Bycie kompetentnym nauczycielem diagnostą, nauczycielem terapeutą oznacza efektywne działanie w nieprzewidywalnych, nowych sytuacjach edukacyjnych, czyli im kompetencyjność nauczyciela jest wyższa, tym jakość jego pracy również.
Nakład wyczerpany
Bycie kompetentnym nauczycielem diagnostą, nauczycielem terapeutą oznacza efektywne działanie w nieprzewidywalnych, nowych sytuacjach edukacyjnych, czyli im kompetencyjność nauczyciela jest wyższa, tym jakość jego pracy również.
Nakład wyczerpany
Diagnoza i terapia to działania uwarunkowane nauczycielskimi kompetencjami mieszczącymi się w obszarze metakompetencji – związanych ze zdolnością do uczenia się i refleksji oraz umiejętnością radzenia sobie w zmieniających się warunkach. Bycie kompetentnym nauczycielem diagnostą, nauczycielem terapeutą oznacza efektywne działanie w nieprzewidywalnych, nowych sytuacjach edukacyjnych, czyli im kompetencyjność nauczyciela jest wyższa, tym jakość jego pracy również.
Kompetencje diagnostyczne i terapeutyczne przejawiają się w interakcjach nauczyciel – dziecko/uczeń wyrażanych dążeniem do osiągania wspólnych celów, które sprzyjają wsparciu i stymulacji psychofizycznego rozwoju osoby. Dodatkowo stanowią fundament działań podejmowanych na rzecz dzieci o zróżnicowanych potrzebach edukacyjnych, by zapewnić im warunki służące rozwojowi potencjału oraz przygotowaniu do samodzielnego, wartościowego i satysfakcjonującego życia w społeczeństwie.
Pierwszy rozdział książki, zatytułowany Kompetencje zawodowe współczesnego nauczyciela, poza ustaleniami terminologicznymi, prezentuje zakresy znaczeniowe kompetencji oraz ich analizę kontekstową. Omawia elementy struktury kompetencji, model edukacji nauczyciela XXI wieku, jak również cechy nauczyciela warunkujące efektywność jego pracy. Odnosi się do obszarów kompetencji zawodowych nauczyciela i przedstawia różne typologie kompetencji, które krystalizowały się na przełomie dekad. Ta część opracowania stanowi niejako tło dla ulokowania kompetencji diagnostycznych i terapeutycznych, które stały się przedmiotem teoretycznych analiz zaprezentowanych w kolejnych rozdziałach publikacji.
Rozdział drugi, Diagnoza i jej rola w przestrzeni edukacyjnej, dotyczy problematyki diagnozy jako globalnego działania ukierunkowanego na poznanie osoby, z uwzględnieniem wielopłaszczyznowego jej funkcjonowania. Opisuje składowe kompetencji diagnostycznych jako wyznaczniki profesjonalizmu nauczyciela diagnosty. Odnosi się do aspektów badawczej postawy nauczyciela, która wyznacza jego zadania i role w obszarze działań edukacyjnych i terapeutycznych.
Rozdział trzeci, Terapia jako działanie pomocowe, to analiza pojęcia terapii jako wielopłaszczyznowego systemu oddziaływań zmierzających do wyrównywania opóźnień, niwelowania zaburzeń rozwojowych, radzenia sobie z problemami zdrowotnymi czy trudnościami edukacyjnymi dziecka/ucznia. Przedstawia rodzaje i fazy postępowania terapeutycznego, a także wymienia zadania nauczyciela terapeuty oraz zasady, którymi powinien się kierować. Ta część publikacji charakteryzuje kompetencje nauczyciela terapeuty rozpatrywane z perspektywy szkoły ogólnodostępnej, integracyjnej i specjalnej.
Kolejna część monografii (rozdziały czwarty i piąty) prezentuje założenia metodologiczne i badania dotyczące wybranych problemów związanych z procesem diagnozy i terapii, ze szczególnym uwzględnieniem roli i znaczenia kompetencji diagnostycznych i terapeutycznych w ocenie samych zainteresowanych, czyli nauczycieli. Przygotowanie tej części książki było podyktowane rozpoznaniem źródeł specjalistycznej wiedzy i rodzajów umiejętności w zakresie diagnozy i terapii wykorzystywanych przez nauczycieli szkół ogólnodostępnych, integracyjnych i specjalnych, a także analizą ich uwarunkowań.
