„Głównym motywem tej książki jest przekonanie, że umiejętność myślenia systemowego to jedna z kluczowych cech współczesnego człowieka. Jeżeli trend zmian cywilizacyjnych utrzyma się w przyszłości, to własności te będą coraz bardziej potrzebne do funkcjonowania. Dlatego uważam, że niezbędne jest włączenie zdolności myślenia systemowego do struktury celów wychowania, i to nie tylko wychowania instytucjonalnego, ale przede wszystkim do przekazywania przez kulturę wzorca człowieka, rozwijającego się samodzielnie przez całe życie".
„Głównym motywem tej książki jest przekonanie, że umiejętność myślenia systemowego to jedna z kluczowych cech współczesnego człowieka. Jeżeli trend zmian cywilizacyjnych utrzyma się w przyszłości, to własności te będą coraz bardziej potrzebne do funkcjonowania. Dlatego uważam, że niezbędne jest włączenie zdolności myślenia systemowego do struktury celów wychowania, i to nie tylko wychowania instytucjonalnego, ale przede wszystkim do przekazywania przez kulturę wzorca człowieka, rozwijającego się samodzielnie przez całe życie".
Współczesny człowiek żyje w warunkach nieustannych zmian, gdzie zwłaszcza środowisko informacyjne ulega wzrastającej złożoności. Coraz częstszym problemem jest zjawisko „cyfrowego podzielenia” – nienadążania części społeczeństwa za zmianami, jakie się w nim dokonują. Naczelnym zadaniem pedagogiki powinno być zatem określenie modelu pozwalającego na przygotowanie kolejnych pokoleń do udanego, społecznego współżycia. W rozważaniach nad tym zagadnieniem pomocna okazuje się teoria systemów, polegająca na analizowaniu struktury rzeczywistości w ujęciu hierarchicznym, tj. działaniu w bardzo złożonych strukturach poprzez ich sprowadzenie do struktur prostych. Zwracał na to uwagę Kartezjusz, uznając, że doskonała wiedza jest siecią ( systemem ogniw ) , a nie prostym ciągiem ( łańcuchem ) stwierdzeń.
„Głównym motywem tej książki jest przekonanie, że umiejętność myślenia systemowego to jedna z kluczowych cech współczesnego człowieka. Jeżeli trend zmian cywilizacyjnych utrzyma się w przyszłości, to własności te będą coraz bardziej potrzebne do funkcjonowania. Dlatego uważam, że niezbędne jest włączenie zdolności myślenia systemowego do struktury celów wychowania, i to nie tylko wychowania instytucjonalnego, ale przede wszystkim do przekazywania przez kulturę wzorca człowieka, rozwijającego się samodzielnie przez całe życie".
Materiały uzupełniające do książki dostępne są na stronie: http://bolek.ped.univ.szczecin.pl/stachura
Opis
Stachura Artur
doktor; adiunkt w Katedrze Edukacji Wczesnoszkolnej Uniwersytetu Szczecińskiego. Zajmuje się problemami związanymi z elementarną edukacją matematyczną, zastosowaniem technik informacyjnych w dydaktyce oraz diagnostyką pedagogiczną. Autor kilkudziesięciu artykułów naukowych z zakresu pedagogiki.
Wstęp
Część I
Systemowa struktura umysłu jako podstawa planowania procesu kształcenia
Rozdział 1
Pojęcie systemu w świetle ogólnej teorii systemów i jego zastosowanie w pedagogice
1.1. Pojęcie i struktura systemu
1.2. Rodzaje systemów
1.3. System teoretyczny a system konkretny
1.4. Zastosowanie teorii systemów w pedagogice
1.5. Człowiek jako system
1.6. Systemowe ujęcie procesu kształcenia
Rozdział 2
Pojęcie jako kategoria epistemologiczna, psychologiczna i dydaktyczna
2.1. Pojęcie jako kategoria epistemologiczna
2.2. Pojęcie jako komponent struktury umysłu
2.3. Pojęcie jako komponent treści kształcenia
Rozdział 3
System pojęć w umyśle człowieka i jego reprezentacja (ujęcie statyczne)
3.1. Relacje między pojęciami
3.2. Hierarchiczna struktura systemu pojęć
3.3. System pojęć a działanie
3.4. Zapis i prezentacja systemu pojęć. Znaczenie wizualizacji
Rozdział 4
Operacje umysłowe na systemie pojęć – myślenie systemowe (ujęcie dynamiczne)
4.1. Pojęcie myślenia systemowego
4.2. Składniki myślenia systemowego: operacje na systemie pojęć
4.3. Myślenie dywergencyjne i twórcze a myślenie systemowe
Rozdział 5
Określanie celów kształcenia na statycznych i dynamicznych własnościach systemu pojęć
5.1. Model procesu wychowania
5.2. Wychowanie jako proces komunikacji
Rozdział 6
Zasada systemowości rozwoju człowieka
6.1. Własności procesu naturalnego rozwoju człowieka
6.2. Refleksja nad systemem edukacyjnym w świetle własności rozwoju człowieka
Część II
Konstrukcja usystematyzowanych zasobów treści i ich wykorzystanie w procesie kształcenia
Rozdział 7
Systemowe rozumienie pojęć przez ucznia jako cel kształcenia
7.1. Cel kształcenia: możliwe sposoby definiowania
7.2. Klasyczne teorie konstruktywizmu dydaktycznego i ich krytyka
7.3. Uzupełnienie postulatów konstruktywizmu
7.4. Cel systematyzacji treści kształcenia
7.5. Pożądane własności usystematyzowanego zasobu treści kształcenia
Rozdział 8
Treści kształcenia jako składnik warunków kształcenia
8.1. Systematyzacja treści kształcenia
8.2. Procedura systematyzacji treści kształcenia
8.3. Etapy systematyzacji treści
8.4. Składniki zasobu treści i ich właściwości
8.5. Zastosowanie usystematyzowanego zasobu treści w kształceniu
8.6. Prezentacja usystematyzowanej treści kształcenia
8.7. Wizualizacja struktury treści
8.8. Graf jako forma prezentacji struktury treści kształcenia
8.9. Konstruktywistyczne podejście do odbioru treści: hipertekst
8.10. Linearność przekazu a wielowymiarowość struktury treści
8.11. Budowa systemowego zasobu treści kształcenia
Rozdział 9
Warunki kształcenia związane z własnościami ucznia
9.1. Struktura posiadanego systemu pojęć i jej diagnozowanie
Rozdział 10
Sposób podawania usystematyzowanej treści kształcenia
Rozdział 11
Sposób diagnozy procesu kształtowania systemu pojęć
11.1. Charakterystyka ilościowa działań studenta z usystematyzowanym zasobem treści
11.2. Zmienne opisujące działania studentów
11.3. Działania na całym zasobie treści
11.4. Działania na blokach treści
11.5. Działania na modułach treści
11.6. Struktura procesu – relacje między własnościami części procesu
11.7. Opis sposobu wykorzystania przez studenta poszczególnych komponentów zasobu – relacje wynikające ze struktury zasobu
Rozdział 12
Prawidłowości przebiegu procesu przyswajania systemu pojęć
12.1. Ogólna charakterystyka pracy z usystematyzowanym zasobem treści
12.2. Szczegółowa charakterystyka pracy z zasobem i jego komponentami
Rozdział 13
Wnioski z diagnozy procesu kształtowania systemu pojęć
13.1. Wnioski dotyczące wyników diagnozy
13.2. Wnioski dotyczące organizacji zajęć i badania
13.3. Wnioski dotyczące możliwości wykorzystania i kontynuacji badania
Rozdział 14
Podsumowanie
14.1. Postulat projektu kształcenia systemowego
14.2. System treści kształcenia jako komponent ogólnego systemu kształcenia
14.3. Zasada indywidualizacji w projektowaniu systemu kształcenia
14.4. Zasada ciągłości rozwoju w projektowaniu systemu kształcenia
14.5. Zasada systemowości rozwoju w projektowaniu systemu kształcenia
14.6. Konkluzje
Bibliografia
Uzyskane przez Autora wyniki znakomicie korespondują – między innymi – z potrzebami i węzłowymi problemami kształcenia ogólnego, uczenia się całożyciowego i rozwijania samodzielności. Wskazując na warunki pracy ucznia i konieczność uwzględnienia jego indywidualnych możliwości psychofizycznych, określa także warunki kształtowania odpowiedzialności za systemowo widziane i podejmowane wyzwania (cele, zadania). Niewątpliwym walorem opiniowanej pracy jest interesujące przedstawienie problematyki zadań powiązanych z problematyką operacji umysłowych
Z recenzji prof. dr. hab. Wojciecha Kojsa
