Małgorzata Obrycka

doktorka, pedagożka, adiunkta w Zakładzie Pedagogiki Ogólnej i Podstaw Edukacji w Instytucie Pedagogiki w Akademii Pomorskiej w Słupsku. Autorka książki Doktryna wobec codzienności. Studium fenomenograficzne o wychowaniu religijnym w rodzinie. Interesuje się filozofią wychowania, w szczególności problematyką kształtowania moralnej tożsamości współczesnego człowieka w kontekście etyki niezależnej/świeckiej i posthumanizmu.

Grzegorz Piekarski

doktor, pedagog, adiunkt w Zakładzie Pedagogiki Ogólnej i Podstaw Edukacji w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku. Zainteresowania naukowe dotyczą problematyki edukacji społeczno-obywatelskiej (ze szczególnym uwzględnieniem wolontariatu), teorii pracy socjalnej, edukacji równościowej i pedagogiki pamięci.

Marta Anna Sałapata

doktorka, filolożka i pedagożka, adiunktka w Zakładzie Pedagogiki Ogólnej i Podstaw Edukacji w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku. Jej zainteresowania badawcze dotyczą problematyki śmierci i umierania w ujęciu interdyscyplinarnym, sytuacji trudnych oraz umiejętności radzenia sobie, procesu kształtowania się tożsamości jednostki, rozwoju zawodowego i kompetencji nauczyciela.

Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Małgorzata Obrycka, Grzegorz Piekarski, Marta Anna Sałapata
Wprowadzenie        

Monika Jaworska-Witkowska
Słowo wstępne      


Część I. Inny w kontekstach akademickich i pedagogicznych

Przemysław Paweł Grzybowski 
Akademia i reszta świata. O wyzwaniach dla środowiska pedagogów wobec kryzysu edukacji antydyskryminacyjnej, równościowej i międzykulturowej w Polsce 

Izabela Desperak, Grzegorz Stefaniak
Jak – ucząc – walczyć z homofobią?    

Hanna Rugała
Podróż ku akceptacji. Edukacja antydyskryminacyjna w praktyce na przykładzie projektu „Journey to acceptance”   

Kosma Kołodziej, Jakub Hartung-Wójciak, Klara Kołodziej
Lęk osób nieheteroseksualnych przed ujawnieniem się w rodzinie 

Iwona Gumowska
Podwójnie skrzywdzeni. Wychowankowie z niepełnosprawnością w systemie pieczy zastępczej      

Maria Aleksandrovich, Maria Krzemińska-Cieśla, Kamila Krzemińska
To speak, or not to speak, that is the question… Dyskusja o wielojęzyczności i edukacji wielojęzykowej w Polsce 

Marta Anna Sałapata
O pedagogu i (nie)podejmowaniu działania, czyli pytanie o potrzebę edukacji równościowej. Warsztatowe doświadczenia studenckie 

Ewa Piotrów
Czynniki wpływające na postrzeganie byłych więźniów i proces ich readaptacji    

Część II. Inny w przedszkolu i szkole

Lucyna Pacan 
Trudne dziecko. Praca terapeutyczna z uczniem ze spektrum autyzmu   

Agnieszka Tomasik
(Nie)neurotypowa szkoła. Traumy, porażki i modele wsparcia ucznia z zespołem Aspergera      

Michalina Matynia
Komunikacja alternatywna i wspomagająca w pracy z dzieckiem autystycznym   

Mirosława Mazurkiewicz
Plan daltoński narzędziem realizacji edukacji równościowej w przedszkolu   

Jolanta Maciąg
Rozwijanie zdolności do decentracji interpersonalnej u dziecka w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym    

Tomasz Dobrowolski  
Muzykoterapia szansą dla dzieci z zaburzeniami przetwarzania słuchowego (CAPD) w edukacji wczesnej 


Część III. Inny a zdrowie

Jacek Kowalczyk, Karolina Laskowska
Edukacja równościowa w sporcie      

Jacek Kowalczyk, Paul Gorczynski 
Mental health in lesbian, gay, bisexual, and transgender (LGBT) higher education students   

Aleksandra Zadrożna, Katarzyna Chotkowska 
Wyzwania w edukacji równościowej dotyczącej osób z doświadczeniem chorób psychicznych 

Agnieszka Zalewska-Meler 
Zdrowotna heterotopia bezdomnego i jej obszary    

Klaudia Żelechowska-Durka
Terapeutyczny wpływ zajęć taneczno-ruchowych w pracy z dzieckiem z niepełnosprawnością intelektualną   

Jolanta Czerwiakowska
Dbałość o wygląd zewnętrzny seniorów powiatu słupskiego prowadzący do zwiększenia poczucia atrakcyjności w relacjach społecznych 

Emilia Kardaś-Grodzicka
Człowiek starszy i jego miejsce w społeczeństwie  

Szymon Dąbrowski
Manifest edukacyjny Slow Food. Między równością a różnorodnością   