Z uwagi na poruszaną problematykę niniejsza publikacja skierowana jest do szerokiego grona czytelników. Z jednej strony do środowisk naukowych, jako kontynuatorów dalszych i pogłębionych empirycznych poszukiwań w tym temacie, z drugiej – do osób związanych z praktyką pedagogiczną, czyli nauczycieli, specjalistów oraz studentów kierunków pedagogicznych, a także tych wszystkich, którzy poszukują inspiracji i nowych możliwości działań wspomagających codzienną pracę dziecka/ucznia.
Z recenzji prof. dr. hab. Zenona Gajdzicy
[…] publikacja wpisuje się w szeroki nurt badań nad kompetencjami nauczycieli. Mieści się zatem w obszarze tematycznym wymagającym nieustannej diagnozy i rozmysłu koncepcyjnego. Kompetencje diagnostyczne i terapeutyczne należą do kluczowych w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami w rozwoju, warto jednak pamiętać, że są pewnego rodzaju nadbudową kompetencji humanistycznych i ogólnopedagogicznych. To zaś oznacza, że w praktyce – w związku z odmiennymi ścieżkami nabywania kwalifikacji nauczycielskich oraz kwalifikacji do kształcenia i wychowania uczniów z SPE – mogą się różnić znacząco w przypadku nauczycieli szkół ogólnokształcących, integracyjnych i specjalnych. Dlatego zamysł porównania tych kompetencji w odniesieniu do wskazanych trzech grup badanych już na wstępie oceniam jako interesujący poznawczo. Uzyskane wyniki badań można zatem doceniać w zakresie deskrypcji samych kompetencji, a także traktować jako głos w dyskusji nad uwarunkowaniami jakości kształcenia włączającego, integracyjnego oraz separacyjnego. To zaś niesie ze sobą również walory praktyczne […].
Opis
Skibska Joanna
doktor nauk humanistycznych w dyscyplinie pedagogika, adiunkt w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach; w latach 2010–2020 pracownik naukowo-dydaktyczny Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej; pedagog edukacji wczesnoszkolnej, neurologopeda, pedagog specjalny, specjalista terapii pedagogicznej; certyfikowany terapeuta biofeedback, I i II stopnia metody Warnkego oraz Tomatisa.
Założycielka i redaktor naczelna czasopisma naukowego „Konteksty Pedagogiczne” (lista MNiSW). Ponad 20 lat pracowała w szkole podstawowej z oddziałami integracyjnymi, prowadząc zajęcia zintegrowane w klasach edukacji wczesnoszkolnej i integracyjnych oraz zajęcia rewalidacyjne, korekcyjno-kompensacyjne i logopedyczne.
Zainteresowania naukowo-badawcze: kształcenie dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w przestrzeni szkoły ogólnodostępnej, praca z dzieckiem z trudnościami w uczeniu się, proces diagnostyczny oraz wykorzystanie różnych metod w pracy terapeutycznej z dzieckiem z deficytami rozwojowymi.
Ważniejsze publikacje: Mnemotechniki jako czynnik optymalizujący nabywanie przez dzieci umiejętności czytania i pisania (Impuls, Kraków 2012); Mnem☺literki. Ćwiczenia do wprowadzania i utrwalania liter podobnych pod względem kształtu a-o, m-n-u-w, l-ł-t, b-d-g-p z wykorzystaniem mnemotechnik (Impuls, Kraków 2012); redaktorka monografii: Terapia interdyscyplinarna. Wybrane problemy (Impuls, Kraków 2020), Diagnoza interdyscyplinarna. Wybrane problemy (Impuls, Kraków 2017), Dziecko z wadą słuchu oraz Centralnymi Zaburzeniami Przetwarzania Słuchowego (CAPD). Wybrane problemy (Libron, Kraków 2014), Wspieranie rozwoju małego dziecka (Wyd. Nauk. ATH – Libron, Bielsko-Biała – Kraków 2014).
Anna Borzęcka
doktor nauk humanistycznych w dyscyplinie pedagogika, adiunkt w Instytucie Pedagogiki Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej; pedagog specjalny w zakresie oligofrenopedagogiki, psychopedagog autyzmu; certyfikowany diagnosta i terapeuta Tomatisa; nauczyciel szkoły specjalnej dla uczniów niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu umiarkowanym, znacznym i głębokim, nauczyciel nauczania indywidualnego i rewalidacji. Doświadczenie zdobyła, pracując w przedszkolu jako nauczyciel wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, w ośrodku rehabilitacyjno-oświatowym dla dzieci niepełnosprawnych oraz w stowarzyszeniu dla osób niepełnosprawnych ze sprzężeniami.
