Diagnoza interdyscyplinarna

Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Wstęp  

Podstawy diagnozy interdyscyplinarnej

Ewa Wysocka

Diagnoza pedagogiczna

Specyfika i obszary diagnozy w ujęciu historycznym  

Ewa Wysocka

Diagnoza psychopedagogiczna

Podstawowe pojęcia, przedmiot, problemy i modele diagnozy w naukach społecznych 

Beata Kazek, Agnieszka Kapinos-Gorczyca

Diagnoza w neurologii dziecięcej  

Agnieszka Kapinos-Gorczyca, Beata Kazek

Diagnoza psychiatryczna dziecka

Diagnoza funkcji podstawowych. Wybrane zagadnienia

Joanna Skibska

Diagnoza funkcjonalna i symptomy zaburzeń funkcji podstawowych

Wybrane problemy  

Agnieszka Twaróg-Kanus

Diagnoza funkcjonalna dziecka z dysfunkcją wzroku  

Irena Polewczyk

Diagnoza percepcji słuchowej

Emilia Mikołajewska

Diagnostyka motoryki małej  

Piotr Wolski Ewolucja

rozumienia lateralizacji w naukach podstawowych

Implikacje dla diagnozy i interwencji pedagogicznej  

Anna Waligóra-Huk

Diagnoza procesów integracji sensorycznej dziecka  

Aldona Kopik

Diagnozowanie gotowości szkolnej dziecka  

Diagnoza wybranych zaburzeń rozwojowych

Marta Korendo, Katarzyna Sedivy

Wczesne objawy autyzmu  

Marta Korendo

Diagnoza zespołu Aspergera  

Anna Borzęcka

Diagnoza dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym oraz komunikacji alternatywnej i wspomagającej  

Gabriela Kowalska

Diagnoza dziecka z dystrofią mięśniową  

Wybrane problemy diagnozy logopedycznej

Jolanta Panasiuk

Zaburzenia mowy u dzieci chorych neurologicznie

Diagnoza kliniczna a rozpoznanie logopedyczne  

Danuta Pluta-Wojciechowska

Czas i istota opieki logopedycznej w przypadku małego dziecka z rozszczepem wargi i podniebienia  

Maria Faściszewska, Jadwiga Agnieszka Tuchowska

Narzędzia stosowane w diagnozie jąkania u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym  

Elżbieta M. Minczakiewicz

Dyslalia: objawy, przyczyny, klasyfikacje, podstawy diagnozy oraz postępowanie logopedyczne

Noty o autorach  

Ewa Wysocka

Diagnoza psychopedagogiczna

Podstawowe pojęcia, przedmiot, problemy i modele diagnozy w naukach społecznych

Wprowadzenie

Mówiąc o procesie diagnozy, skoncentrować trzeba się na tym, czego koniecznie trzeba się nauczyć. Diagnoza to naukowa metoda, a jednocześnie sztuka oceniania problemów rozwojowych oraz występujących w rzeczywistości wychowawczej, a także metoda/sztuka dochodzenia do logicznych diagnoz zgodnych z zaobserwowanymi/zidentyfikowanymi faktami diagnostycznymi. Nie ma wątpliwości, że dobra diagnoza wymaga prawidłowo przeprowadzonego procesu diagnostycznego, a więc zastosowania logicznych zasad w zbieraniu, analizie i interpretacji różnych rodzajów informacji: podmiotowych i przedmiotowych (o czym pisać będę później). Wymaga zatem pokonania różnych problemów, które mogą skutkować popełnieniem błędów diagnostycznych, determinujących jakość rozpoznania diagnostycznego. Scalanie informacji z różnych źródeł, wedle określonych zasad, ograniczających popełnianie błędów diagnostycznych, wiąże się ze stawianiem roboczych hipotez diagnostycznych, które następnie muszą być weryfikowane, aby zrozumieć złożoną sytuację osoby badanej, a jednocześnie je potwierdzić przez obserwację zachodzących (lub nie) zmian, dokonujących się na podstawie sformułowanych wskazań postdiagnostycznych (projektowanie działań). Wskazuje to na złożoność i wieloetapowość procesu diagnozy, a zarazem zwykle jej nieskończoność i hipotetyczność.

Proces diagnozy w takim ujęciu to wielowymiarowe poznanie wybranych (istotnych diagnostycznie) aspektów rzeczywistości w ujęciu statycznym i dynamicznym, stąd ocenie podlegają objawy, ich struktura i mechanizmy warunkujące ich pojawienie się, a ponadto poziom rozwoju (z uwzględnieniem zasobów i deficytów rozwojowych), konsekwencje rozwojowe, przewidywanie tendencji rozwojowych (prognozowanie). Proces diagnozy jest także w sensie podstawowym odniesieniem dokonanego rozpoznania do dotychczas zgromadzonej wiedzy (ogólne prawidłowości teoretyczne), a zbieranie, analiza i interpretacja zgromadzonych danych dokonuje się z uwzględnieniem podstawowych zasad metodologicznych. Proces ten ujmuje się w naukach praktycznych (głównie społecznych: pedagogika, psychologia, socjologia) w znaczeniu rozszerzonym, gdyż obejmuje projektowanie działania modyfikującego lub interwencyjnego, a także weryfikację uzyskanego obrazu diagnostycznego i ewaluację działania postdiagnostycznego podjętego na podstawie rozpoznania.