Część IV. Inny w historii, literaturze i sztuce  

Krystyna Lewna 
Obraz kobiety w prozie kaszubskojęzycznej Jana Drzeżdżona. Próba syntezy  

Katarzyna Marszałek
Postacie harcerek i harcerzy uwzględnione w tytułach publikacji w latach 1989–2017. Raport z badań   

Henryk Jurkiewicz
Idea równości w amerykańskiej Deklaracji niepodległości z 1776 roku   

Grzegorz Piekarski 
Przemilczani na śmierć. Homoseksualne ofiary narodowego socjalizmu. Przyczynek do pedagogiki pamięci     

Ewelina Walczak
Antysemityzm Marca ’68 w dziennikach Henryka Grynberga, Józefa Hena, Stefana Kisielewskiego oraz Niny Karsov i Szymona Szechtera      

Anna Maj
Sztuka HIV/AIDS. Artystyczne źródło edukacji i akceptacji      


Część V. Inny przez płeć

Agnieszka Ewa Łyś, Kamilla Bargiel-Matusiewicz, Anna Studzińska, Monika Folkierska-Żukowska
Parametry psychometryczne polskiej wersji Inwentarza Ambiwalencji  wobec Mężczyzn na przykładzie badania seksizmu wobec mężczyzn wśród polskich studentów

Khedi Alieva, Dorota Jaworska 
Duoetnografia o prawach kobiet i transformacjach tożsamości w kontekście uchodźstwa    

Katarzyna Gajek
Produktywny charakter władzy-wiedzy w dyskursie macierzyństwa. Przykład grupy „Żałuję rodzicielstwa”   

Alina Błaszczyk 
Zróżnicowanie na polskim rynku pracy ze względu na płeć  


Część VI. Inny a etyczność 

Anna Patalon
Krucyfiks na ławie oskarżonych. Symbole religijne w przestrzeni szkolnej   

Ewa Sobczyk 
Szowinizm gatunkowy a posthumanizm. Na podstawie wybranych prac sztuki współczesnej       

Anna Majer
Reksio ratuje bociany. O potencjale edukacyjnym serialu animowanego dla dzieci, zmianie praktyk kulturowych i szacunku wobec zwierząt 

Małgorzata Obrycka
Czy (post)człowiek myśli równościowo?   

suplement 

Przemysław Paweł Grzybowski (opracowanie) 
Lektury dla dzieci do edukacji antydyskryminacyjnej, międzykulturowej i równościowej (przewodnik bibliograficzny)  
Noty o autorkach i autorach 

Słowo wstępne

Problematyka niniejszej książki jest znacznie bogatsza i ważniejsza, niż mogłoby jednostronnie czytane sugerować określenie „dla Innego” w podtytule Tworzenie przestrzeni i warunków dla Innego. Każdy przecież może zadać pytanie, pozornie zaskakujące, mające rację bytu: A dlaczego to tworzenie „dla Innego” musi mnie zajmować? Da się zresztą tę zbuntowaną postawę dalej niuansować; rzeczywiście może to rodzić dla wielu kłopot. Co ja jestem winny/a Innemu, gdy go nie znam ani nawet nie chcę znać czy nie mam okazji do znajomości? Jestem kształtowany/a przez nieuchronne ograniczenia sfer typowej socjalizacji, pozbawionej różnorodności w obszarach źródeł dla tożsamości: w repertuarze dostępnych ról, w dominujących stereotypach czy przekonaniach światopoglądowych, religijnych czy obyczajowych, w nawykach i gestach, aż po rytuały. Po co mi Inny, gdy ja chcę być właśnie taki, a nie inny? I chyba mam do tego prawo? Bo kto mi zabroni? Chyba mogę być, jakim chcę być? Należy podejmować takie pytania oraz widzieć w nich wyzwania edukacyjne, kulturowe i rozwojowe, a w końcu i etyczne. Otóż to zaskakujące czy wręcz niewygodne dla wielu pytanie ma także zaskakujące i niewygodne dla sceptyków odpowiedzi, uwalniające od stereotypów, od nieartykułowanych często, ukrytych w nieświadomości wręcz przesłanek różnych form hejtu, nietolerancji, agresji, a przynajmniej obojętności i lekceważenia. Lista tych odpowiedzi może być długo rozbudowywana.

