Edukacja małego dziecka. Tom 15

Tom 15 serii Edukacja małego dziecka, zatytułowany Pedagogika zmiany w edukacji dziecka, prezentuje kolejne rozważania teoretyczne i praktyczne nad współczesnymi problemami rozwoju twórczego dziecka.

Oddajemy w ręce Państwa kolejny tom z serii „Edukacja małego dziec­ka”. Dzielimy się pedagogiczną refleksją nad koniecznością zmiany myślenia o warunkach edukacji. Zmiany, która pozwoli na poszanowanie rytmu rozwojowego dziecka w procesie kształcenia i wychowania. Dzięki tej zmianie edukacja dziecka nabierze autentycznego wymiaru humanistycznego. Jest to wymiar, który wspiera dziecko, ale zgodnie z jego możliwościami i rytmem rozwojowym. Strefa najbliższego rozwoju dziecka powinna być bardziej uwzględniona w ogólnych założeniach dydaktyki przedszkolnej i wczesnoszkolnej oraz realizowana w praktyce pedagogicznej. Stąd opracowania przedstawiamy w dwóch częściach tomu.

Część pierwsza, zatytułowana: Progi zmian w edukacji dziecka, obejmuje teksty:

Jolanty Karbowniczek, która w artykule pt. Wczesna edukacja w perspektywie zmian i przeobrażeń paradygmatycznych wskazuje na rzeczywisty i interdyscyplinarny wymiar edukacji wczesnoszkolnej oraz dynamicznie dokonujące się zmiany. Autorka ukazuje wieloparadygmatyczność w ujęciu eklektycznym – wartościowym dla rozwiązań teoretyczno-praktycznych w nauczaniu uczniów krytycznego myślenia oraz aktywnego uczenia się. Świadomość zmienności i wielości paradygmatów, jako koncepcji określających strategie analizowania rzeczywistości szkolnej, wyjaśniających obserwowalne oraz rejestrowane badawczo procesy, fakty, zjawiska, daje szansę na kształtowanie sposobów myślenia o konstruktywnej edukacji i pojawienie się refleksji pedagogicznej nad nauczaniem i uczeniem się;

Bożeny Pawlak, która w opracowaniu pt. Neuroedukacja w klasach początkowych – wiedza i opinie nauczycieli pierwszego etapu edukacyjnego zwraca uwagę na ważność badań ludzkiego mózgu, które zaowocowały intensywnym rozwojem tzw. neuronauki, lokującej się na pograniczu wiedzy medycznej, biologicznej, biochemicznej, biofizycznej, informatycznej, psychologicznej. W prowadzonych eksploracjach wykorzystywane są metody i technologie umożliwiające monitorowanie aktywności mózgu w toku jego pracy. Dzięki temu udało się wykazać, że taka aktywność ma kluczowe znaczenie, np. dla procesu uczenia się, albowiem jedynie w pobudzonych obszarach mózgu osoby uczącej się zachodzą zmiany w sile połączeń między neuronami. Jedną z konsekwencji popularyzacji wyników badań z obszaru neuronauk są pytania o możliwości ich wykorzystania w edukacji wczesnoszkolnej; Bożeny Marzec, która w opracowaniu pt. Nauczyciel w obliczu zmieniających się przepisów prawa – refleksje zastanawia się nad tym, w jakim zakresie ciągłe zmiany w prawie oddziałują na pracę przedszkoli i szkół wszystkich typów, tym samym na pracę nauczycieli. Wdrożone w ostatnich latach zmiany wprowadziły sporo zamieszania. Dyrektorzy modyfikowali procedury wewnętrzne w sferze oceny zarówno pracy, jak i dorobku zawodowego nauczycieli. Autorka omawia problemy, z jakimi borykają się nauczyciele w swojej pracy, związane zarówno z obowiązkami, jak i rozwojem zawodowym;

Elżbiety Marek, która w artykule pt. Ocena własnej kreatywności studentek pedagogiki wczesnoszkolnej i przedszkolnej przedstawiła wyniki oceny swojej kreatywności dokonanej przez kandydatki na nauczy­cieli. Celem opisanych badań było poznanie opinii studentek pedagogiki wczesnoszkolnej i przedszkolnej na temat ich kreatywności w zakresie otwartości, niezależności, wytrwałości, elastyczności, wyobraźni i oryginalności;

Barbary Nawolskiej, która w opracowaniu pt. Ile waży beczka? Czyli jak zadanie matematyczne rozwiązywali adepci zawodu nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej wskazuje na znaczenie i celowość kształcenia ludzi myślących logicznie i krytycznie. Ważne jest, by szkoły opuszczali ludzie dojrzali, myślący, którzy będą w stanie sprostać wszystkim wyzwaniom, jakie stawia przed nimi współczesny i przyszły świat. Czy osiągnięcie takiego celu jest możliwe? Tak, pod warunkiem że nauczyciel sam jest osobą myślącą logicznie i krytycznie. Autorka szuka odpowiedzi na pytanie: Jak adepci zawodu nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej radzą sobie z prostym rozumowaniem?

