Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Metody aktywizujące w procesie kształcenia       

Zasady kształcenia metodami aktywizującymi   
1. Zasada bezpośredniego porozumiewania się   
2. Zasada otwartości i szczerości      
3. Zasada dochowania tajemnicy    
4. Zasada tolerancji w stosunku do innych    
Technika afirmacji  

1. Metoda przypadków   
Faza I: zapoznanie uczestników z istotą metody    
Faza II: zapoznanie uczestników z opisem przypadku      
Faza III: stawianie pytań i udzielenie odpowiedzi    
Faza IV: wykrycie problemu węzłowego w opisie      
Faza V: wybranie kryteriów rozwiązania problemu głównego   
Faza VI: rozwiązanie problemu węzłowego według ustalonego kryterium      
Liczba uczestników zajęć prowadzonych metodą przypadków   

2. Metoda grupowego rozwiązywania przypadków    
Przebieg zajęć 
Harmonogram przebiegu zajęć   
Materiały do zajęć   

3. Opisy przypadków      
3.1. Kłopoty Mariana    
3.2. Decyzja      
3.3. Seminarium instruktorskie  
3.4. Nastolatek z Młodzieżowego Ośrodka Socjoterapii    
3.5. Weronika    
3.6. Mateusz    
3.7. Sposoby prowadzenia dyskusji    
3.8. Ćwiczenie „Przewidywanie konsekwencji”      

4. Metoda sytuacyjna       
Opis sytuacyjny       
Opis sytuacyjny nr 1      
Opis sytuacyjny nr 2       
Jakie korzyści daje wprowadzenie metody sytuacyjnej do szkolenia?       
Stosowanie metody sytuacyjnej do analizy aktywności rady drużyny       

5. Metoda inscenizacji      
A. Technika przygotowania zajęć metodą inscenizacji       
B. Technika prowadzenia zajęć metodą inscenizacji      
C. Schematy prowadzenia zajęć metodą inscenizacji       
Inscenizacja otwarta – wielokrotna (1)      
Inscenizacja otwarta – wielokrotna (2)      
Inscenizacja otwarta – pojedyncza (3)       
Inscenizacja otwarta – mieszana (4)       
Inscenizacja zamknięta – wielokrotna (5)       
Inscenizacja zamknięta – pojedyncza (6)       
Inscenizacja panelowa – improwizowana (7)      
Kładka      
Mowa ciała       
Rada drużyny układa plan pracy    
Wyskok czy nawyk?    
W cztery oczy   
Gimnastyka ról    
Ćwiczenie „Wojna duchów”      
Słabe strony metody inscenizacji      

6. Dyskusja panelowa    
Propozycje tematyczne do dyskusji    
Czynności przygotowawcze      
Przebieg dyskusji      
Burza mózgów   
Ustalenie problemu    
Zasady burzy mózgów      
Zgłaszanie pomysłów      
Analiza wartościująca      
Wnioski      
Technika 635      
Główne założenia      
Przebieg zajęć   
Dyskusja łańcuchowa    
Dyskusja wyizolowanych   
Dyskusja z jawną oceną   
Dyskusja „za plecami”   
Milczenie    
Technika czasowego stresu    
Uczenie się dyskutowania i poznawanie siebie    

7. Sąd nad poglądem      
Uwagi wstępne      
Czynności przygotowawcze    
Przebieg spotkania      
Uwagi końcowe      

8. „Sukcesy i porażki kadry instruktorskiej”  
Uwagi wstępne  
Założenia organizacyjne      
Przebieg zajęć    
Instrukcja dla prowadzącego    
Instrukcja dla uczestnika    

9. Pedagogika zabawy a gry dydaktyczne – decyzyjne, interakcyjne    
Pedagogika zabawy  
Gra decyzyjna „Awaria w kosmosie”    
Gra decyzyjna (zespołowa) „Budowa wieży”    
Gra decyzyjna „Rekrutacja”   
Gra planszowa „Ustalcie reguły”    
Gra kierownicza „Układanie kart”    
Gra komunikacyjna „Antyrzeczy”      
Gra komunikacyjna „Sieć”   
Gra interakcyjna Twister   
Gra decyzyjna „Doradcy organizacyjni”    
Arkusz obserwacji indywidualnej członków zespołu zadaniowego   
Arkusz informacji zwrotnej na temat wzajemnego wpływu w trakcie zajęć aktywizujących   