Można nieświadomie być zakładnikiem (a to już brzmi groźnie) własnych – przesądzających o stosunku do innych, degradujących ich, ale i wobec siebie samego wyniośle przypisującego sobie cechy wzniosłe – zafałszowań jako podstawy ślepoty, zaślepień, a dalej podłości, agresji, pogardy, a w końcu już pogromów i prześladowań. Człowiek ten, prześladujący i nienawistny, a nie tylko jego ofiara, staje się wówczas więźniem swojego własnego zamknięcia na świat, z którego nie ma ucieczki. Sam taki nienawistnik tkwi w celi swojego okrojonego świata, w którym jedyną zasadą staje się troska o niszczenie, a przynajmniej oddalanie, odpychanie innych jako niewygodnych, a nawet gorszych. Tak rodzą się prześladowania religijne, tak uruchamiane są wojny ideologiczne i światopoglądowe, tak rodzą się obsesje i zabobony, ale też lęki i frustracje, aż po paranoję. Współczesność je zna nadal, mimo że aspirujemy do miana nowoczesnych, postępowych, światłych, cywilizowanych, dojrzałych, twórczych… Ach, jacy dumni z siebie być możemy, aż po pychę, czy dufność i prawo do eskalowania przemocy, od agresji indywidualnych przepychanek i napaści po systemowy gwałt i eksterminację. A prześladowca sam może stać się prześladowany, gdy trafi w świat, w którym nosić będzie stygmat (choćby i kolor skóry), jakiego inny prześladowca nie będzie chciał respektować jako elementu normalności, a zechce – dając sobie prawo – to piętno usuwać. Kto mieczem wojuje, zginie, gdy ktoś posłuży się pistoletem.

Inny jako okazja i szansa dla mnie

Humanistyka współczesna ma wiele wątków, które odsłaniają arsenał pogłębionych argumentów pozytywnych, wskazujących na paradoks, że to, co robimy „dla Innego”, to w istocie gesty, jakie zwrotnie mogą nam samym przynieść zysk, tworząc okazje do własnego rozwoju, samorealizacji i poszerzania wspólnoty ludzkiej na miarę człowieczeństwa, jakiego nie da się zamknąć w żadnej doktrynie, żadnym systemie represji czy gorsecie patologizowanej normy. Wiele z tych tropów przewija się w publikacjach. Bodaj najwięcej z tych tropów powraca w ostatnich latach w rekonstrukcjach dla pedagogiki podejmowanych przez profesora Lecha Witkowskiego, co warto przypomnieć na jego jubileusz 45-lecia pracy akademickiej i za chwilę 70-lecia urodzin, obchodzonych w Akademii Pomorskiej w Słupsku. 

Warto przywołać retoryczne pytanie z semiotyki kultury Michaiła Bachtina: „[…] cóż mi po kimś, kto myśli tak samo jak ja?”, skoro nauczyć się czegoś mogę jedynie od kogoś pod jakimś względem innego. Tu do głosu dochodzi efekt pogranicza, w którym do Innego jest blisko i można być w przestrzeni różnic jako nasycenia bogactwem, a nie zubożającą wrogością. Teoria rozwoju człowieka widziana w kontekstach komunikacyjnych przez Jürgena Habermasa, za psychologią szkoły piagetowskiej, uczula na „efekt decentracji” jako mechanizmu pozwalającego człowiekowi szerzej ogarniać świat w jego różnorodności, a zarazem mieć okazję do zderzania racji i pogłębiania własnych wyborów, nie zaś bycia skazanym na to, czego się samemu nie wybrało z racji czasoprzestrzennego wrzucenia w świat społeczno-historyczny. Zresztą z okazji 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości w swoich rekonstrukcjach myśli pedagogiczno-społecznej Heleny Radlińskiej przypominał Lech Witkowski, że u zarania niepodległości problematyka „równościowa” obejmowała w pierwszym rzędzie prawa kobiet do edukacji, prawo Polaków z różnych zaborów do dostępu do kultury jako skarbnicy dziejów, ale także równość wymagała tworzenia warunków do podmiotowego obywatelstwa i człowieczeństwa. To ostatnie, jak wiemy, spotkała ogromna katastrofa nie tylko wraz z wybuchem II wojny światowej i losem jej wielomilionowych ofiar, ale także w obliczu narastania rozmaitych etnicznych uprzedzeń i ideologicznych mechanizmów prześladowania. Podejście hermeneutyczne Hansa-Georga Gadamera uczula także na to, że dialog nie musi redukować się do przekonywania do cudzych racji bądź do narzucania komuś swoich, ani nawet nie może sprowadzać się do zobojętniałego dopuszczania kogoś do głosu, a w istocie ignorowania obecności i racji Drugiego, kiedy tolerancja wypacza się w zamknięcie w gettach mentalnych, określanych dziś mianem własnych baniek, w jakich się zamykamy, nie dopuszczając do siebie myśli Innego. Inny staje się okazją do zobaczenia naszych własnych, często nieuświadamianych przesądzeń, wręcz przesądów, zarazem przesądzających o naszych własnych zawstydzających ułomnościach, ograniczeniach, oporach i zabobonach kulturowych. Stąd łącznie edukacyjnie kontakt z cudzą myślą, z innym punktem widzenia, może nam poszerzać horyzonty i pogłębiać racje, jeśli spotka się z naszą refleksyjną postawą obnażającą nasze własne iluzje i naiwności, stanowiące źródło winy w uszkadzaniu przez nas naszego własnego człowieczeństwa jako bytu kulturowego, który wzbogaca się otwarciem na autotranscendencję i transgresje rozwojowe.