Wielość pojęć związanych z procesem poznawania rzeczywistości, których definicje nie zawsze są spójne, nie ułatwia zdefiniowania diagnozy. Wynika to z upowszechnienia się pojęcia diagnozy w różnych dziedzinach nauk społecznych i przyrodniczo-medycznych, w których znaczeniowo i przedmiotowo diagnoza obejmuje inne aspekty poznania, od oceny stanów jednostkowych do analizy złożonych stanów społecznych. Diagnozowanie to jedna z podstawowych czynności i kompetencji profesjonalnych istotnych w medycynie, psychologii stosowanej, poradnictwie i orzecznictwie, a także w pedagogice i socjologii. Niezależnie od istniejących różnic zawsze czynność ta obejmuje zebranie określonego typu informacji, ich selekcję dokonaną pod kątem wykorzystania danych istotnych i odrzucenia danych nieistotnych, w celu oceny ich przydatności w formułowaniu ostatecznej konkluzji oceniającej, będącej podstawą projektowania postdiagnostycznego. Natomiast proces diagnozy wyznaczają swoiste reguły metodologiczne, wypracowane na gruncie różnych diagnostyk. [...]

Monografia posiada duże walory poznawcze i praktyczne, albowiem przygotowana została przez wysoce kompetentne grono specjalistów zajmujących się zarówno problemami diagnozy oraz terapii osób dotkniętych różnymi zaburzeniami i niepełnosprawnościami, jak i problemami komunikacyjnymi. W logicznie ustrukturowanych częściach opracowania podejmowane są zagadnienia wprowadzające w istotę i znaczenie diagnozy interdyscyplinarnej dla rozwoju, terapii i edukacji dziecka/osoby, które następnie uszczegółowiono prezentacją problemów diagnozy logopedycznej, funkcji podstawowych oraz wybranych zaburzeń rozwojowych u dzieci. Wypada podkreślić, że owe kwestie przedstawiono w monografii w sposób komunikatywny, zatem można polecić ją szerokiemu gronu specjalistów: pedagogom, nauczycielom, logopedom, rodzicom, studentom kierunków pedagogicznych, a także wszystkim zainteresowanym szeroko rozumianą problematyką interdyscyplinarnej diagnozy i terapii. Wskazane walory opracowania mogą stanowić podstawę do dalszych analiz i praktycznych rozwiązań w zakresie systemowego wspierania i terapii dzieci z problemami w rozwoju czy dotkniętych niepełnosprawnością.

Z recenzji dr hab. Zdzisławy Janiszewskiej-Nieścioruk,
prof. UZ Uniwersytet Zielonogórski

Recenzowane opracowanie poświęcone jest niezwykle istotnej tematyce, a jednocześnie znaczącemu dla polskiej pedagogiki, w szczególności polskiej pedagogiki specjalnej, obszarowi szeroko zdefiniowanej habilitacji, rehabilitacji, terapii i edukacji osób – zwłaszcza dzieci i młodzieży – doświadczających problemów rozwojowo-funkcjonalnych. Poruszane zagadnienia wpisane są w aktualne osiągnięcia współczesnej nauki i cywilizacji. W tematyce tej działalność diagnostyczna i sama diagnoza stanowią punkt wyjścia do wszystkich możliwych strategii (re)habilitacyjnych, leczniczych i stymulacyjnych, postrzeganych w kontekście ich ukierunkowywania, ewentualnej modyfikacji czy naprowadzenia na pożądane tory i wymiary, w których głównym elementem (z)realizowanych aktywności pomocowych jest kryterium efektywności. Działalność diagnostyczna skonstruowana jest na podstawie wiedzy, kompetencji, empatii, wrażliwości […]. To także poważna, poparta dyskursem o charakterze teoretycznym i relacją z doświadczeń praktycznych propozycja dla wielu środowisk funkcjonujących w sferze diagnozy i terapii psychologicznej, pedagogicznej, psychopedagogicznej, a więc diagnozy o prawdziwie interdyscyplinarnym charakterze […]. Książkę uznaję za niezwykle ciekawą i wartościową z teoretycznego oraz poznawczego punktu widzenia. Wypełnia istniejącą niszę w obszarze naukowo-praktycznej refleksji nad zagadnieniem interdyscyplinarnej diagnozy we współczesnych naukach pedagogicznych. […] nie mam wątpliwości, że publikacja znajdzie szerokie grono Czytelników zainteresowanych prezentowanymi w niej propozycjami, poglądami, koncepcjami, przemyśleniami i rozwiązaniami.

Z recenzji prof. dr hab. Marzenny Zaorskiej
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie