Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Słowo wstępne

Wykład 1

Nauka, jej rozumienie, rodzaje i funkcje

Rozumienie nauki w sensie treściowym, czynnościowym i potocznym • Nauki podstawowe i stosowane • Podział nauk ze względu na przedmiot badań • Nauki formalne i realne • Badania ciągłe i przekrojowe • Nauki nomotetyczne i idiograficzne • Funkcja deskryptywna, eksplanacyjna, prognostyczna i ingerencyjna nauki

Wykład 2

Podział nauk ze względu na metody akceptacji założeń i wnioskowania

Nauki aprioryczne i empiryczne • Wnioskowanie na drodze dedukcji i indukcji • Indukcja zupełna i niezupełna • Turystyka i rekreacja jako przedmiot badań interdyscyplinarnych

Wykład 3

Strategie badawcze w naukach empirycznych

Badania ilościowe i ich pozytywistyczny rodowód • Zalety i wady badań ilościowych • Badania jakościowe, ich istota, przedmiot i metody • Strategia triangulacyjna jako szansa na przełamanie barier poznawczych świata natury i kultury

Wykład 4

Proces badawczy i jego etapy

Postawienie problemu • Sformułowanie pytań • Przyjęcie hipotez • Określenie zmiennych i ich wskaźników • Dobór metod, technik i narzędzi badawczych

Wykład 5

Metody doboru próby z populacji

Nielosowe i losowe metody doboru próby z populacji, ich zalety i ograniczenia • Dobór oparty na dostępności badanych, celowy i kwotowy • Dobór losowy prosty, systematyczny, warstwowy i wielostopniowy • Dobór próby w badaniach jakościowych

Wykład 6

Metody gromadzenia materiału empirycznego – obserwacja

Obserwacja przypadkowa, doraźna i naukowa • Obserwacja naukowa bezpośrednia, pośrednia i inferencyjna • Zniekształcenia wyników obserwacji, ich źródła i sposoby zapobiegania • Zalety i ograniczenia obserwacji naukowej

Wykład 7

Metody gromadzenia materiału empirycznego – eksperyment

Eksperyment jako metoda weryfikacji hipotez • Techniki eksperymentalne jednej grupy, grup równoległych i eksperyment z rotacją • Eksperyment naturalny i laboratoryjny • Artefakty w badaniach eksperymentalnych • Moralne granice eksperymentu

Wykład 8

Metody gromadzenia materiału empirycznego – sondaż diagnostyczny

Kwestionariusze ankiet i wywiadów w badaniach sondażowych • Rodzaje badań sondażowych • Pytania kwestionariuszowe i ich rodzaje • Zasady budowy kwestionariuszy • Rola badań pilotażowych w sondażu diagnostycznym • Rzetelność i trafność badań sondażowych

Wykład 9

Metody analizy źródeł – badania historyczne

Przedmiot badań historycznych • Źródła historyczne i ich rodzaje • Autentyczność i wiarygodność źródeł historycznych • Znaczenie wiedzy pozaźródłowej • Wnioskowanie dedukcyjne i indukcyjne w badaniach historycznych • Rodzaje narracji historycznej

Wykład 10

Analiza dokumentów

Analiza zawartości, jej przedmiot i rodzaje • Pytania, hipotezy, wskaźniki zmiennych i ich operacjonalizacja w analizie zawartości • Identyfikacja zbiorowości generalnej i dobór jednostek do próby reprezentatywnej w analizie dokumentów • Kodowanie danych z analizy dokumentów, jednostki i skale ich pomiaru

Wykład 11

Metody analizy i interpretacji danych – indukcja eliminacyjna

Zależności przyczynowo-skutkowe i ich uwarunkowania • Kanony indukcji eliminacyjnej i ich zastosowania • Kanon jedynej zgodności, jedynej różnicy i zmian towarzyszących, ich zalety i ograniczenia w wykrywaniu związków przyczynowych