Oczywiście, nie ma tu żadnych automatyzmów. Przełamywanie własnych ograniczeń, pokonywanie własnych uprzedzeń wymaga zaangażowania edukacyjnego, troski o własny rozwój i etycznej wizji człowieczeństwa, które łącznie dają się przybliżać i zaszczepiać jedynie w trudnych doświadczeniach spotkania z Innym, jako podstawy poczucia wspólnoty losu. Mechanizmy dualistycznych polaryzacji i segregowania kategorii ludzkich, ustanawianie sztywnych hierarchii i piramid wzajemnie nieprzenikalnych poziomów to szkodliwe zjawiska dla procesów edukacyjnego rozwoju i wzrostu empatii. Stąd łatwiej bywa – choć wcale nie mniej szkodliwie przez tę wygodę dla wszystkich – segregować dzieci z niepełnosprawnością, gdy zapomina się, że gesty pomocy bywają wzbogacające tych, których na nie także stać. Los Innego może być naszym losem, a nawet gdy różnimy się zasadniczo, to tworzenie przestrzeni i warunków do życia dla Innego chroni nas samych przed zubożaniem się emocjonalnie i poznawczo, empatia i etyczność pozostają wyzwaniami edukacyjnymi, które w świecie coraz bardziej globalnym, ale i pluralistycznym nie mogą być lekceważone w żadnej przestrzeni edukacyjnej. 

W podsumowaniu tego słowa wstępnego chciałabym potwierdzić trzy okoliczności. Po pierwsze, edukacja równościowa powinna być postrzegana jako troska o/i odpowiedzialność za potencjał rozwojowy człowieka, od małego dziecka i młodego obywatela, o jego pasje twórcze i zanurzenie w bogactwie kultury, z ochroną przed instrumentalizacją podmiotowości i jej skazywanie na nieświadomość złożoności świata. Po drugie, Inność – jako odniesienie edukacji równościowej – jest szansą i warunkiem sprzyjania rozwojowi człowieka i społeczeństw, a nie tylko gestem wspaniałomyślności i wyrazem niezrozumienia, że to bogactwo szans na spotkanie z losem drugiego człowieka, ale także z Innym w nas samych, czyli z naszymi lękami, uprzedzeniami, jednym słowem: cieniem, jaki może nas zdominować. I po trzecie, edukacja równościowa niczego nie chce niwelować do jakiegoś strychulca ani narzucać jako obcą i zewnętrzną normę, a jedynie przypominać o źródłowych wyzwaniach edukacji w odniesieniu do każdego człowieka i człowieczeństwa, aby dało się nienawiść oraz eksplozje agresji i nienawiści przezwyciężać oraz sublimować w rywalizację z własnymi słabościami i ograniczeniami. Jest więc potrzebna zupełnie inna ekologia wychowania, która uczyni nas bardziej odpowiedzialnymi za przyszłość świata, którą tak łatwo można doprowadzić na skraj katastrofy. Cokolwiek robimy dobrego dla Innego, robimy to zawsze dla nas samych, bo Inny jest cząstką naszego własnego losu na tej planecie. Stąd troska o obecność edukacji równościowej w przestrzeni edukacji jest integralnie związana z troską o jakość rozwoju wrażliwości na człowieczeństwo w kolejnych pokoleniach jednostek i całych zbiorowości społecznych. Pytanie więc nie brzmi: czy, ale: jak?

dr hab. Monika Jaworska-Witkowska, prof. Akademii Pomorskiej w Słupsku

Recenzowana praca zasługuje na uznanie, zwłaszcza, że dla Autorów/Autorek tomu tytułowa „Inność” na wymiar pedagogiczny, stąd i wynika wartość praktyczna całego przedsięwzięcia. Refleksje Autorów/Autorek są wspólne i wskazują na obowiązki wynikające ze społecznych funkcji pełnionych przez nauczycieli/nauczycielki, zarówno w akademii, jak i przedszkolu i szkole, lekarzy/lekarki, trenerów/trenerki, opiekunów/opiekunki społeczne, działaczy/ działaczki społeczne, artystów/artystki, pracodawców/pracodawczynie. Na te wszystkie grupy zawodowe i społeczne spada obowiązek przestrzegania oraz promowania różnorodności oraz tolerancji. Jak jednak wygląda to w praktyce – trzeba książkę przeczytać! Lektura recenzowanego tomu powinna dać wiele do myślenia, przede wszystkim jednak powinna pomóc w odpowiedzi na pytania: gdzie jesteśmy, gdzie być chcemy, kim/czym jesteśmy i kim/czym być chcemy. Zreflektowane czytanie pozwoli na określenie nas jako „Innych” lub „Swoich”. W nowoczesnych społeczeństwach te podziały nic nie znaczą, bo każdy w nich może być „Sobą”.

Z recenzji wydawniczej dr hab. Edyty Głowackiej-Sobiech, prof. UAM

Noty o autorkach i autorach

Aleksandrovich Maria – doktorka, psycholożka, wykładowczyni w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku.Jej zainteresowania naukowe obejmują psychologię różnic indywidualnych, psychologię rozwojową i psychologię tańca. Członkini: International Society for Study of Behavioural Development, European Council for High Ability, International Society for Study of Individual Differences, Society for Dance Research, Congress on Research in Dance. Opublikowała ponad 60 artykułów naukowych, 1 monografię i 2 podręczniki akademickie. Redaktorka i współredaktorka 5 publikacji naukowych.

Alieva Khedi – członkini Rady Imigrantów i Imigrantek w Gdańsk, pochodzi z Czeczenii, mieszka w Gdańsku od 2013 roku, z wykształcenia pedagożka, prezeska zarządu Fundacji Kobiety Wędrowne. Uczestniczyła w tworzeniu i wdrażaniu Modelu Integracji Imigrantów w Gdańsku. Prowadzi warsztaty dla studentów, nauczycieli, pracowników socjalnych i urzędników miejskich na temat różnorodności kulturowej, migracji i integracji imigrantów. Organizuje i prowadzi warsztaty dla imigrantek i uchodźczyń na temat ich praw w Polsce. Współautorka i realizatorka programów edukacyjnych dla szkół. Współautorka badań i artykułów naukowych na temat integracji imigrantów i uchodźców.

Bargiel-Matusiewicz Kamilla – doktorka habilitowana nauk społecznych w zakresie psychologii, psycholożka zdrowia, adiunkta na Wydziale Psychologii UW, główny obszar badań: psychologia zdrowia, profilaktyka uzależnień i radzenie sobie ze stresem.

Błaszczyk Alina – magistra, nauczycielka matematyki, informatyki i podstaw przedsiębiorczości w XII Liceum Ogólnokształcącym im. S. Wyspiańskiego w Łodzi. Doktorantka na Uniwersytecie Łódzkim w dyscyplinie nauk o zarządzaniu. Interesuje się zarządzaniem zasobami ludzkimi oraz rozwijaniem umiejętności przedsiębiorczych uczniów szkół ponadpodstawowych.

Chotkowska Katarzyna – magistra, psycholożka, specjalistka ds. polityki społecznej. Asystentka w Zakładzie Psychologii Klinicznej Człowieka Dorosłego w Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie, psycholożka w mieszkaniu treningowym dla osób chorujących psychicznie, członkini Zarządu Fundacji Dobry Rozwój. Do jej głównych zainteresowań naukowych należą środowiskowe systemy wsparcia osób chorujących psychicznie, przestrzeganie praw człowieka i praw pacjenta osób z niepełnosprawnościami, prężność psychiczna u osób marginalizowanych.

Czerwiakowska Jolanta – magistra, pedagożka, słuchaczka Szkoły Doktorskiej Akademii Pomorskiej w Słupsku w dyscyplinie historia.

Dąbrowski Szymon – doktor, filozof, pedagog, adiunkt w Zakładzie Pracy Socjalnej w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku. Wiceprezes Pomorskiego Towarzystwa Filozoficzno-Teologicznego. Redaktor tematyczny czasopisma naukowego „Karto-Teka Gdańska”. Zainteresowania badawcze to filozofia i teoria wychowania, pedagogika religii, a także alternatywy edukacyjne.

Desperak Izabela – doktorka, socjolożka, feministka i nauczycielka akademicka. Wykłada w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego. Edukatorka równościowa, współautorka Trenerskiego Podręcznika Edukacji Równościowej, którego fragment jest podstawą tekstu. Redaktorka książki Homofobia, mizoginia i ciemnogród?, autorka książki Płeć zmiany.

Dobrowolski Tomasz – magister, pedagog, oligofrenopedagog, tyflopedagog, surdopedagog i muzykoterapeuta. Asystent w Zakładzie Edukacji Wczesnej i Systemów Dydaktycznych w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku. Nauczyciel dyplomowany edukacji wczesnoszkolnej i przedszkolnej. Dyrektor Przedszkola Miejskiego Integracyjnego nr 8 w Słupsku. Jego zainteresowania naukowe dotyczą zagadnień związanych z szeroko rozumianą terapią pedagogiczną, stereotypami edukacyjnymi oraz pracą nauczycielek i nauczycieli na szczeblu edukacji wczesnej.

Folkierska-Żukowska Monika – magistra, biotechnolożka, absolwentka L’Università degli Studi di Perugia i kognitywistyki w University College Dublin, obecnie doktorantka na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Jej projekt doktorski dotyczy genetycznych, neuropoznawczych i psychospołecznych korelatów orientacji seksualnej u mężczyzn.

Gajek Katarzyna – pedagożka społeczna, doktorka w Katedrze Pedagogiki Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego. Autorka książki Doświadczenie przemocy w rodzinie. Autobiograficzne narracje kobiet. Bada narracje autobiograficzne, procesy wykluczania społecznego i empowermentu, zjawisko przemocy (w rodzinie i szkole, handel ludźmi) oraz tożsamość (płciową).

GorczynskiPaul – doktor nauk ścisłych, starszy wykładowca na Wydziale Sportu i Nauki o Ćwiczeniach w University of Portsmouth, Wielka Brytania. Zainteresowania naukowe: zdrowie psychiczne, znajomość zdrowia psychicznego, psychologia edukacyjna, psychologia sportu i ćwiczeń.

Grzybowski Przemysław Paweł – doktor habilitowany, profesor Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, wykładowca w Katedrze Pedagogiki Ogólnej i Porównawczej Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Interesują go zagadnienia pedagogiki międzykulturowej i porównawczej, a także zjawisko śmiechu w edukacji. Koordynator „Międzyszkolnika” Forum Młodych Pedagogów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN; opiekun Akademickiego Centrum Wolontariatu UKW; esperantysta i wolontariusz ruchu doktorów klaunów. Wybrane publikacje: Doktor klaun! Od terapii śmiechem po edukację międzykulturową; Edukacja europejska – od wielokulturowości ku międzykulturowości; Edukacja międzykulturowa – konteksty. Od tożsamości po język międzynarodowy; Edukacja międzykulturowa – przewodnik. Pojęcia, literatura, adresy; Spotkania z Innymi. Czytanki do edukacji międzykulturowej; Śmiech w edukacji. Od szkolnej wspólnoty śmiechu po edukację międzykulturową.

Gumowska Iwona – doktorka, pedagożka, adiunktka w Zakładzie Pedagogiki Społecznej w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku.

Hartung-Wójciak Jakub – magister, psycholog, członek Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, edukator seksualny, zajmuje się problematyką osób LGBT i obrazu ciała.

Jaworska Dorota – psycholożka, pedagożka, adiunktka w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Gdańskiego. Fundatorka i wiceprezeska Fundacji Kobiety Wędrowne. Zainteresowania badawcze dotyczą procesów integracji społecznej i kulturowej w warunkach zmiany społecznej. Uczestniczyła w tworzeniu i wdrażaniu Modelu Integracji Imigrantów w Gdańsku. Współautorka projektów badawczych i wdrożeniowych w zakresie rozwoju kompetencji międzykulturowych pracowników instytucji edukacji i integracji społecznej. Realizatorka projektów integracji migrantów w lokalnych społecznościach. Autorka książek i artykułów naukowych na temat edukacji międzykulturowej oraz integracji imigrantów i uchodźców.

Jurkiewicz Henryk – magister historii, mgr prawa Uniwersytetu Gdańskiego, absolwent studio licencjackich z filologii niemieckiej, nauczyciel dyplomowany. Słuchacz w Szkole Doktorskiej Akademii Pomorskiej w Słupsku w dyscyplinie historia. Jego zainteresowania naukowe dotyczą średniowiecza, historii Kościoła, idei równości, wolności i praw człowieka.

Kardaś-GrodzickaEmilia – doktorka, psycholożka, adiunktka w Zakładzie Psychologii w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku.Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół zagadnień psychologii starzenia się i starości, psychologii rodziny, rodzicielstwa zastępczego oraz roli zasobów osobistych w procesie radzenia sobie ze stresem.

Kołodziej Klara – magistra, pedagożka wczesnego wspomagania rozwoju dzieci, animatorka społeczna-kulturowa, absolwentka Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, działaczka społeczna, wolontariuszka. Jej zainteresowania naukowe dotyczą szeroko pojętego pojęcia rodziny i procesów z nią związanych (m.in. coming out, akceptacja dziecka nieheteronormatywnego przez rodziców).

Kołodziej Kosma – doktor nauk o zdrowiu, asystent naukowo-dydaktyczny w Katedrze Pielęgniarstwa Zachowawczego Collegium Medicum w Bydgoszczy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wiceprzewodniczący Bydgoskiej Rady ds. Równego Traktowania Jego badania skupiają się na problemie wykluczenia społecznego grup defaworyzowanych oraz jego skutków zdrowotnych. Działacz społeczno-kulturowy. Swoimi działaniami naukowymi, społecznymi i artystycznymi stara się zwrócić uwagę na potrzebę inkluzji grup mniejszościowych w społeczeństwie.

Kowalczyk Jacek – doktor, psycholog, adiunkt w Zakładzie Psychologii w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku. Zainteresowania naukowe: psychokardiologia, psychoinformatyka, psychologia sportu, edukacja równościowa. Uczestnik studiów podyplomowych na kierunku psychologia sportu. Krzemińska Kamila – magistra, pedagożka w Placówce Socjalizacyjnej „Mój Dom – Moja Przyszłość” w Słupsku. Krzemińska-Cieśla Maria – magistra, pedagożka, słuchaczka Szkoły Doktorskiej Uniwersytetu Szczecińskiego w dyscyplinie pedagogika. 

Laskowska Karolina – magistra, pedagożka, aktualnie trenerka jeździectwa. Zainteresowania: jeździectwo, biegi długodystansowe, fanka reportażu literackiego. Uczestniczka studiów podyplomowych na kierunku psychologia sportu.

Lewna Krystyna – magistra, filolożka, pracuje jako polonistka w Szkole Podstawowej w Luzinie. Jest laureatką konkursów literackich (w kategorii proza kaszubskojęzyczna), m.in. Konkursu im. J. Drzeżdżona, Konkursu im. M. Stryjewskiego (w kategorii proza polskojęzyczna) i Konkursu „Powiew Weny”. Pisze opowiadania w języku kaszubskim do miesięcznika „Pomerania” oraz dodatku do tej gazety, kwartalnika „Stegna”.

Łyś Agnieszka Ewa – magistra, psycholożka, doktorantka na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Jej projekt doktorski dotyczy jawnych i utajonych postaw wobec przemocy seksualnej wśród studentów prawa.

Maciąg Jolanta – doktorka, pedagożka, adiunktka w Zakładzie Edukacji Wczesnej i Systemów Dydaktycznych w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku. Jej zainteresowania naukowe obejmują zagadnienia z obszaru pedagogiki wczesnoszkolnej i przedszkolnej ze szczególnym uwzględnieniem alternatywnych projektów w edukacji szkolnej.

Maj Anna –studentka filozofii i historii na Uniwersytecie Warszawskim. Absolwentka Wyższej Szkoły Dziennikarskiej na kierunku politologia i nauki społeczne. Publicystka, działaczka społeczna i członek zarządu Fundacji Mandalor, działającej na rzecz osób chorych i ich bliskich.

Majer Anna – doktorka nauk społecznych w zakresie pedagogiki, socjolożka. Autorka książki Dyskurs dyscyplinowania męskiego ciała w wybranych tekstach kultury popularnej. Jej zainteresowania naukowe obejmują zagadnienia z obszaru pedagogiki mediów i kultury popularnej (w tym z wykorzystania gier komputerowych i planszowych w edukacji), socjologii ciała, płci i medycyny, a także perspektywy historycznej wszystkich tych zagadnień i zjawisk.

Marszałek Katarzyna –doktorka,nauczycielka akademicka, pedagożka, pracowniczka socjalna, mediatorka, trenerka. Adiunktka w Katedrze Pedagogiki Ogólnej Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Od 1988 roku związana z harcerstwem, od grudnia 2007 w stopniu harcmistrzyni; pełniła liczne funkcje dotyczące m.in.: funkcjonowania pionów metodycznych, zespołu programowego, komisji stopni instruktorskich i zespołu kadry kształcącej na szczeblu komendy hufca oraz komendy chorągwi. Była członkinią kadry wielu kursów i szkoleń instruktorskich, także jako ich komendantka. Od 2016 roku instruktorka Harcerskiego Instytutu Badawczego Głównej Kwatery ZHP. Jej zainteresowania naukowe dotyczą działalności organizacji pozarządowych, zwłaszcza organizacji harcerskich w Polsce.

Matynia Michalina – magistra, pedagożka, historyczka, filolożka polska, asystentka w Zakładzie Pedagogiki Ogólnej i Podstaw Edukacji w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku. Zainteresowania badawcze dotyczą szeroko rozumianej logopedii, terapii zaburzeń czytania i pisania, historii kultury i języka mniejszości narodowych oraz problemu bilingwizmu Kaszubów.

Mazurkiewicz Mirosława – magistra, pedagożka, nauczycielka wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej, przez 30 lat dyrektorka Przedszkola Miejskiego nr 19 im. Słupskiego Chłopczyka w Słupsku. Autorka serii książek dla dzieci opowiadających o przygodach Słupskiego Chłopczyka wydanych i przetłumaczonych na trzy języki. Propagatorka planu daltońskiego w pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym.

Obrycka Małgorzata – doktorka, pedagożka, adiunkta w Zakładzie Pedagogiki Ogólnej i Podstaw Edukacji w Instytucie Pedagogiki w Akademii Pomorskiej w Słupsku. Autorka książki Doktryna wobec codzienności. Studium fenomenograficzne o wychowaniu religijnym w rodzinie. Interesuje się filozofią wychowania, w szczególności problematyką kształtowania moralnej tożsamości współczesnego człowieka w kontekście etyki niezależnej/świeckiej i posthumanizmu.

Pacan Lucyna – magistra, pedagożka, asystentka w Zakładzie Edukacji Wczesnej i Systemów Dydaktycznych w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku. Praktyczka, nauczycielka wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej, logopedka w Szkole Podstawowej im. Polskich Olimpijczyków w Kwakowie. Członkini Polskiego Stowarzyszenia Nauczycieli Twórczych oraz Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego.

Patalon Anna – magistra, absolwentka prawa i filozofii, asystentka w Instytucie Prawa w Akademii Pomorskiej w Słupsku. Jej zainteresowania badawcze obejmują zagadnienia z obszaru filozofii państwa i prawa oraz historii idei.

Piekarski Grzegorz – doktor, pedagog, adiunkt w Zakładzie Pedagogiki Ogólnej i Podstaw Edukacji w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku. Zainteresowania naukowe dotyczą problematyki edukacji społeczno-obywatelskiej (ze szczególnym uwzględnieniem wolontariatu), teorii pracy socjalnej, edukacji równościowej i pedagogiki pamięci.