Zamiast zakończenia przewodnik  
Psychologiczne gry i ćwiczenia grupowe   
Gry symulacyjne w szkole   
Rozwiązywanie zadań otwartych warunkiem rozwoju dzieci i młodzieży  
Gry dydaktyczne w geografii   
Czas na zmianę akademickiej dydaktyki   

Bibliografia

Profesor Bogusław Śliwerski należy do grona nauczycieli akademickich, którzy jeszcze w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX stulecia poddali krytyce dominujący model kształcenia pedagogów oparty głównie na metodach podających i intensywnie włączali metody aktywizujące w proces edukacji w szkołach.

Jak podkreśla Autor w polecanej publikacji "(...) nauczyciele akademiccy są przyzwyczajeni do zlecania studentom przeczytania określonego rozdziału i zreferowania jego treści (ustnie lub pisemnie), aniżeli poszukiwania w bazie wydawnictw czy publikacjach metodycznych impulsów do prowadzenia zajęć metodami aktywizującymi. Nielicznym akademikom zależy, by odnosić wiedzę do konkretnych problemów, sytuacji wychowawczych, społecznych ze zrozumieniem jej przydatności do tego, a nie po to, by zakuć, zapamiętać i zapomnieć".

Przypominając jedynie wycinek z bogatego dorobku publikacji Bogusława Śliwerskiego, przejdę do opinii o polecanej publikacji, przedstawionej na 224 stronach, opatrzonej 132 przypisami przywołanymi na podstawie ponad 140 źródeł wykazanych w "Bibliografii". Pracę otwiera 8-stronnicowe wprowadzenie zatytułowane "Metody aktywizujące w procesie kształcenia", w którym Autor zajmujący się od lat 70 ubiegłego stulecia upowszechnianiem metodycznych aspektów przekazywania wiedzy pedagogicznej uzasadnia, jak nadal bardzo potrzebne są umiejętności w doborze aktywnych sposobów pracy dydaktycznej. Optymalne efekty kształcenia pedagogicznego można bowiem uzyskać w wyniku włączenia emocjonalnego zaangażowania w procesy poznawcze. Jeszcze wyraźniej zaakcentowałbym użyteczność tej publikacji nie tylko dla organizatorów i realizatorów edukacji akademickiej, ale także szkolenia kadr organizacji harcerskich...

Opis zasad kształcenia metodami aktywizującymi rozpoczynający się na stronie14 stanowi istotny fragment książki, ponieważ zawiera najważniejsze wskazania do pracy grupowej, służące między innymi uzgodnieniu kontaktu zajęć między osobą prowadzącą i uczestnikiem. Ta część publikacji uzmysławia, jak istotne jest wprowadzenie czytelnych zasad współpracy w grupie i tym samym współodpowiedzialności za klimat uczenia się. W kolejnych częściach publikacji Autor przedstawia szczegółowe opisy i instrukcje: metody przypadków, metody sytuacyjnej, metody inscenizacji, dyskusji panelowej, burzy mózgów, sądu nad poglądem, pedagogiki zabawy i gier decyzyjnych. [...] na uwagę zasługuje szczegółowość zawartych objaśnień oraz instrukcji. [...]

Wartościowym uzupełnieniem publikacji jest jej końcowa część opatrzona śródtytułem "Zamiast zakończenia - przewodnik". Autor dokonał przeglądu wybranych opracowań służących do doskonalenia procesu kształcenia wychowawców, nauczycieli oraz liderów grupowych i zaprosił do korzystania ze sprawdzonych doświadczeń metodycznych. [...]

Z recenzji dr hab. Wiktor Żłobicki, prof. UWr
Uniwersytet Wrocławski