Wykład 12

Metody analizy i interpretacji danych – indukcja statystyczna

Statystyka opisowa i indukcyjna, ich rozumienie i zastosowania • Losowość jako warunek zastosowań teorii prawdopodobieństwa przy określaniu ryzyka błędu we wnioskowaniu na drodze indukcji niezupełnej • Weryfikacja hipotez za pomocą testu chi-kwadrat

Wykład 13

Analiza, interpretacja i prezentacja wyników badań

Zniekształcenia wyników badań i ich źródła • Współczynnik humanistyczny w badaniach społecznych • Skala porządkowa, interwałowa i ilorazowa • Analiza ilościowa i jakościowa materiału empirycznego • Prezentacja liczbowa i graficzna wyników badań • Wnioski poznawcze i praktyczne

Wykład 14

Zasady pisarstwa naukowego

Jawność warsztatu badawczego jako imperatyw pisarstwa naukowego • Struktura prac naukowych i jej komponenty • Rzetelność, ścisłość, dokładność i zwięzłość tekstu naukowego

Rekomendowana literatura

Rozprawa ma charakter akademickiego podręcznika z metodologii badań społecznych. Mimo dostępności na rynku wydawniczym wielu opracowań na ten temat niniejszy skrypt zasługuje na opublikowanie, gdyż Henryk Grabowski doskonale zna środowisko szkolnictwa wyższego, w tym najbardziej złożone problemy kształcenia na kierunkach masowych, a więc udostępnia młodzieży akademickiej kwintesencję wiedzy w powyższym zakresie. Całość jest znakomicie wyeksponowana edytorsko, co ułatwi skupienie się studentów na sprawach najważniejszych dla poprawności konstruowanych przez siebie projektów badawczych w paradygmacie badań empirycznych. Autor posługuje się metaforami, przykładami z praktyki w ramach przedmiotu studiów, toteż bardzo dobrze wspiera świadomość i potrzebę rzetelności prowadzenia przez dyplomantów własnych diagnoz.

Zaletami tego poradnika są klarowność języka i styl, logiczny układ treści i struktury całej rozprawy, końcowe pytania i kluczowe pojęcia. Ilustracje, schematy czy liczne przykłady pozwolą czytelnikom zmierzyć się z trudną materią z zakresu zarówno naukoznawstwa, jak i metodyki badań. Wszystko to sprawia, że tekst staje się dla czytelnika przyjazny mimo wysokiej złożoności problemów, jakich dotyczy […].

Z recenzji prof. dr. hab. Bogusława Śliwerskiego

Każdy czytelnik poszukujący zwięzłego, ale i wyczerpującego przewodnika w zakresu metodologii badań empirycznych powinien sięgnąć po nową propozycję wydawniczą autorstwa profesora Henryka Grabowskiego, pod tytułem „Wykłady z metodologii badań empirycznych. Dla studentów turystyki i rekreacji”.

Każdy czytelnik poszukujący zwięzłego, ale i wyczerpującego przewodnika w zakresu metodologii badań empirycznych powinien sięgnąć po nową propozycję wydawniczą autorstwa profesora Henryka Grabowskiego, pod tytułem „Wykłady z metodologii badań empirycznych. Dla studentów turystyki i rekreacji”. I niechaj tytuł nikogo nie zmyli, bo z pewnością okaże się ten podręcznik przydatny nie tylko dla studentów kierunków wymienionych w tytule. Ułatwi mianowicie także z pewnością zrozumienie tajników badań społecznych między innymi politologom, socjologom, specjalistom w obszarze nauk o dziennikarstwie, komunikacji społecznej czy bezpieczeństwie.

Henryk Grabowski jest pracownikiem naukowo-dydaktycznym, a nie tylko teoretykiem, co w przypadku publikacji tego typu niestety jest jak dotąd rzadkością. Oznacza to, że posiada wiedzę praktyczną, a więc konieczne doświadczenie zawodowe, dzięki czemu ma świadomość jakiego i jak napisanego podręcznika potrzebują współcześni adepci nauk społecznych. Wie dlaczego stare edycje nie są atrakcyjne i straciły dla funkcjonalności. Bezbłędnie wykorzystuje tę wiedzę, dając odbiorcy dokładnie to, czego potrzebuje, aby poprawnie zaplanować oraz zrealizować projekt badawczy – pracę dyplomową czy artykuł do publikacji w punktowanym czasopiśmie naukowym. Autor dostosował swój wykład do oczekiwań studentów i wszystkich czytelników zainteresowanych praktycznym wykorzystaniem wiedzy do badań empirycznych. Pisze o skomplikowanych zagadnieniach w sposób jasny, przejrzysty i klarowny. Dzięki temu zrozumienie metodologii badań jest znacznie łatwiejsze.