Zainteresowania badawcze: pedeutologia oraz kształcenie dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w szkole ogólnodostępnej, integracyjnej i specjalnej, indywidualna praca terapeutyczna z dzieckiem z niepełnosprawnościami i wsparcie rozwoju poprzez wykorzystanie metod aktywizujących w procesie edukacyjnym i terapeutycznym.
Uczestnik projektów naukowo-edukacyjnych, prowadząca warsztaty edukacyjno-rozwojowe dla Koła Naukowego Forum Pedagogiczne, prelegentka na licznych konferencjach krajowych i zagranicznych, autorka artykułów w naukowych recenzowanych monografiach oraz czasopismach. Współredaktorka monografii wieloautorskich: Nauczyciel i uczeń w przestrzeni społecznej (Impuls, Kraków 2019); Nauczyciel – dziecko. Spotkania w przestrzeni edukacyjnej (Libron, Kraków 2018). Autorka rozdziałów w monografiach zbiorowych: Stymulacja dotykowa wsparciem terapeutycznym dziecka z mózgowym porażeniem dziecięcym (w: Terapia interdyscyplinarna. Wybrane problemy, red. J. Skibska, Impuls, Kraków 2020); Uczeń w społecznej przestrzeni szkoły specjalnej (w: Nauczyciel i uczeń w przestrzeni społecznej, red. A. Borzęcka, A. Twaróg-Kanus, R. Waluś, Impuls, Kraków 2019); Kompetencje nauczyciela – pedagoga specjalnego w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (w: Nauczyciel – dziecko. Spotkania w przestrzeni edukacyjnej, red. A. Borzęcka, A. Twaróg-Kanus, Libron, Kraków 2018); Diagnoza dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym oraz komunikacji alternatywnej i wspomagającej (w: Diagnoza interdyscyplinarna. Wybrane problemy, red. J. Skibska, Impuls, Kraków 2017).
Agnieszka Twaróg-Kanus
doktor nauk humanistycznych w dyscyplinie pedagogika, adiunkt w Instytucie Pedagogiki Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej; oligofrenopedagog, coach, mentor, tutor w zakresie edukacji, trener, absolwentka IBD Business School (Business Trainer Certificate, BTC) oraz International Education Society (IES).
Pracowała w poradni okulistycznej, poradni psychologiczno-pedagogicznej, przedszkolu i klasach edukacji wczesnoszkolnej, a także w placówkach edukacyjnych, zarządzając w nich kształceniem osób dorosłych oraz prowadząc szkolenia edukacyjne i rozwojowe dla rad pedagogicznych. Zainteresowania badawcze: pedeutologia oraz kształcenie dziecka w młodszym wieku szkolnym ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w szkole ogólnodostępnej, indywidualna praca terapeutyczna z dzieckiem słabowidzącym mającym trudności w uczeniu się, wsparcie rozwoju poprzez wykorzystanie metod aktywizujących w procesie edukacyjnym.
Uczestnik projektów naukowo-edukacyjnych, organizator konferencji i warsztatów edukacyjno-rozwojowych dla Koła Naukowego Forum Pedagogiczne. Prelegentka na licznych konferencjach naukowych krajowych i zagranicznych, autorka artykułów w naukowych recenzowanych monografiach oraz czasopismach. Współredaktorka monografii Nauczyciel i uczeń w przestrzeni społecznej (Impuls, Kraków 2019) oraz Nauczyciel – dziecko. Spotkania w przestrzeni edukacyjnej (Libron, Kraków 2018); autorka artykułów w czasopismach naukowych: Spotkania z Innym w przestrzeni tutoringu, „Świat i Słowo” 2018, nr 1(30); Multimedia in life and education of visually impaired and blind people, „Konteksty Pedagogiczne” 2018, nr 2(11); autorka rozdziałów w monografiach zbiorowych: Terapia i wsparcie dziecka z dysfunkcją wzroku w środowisku edukacyjnym (w: Terapia interdyscyplinarna. Wybrane problemy, red. J. Skibska, Impuls, Kraków 2020), Diagnoza funkcjonalna dziecka z dysfunkcją wzroku (w: Diagnoza interdyscyplinarna. Wybrane problemy, red. J. Skibska, Impuls, Kraków 2017).
