dr Anita Famuła-Jurczak 

logopeda, terapeuta pedagogiczny i coach edukacyjny.   Pracuje w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Zielonogórskiego. Autorka publikacji naukowych i popularnonaukowych dotyczących rozwoju mowy, kompetencji komunikacyjnych oraz wsparcia uczniów i nauczycieli. Łączy wiedzę teoretyczną z praktyką edukacyjną, promując dialog i świadome wspieranie rozwoju.

Oficyna Wydawnicza "Impuls"

WSTĘP        

Rozdział 1. Podstawy coachingu edukacyjnego         

1.1. Definicja coachingu         
1.2. Historia i rozwój coachingu na świecie i w Polsce         
1.3. Coaching, mentoring, terapia i doradztwo – podobieństwa i różnice      
1.4. Kluczowe założenia i wartości coachingu edukacyjnego  

Pytania do rozdziału I         
Sekcja ćwiczeń do rozdziału I         
Narzędzia pracy do rozdziału I         
Zadania wymagające analizy do rozdziału I         
Scenariusze zajęć do rozdziału I         

Rozdział 2. Modele i podejścia coachingowe w edukacji        

2.1. Modele coachingowe stosowane w edukacji      
2.2. Coaching rozwiązaniowy (Solution-Focused Coaching)       
2.3. Coaching transformacyjny i rozwojowy        
2.4. Coaching systemowy – głębia relacji i kontekstów w edukacji    
2.5. Neurodydaktyczne podstawy coachingu      

Pytania do rozdziału II        
Sekcja ćwiczeń do rozdziału II        
Narzędzia pracy do rozdziału II         
Zadania wymagające analizy do rozdziału II       
Scenariusze zajęć do rozdziału II        

Rozdział 3. Kompetencje coacha edukacyjnego         

3.1. Kompetencje interpersonalne – istota i znaczenie        
3.2. Kompetencje merytoryczne coacha w pracy edukacyjnej 
3.3. Kompetencje komunikacyjne w pracy coacha – znaczenie w edukacji        
3.4. Kompetencje procesowe i organizacyjne coacha w edukacji    75
3.5. Kompetencje metodyczne i kreatywne coacha w pracy edukacyjnej         
3.6. Kompetencje etyczno-osobowościowe coacha w pracy edukacyjnej       

Podsumowanie         
Pytania do rozdziału III        
Sekcja ćwiczeń do rozdziału III        
Narzędzia pracy do rozdziału III         
Zadania wymagające analizy do rozdziału III        
Scenariusze zajęć do rozdziału III         

Rozdział 4. Narzędzia i techniki coachingowe         

4.1. Pytania coachingowe i dialog         
4.2. Techniki wizualne i metafory         
4.3. Samoobserwacja: dzienniki i karty refleksji         
4.3. Facylitacja grupowa i zespołowa         

Podsumowanie         
Pytania do rozdziału IV         
Sekcja ćwiczeń do rozdziału IV         
Narzędzia pracy do rozdziału IV         
Scenariusze zajęć do rozdziału IV         
Karty pracy. Zadania wymagające analizy         

Rozdział 5. Coaching edukacyjny w praktyce        

5.1. Rola coachingu w szkole i środowisku edukacyjnym – ujęcie pogłębione 
5.2. Coaching uczniów – rozwijanie potencjału i motywacji
5.3. Coaching nauczycieli – przestrzeń dla refleksji i profesjonalnego rozwoju
5.4. Coaching rodziców – partnerstwo wychowawcze i dialog 

Podsumowanie         
Pytania do rozdziału V         
Sekcja ćwiczeń do rozdziału V        
Narzędzia pracy do rozdziału V         
Zadania wymagające analizy do rozdziału V         
Scenariusze zajęć do rozdziału V       

WYKAZ TABEL        

Bibliografia

Podręcznik ten powstał, aby dostarczyć uporządkowaną, rzetelną, a zarazem przystępną wiedzę na temat coachingu edukacyjnego – jego podstaw teoretycznych, wartości, założeń oraz praktycznych możliwości zastosowania w realiach współczesnej szkoły i innych instytucji oświatowych.

Publikacja adresowana jest do osób, które pragną wzbogacić swój warsztat zawodowy o podejście coachingowe – do nauczycieli, pedagogów, psychologów szkolnych, tutorów, wychowawców, jak również do studentów kierunków pedagogicznych i psychologicznych. Jej celem jest wspieranie rozwoju kompetencji miękkich, komunikacyjnych oraz refleksyjnych, które są nieodzowne w pracy z drugim człowiekiem – zarówno z dzieckiem, jak i osobą dorosłą.

Coaching edukacyjny stanowi narzędzie realnej zmiany w postrzeganiu relacji nauczyciel–uczeń, mentor–student czy dorosły–dziecko. Nie jest on zbiorem gotowych technik, lecz przede wszystkim sposobem bycia z drugim człowiekiem, opartym na dialogu, uważności i odpowiedzialności. Jest to podejście, które uruchamia potencjał jednostki, a jednocześnie nie narzuca gotowych rozwiązań. Towarzyszy za to w ich odkrywaniu i wdrażaniu. W ten sposób coaching może znacząco poszerzać możliwości edukacyjne i wychowawcze współczesnej szkoły.