Książka gorąco polecana czytelnikom składa się z czternastu wykładów. W ich ramach autor objaśnia podstawy naukowości. Bezwzględnie obnaża najczęściej popełniane nie tylko przez studentów, ale i przez naukowców błędy, dotyczące między innymi pojęcia indukcji czy dedukcji jako metody badania empirycznego. Wskazuje na możliwe do obrania strategie badawcze. Wymienia i tłumaczy na czym polegają ich mocne i słabe strony. Na doskonale dopasowanych przykładach wykazuje ich użyteczność w pewnych sytuacjach, a także bezużyteczność w innych. W związku z powyższym odbiorca zyskuje wiedzę co do tego jakie podejście wybrać w konkretnej sytuacji badawczej, to znaczy odpowiedź na pytanie jak przekraczać bariery poznawcze, aby w pełnej okazałości móc poznać przedmiot swoich badań.

Bardzo cenne, albowiem w przypadku lwiej większości publikacji ze sfery metodologii badań społecznych niesłusznie pominięte, są objaśnienia dotyczące przebiegu procesu badawczego. Henryk Grabowski pokazuje krok po kroku jak stworzyć projekt badawczy. Podpowiada jak postawić problem badawczy i sformułować adekwatne hipotezy, następnie dobrać metody, techniki, narzędzia. Wartościowe jest to, że w przypadku każdej z metod i technik uświadamia czytelnikowi ich właściwości. Nie stroni przy tym od ukazywania wszelkich towarzyszących im obciążeń. To użyteczne z uwagi na to, że z pewnością niejednemu odbiorcy pozwoli wystrzec się błędów metodologicznych w przyszłości.

Książka ta bez wątpienia przejawia znaczącą wartość merytoryczną i posiada klarowną strukturę. W następstwie jest wygodna w użyciu, pozwala na szybkie odnalezienie wybranych zagadnień opracowanych we wzorcowy sposób. Dodatkowo, autor opisał na marginesach i wyróżnił najważniejsze kwestie, dzięki czemu rzucają się one w oczy i łatwo je zapamiętać. Tekst ilustrują rozliczne wykresy, tabele, rysunki oraz wyróżnione graficznie przykłady. Ułatwiają one zrozumienie kolejno prezentowanych problemów. Pojęcia kluczowe, pytania kontrolne, rekomendowana literatura sprawiają natomiast, że książka ta jest funkcjonalna również w obliczu powtórek przed kolokwium czy egzaminem z metodologii lub dla osób pragnących rozwijać się w tym obszarze.

Podręcznik z zakresu metodologii badań społecznych przygotowany przez profesora Henryka Grabowskiego, pod tytułem „Wykłady z metodologii badań empirycznych. Dla studentów turystyki i rekreacji” zasługuje na uwagę zarówno tych czytelników, którzy interesują się wskazaną tematyką, jak i tych przed którymi stoi wyzwanie stworzenia projektu badawczego. To wartościowa pozycja. Imponujące jest zwłaszcza to, że autor zdołał objaśnić na jej kartach w sposób tak jasny, klarowny, zrozumiały – bez zbędnych upiększaczy – to, co w nauce i badaniach najważniejsze. I dlatego właśnie książkę tę gorąco poleca się nie tylko studentom. Książka jest dostępna na stronie Oficyny Wydawniczej "Impuls".

Krzysztof Wróblewski
źródło: http://www.konserwatyzm.pl/artykul/10421/henryk-grabowski-wyklady-z-metodologii-badan-empirycznych-dl