. Samodzielne rozpoznawanie i zaspokajanie potrzeb przez wychowanków    
4.3.2. Samodzielność w planowaniu własnych celów i zadań    
4.3.3. Samodzielne podejmowanie różnych działań przez wychowanków      
4.3.4. Refleksja wychowanków nad przejawami samodzielnej aktywności  
4.3.5. Poziom motywacji i odpowiedzialności w przejawianiu przez wychowanków samodzielnej aktywności   
4.4. Interpretacja i dyskusja nad wynikami dotyczącymi samodzielności wychowanków MOW  

Rozdział 5. Czynności usamodzielniające w opinii wychowanków i wychowawców MOW    

5.1. Zakres swobody pozostawiany wychowankom przez wychowawców w opinii porównywanych grup badanych 
5.2. Poziom i rodzaj wsparcia udzielanego nieletnim przez wychowawców w ocenie porównywanych grup respondentów 
5.3. Współpraca ze środowiskiem lokalnym podejmowana w celu usamodzielniania wychowanków w opinii badanych respondentów   
5.4. Czynności diagnostyczne podejmowane przez wychowawców w usamodzielnianiu wychowanków MOW  
5.5. Motywowanie wychowanków do rozwijania w sobie samodzielności w opinii obu badanych grup respondentów  
5.6. Interpretacja i dyskusja nad wynikami dotyczącymi czynności usamodzielniających podejmowanych przez wychowawców w MOW-ach  

Rozdział 6. Zależności pomiędzy samodzielnością wychowanków a czynnościami usamodzielniającymi podejmowanymi przez wychowawców w MOW-ach   

6.1. Zakres swobody pozostawianej przez wychowawców a parametry samodzielności wychowanków MOW   
6.2. Poziom wsparcia udzielanego przez wychowawców a parametry samodzielności wychowanków MOW   
6.3. Natężenie współpracy z instytucjami funkcjonującymi w środowisku lokalnym a samodzielność wychowanków MOW   
6.4. Motywowanie przez wychowawców a parametry samodzielności wychowanków MOW  
6.4.1. Organizowanie przez wychowawców zajęć usamodzielniających a samodzielność wychowanków MOW    
6.4.2. Rozmowy motywujące przeprowadzane przez wychowawców a samodzielność wychowanków MOW   
6.5. Interpretacja i dyskusja nad wynikami dotyczącymi związków samodzielności wychowanków z podejmowanymi przez wychowawców czynnościami usamodzielniającymi   

Zakończenie  

Bibliografia      

Aneks   
Zastosowane narzędzia badawcze 
SAM NLT    
USAM NLT      
USAM WYCH    

Spis tabel i wykresów

Samodzielność i usamodzielnianie wychowanków przebywających w placówkach opiekuńczych to bardzo ważny problem, który dotychczas podejmowany był głównie w obszarze przepisów i rozporządzeń traktujących o procesie usamodzielniania młodzieży przebywającej w placówkach o charakterze opiekuńczo-wychowawczym i resocjalizacyjnym. Zauważa się, że za pojawiającymi się dokumentami podkreślającymi i regulującymi prawnie proces usamodzielniania wychowanków jako jeden z głównych celów pracy placówek opiekuńczych i resocjalizacyjnych, nie nadążają teoretyczne i praktyczne opracowania wspierające wychowawców w osiągnięciu tego celu. […] wybór tematyki monografii jest aktualny i poznawczo bardzo ważny. […] Na gruncie pedagogiki jest to nowatorski temat. Podjęta w monografii problematyka w obszarze procesu usamodzielniania została zaprezentowana w ujęciu interdyscyplinarnym. Choć rozpatrywane kwestie można odnieść głównie do pedagogiki resocjalizacyjnej i pracy socjalnej, to jednak dodatkowo Autorka wykorzystała także wiedzę z obszaru psychologii.

Recenzowana praca może z powodzeniem służyć zarówno studentom pedagogiki, jak i pracy socjalnej. Jej zawartość z pewnością zainteresuje pracowników placówek opiekuńczych i resocjalizacyjnych, zwłaszcza pedagogów, pracowników socjalnych, kuratorów sądowych oraz osoby zatrudnione w różnych organizacjach społecznych, urzędników samorządowych itp. Uważam, że monografia prezentuje bardzo dużą wartość poznawczą i stanowi istotny wkład w rozwój pedagogicznej myśli naukowej.

Z recenzji wydawniczej dr hab. Anny Fidelus, prof. UKSW