W ostatnich latach można zaobserwować istotną transformację podejścia do edukacji. Klasyczny model, oparty na transmisji wiedzy, ocenianiu i dyscyplinie, coraz częściej okazuje się niewystarczający w obliczu dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości i potrzeb uczniów oraz nauczycieli. Coaching edukacyjny jawi się jako odpowiedź na te wyzwania, oferuje nowe spojrzenie na proces uczenia się – rozumiany jako rozwój samoświadomości, sprawczości i motywacji wewnętrznej.

Warto podkreślić, że coaching nie zastępuje nauczania, lecz je wspiera i wzbogaca. Umożliwia uczniowi czy studentowi głębsze zrozumienie samego siebie, identyfikację celów oraz skuteczniejsze planowanie strategii działania. Z perspektywy nauczyciela coaching stwarza przestrzeń do budowania relacji opartych na partnerstwie, sprzyja wzrostowi zaangażowania oraz ułatwia refleksję nad własnym stylem pracy. W rezultacie szkoła może stawać się miejscem nie tylko przekazywania wiedzy, lecz także świadomego rozwoju osobistego.

Wprowadzanie elementów coachingu do edukacji sprzyja także transformacji kultury szkoły – od modelu opartego na kontroli i nakazie ku kulturze współpracy, dialogu i wspólnego uczenia się. Coaching edukacyjny czerpie z dorobku edukacji humanistycznej, pedagogiki dialogu, psychologii pozytywnej oraz teorii motywacji wewnętrznej. Tworzy w ten sposób spójne i etyczne ramy pracy z uczniem i nauczycielem.

Struktura podręcznika została zaprojektowana tak, aby mógł on służyć zarówno jako wprowadzenie do zagadnienia coachingu edukacyjnego, jak i narzędzie refleksji oraz doskonalenia zawodowego. Czytelnik znajdzie tu część teoretyczną – obejmującą definicje, koncepcje i odniesienia do literatury polskiej i zagranicznej – oraz komponent praktyczny, zawierający przykłady zastosowań coachingu w pracy edukacyjnej, propozycje ćwiczeń, pytań refleksyjnych i studiów przypadków.

Z podręcznika można korzystać na różne sposoby:

- traktując go jako spójną narrację, prowadzącą od podstaw teoretycznych do zagadnień praktycznych,
- czytając go wybiórczo, sięgając tylko po interesujące tematy (np. narzędzia coachingowe, specyfika relacji coach–klient, praca z uczniem z trudnościami);
- stosując go w pracy dydaktycznej, podczas zajęć akademickich, szkoleń nauczycieli, seminariów pedagogicznych czy superwizji.

Każdy rozdział zawiera:

- klarowne omówienie kluczowych pojęć i koncepcji;
- odniesienia do literatury;
- przykłady praktyczne i scenariusze pracy;
- pytania kontrolne, wspierające refleksję.

Warto traktować niniejszy podręcznik jako inspirację i zaproszenie do dialogu, a nie zbiór gotowych, niezmiennych rozwiązań. Coaching edukacyjny jest obszarem dynamicznym, który wymaga elastyczności, otwartości i gotowości do uczenia się przez całe życie – zarówno od uczniów, jak i od siebie samego.

Problematyka coachingu bywa rzadko podejmowana przez przedstawicieli nauk społecznych.   Warto   jednak   zaznaczyć,   że   w   ujęciu   dr   Anity   Famuły-Jurczak   prezentowany   jest   on w wieloaspektowym, głębokim ujęciu. [...] Książka trafnie ukazuje rys historyczny, genezę rozwoju coachingu, staje się źródłem wielu ważnych myśli i inspiracji dla nauk społecznych. Warto zaznaczyć, że podręcznik zawiera praktyczne wskazówki, które mogą stanowić inspirację nie tylko dla coachów, edukatorów, nauczycieli, pracowników oświaty, tutorów, wychowawców, ale także dla studentów oraz przedstawicieli innych dyscyplin, w tym społecznych partnerów ucznia, dla których ważne powinno być aktywne słuchanie, zadawanie trafnych pytań, budowanie pozytywnych relacji z drugim człowiekiem i współpracownikami oraz radzenie sobie z barierami dialogu. Treści zawarte w podręczniku dają wiele wskazówek dotyczących efektywnego coachingu edukacyjnego.

Z recenzji dr hab. Pauliny Formy, prof. UJK w Kielcach

W kontekście dynamicznie zmieniającego się środowiska edukacyjnego i wzrastających oczekiwań wobec nauczycieli w zakresie kompetencji miękkich, komunikacyjnych, refleksyjnych i metodycznych recenzowana publikacja oferuje bardzo wartościowe podstawy teoretyczne i bogaty zasób narzędzi praktycznych, możliwych do wdrożenia w różnych typach placówek oświatowych. [...] Jej uniwersalność i przejrzysta struktura czynią ją lekturą odpowiednią zarówno dla początkujących, jak i doświadczonych praktyków edukacyjnych, oferując im pogłębienie samoświadomości zawodowej oraz rozwijanie kompetencji niezbędnych do efektywnego wspierania uczniów oraz ich rodziców, a także do tworzenia sprzyjającego klimatu edukacyjnego w szkole. W moim przekonaniu niniejsza publikacja powinna stać się obowiązkową pozycją w bibliotekach pedagogicznych oraz ośrodkach doskonalenia nauczycieli, może być również użyteczna dla osób prowadzących badania naukowe w obszarze edukacji.

Z recenzji dr. hab. Sławomira Śliwy, prof. ANS-WSZiA w Opolu