Oficyna Wydawnicza "Impuls"
Autor | Skibska Joanna, Anna Borzęcka, Agnieszka Twaróg-Kanus, |
ISBN druk | 978-83-8095-920-0 |
ISBN e-book | |
Objętość | 410 strony |
Wydanie | I, 2020 |
Format | B5 (160x235) |
| Oprawa | miękka, klejona |
Wstęp
1. Kompetencje zawodowe współczesnego nauczyciela
1.1. Kompetencje – ich właściwości i składowe
1.2. Obszary i typologie kompetencji nauczyciela
2. Diagnoza i jej rola w przestrzeni edukacyjnej
2.1. Diagnoza jako proces oraz jej rodzaje
2.2. Kompetencje diagnostyczne nauczyciela
3. Terapia jako działanie pomocowe
3.1. Terapia psychopedagogiczna – jej istota i rodzaje
3.2. Kompetencje terapeutyczne nauczyciela
4. Założenia metodologiczne badań własnych
4.1. Stan badań nad zagadnieniem
4.2. Cele i problematyka badań
4.3. Metoda badawcza
4.4. Charakterystyka badanej grupy
5. Analiza badań własnych
5.1. Najistotniejsze aspekty procesu diagnozy i terapii w ocenie badanych nauczycieli szkół ogólnodostępnych, integracyjnych i specjalnych
5.2. Najtrudniejsze aspekty procesu diagnozy i terapii w ocenie badanych nauczycieli szkół ogólnodostępnych, integracyjnych i specjalnych
5.3. Źródła wiedzy oraz rodzaje umiejętności w zakresie diagnozy i terapii deklarowane przez nauczycieli szkół ogólnodostępnych, integracyjnych i specjalnych
5.4. Najważniejsze kompetencje w zakresie diagnozy i terapii w ocenie badanych nauczycieli szkół ogólnodostępnych, integracyjnych i specjalnych
5.5. Samoocena nauczycieli szkół ogólnodostępnych, integracyjnych i specjalnych dotycząca wiedzy i umiejętności w zakresie diagnozy i terapii
Podsumowanie i wnioski
Bibliografia
Noty o autorkach
[…] z wielkim zadowoleniem odnotowuję propozycję autorek książki związaną z poznaniem, na drodze badań naukowych, zagadnienia percepcji kompetencji diagnostycznych i terapeutycznych przez nauczycieli szkół ogólnodostępnych, integracyjnych i specjalnych. To moim zdaniem jeden z nielicznych w naszym kraju (o ile nie pierwszy) projektów badawczych, tak szerokich z uwagi zarówno na zakres analizowanych zmiennych, jak i grupę badanych osób, w którym podjęto temat kompetencji diagnostycznych i terapeutycznych współczesnych nauczycieli. Należy więc pogratulować autorkom nie tylko umiejętności zauważania problemów istotnych dla polskiej edukacji, lecz także realizacji zakończonego sukcesem wyzwania empirycznego, polegającego na (z)badaniu problematyki, dzięki której można będzie kształcić współczesnych nauczycieli z uwzględnieniem ich kompetencji diagnostycznych i terapeutycznych.
Z recenzji prof. dr hab. Marzenny Zaorskiej
[…] publikacja wpisuje się w szeroki nurt badań nad kompetencjami nauczycieli. Mieści się zatem w obszarze tematycznym wymagającym nieustannej diagnozy i rozmysłu koncepcyjnego. Kompetencje diagnostyczne i terapeutyczne należą do kluczowych w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami w rozwoju, warto jednak pamiętać, że są pewnego rodzaju nadbudową kompetencji humanistycznych i ogólnopedagogicznych. To zaś oznacza, że w praktyce – w związku z odmiennymi ścieżkami nabywania kwalifikacji nauczycielskich oraz kwalifikacji do kształcenia i wychowania uczniów z SPE – mogą się różnić znacząco w przypadku nauczycieli szkół ogólnokształcących, integracyjnych i specjalnych. Dlatego zamysł porównania tych kompetencji w odniesieniu do wskazanych trzech grup badanych już na wstępie oceniam jako interesujący poznawczo. Uzyskane wyniki badań można zatem doceniać w zakresie deskrypcji samych kompetencji, a także traktować jako głos w dyskusji nad uwarunkowaniami jakości kształcenia włączającego, integracyjnego oraz separacyjnego. To zaś niesie ze sobą również walory praktyczne […].
Z recenzji prof. dr. hab. Zenona Gajdzicy