Część druga tomu, pod tytułem: Warunki do rozwoju i edukacji dziecka, obejmuje artykuły:

Bożeny Grzeszkiewicz, która w tekście pt. Socjalizująca wartość zabawy pisze o znaczeniu zabawy w socjalizacji dziecka. Jednym z najwcześniej rozpoczynających się procesów socjalizujących w życiu dziecka jest socjalizacja ról społecznych związanych z płcią. Pod wpływem interakcji z rodzicami i innymi osobami (początkowo z najbliższego, z czasem dalszego otoczenia), w drodze naśladownictwa, modelowania, identyfikacji, dziecko uczy się wzorów zachowań, wartościowania, oceniania. Dzięki zabawie przyswaja społeczne reguły zachowania, aż do jej internalizacji;

Karin Fodorovej, która w opracowaniu pt. Diagnostic activities of nursery school teachers as a factor in meeting preschool education ­goals opisuje działania diagnostyczne wychowawców przedszkoli w ich codziennej praktyce pedagogicznej. Wyniki badań wykazały, że dyrektorzy przedszkoli postrzegają diagnostykę jako przydatną w osiąganiu celów edukacyjnych określonych w programie edukacji przedszkolnej i szkolnej;

Danieli Kilduff, która w tekście pt. Selected specifics of speech therapy for children with visual impairments or blindness przedstawia propozycje terapii logopedycznej dzieci z dysfunkcją wzroku lub niewidomych oraz badania na ten temat przeprowadzone wśród logopedów na terenie Czech;

Małgorzaty Przybysz-Zaremby, która porusza ważny problem społeczny w opracowaniu pt. Wspomaganie rozwoju dziecka z alkoholowym zespołem płodowym (FAS) i poalkoholowym spectrum zaburzeń rozwojowych (FASD) – kilka propozycji, uwag i wskazówek w tle. Autorka przedstawia „portret” dziecka doświadczającego owych zaburzeń, ze szczególnym uwzględnieniem najistotniejszych objawów oraz problemów. Zwraca uwagę na wybrane metody czy techniki terapeutyczne, które oddziałują na dziecko i wspomagają jego rozwój; 

Tomasza Szurmika, Piotra Kurzeji, Teresy Friediger i Karola Bibrowicza, którzy w tekście pt. Rola aktywności ruchowej w rozwoju psychoruchowym dzieci z dysleksją oraz propozycja ćwiczeń równoważnych jako wspomaganie terapii akcentują znaczenie aktywności fizycznej w profilaktyce i leczeniu dzieci z problemem dysleksji oraz przedstawiają propozycję ćwiczeń równoważnych jako wspomaganie terapii. Odpowiednio dobrana aktywność fizyczna ma wpływ na funkcję móżdżku, jakość ruchu oraz umiejętność utrzymywania równowagi ciała ludzkiego i dlatego stanowi nieodłączny element profilaktyki i leczenia opisywanego zaburzenia.

Wydanie tego tomu stało się możliwe dzięki niezmiennej przychylności i pomocy władz akademickich Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz Oficyny Wydawniczej „Impuls”. Wszystkim osobom, które przyczyniły się do powstania publikacji, pragniemy wyrazić uznanie i podziękować.

Ewa Ogrodzka-Mazur , Urszula Szuścik Beata  i Oelszlaeger-Kosturek

Edukacja małego dziecka - SERIA:

Tom 1: Teoretyczne odniesienia, tendencje i problemy 

Tom 2: Wychowanie i kształcenie w praktyce 

Tom 3: Nowe konteksty, poglądy i doświadczenia 

Tom 4: Konteksty rozwojowe i wychowawcze

Tom 5: Nauczyciel-wychowawca w przedszkolu i szkole

Tom 6: Wybrane obszary aktywności

Tom 7: Przemiany rodziny i jej funkcji 

Tom 8: Przedszkole - przemiany instytucji i jej funkcji 

Tom 9: Szkoła - przemiany instytucji i jej funkcji 

Tom 10: Wychowanie i kształcenie – kierunki i perspektywy zmian 

Tom 11: Nauczyciel i dziecko w dobie kryzysu edukacji

Tom 12: Kierunki zmian w edukacji i stymulacji aktywności twórczej

Tom 13: Konteksty oświatowe 

Tom 14: Konteksty społeczne i międzykulturowe

Tom 15: Pedagogika zmiany w edukacji dziecka

Tom 16: Teoria – badania – praktyka w działaniach międzyedukacyjnych