Piotrów Ewa –doktorka, pedagożka i psycholożka, adiunktka w Zakładzie Pedagogiki Społecznej w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku. Zainteresowania badawcze autorki umiejscowione są w obszarze pedagogiki penitencjarnej (wykonywanie kary pozbawienia wolności w Polsce, funkcjonowanie człowieka w warunkach izolacji oraz uwarunkowania procesu readaptacji społecznej osób opuszczających zakłady karne) oraz psychologii (problematyka związana z funkcjonowaniem jednostki w sytuacjach stresujących, stylami radzenia sobie ze stresem oraz zjawiskiem wypalenia zawodowego).

Rugała Hanna – magistra, pedagożka, absolwentka Akademii Pomorskiej w Słupsku na kierunku pedagogika w zakresie pedagogiki szkolnej z socjoterapią oraz psychopedagogiki; asystentka w Zakładzie Pedagogiki Społecznej w macierzystej uczelni. Od 2015 roku związana z gdańską Fundacją Instytut Równowagi Społeczno-Ekonomicznej, z którą realizuje lokalne i międzynarodowe projekty edukacyjne z obszaru praw człowieka, antydyskryminacji, edukacji globalnej i międzykulturowej. Zainteresowania badawcze: stereotypizacja, postawy wobec grup mniejszościowych, wykluczenie społeczne.

Sałapata Marta Anna –doktorka, filolożka i pedagożka, adiunktka w Zakładzie Pedagogiki Ogólnej i Podstaw Edukacji w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku. Jej zainteresowania badawcze dotyczą problematyki śmierci i umierania w ujęciu interdyscyplinarnym, sytuacji trudnych oraz umiejętności radzenia sobie, procesu kształtowania się tożsamości jednostki, rozwoju zawodowego i kompetencji nauczyciela.

Sobczyk Ewa – magistra, absolwentka hebraistyki w Katedrze Studiów Azjatyckich na Wydziale Neofilologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz doktorantka w Katedrze Historii Sztuki i Kultury na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. W badaniach porusza przede wszystkim problem sztuki na emigracji, ze szczególnym uwzględnieniem twórców pochodzenia żydowskiego. Interesuje się także tematyką zwierząt w sztuce oraz myślą posthumanistyczną.

Stefaniak Grzegorz – magister, slawista, edukator antydyskryminacyjny, koordynator projektów społecznych i edukacyjnych, sekretarz białostockiego Stowarzyszenia 9/12. Współautor Trenerskiego Podręcznika Edukacji Równościowej.

Studzińska Anna – doktorka, psycholożka, adiunktka w Akademii Ekonomiczno-Humanistycznej. Główny obszar badań: psychologia społeczna, psychologia rodzaju.

Tomasik Agnieszka – doktorka, pedagożka specjalna, polonistka, dyrektorka Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 8 w Gdańsku, wykładowczyni w Wyższej Szkole Bankowej w Gdańsku, koordynatorka gdańskiego projektu sieciowania i samodoskonalenia nauczycieli Kreatywna Pedagogika.

Walczak Ewelina – magistra, filolożka, studentka studiów doktoranckich Akademii Pomorskiej w Słupsku. Rozprawa doktorska dotyczy kwestii antysemityzmu Marca ’68. Temat antysemityzmu jest jej osobiście bliski z powodu tragedii rodzinnej w 1942 r. (5 ofiar za ukrywanie Żydów), za co jej przodkowie otrzymali Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski z rąk Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. Pracuje w słupskim liceum jako polonistka, starając się krzewić idee tolerancji i poszanowania mniejszości narodowych.

Zadrożna Aleksandra – magistra, asystentka w Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie. Psycholożka, obecnie doktorantka na Wydziale Stosowanych Nauk Społecznych Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie. Do jej głównych zainteresowań naukowych należą: psychologia kliniczna, psychoterapia oraz środowiskowe programy wsparcia, a także grupy samopomocowe osób doświadczających kryzysu psychicznego. W ramach doktoratu zajmuje się potencjałami zdrowienia oraz jakością życia osób chorujących na schizofrenię.

Zalewska-Meler Agnieszka – doktorka habilitowana nauk o kulturze fizycznej, profesorka Akademii Pomorskiej w Słupsku. Kierowniczka Zakładu Pedagogiki Ogólnej i Podstaw Edukacji w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku. Autorka publikacji z zakresu promocji zdrowia, pedagogiki kultury fizycznej i pedagogiki leczniczej. Jej zainteresowania badawcze związane są z poszukiwaniem aktualnych tendencji kreujących rzeczywistość edukacyjną i społeczną w obszarze zdrowia człowieka w cyklu życia z wykorzystaniem jakościowej perspektywy badawczej.

Żelechowska-Durka Klaudia – magistra, asystentka w Zakładzie Pracy Socjalnej w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku.