Seria wydawnicza „Przywrócić Pamięć” ma przybliżyć współczesnemu społeczeństwu publikacje założycieli ruchu skautowego, twórców rozwoju idei i metodyki harcerskiej z lat 1911–1939.
Reprint wydania z 1936 roku.: "Harcerstwo na Rusi i w Rosji 1913 — 1920. Pamiętnik kresowy. Zeszyt 1"
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni 24,00 zł
Seria wydawnicza „Przywrócić Pamięć” ma przybliżyć współczesnemu społeczeństwu publikacje założycieli ruchu skautowego, twórców rozwoju idei i metodyki harcerskiej z lat 1911–1939.
Reprint wydania z 1936 roku.: "Harcerstwo na Rusi i w Rosji 1913 — 1920. Pamiętnik kresowy. Zeszyt 1"
Seria wydawnicza „Przywrócić Pamięć” ma przybliżyć współczesnemu społeczeństwu publikacje założycieli ruchu skautowego, twórców rozwoju idei i metodyki harcerskiej z lat 1911–1939.
Reprint wydania z 1936 roku.: "Harcerstwo na Rusi i w Rosji 1913 — 1920. Pamiętnik kresowy. Zeszyt 1"
Harcerstwo na ziemiach Rusi i na szerokich obszarach Rosji, aż po Sybir, odegrało poważną rolę w wychowaniu narodowym młodzieży polskiej, zarówno rodzin stale tam osiadłych, jak rzuconych losami wojny. Było ono jednym z ważkich czynników renesansu polskości w duszach wielu emigrantów, owego jego odrodzenia, które się dokonało pod wpływem rodaków, przybyłych czasu wojny z kraju. A i z dusz młodych wygnańców wojennych niejedna zawdzięcza Harcerstwu nie tylko wytrwanie w polskości i wierze, ale umocnienie się, ale wyrobienie na świadomego i czynnego obywatela-Polaka.
Harcerstwo Rusi) było ośrodkiem i kierownikiem tej apostolskiej misji uharcerzania wielkich mas młodzieży, harcerski Kijów stał się siedzibą władz całej tej wielkiej organizacji i przodownikiem Ruchu, który nie tylko na kresach dawnej Rzeczypospolitej i na rosyjskiej obczyźnie piękne zapisał karty, ale ponadto przyniósł odradzającej się Polsce dar wspaniały dziesięciu tysięcy harcerzy, harcerek i przyjaciół Harcerstwa, przyniósł zjednoczonemu Harcerstwu w Polsce dar dorobku ideowego i metodycznego, doświadczenia organizacyjnego, oraz dar kilkunastu wartościowych wydawnictw harcerskich.
Praca obecna jest tylko szkicem, sam jej rozmiar z góry przesądził taki jej charakter, wykluczając pełne wykorzystanie nawet tego materiału, jakim rozporządzałem. Musiałem zrezygnować z przedstawienia rozwoju Harcerstwa, choćby przykładowego, w poszczególnych środowiskach. Poprzestając na charakteryzowaniu ogólnemu Ruchu i przedstawianiu głównie akcji Naczelnictwa, bynajmniej nie miałem zamiaru pomniejszać ważności pracy i zasług pracowników poza Kijowem. Przeciwnie, pragnę, aby szkic ten zachęcił do zbierania materiałów, które by pozwoliły zobrazować dokładnie cały ruch harcerski w latach 1913 — 1920 na Rusi i w Rosji.
Przekracza już zupełnie ramy szkicu historia udziału harcerzy i harcerek Rusi i Rosji w polskiej akcji wojennej i pomocniczej dla wojska. Piękna książka Władysława Nekrasza „Harcerze w bojach” wykorzystała w tej mierze wszystkie materiały dostępne jej autorowi. Jeśli chodzi o źródła, to najgorzej przedstawia się okres: koniec 1915 — początek 1917 r., okres pracy tajnej, a bujnie rozwijającej się. Okresowi poprzedniemu poświęcono artykuły w „Młodzieży” i „Harcach”, napisane przez uczestników pracy „za świeżej pamięci”, oraz ustęp w książce „Harcerze w bojach”; miałem także do dyspozycji relacje J. i St. Grzymałowskich, specjalnie dla tej pracy napisane. Co prawda pomiędzy źródłami dotyczącemu samych początków Harcerstwa na Rusi istnieją pewne rozbieżności co do niektórych dat i szczegółów personalnych, jak to zaznaczam w odpowiednich miejscach.
Do okresu po wybuchu rewolucji mamy wiele materiałów w okólnikach i sprawozdaniach, drukowanych we wspomnianych czasopismach, a także w pismach nieharcerskich. Lecz okres środkowy, pracy tajnej, więc „oszczędnej” w materiały archiwalne, najwięcej wymagał rekonstrukcji, opierającej się na pamięci. Wspomnienia moje zawsze jednak zaczepiają o fakty w jakiś sposób zanotowane w druku. Wielką pomocą były mi notatki Romana hr. Bnińskiego i Henryka Glassa.
Zwracam uwagę na „spis środowisk harcerskich” oraz „spis wydawnictw”, zamieszczone na końcu książki.
Proszę Czytelników, którzy pracowali na Rusi i w Rosji, o uwagi i uzupełnienia, oraz materiały i dokumenty, które by pozwoliły przystąpić do opracowania szczegółowej historii Harcerstwa na Rusi i w Rosji, jak to uchwalił III Zjazd w Kijowie, a do czego z różnych stron mnie zachęcają.
Opis
Sedlaczek Stanisław
Oficyna Wydawnicza "Impuls"
Reprint wydania | 1936 rok |
Autor | Sedlaczek Stanisław |
ISBN druk | 978-83-7850-585-3 |
ISBN e-book | |
Objętość | 136 stron |
Wydanie | I, 2014 |
Format | A6 (120x160) |
| Oprawa | twarda, szyta |
I. Wstęp
II. Podstawy ideowe ruchu harcerskiego
III. Początki Ruchu Harcerskiego na Rusi
1. Pierwszy zastęp w Kijowie
2. Z Kijowa rozchodzi się Harcerstwo na Ruś. Rola „Zetu“
3. Pełnomocnictwa ze Lwowa
4. Liczby i charakterystyka pracy
5. Pierwszy kurs instruktorski
6. Patronat i pomoc „Polonji“
7. Wybuch wojny
IV. Rozwój tajnego Harcerstwa na wschód od frontu
1. Sukurs ze Lwowa
2. Jesień 1915 r.
3. Pierwszy Zjazd. Powstanie Naczelnego Kierownictwa Harcerstwa na Rusi i w Rosji
. Pozyskiwanie poparcia społeczeństwa
. Kurs wiosenny w 1916 r.
. Harcerstwo i korporacje uczniowskie
. „Młodzież“
. „Szkoła Harcerza” i inne wydawnictwa
. Kurs na „Syrcu” w 1916 r.
10. Drugi Zjazd Główny
V. Po upadku caratu
. Pierwsze jawne ćwiczenia
. Stan Ruchu w chwili ujawnienia
. Cel skautingu
. Środki wychowania skautowego
. Organizacja Harcerstwa na Rusi i w Rosji
. Co było niedobre
. Szkic programu Naczelnictwa
. Pierwsze miesiące po rewolucji rosyjskiej
. Towarzystwo Popierania Ruchu Harcerskiego
10. Centrala i Chorągwie
11. Policzenie się
12. Kurs w „Rzuć-Smutek” — rok 1917
13. „Młodzież” i „Harce”
14. Organizowanie współpracy ze szkołą
VI. Trzeci Zjazd Główny
. Liczebność Harcerstwa
. Depesze
. Różne uchwały
. Stosunek do innych organizacyj młodzieży
. Stosunek do „Sokoła“
6. Uchwały w sprawie Harcerstwa Żeńskiego
7. Niezwykłe wybory
8. Wystawa
VII. Rok 1918
1. Horyzont zaciemnia się
2. Wychowaliśmy harcerzy
3. Józef Haller w Humaniu
4. Drugi kurs w „Rzuć Smutek“
5. Konferencja instruktorska
6. Jesień 1918 r.
7. Radosne wieści z Warszawy
VIII. Lata wielkiej próby
1. Ostatnie miesiące Naczelnictwa w Kijowie
2. Wydział Wschodni w Głównej Kwaterze Z. H. P. w Warszawie
3. Luźne wiadomości z lat 1919 — 1920
4. Harcerscy bohaterowie
IX. Harcerstwo Polskie na Syberji i w Mandżurji
X. My, a skauci rosyjscy
XI. Istota Harcerstwa na Rusi i w Rosji
1. Harcerstwo — ruch wychowawczy
2. Naród uczył się przy dzieciach
3. Pytania, stawiane młodzieży przez Harcerstwo
XII. Zakończenie
XIII. Spis środowisk harcerskich, które podlegały Naczelnictwu w Kijowie
XIV. Spis literatury harcerskiej i pomocniczej, wydanej na Rusi i w Rosji w latach 1916 — 1919
XV. Skorowidz nazwisk
Od wydawcy
Seria wydawnicza „Przywrócić Pamięć” ma przybliżyć współczesnemu społeczeństwu publikacje założycieli ruchu skautowego, twórców rozwoju idei i metodyki harcerskiej z lat 1911–1939.
To książki zakazane po 1945 roku, wycofywane z bibliotek i niszczone przez komunistyczne władze PRL. Nazwiska autorów, ich twórczość, były wymazywane przez cenzurę i niedostępne dla kolejnych pokoleń młodzieży, instruktorów harcerskich, wychowawców, pracowników naukowych. Władze harcerskie w socjalistycznym państwie dokładały wszelkich starań, by odciąć harcerstwo od historii i wpływów idei skautowej oraz by z inspiracji partii, nadać mu formę pionierskiej organizacji. Ideologia urzędowa w historii harcerstwa wpierw gorączkowo poszukiwała „postępowych tradycji”, a następnie z jeszcze większym zaangażowaniem legitymizowała każdy taki skrawek narodowej historii. Ten przekaz historyczny lepszego, nowego, socjalistycznego harcerstwa wzmacniały ówczesne publikacje.
Solidarnościowy zryw społeczny lat osiemdziesiątych minionego stulecia, porozumienia Okrągłego Stołu, odzyskanie wolności po 1989 roku umożliwiły odrodzenie ruchu harcerskiego, sięgnięcie do jego źródeł, historii i tradycji.
Coraz więcej jest prac poświęconych harcerstwu. Nadal jednak brakuje wznowień źródłowych publikacji, które w latach 1911–1939 miały wpływ na rozwój idei harcerskiej i organizacji, kształtowanie postaw harcerskich i kształcenie kadry instruktorskiej oraz społeczny wizerunek ZHP. Warto je przypomnieć, ponieważ wszystko, cokolwiek myślimy i czynimy, ma swoje bezpośrednie lub pośrednie, pozytywne lub negatywne, uświadamiane lub nie, źródła w tym, co myśleli i czynili nasi poprzednicy.
Wojciech Śliwerski
Harcerstwo było przed I wojną jednym z filarów na których opierało się jeszcze w czasie zaborów narodowe wychowanie młodzieży polskiej. Misja jaka przyświecała ówczesnemu kierownictwu było wpajanie wielkiej masie młodzieży polskiej. patriotycznego wychowania, wiedzy historycznej i wychowania obywatelskiego.
Zeszyt pierwszy "Pamiętnika Kresowego" obejmuje historię "Harcerstwa na Rusi i w Rosji w latach 1913- 1920". Z racji ograniczeń związanych z objętością publikacji autor Stanisław Sedlaczek pedagog, instruktor i działacz harcerski, harcmistrz Rzeczypospolitej, Naczelnik Harcerzy Związku Harcerstwa Polskiego skupił się na ogólnej charakterystyce rozwoju harcerstwa na ówczesnych ziemiach, a może raczej obszarach - od Zbrucza po Dniepr, z zaznaczeniem części Podola, ale także wzbogaconą o część Rusi.
Autor skupia się w nim na podstawowych akcjach; od pokazania idei ruchu harcerskiego - przyrzeczenia: "Mam szczerą wolę całem życiem pełnić służbę Bogu i Ojczyźnie, nieść chętną pomoc bliźnim,; być posłusznym Prawu Harcerskiemu". Bo jak pamiętacie Państwo pierwszym prawem harcerskim jest: "Na słowie harcerza polegaj jak na Zawiszy". Kodeks Praw Harcerza obejmuje dziesięć punktów, dziewiąte z nich mówi, iż: Harcerz jest oszczędny i ofiarny". Tych dziesięć przykazań harcerskich tworzy Katechizm Dobrego Polaka. Najważniejsze z nich, to zasady karności, oszczędności,, czystości moralnej, stosunku do Ojczyzny, Rodziny, do bliźnich, do przrody.
Na tym fundamencie można było budować zręby, wpierw harcerstwa konspiracyjnego, potem legalnych struktur, w skład których wchodziło szkolenie wojskowe, a potem udział drużyn harcerskich w walce o niepodległość.
Budowa tych struktur rozpoczęła się już w roku 1912, kiedy to do Odessy i Kijowa trafiły pierwsze egzemplarze podręcznika autorstwa Makowskiego "Scouting jako system wychowania", a inicjatorem powstania zorganizowanego ruchu był student Uniwersytetu Kijowskiego Józef Dybowski, członek "Polonji" - narodowej organizacji akademickiej. Wraz z Władysławem Niekraszem zorganizowali pierwszy zespół "Kruków". W latach 1913-1914 drużyna ta rozrasta się w pluton, a przy okazji powstaje też zastęp żeński. Powołane do życia pismo "Skaut" kolportowane nielegalnie, krąży po Kijowie i okolicach w kilkudziesięciu odpisach dostarczając pionierom skauting bodźców i treści do dalszej pracy. Pierwsza miejscowa komenda z prawdziwego zdarzenia powstaje w 1914 roku. Pozwoliło to scalić komisję harcerską pod kierownictwem Zetu - skautingu ruskiego i podporządkowanie istniejącej miejscowej komendy naczelnym władzom we Lwowie. 26 listopada 1914 roku Komisja Harcerska ukonstytuowała się jako Związkowa Komenda Skautowa na Rusi". Statystyki które uratowały się do dnia dzisiejszego notują, iż w samym Kijowie było wówczas około 300 skautów i skautek.
Główny zrąb pracy harcerskiej stanowiły obozy szkoleniowe, kursy instruktorskie, częściowo utajnione. W związku z napięciem sytuacji politycznej i czujności władz zaborczych tworzono małe konspiracyjne grupki w skład których maksymalnie wchodziło 8 - 9 osób. Wybuch wojny utrudnił pracę powstałych drużyn. Ale w II połowie 1915 roku w sukurs związkowi harcerstwa na Rusi i w Rosji przychodzi młodzież skautowska z Królestwa, Litwy i Małopolski Wschodniej. Wywożeni, wysiedlani często jako więźniowie przez Rosjan nieśli ze sobą jak pisze Sedlaczek "iskrę idei harcerskiej od której zapalają się ogniska harcerskie na szerokich ziemiach Kresów i Cesarstwa". Harcerstwo na Rusi współpracując ściśle ze skautingiem polskim we Lwowie podporządkowuje się się mu organizacyjnie jak i ideowo.
Najpoważniejszym ośrodkiem harcerstwa po Kijowie i Lwowie na skutek liczebności młodzieży polskiej była Moskwa. Mimo, iż Moskwa z racji tego, iż była stolicą imperium rosyjskiego rościła sobie prawo do przewodzenia harcerstwu na Rusi i w Rosji, to jednak pogodziła się z faktem, iż "Kijowiacy" stali na stanowisku, że niezależnie od losów wojny i sytuacji politycznej skauting na Rusi zawsze będzie ściśle związany z żywiołem polskim i nie podporządkowuje się Moskwie.
Przypieczętował ten układ I Zjazd Naczelnego Kierownictwa Harcerstwa Rusi i Rosji w Boże Narodzenie 1915 roku w Kijowie. Pierwszym Naczelnikiem został właśnie Stanisław Sedlaczek (pseudonim Marjan Lwowicz). Wśród pierwszego kierownictwa zasiadali Kazimierz Radłowski zmarły po roku, ks. Lutosławski, Maria Radłowska - siostra Kazimierza, Roman hr. Bniński, Zygmnut Więckowski z Kijowa, Antoni Czerwiński, Stanisław Zieliński.
W tym pierwszym okresie za najważniejsze uznano stworzenie środowiska instruktorskiego. I tak w początkach roku 1916 zorganizowano przy Polskim Towarzystwie Gimnastycznym kilkutygodniowy kurs wychowania fizycznego. Wkrótce też włączyło się w te działania tajne Biuro Centralne Korporacji Uczniowskich. Powołano do działania pismo zatytułowane "Młodzież". W środowisku uczniowskim i harcerskim dominowała praca samokształceniowa, różnego rodzaju kursy, w tym sprawnościowe i skautowskie. Powołano też do istnienia wydawnictwo harcerskie, które w latach 1916-1918 opublikowało kilkanaście bardzo ważnych wręcz pionierskich tytułów jak podręcznik "Szkoła harcerza", "Gry i zabawy ruchowe", czy zbiór gawęd ks. Lutosławskiego pt. "Czuwaj".
Drugi Zjazd Główny przygotowano w Moskwie przy okazji zjazdu wszystkich polskich organizacji studenckich działających w Rosji. Już po upadku caratu w 1917 roku odbyło się pierwsze duże wspólne ćwiczenie skautowskich drużyn w Kijowie. Część z nich wystąpiła w umundurowaniu i pod własną chorągiewką. Pierwsze działania skautowskie skupiały się na życiu obozowym, wychowaniu fizycznym, różnego rodzaju ćwiczeniach, grach zespołowych. To doskonaliło charakter, a także uczyło praktycznego przestrzegania Skautowskiego Kodeksu. Jednostkami organizacyjnymi były, podstawowa to zastęp, potem drużyna. Ale np. miejscowymi drużynami kieruje Kierownictwo Miejscowe złożone z drużynowych i przybocznych. Na jej czele stoi Przewodniczący lub Hufcowy.
Już w parę miesięcy po rewolucji 1917 roku opracowano zasady działalności jawnej, w tym zasady dotyczące umundurowania, odznak, przepisów organizacyjnych, m .in. opublikowano tekst "Ustawy Harcerstwa Polskiego w Państwie Rosyjskim" Cele harcerstwa wyznaczone w tej ustawie prawie w całości weszły później do statutu Związku Harcerstwa Polskiego.
III Zjazd Główny w dniach 29-31 grudnia 1917 roku miał już się czym pochwalić. Organizacja liczyła już ponad 5133 harcerzy i 2717 harcerek, zgromadzonych w 80 gniazdach, 95 drużynach harcerzy i 64 drużynach harcerek, 40 instruktorów i instruktorek egzaminowanych, 200 osób pełniących obowiązki instruktorów. Wystosowano listy i depesze do Przewodnictwa Związku Sokolego we Lwowie, który na czas wojny pełnił funkcje zwierzchnie.
To wszystko procentowało później w czasie wojny 1918 roku. Obrona Lwowa przez harcerzy. Ich ochotniczy zaciąg do powstających legionów, stworzenie służby medycznej i pomoc rannym już na polu walki pod ogniem karabinów maszynowych zahartował to pionierskie pokolenie przyszłych budowniczych Niepodległej Rzeczpospolitej. To dzięki ich wysiłkowi, kodeksowi etycznemu i moralnemu odbudowaliśmy jak na ówczesne warunki zręby przemysłu, gospodarki, edukacji i szkolnictwa wyższego. Praca dla niepodległej Ojczyzny to był obowiązek i zaszczyt. W tej niepozornej książeczce mieści się więcej energii i budujących treści niż w niejednym sążnistym opracowaniu. To jest właśnie nasz dorobek i historia.Ale ciągle aktualną myślą, która powinna na stałe wejść do naszego patriotycznego kodeksu, to myśl Stanisława Szczepanowskiego, inżyniera, przedsiębiorcy. Był ideologiem młodzieży w preharcerskich latach. Jego idee odrodzenia narodowego niezwykle silnie oddziaływały na młodzież.
"Nigdzie na całym świecie przepaść między ideą, zamiarem, a urzeczywistnieniem nie jest tak wielka jak w Polsce. Stąd bolesne rozdarcie tej chwili, rozpacz u jednych, omdlenie u drugich...Dziś wiemy, że wprzód musi nastąpić przeobrażenie społeczne, narodzenie nowego, niezrealizowanego dotąd typu ludzi dzielnych i bohaterskich, zanim dla Ojczyzny lepsza dola zaświta". Myślę, że te prorocze słowa jak nic oddają naszą obecną rzeczywistość!
źródło: https://ksiazka.net.pl/recenzja/harcerstwo-na-rusi-i-w-rosji-1913-1920-pamietnik-kresowy-zeszyt-1
